Skip to main content

Redactie Beroepseer

Algoritmen openbaar gemaakt. Justitiële Informatiedienst publiceert algoritmeregister

Geschreven op . Gepost in Overheid. Geen reacties op Algoritmen openbaar gemaakt. Justitiële Informatiedienst publiceert algoritmeregister

Om transparant te zijn over het gebruik van algoritmen heeft de Justitiële Informatiedienst (Justid) een algoritmeregister gepubliceerd. Tegelijkertijd zijn met hulp van Justid ook andere algoritmen binnen het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) openbaar gemaakt. Zoals van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) en het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB).

Grote impact

De algoritmeregisters van het ministerie van JenV geven inzicht in de algoritmen die het ministerie en haar uitvoeringsorganisaties gebruiken. Het gaat om algoritmen met een grote impact op burgers, groepen en organisaties. Bijvoorbeeld om te bepalen wie moet weten of een gevangenisstraf van iemand begint of eindigt. In de registers vind je informatie over:

  • de situatie waarin het algoritme wordt gebruikt;
  • de algemene werking van het algoritme;
  • hoe ervoor gezorgd is dat het algoritme op een verantwoorde manier wordt ontwikkeld en gebruikt.

Een belangrijke reden voor het opzetten van een algoritmeregister door Justid is transparantie, aldus Marion Koopman, manager Persoonsinformatie van Justid. Volgens haar is het goed om duidelijk te maken wat een algoritme wel en niet doet. “We willen richting de maatschappij inzichtelijk maken wat een algoritme doet en waarom we een algoritme inzetten”.

Data scientist Demi Lamers van Justid: “Het algoritmeregister op de website begint met twee algemene en toegankelijke vragen. Iedereen moet kunnen zien: dit is de taak die we uitvoeren en dit is waarom we daar een algoritme bij gebruiken. Dat is de hoofdboodschap. Daarna komen er nog een aantal verdiepende vragen”.

Koppeling met algemeen register

In de loop van de tijd zullen steeds meer algoritmen worden toegevoegd. Daarnaast is het de bedoeling dat de JenV-algoritmen in het Algoritmeregister van de Nederlandse overheid komen te staan. Het register is eind 2022 gelanceerd.

JenV publiceert algoritmeregisters, Digitale Overheid, 13 april 2023: www.digitaleoverheid.nl/nieuws/justid-komt-met-algoritmeregister/

Justid start met algoritmeregister, Justid, 11 april 2023: www.justid.nl/actueel/nieuws/2023/04/11/justid-start-met-algoritmeregister

De algoritmeregisters van het ministerie van Justitie en Veiligheid, Rijksoverheid: www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-justitie-en-veiligheid/algoritmen

Algoritmeregister van de Nederlandse overheid gelanceerd, Digitale Overheid, 21 december 2022: www.digitaleoverheid.nl

Wat is en doet een algoritme? Zie: www.tudelft.nl/stories/articles/de-impact-van-algoritmes

U P D A T E

Algoritmetoezicht Autoriteit Persoonsgegevens is wassen neus, door W.J. Jongejan,Z Zorg ICT Zorgen, 28 juli 2023: https://zorgictzorgen.nl/algoritmetoezicht-autoriteit-persoonsgegevens-is-wassen-neus/

“Het ziet er dus naar uit dat de AP ten aanzien van de algoritmes vooralsnog voor lange tijd een tandeloze toezichthouder zal zijn als er niets verandert aan de voorwaarden waarbinnen zij moet opereren.
In de tussentijd maakt het gegeven dat er op papier nu een “echte“ toezichthouder voor algoritmes bestaat dat bedrijven, instituties of overheden er mee kunnen schermen dat de AP geen bezwaar hebben heeft gemaakt tegen bepaalde algoritmes. Daarmee legitimeert men het gebruik van die algoritmes en verwordt de AP tot een “officiële” legitimatie-machine.

Het is betreurenswaardig dat de overheid een toezichthouder creëert die de facto vleugellam is. Evenzo is het betreurenswaardig dat de AP akkoord is gegaan met een substantiële functie-uitbreiding zonder passend budget.

Zo verwordt toezicht tot een wassen neus”.

Algoritmeregister maakt ambtenaren zelfbewust, door Marjolein van Trigt, Binnenlands Bestuur, 15 mei 2023: www.binnenlandsbestuur.nl

Nomineren voor Verkiezing Beste overheidsmanager en Beste overheidsinnovatie van het jaar 2023

Geschreven op . Gepost in Blogs, Overheid. Geen reacties op Nomineren voor Verkiezing Beste overheidsmanager en Beste overheidsinnovatie van het jaar 2023

De periode voor het nomineren van kandidaten voor de Verkiezing Beste Overheidsmanager en Beste Overheidsinnovatie van het Jaar 2023 is van start gegaan. De winnaars worden bekend gemaakt tijdens de jaarlijkse uitreiking van de Overheidsawards in Den Haag op 28 november 2023.
Nominaties voor de Beste overheidsmanager zijn welkom tot en met 27 juni 2023; voor de Beste overheidsinnovatie tot en met 16 juni 2023.

Met passie en plezier voor de publieke zaak.

De verkiezingen hebben tot  doel bevordering van transparantie en communicatie binnen het openbaar bestuur, door middel van het uitlichten en belonen van het werk van overheidsmanagers. Het thema van 2023 is Met passie en plezier voor de publieke zaak. Met passie en plezier werken is nodig om complexe opgaven het hoofd te bieden en het vertrouwen in de overheid te vergroten. De Overheidsmanager van het Jaar toont hart voor de publieke zaak en straalt ter inspiratie van medewerkers, trots en vertrouwen uit. De overheidsmanager weet hiermee de medewerkers te binden en te boeien en geeft hen het vertrouwen om samen de klus te klaren.
Voorzitter van de jury is Jetta Klijnsma.

Overheidsinnovatie

In deze roerige tijden zijn innovaties nodig om goed in te spelen op complexe uitdagingen. Een échte innovatie maakt impact. Dat gebeurt door werkzaamheid, publieke meerwaarde en inspirerende werking. Innovatie is meer dan alleen verbetering, het is echte vernieuwing. Innovaties zijn te vinden in een groot aantal categorieën. Er zijn sociale, technologische, digitale, bestuurlijke en organisatorische innovaties. Ze doen zich voor in producten, diensten, voorzieningen, communicatie en processen. Ze bestaan binnen organisaties, maar ook tussen organisaties. Kortom, een enorm veelzijdige context waarin innovaties tot stand komen.

Bij de Verkiezing Beste overheidsinnovatie van het Jaar 2023 is de jury op zoek naar innovaties die het verschil maken. Lees hier de criteria waar een deelnemende innovatie aan moet voldoen. Voorzitter van de jury is Jan van Zanen.

Winnaars van 2022: www.overheidsawards.nl/nieuws/overheidsawards-winnaars-2022-bekend/

Meer info op Overheidsawards: www.overheidsawards.nl

Meer info over overheidsinnovatie: www.overheidsawards.nl/overheidsinnovatie/

Criteria (dimensies) voor deelname Verkiezing Beste overheidsinnovatie van het jaar: www.overheidsawards.nl/dimensies-overheidsinnovatie/

De overheidsverkiezingen worden georganiseerd door de Vereniging voor Overheidsmanagement (VOM) in samenwerking met Netwerk van Publieke Dienstverleners (NPD), Binnenlands Bestuur, Interprovinciaal Overleg (IPO), ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Stichting Koninklijk Nederlands Normalisatie Instituut (NEN), landelijke netwerk van jonge ambtenaren FUTUR, ict-adviesorganisatie ICTU, Ordina, Publiek Denken, PA Consulting, Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

U P D A T E   I I I

Drie finalisten die meedingen naar de titel Overheidsmanager van het Jaar 2023 zijn bekend gemaakt op  5 oktober 2023:

  1. Afke Besselink, Afdelingsmanager concerndienstverlening, gemeente Rotterdam
  2. Duco Stuurman, Stedelijk Directeur Sociaal, gemeente Amsterdam
  3. Frans Swinkels, Concerndirecteur, gemeente Tilburg

De uitreiking van de Overheidsawards vindt plaats in Den Haag op 28 november 2023.

Meer info op Overheidsawards: www.overheidsawards.nl/nieuws/finalisten-2023-bekend/

U P D A T E   I I

De drie finalisten van de Verkiezing Beste Overheidsorganisatie van het Jaar 2023 zijn bekend gemaakt. Op 22 september  is de jury tot een oordeel gekomen en zijn drie finalisten gekozen. De komende weken brengt de jury de finalisten een bezoek om te beoordelen welke finalist uiteindelijk wordt gekozen tot Beste Overheidsinnovatie van het Jaar 2023 in Den Haag op 28 november.

De drie finalisten

♦  GemGroReflection, Gemeente Groningen. Directie Stadsbeheer van de gemeente Groningen heeft beter asfalt ontwikkeld.Het is licht reflecterend en daardoor veiliger. De productie veroorzaakt ook minder CO2 dan normaal. De stad blijft eveneens koeler door deze innovatie op lokaal niveau, die breder toepasbaar is.

♦  Koffiebranderij (Zuivere Koffie) en bakkerij. Justitieel complex Zaanstad en Social Impact Maker presenteren Zuivere Koffie. Dit is een koffiebranderij en bakkerij die gemotiveerde (ex-)gedetineerden een tweede kans biedt in het leven door het leren van een ambacht en begeleiding naar betaald werk. Daardoor benutten zij hun tijd beter ter voorbereiding op de maatschappij.

♦  PHA2USE. Brabantse Delta is een van de initiatiefnemers van PHA2USE. Dit is een innovatie die bijdraagt aan oplossingen van een groot maatschappelijk probleem door samenwerking te zoeken met verschillende partijen. Tijdens het proces wordt een natuurlijke plasticvervanger (Caleyda) geproduceerd uit afvalwater.

Finalisten 2023: www.overheidsawards.nl/overheidsinnovatie/finalistenoivhj-2023/

U P D A T E   I

De kandidaten voor de Verkiezing Overheidsmanager van het Jaar 2023 zijn bekendgemaakt op 13 juli 2023.  Uit alle inzendingen zijn acht overheidsmanagers geselecteerd voor de tweede ronde: de jurygesprekken. “Deze managers zijn stuk voor stuk uitblinkers! Zij werken niet alleen hard aan de opgaven waar de overheid voor staat, maar zorgen ook dat de mensen in hun organisatie met passie en plezier naar hun werk gaan. Want alleen zo kunnen we als overheid maatschappelijke vraagstukken oplossen”, aldus Jetta Klijnsma, juryvoorzitter en commissaris van de Koning in Drenthe.

Meer dan honderd overheidsmanagers, werkzaam binnen ministeries, provincies, gemeenten, waterschappen, agentschappen en zelfstandige bestuursorganen werden voorgedragen in het kader van het thema van de verkiezing: Met passie en plezier voor de publieke zaak.

De acht kandidaten zijn:

  • Iris Berkhout, Afdelingshoofd Bestuur, Maatschappij en Regelgeving, Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap;
  • Afke Besselink, Afdelingsmanager Concerndienstverlening, Gemeente Rotterdam;
  • Jan Hendrik Dronkers, Secretaris-generaal, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat;
  • Rosanne Franken, Gemeentesecretaris, Gemeente Waalre;
  • Alida Oppers, Inspecteur-generaal van het Onderwijs, Inspectie van het Onderwijs;
  • Jacqueline Rutjens, Directeur Rijksprogramma voor Duurzaam Digitale Informatiehuishouding;
  • Duco Stuurman, Stedelijk Directeur Sociaal, Gemeente Amsterdam;
  • Frans Swinkels (Concerndirecteur, Gemeente Tilburg.

De uitreiking van de Overheidsawards vindt plaats in Den Haag op 28 november 2023.

Meer info: Verkiezing Overheidsmanager van het Jaar – Shortlist kandidaten 2023 bekend!, Overheidsawards, 13 juli 2023: www.overheidsawards.nl/nieuws/shortlist-kandidaten-2023-bekend-2/

Passages uit de Thorbeckelezing 2023 van Pieter Omtzigt

Geschreven op . Gepost in Blogs, Overheid. Geen reacties op Passages uit de Thorbeckelezing 2023 van Pieter Omtzigt

“De regels voor goed bestuur worden op essentiële punten niet meer nageleefd door de regering. En we hebben geen systeem om deze niet-naleving te corrigeren”. Dat is de terechte diagnose van de Thorbeckelezing gehouden door Pieter Omtzigt in Zwolle op 14 april 2023.

Een paar voorbeelden uit de lezing van wat de regering – vaak gesteund door coalitiepartijen – zich denkt te kunnen permitteren:

–  “Uw bonnetjes vanaf 100 euro zijn straks inzichtelijk terwijl miljardenuitgaven van VWS dat niet zijn. Uw telefoonverkeer is inzichtelijk, terwijl de besluiten die ministers via SMS nemen, geheim zijn” . “Stukken worden voor het parlement en de samenleving achtergehouden onder de meest bizarre voorwendselen”.
–  “Als de Kamer een amendement aanneemt dat de regering niet bevalt, dan kiest de regering er soms voor dat deel van de wet niet in werking te laten treden”.
–  “De regering heeft de slechte gewoonte ontwikkeld om via een wettelijk geitenpaadje geld uit te geven voor nieuw beleid zonder instemming van het parlement. Het parlement wordt gewoon voor een voldongen feit gesteld”

Terecht stelt Omtzigt dat deze onwil om bestuurlijke regels na te leven nergens anders geaccepteerd zou worden:

–  “Als dit zou gebeuren bij de eerste de beste voetbalvereniging dan zou er een ledenopstand zijn. Want als daar de bonnetjes zoek zijn, als daar een of twee bestuursleden alle besluiten nemen buiten het bestuur om en grote sommen geld uitgeven zonder toestemming vooraf en daar vervolgens geen uitleg over willen geven, als zo’n club zich steeds vaker niet aan de wettelijke voorschriften houdt, dan is het snel afgelopen. Dan is het antwoord ook niet: laten we de voorzitter, die er een rommeltje van gemaakt heeft, meer macht geven. Nee, dan begrijpen de leden dat zij een nieuw bestuur nodig hebben om de problemen op te lossen en betere statuten waarmee zij de bestuursleden kunnen disciplineren als dat nodig is”.

Omtzigt betoogt daarom terecht dat – net als in 1848 – “een herinrichting van de Staat noodzakelijk is: Het handelen van de regering moet weer in overeenstemming zijn met de overeengekomen ordening van de Staat”.

Hij doet daarvoor behartigenswaardige aanbevelingen. Laten we hopen dat – net als in de tijd van Thorbecke – het momentum gaat komen dat deze aanbevelingen gerealiseerd kunnen worden.

Complete Thorbeckelezing, Pieter Omtzigt, Zwolle, 14 april 2023: https://pieteromtzigt.nl/blog/thorbeckelezing-14-april-zwolle

Hoe de politie anders bestuurd kan worden: stel de uitvoering van het politieberoep centraal

Geschreven op . Gepost in Blogs, Politie. Geen reacties op Hoe de politie anders bestuurd kan worden: stel de uitvoering van het politieberoep centraal

In de bundel Onze politie in een kwetsbare rechtsstaat blikken wetenschappers, journalisten en politiemedewerkers met een kritische blik terug op de eerste tien jaar van de Nationale Politie. Het nationale politiekorps ging op 1 januari 2013 van start  als samenvoeging van alle politiekorpsen en -diensten, met uitzondering van de Koninklijke Marechaussee. Tijd om de balans op te maken en een blik te werpen op de toekomst.
Het landelijk politiekorps bestaat uit tien regionale eenheden, een landelijke eenheid en een Politiedienstencentrum. Het hoofdkantoor van de Nationale Politie is gevestigd in Den Haag.

De bijdragen in de bundel geven inzicht in talloze uitdagingen waarvoor de politie zich in de toekomst gesteld ziet. Sommige auteurs benutten hiervoor hun wetenschappelijk werk of ervaringen uit de dagelijkse politiepraktijk; anderen reconstrueren het verleden en trekken daar lessen uit.

Inhoud in het kort

Zo beschrijft Edwin Bakker bijvoorbeeld hoe de persoonsbewaking en beveiliging vanwege de toenemende dreiging vanuit de georganiseerde criminaliteit een hoofdtaak is geworden van de politie. Gerlof Leistra werpt in Michelangelo gezocht de vraag op of de politie wel is opgewassen tegen de georganiseerde misdaad. Hij merkt op dat criminelen telkens gretig gebruikmaken van de gaten die vallen bij elke reorganisatie van de politie. Rienk de Groot vult dit beeld aan met een historisch overzicht van de georganiseerde misdaad en de drugscriminaliteit in Nederland, de beleidsreacties die hierop volgden vanuit de politiek en wat dit voor de samenleving betekent, ook in de toekomst.
De politie-identiteit wordt vanuit verschillend perspectief belicht. In haar stuk Wij rennen niet weg reflecteert Wil Thijssen aan de hand van indringende anekdoten op het dagelijkse politiewerk en de miskenning daarvan. Dorian Schaap en Renze Salet richten zich in hun artikel over vertrouwen op de essentiële relatie tussen burgers en politie, en zetten de nodige waarschuwingen bij de mooie vertrouwenscijfers.
Paul ’t Hart vraagt zich af of de Nederlandse politie na zoveel jaren kan uitgroeien tot een publieke institutie — een zogenaamd ‘sterk merk’ — en signaleert de behoefte aan institutioneel leiderschap.
Ook de organisatie wordt onder de loep genomen. Jan Nap doet zeven suggesties voor een waardevolle doorontwikkeling van de Nationale Politie.

Politieberoep centraal

Thijs Jansen en Jaco van Hoorn*) stellen in hun bijdrage Nu is het moment: de uitvoering centraal voor om in strategie, beleid en leiderschap de uitvoering van het politieberoep centraal te stellen. Zij verkennen de politiek-bestuurlijke context van het recente verleden en het heden en geven aan hoe het anders kan.

Steeds meer wordt erop gewezen dat de uitvoerende professionals vergaand verwaarloosd zijn, met vergaande gevolgen. Dat kwam aan het licht door het in 2020 verschenen onderzoeksrapport Ongekend onrecht van de Tweede Kamercommissie die de Toeslagenaffaire onderzocht. Het bleek geen incident. In 2021 publiceerde de Tijdelijke Commissie van de Tweede Kamer het eindrapport Klem tussen balie en beleid die onderzoek deed naar departementale uitvoeringsorganisaties. Ook deze rapportage was niet mals. Aan het licht kwam de dominantie van de politiek gedreven bedrijfsmatige aansturing.

Veel publicaties zoeken de uiteindelijke oorzaak voor de problemen van uitvoeringsorganisaties in de sturingsfilosofie die vanaf de jaren negentig dominant is geworden. Die gaat ervan uit dat elke organisatie volgens bedrijfsmatige principes is te managen, met als uitgangspunt het streven naar optimale doelmatigheid. Met andere woorden, zoveel mogelijk productie voor zo weinig mogelijk geld. Meer focus op bedrijfseconomische principes zou de overheid slagvaardiger en doelmatiger maken. Groei werd uitgangspunt. Met geld als de algemeen geaccepteerde waardemaatstaf konden vanaf dat moment beleidsbeslissingen worden gekwantificeerd en gerationaliseerd. Beleidsrelevante kennis kwam steeds meer tot stand op een wetenschappelijke manier. De publieke sector moest de managementprincipes van de publieke sector gaan volgen, met de nadruk op financieel beheer.

Het New Public Management werd omarmd. Er werd gesproken over producten, klanten, prestatie-indicatoren en niet (meer) over diensten, burgers en maatschappelijke doelen. De menselijke kant kreeg steeds minder aandacht.
De bedrijfsmatige sturingsfilosofie heeft alle uitvoeringsorganisaties geraakt, en dus ook de politie. Maar deze heeft niet de gewenste resultaat opgeleverd. Erkend wordt inmiddels dat zuinigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid als basiswaarden van het New Public Management, te ver zijn doorgeschoten.

De professionele ruimte is ondergesneeuwd

Binnen de politie bleef weerstand niet uit. Tijdens de voorbereiding van de Nationale Politie werd zelfs in meerdere toonsoorten afstand genomen van deze besturingsfilosofie. Men zag in dat leiderschap werd uitgehold en medewerkers niet op waarde werden geschat. De opgave van de politie werd gereduceerd tot telbare resultaten, het vakmanschap tot processen en protocollen en medewerkers tot uitvoerders die gestuurd moesten worden.
Er werd te vaak voorbijgegaan aan de werkelijke problematiek in de samenleving, er werd te vaak voorbijgegaan aan wat werkelijk aan vakmanschap werd gevraagd. Er was geen aansluiting met de bezieling van politiemensen en hun ervaringen, hun succesbeleving, maar ook de pijn die politiewerk met zich meebrengt. Dit alles leidde ertoe, zoals in het Ontwerpplan van de Nationale Politie werd opgeschreven, dat:

“de professionele ruimte is ondergesneeuwd door een doorgeschoten regel- en verantwoordingsdrang. Voor medewerkers is risicovol geworden om moedig en doortastend op te treden in ongewone situaties. Daarnaast heeft de politieorganisatie in de afgelopen tijd de menselijke maat en sociale context van de politie uit het oog verloren en is tekenen gaan vertonen van ‘georganiseerd wantrouwen’. De organisatie eist verantwoording liefst vooraf en tot in detail.”

Sinds 2012 is er veel gedaan om het politieleiderschap te verbeteren en om het ‘anders te doen’. Het is helaas onvoldoende gelukt. Hoewel die sturing inmiddels veel minder dwingend is, waart nog altijd de geest van cijfersturing door het korps. Het is een van de redenen waarom nog altijd de afstand tussen leiding en medewerkers voor veel medewerkers te groot blijkt te zijn.

Professioneel gesprek

Een idee voor verbetering is het professionele gesprek over het vak en het vakmanschap. De reflectie op het werk zou een plaats moeten krijgen. De — dagelijkse — uitvoering van het werk zou sowieso belangrijker dienen te worden. De vraag is: Hoe kunnen politiemedewerkers meer eigenaarschap krijgen? Het antwoord daarop vraagt ander leiderschap dat niet gericht is op sturen, maar op faciliteren en de ontwikkeling van medewerkers, alsook op de manier waarop vanuit het vak met de medewerkers van het team de opgaven in de samenleving kunnen worden uitgevoerd.
Laten leidinggevenden zelf dit gewenste gedrag zien? Zijn leidinggevenden voldoende in verbinding met hun medewerkers? Kennen ze hun medewerkers? Weten ze hun bezieling te raken? Kan het zo zijn dat vernieuwing uitblijft omdat huidig leiderschap nieuwe leidinggevenden kiezen als representaties van zichzelf?
Hoe zit het eigenlijk met alle (interne) regels en procedures, hebben die het vertrouwen in de medewerkers als uitgangspunt? Is in die procedures naar de medewerkers toe ruimte voor menselijke maat?

Neem de politiemedewerkers serieus

Hoe is het tij te keren? Duidelijk is dat er iets anders behoort te komen dan men in de afgelopen twintig jaar gewend is.

Piet van Reenen, o.m. voormalig directeur van de Politieacademie heeft gezegd: “De politie is onteigend en ontzield. Korpsleidingen werden topambtenaren.” Voor hen was de politieprofessie niet het krachtige uitgangspunt van denken en doen, de betekenis van de politie in de samenleving was gereduceerd tot doelstellingen van ministers, het Openbaar Ministerie en regioburgemeesters. Het vakmanschap van de professionals was teruggebracht tot processen en protocollen. De politiemedewerkers moesten doen wat elders bedacht was.

Van Hoorn en Jansen besluiten hun bijdrage met een twaalftal ideeën voor een nieuwe besturingsstijl. Een greep:

Een: Laat de politie een zichtbaar actieve rol spelen in alle ontwikkelingen rondom de Staat van de Uitvoering. Wanneer kunnen we de eerste Stand van de uitvoering van de politie verwachten?

Twee: Laat de politie een zichtbaar actieve rol spelen in het Netwerk van Publieke Dienstverleners.

Acht: Investeer op leiderschap, dat in staat is de eigen maatschappelijke opgave onder woorden te brengen, dat gericht is op het vak waarmee die opgave waar gemaakt moet worden en op de mensen die dat moeten doen in soms uiterst lastige of zelfs gevaarlijke omstandigheden. Geef ruimte aan professionaliteit, aan menselijke maat, aan goed werk. Ook als het om de eigen medewerkers gaat: bekrachtig, bescherm en begrens.

Negen: Neem de politiemedewerkers meer serieus. Maak werk van een professionele dynamiek, die minder op beheersing en risicomijding gericht is, ook door huidige organisatievormen te veranderen. Zorg dat zichtbaar en merkbaar in het korps wordt dat het de leiding — en ook in die volgorde — gaat om leiderschap en cultuur, zorg voor medewerkers, ontwikkelingen goede organisatorische randvoorwaarden. Goed leiderschap betekent gericht zijn op de opgave van de politie, de professie en de professionals en een bijbehorende professionele cultuur. Daarna de zorg voor politiemensen vanuit het besef dat die vaak heel ingrijpende politiewerk doen.
Bij ontwikkeling gaat het om de ontwikkeling van politiemensen, de teams en het vakmanschap. Bij goede organisatorische
randvoorwaarden, gaat het om bijvoorbeeld het functiehuis en arbeidsvoorwaarden, die ‘slechts’ een — heel goed georganiseerde en rechtvaardige — bedding zijn voor de ontwikkeling van goed werk en van de mensen.

Elf: Erken dat politiewerk vaak integer improviseren is. Versterk intern en met bestuur en gezag en anderen een ander, meer op de professie gericht gesprek om tot zo goed mogelijk werk te komen.

Onze politie in een kwetsbare rechtsstaat, Jaco van Hoorn & Maud van Bavel (red.), uitg. Gompel & Svacina, 370 p., 2023: https://gompel-svacina.eu/product/onze-politie-in-een-kwetsbare-rechtsstaat/

Noot
*) Jaco van Hoorn is hoofdredacteur van het Tijdschrift voor de Politie. Na verschillende leidinggevende functies is hij nu strategisch adviseur van de korpsleiding. Hij schreef de boeken Sturen op vertrouwen (2010) en De staat van politieleiderschap (2022).
Thijs Jansen is directeur van Stichting Beroepseer

Rapport Algemene Rekenkamer over falende jeugdbescherming

Geschreven op . Gepost in Overheid. Geen reacties op Rapport Algemene Rekenkamer over falende jeugdbescherming

De belofte van de decentralisatie – passende hulp, dichtbij huis, gezinsgericht, efficiënter en met minder kosten – is  onvoldoende waargemaakt. Juist de meest kwetsbare kinderen en jongeren, waaronder kinderen met een beschermingsmaatregel, worden in het
huidige stelsel niet voldoende geholpen. 

In 2015 is de verantwoordelijkheid voor jeugdbescherming overgeheveld naar gemeenten. Hiermee zouden de totale uitgaven aan jeugdzorg dalen, de wachttijden korter worden en de administratieve last voor hulpverleners afnemen. Dat is niet gelukt. Verantwoordelijke bewindspersonen – de minister voor Rechtsbescherming en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport – hebben hun rol als verantwoordelijke voor het wettelijke stelsel voor jeugdbescherming lange tijd onvoldoende ingevuld. Dit concludeert de Algemene Rekenkamer in het rapport Georganiseerde onmacht.

In 2019 beoordeelden de Inspectie Justitie en Veiligheid en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd de situatie in de jeugdbescherming als ‘niet acceptabel’. Drie jaar later is er geen sprake van (of zicht op) structurele verbetering. Kinderen zijn hiervan de dupe.
Er is veel onderzoek gedaan naar de problemen in de jeugdbescherming. Er is minder gekeken naar de bestuurlijke inrichting en de rol van de rijksoverheid daarbij. De Rekenkamer onderzocht of de rijksoverheid heeft gedaan wat ze kan doen om de structurele problemen in de jeugdbescherming op te lossen. En of ze, dat wat ze heeft gedaan, goed heeft gedaan.

Verbetering loopt vast in bestuurlijke houdgreep

Gemeenten moeten er voor zorgen dat de instellingen die jeugdbescherming uitvoeren dit ook goed kunnen doen. De minister voor Rechtsbescherming en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport kunnen niet direct ingrijpen en zijn dus van gemeenten afhankelijk voor verandering. Zij hebben gemeenten aangespoord en ondersteund, maar dat heeft niet tot structurele verbetering geleid. Ernstiger nog is de constatering dat gemeenten, hulpverleners en rijksoverheid geen van allen bij machte lijken om echt de leiding te nemen en voor verbetering te zorgen. Iedere partij vraagt aan de ander om iets voor hen op te lossen, voordat zij zelf in staat zijn om iets te doen. Het is zaak dat dit patroon wordt doorbroken. De Algemene Rekenkamer spreekt de bewindspersonen aan om hierin het voortouw te nemen.

Aanbevelingen

De belangrijkste aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer aan de minister voor Rechtsbescherming en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn:

  • Maak duidelijk waar kinderen met een beschermingsmaatregel minimaal op kunnen rekenen. Leg dit wettelijk vast en zorg voor toezicht op de naleving.
  • Voer de veranderingen in het stelsel zorgvuldig in. Houdt hierbij vooral oog voor wat de nieuwe regels betekenen voor de mensen op de werkvloer.
    Stelsels beschermen geen kinderen, dat doen mensen.

Reactie van de minister voor Rechtsbescherming en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

In hun reactie op het rapport stellen de bewindspersonen dat de conclusies aansluiten bij het beeld dat zij hebben van de jeugdzorg en de jeugdbescherming. Zij geven aan dat zij zien dat er nog veel stappen gezet moeten worden om te zorgen dat de jeugdbescherming verbetert en passende zorg beschikbaar komt. De bewindspersonen hebben er vertrouwen in dat onder meer het Toekomstscenario Kind– en Gezinsbescherming en de afspraken in de Hervormingsagenda Jeugd voor verbetering gaan zorgen.

Reactie Algemene Rekenkamer

De Algemene Rekenkamer deelt het vertrouwen van de bewindspersonen niet, gezien de huidige stand van zaken. Fundamentele vraagstukken zoals wie waarvoor verantwoordelijk is, welke bevoegdheden nodig zijn en hoe wordt dit betaald, zijn nog niet beantwoord. De Rekenkamer wijst er in het nawoord op waarom ze de aanbeveling doet om wettelijk vast te leggen waarop een kind met een jeugdbeschermingsmaatregel minimaal recht heeft. De Rekenkamer benadrukt dat ze die aanbeveling ook doet om het toezicht van de inspectiediensten en het interbestuurlijk toezicht effectiever te maken.

Downloaden rapport Georganiseerde onmacht, algemene Rekenkamer, 13 april 2023: www.rekenkamer.nl/publicaties/rapporten/2023/04/13/georganiseerde-onmacht

Verwoestend rapport van Rekenkamer over jeugdbescherming, dikke onvoldoende voor bewindslieden, Rosanne Kropman en Margot Smolenaars, Follow the money, 13 april 2023: www.ftm.nl/artikelen/rapport-rekenkamer-jeugdbescherming

Anders werken in zorg en welzijn

Geschreven op . Gepost in Blogs, Welzijn, Zorg. Geen reacties op Anders werken in zorg en welzijn

Het tekort aan medewerkers in de sector zorg en welzijn wordt niet opgelost als het werk op de huidige wijze blijft georganiseerd. Om die reden is Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW) gestart met het kennisdossier Anders werken. In samenwerking met onderzoeksbureau Sense Guide zijn vragen gesteld aan werknemers in de sector zorg en welzijn over hun ervaringen. De onderzoekers spraken met 629 zorg- en welzijnsprofessionals.

Wat zijn de ideeën van werknemers over ‘anders werken’ in zorg en welzijn? Hoe kan de sector het werk anders organiseren, met minder arbeidsmarkttekorten, waarbij het werk op een plezierige manier gedaan wordt? De hoofdvraag van het onderzoek is “Hoe kunnen we anders werken vormgeven: met minder arbeidsmarkttekorten, waarbij werknemers het werk op een plezierige manier kunnen verrichten?”

Goed werk en beroepstrots

In hun eigen eigen woorden vertelden werknemers wat zij onder goed werk verstaan, wat voorwaarden zijn om hun werk goed te kunnen doen en hoe het anders zou kunnen. Daarnaast gaven zij ook duiding aan hun verhalen.

Het onderzoek geeft het beeld van werknemers in de zorg-  en welzijnssector die met hart en ziel werken om goede zorg te kunnen verlenen aan patiënten en cliënten. Het maakt daarbij niet uit in welke branche en provincie in Nederland iemand werkt. De beroepstrots en het verantwoordelijkheidsgevoel onder werknemers is hoog. Maar we zien ook een sector die overbelast is, waarin het verschuiven van verantwoordelijkheden als lastig wordt ervaren en waarin met scepsis naar andere disciplines, beroepsbeoefenaren en systeempartners wordt gekeken.

Meer dan 1000 ideeën

Het onderzoek levert meer dan duizend ideeën van werknemers op. Deze variëren van de wensen die werknemers hebben, de knelpunten tot aan concrete voorstellen om anders te gaan werken. Werknemers brengen voornamelijk ideeën aan die dicht bij henzelf en bij hun werk liggen. Het zijn vaak ogenschijnlijke eenvoudige oplossingen die zich vooral op de efficiëntie van het werk richten. De meest kansrijke oplossingen liggen op het terrein van:

• Verlichting van administratieve lasten
Verlichting van de ervaren administratieve last bevordert het werkplezier. Werknemers willen hun tijd aan goede zorg voor cliënten besteden. Een veelgenoemde oplossing is de inzet van ondersteunend personeel. Hierbij wordt door deelnemers gedacht aan herschikking van taken of inzet van vrijwilligers en lager gekwalificeerd personeel.

• Vertrouwen teruggeven
Werknemers ervaren een kloof tussen hun eigen leefwereld en de systeemwereld van hun werk. Wat efficiënt of klantgericht is voor managers, vinden sommige medewerkers op de werkvloer inefficiënt of zelfs onwerkbaar. Werknemers vragen om andere, nieuwe vormen van samenwerking waarin het vertrouwen weer centraal staat. Zij vragen om een humane organisatie.
Het is belangrijk dat werknemers ruimte krijgen om nieuwe vormen van samenwerking te initiëren. Nieuwe vormen van samenwerking vragen om korte lijntjes met zorgpartijen en andere systeempartners. En om andere vormen van toezicht en verantwoording.

• Een ander, breder mensbeeld op zorg ontwikkelen
De werknemers geven met hun antwoorden ook een signaal af aan brancheorganisaties, vakbonden, werkgevers en ministeries om ieder vanuit hun rol te reflecteren op de vragen: in wat voor samenleving wij willen leven en welke plek heeft zorg daarin?
Werknemers vinden het belangrijk dat er meer maatschappelijk besef is voor het belang van informele zorg, preventie, gedeelde verantwoordelijkheden en reële verwachtingen t.a.v. zorgbehandeling. Een bredere blik op zorg vraagt ook om aandacht voor betere arbeidsvoorwaarden en waardering van zorgmedewerkers.

Het is alsof de verbeeldingskracht vast zit

Het zesde hoofdstuk bevat de meest genoemde ideeën per branche: verpleging en verzorging, ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, huiszorg, gehandicaptenzorg, sociaal werk, kinderopvang, jeugdzorg, huisartsenzorg en gezondheidscentra en universitaire medische centra.

Een van de conclusies is dat overbelasting vernieuwend denken beperkt. De ruimte  daarvoor op het werk ontbreekt. Veel ideeën komen vanuit de kaders die er nu al zijn en liggen dicht bij de basis van het dagelijkse werk. Ideeën die als vernieuwend of als een onhaalbaar ideaal worden aangemerkt lijken soms helemaal niet zo onhaalbaar. Het is alsof de verbeeldingskracht vast zit.

Downloaden rapport Anders werken in zorg en welzijn. 1000+ ervaringen en ideeën van werknemers in cijfers en verhalen, Sense Guide, in opdracht van AZW-onderzoeksprogramma i.s.m. PGGM & CO (ledenclub voor iedereen die werkt of heeft gewerkt in zorg en welzijn), november 2022: https://beroepseer.nl

AZW longread: ‘Wat zijn voorwaarden om je werk in de zorg goed te kunnen doen?’ AZW Info, 6 april 2023: www.azwinfo.nl/nieuws/azw-longread-wat-zijn-voorwaarden-om-je-werk-in-de-zorg-goed-te-kunnen-doen/
In PDF: https://beroepseer.nl

Een greep uit de meest kansrijke ideeën over anders werken in zorg en welzijn, AZW Info, 10 maart 2023: ww.azwinfo.nl/een-greep-uit-de-meest-kansrijke-ideeen-over-anders-werken-in-zorg-en-welzijn/

 

Afbeelding bovenaan is ontleend aan samenvatting rapport Anders werken in zorg en welzijn: klik hier

De neiging van zorginstellingen om zelf bewindvoerders en mentoren aan te stellen is misbruik maken van de wet

Geschreven op . Gepost in Blogs, Welzijn, Zorg. 10 reacties op De neiging van zorginstellingen om zelf bewindvoerders en mentoren aan te stellen is misbruik maken van de wet

Het kan zomaar gebeuren. Een zorginstelling verbiedt het contact tussen kind en ouders, of tussen tante en nicht. De instelling heeft namelijk via de rechter familieleden als curator of bewindvoerder of mentor laten ontslaan. Deze gang van zaken is het gevolg van een wetswijziging in 2014 die bepaalt dat niet alleen, zoals voorheen, familieleden om aanstelling of ontslag van een bewindvoerder, mentor of curator mogen vragen, maar ook zorginstellingen. Deze hebben sinds 2014 de mogelijkheid om vanwege ‘gewichtige redenen’ ontslag van een bewindvoerder of mentor aan te vragen.

In 2018 is de wet geëvalueerd. Daaruit bleek dat een op de vijf professionele bewindvoerders en mentoren negatief zijn over deze toegenomen macht van zorginstellingen. De professionals vrezen dat instellingen op oneigenlijke gronden om ontslag van de bewindvoerder of mentor vragen, bijvoorbeeld ‘vanwege onenigheid in de familie of financiële overwegingen’.
Een verzoek is alleen mogelijk als degene van wie je mentor of bewindvoerder wilt worden, daadwerkelijk handelingsonbekwaam is. Wie stelt zoiets vast? Meestal is dat een combinatie van hulpverleners: de (huis)arts, een casemanager dementie of een gedragsdeskundige. Het kan ook een notaris, advocaat of rechter zijn.

Instellingen misbruiken wet

Eind 2019 publiceerden het televisieprogramma De Monitor, dagblad Trouw en platform voor onderzoeksjournalistiek Investico de resultaten van een enquête onder leden van de BPBI – Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders – en het LOBCM – Landelijk Overleg van Bewindvoerders, Curatoren en Mentoren.
Karlijn Kuijpers en Tim Staal besteedden er aandacht aan in twee artikelen, Zorginstellingen misbruiken nieuwe wet om families buitenspel te zetten en Vijandige overname: onder bewind in de zorg op platform Investico, dat onder de titel Die man ként onze zoon helemaal niet verscheen in weekblad De Groene Amsterdammer (4 december 2019).
Naast de enquête onder de leden van BPBI en LOBCM, waarop 432 professionele bewindvoerders en mentoren hadden gereageerd, spraken zij met zo’n tien families die het bewind, het mentorschap of de curatele verloren na tussenkomst van een zorginstelling en onderzochten ze hun zaken aan de hand van correspondentie, rechterlijke uitspraken en medische dossiers. Ook spraken zij met rechters, advocaten, brancheverenigingen en wetenschappers.

In het Investico-artikel komt Mieke van den Broek aan het woord. Zij vertelt over haar ervaringen met haar tante Lucie die in een Brabants verpleegtehuis verbleef. Als er onenigheid ontstaat tussen Van den Broek en het verpleeghuis, gaat het mis. De instelling diende bij de rechter een verzoek tot bewindvoering in. Dat was opmerkelijk. Het uitgangspunt van de wet is juist dat een instelling dat alleen kan doen als er geen familie beschikbaar is. Van den Broek verloor de rechtszaken hierover. Het gerechtshof leunt bij zijn beslissing volledig op verklaringen van de bewindvoerder en de instelling.
Mieke van den Broek heeft vanaf 2012 strijd gevoerd met de instelling over behandeling, medicijngebruik, geld en bezoek. Haar tante overleed in januari 2021. Volgens Van den Broek zijn er strafbare feiten gepleegd en hebben kwaadwilligen vrij spel. Toezichthouders kijken weg.
In het maartnummer 2023 van Ons magazine, ledenblad van belangenvereniging van senioren KBO-Brabant, vertelt Van den Broek wederom over haar ervaringen met haar tante en “hoe verschrikkelijk het is om de regie over een dierbaar familielid over te moeten dragen aan mensen die die persoon niet eens kennen. Dat hoor ik ook van lotgenoten waar ik veel contact mee heb. Daarom blijf ik strijden voor rechtvaardigheid”.

Niet-kritische rechters

Uit de wetsevaluatie kwam naar voren dat veertig procent van de professionele mentoren en bewindvoerders vindt dat rechters ‘niet kritisch’ kijken naar verzoeken die door zorginstellingen worden ingediend. “Als de instelling zegt dat de familiebewindvoerder of -mentor niet in het belang van de betrokkene handelt, dan neemt de rechter dat al snel aan”, zegt gezondheidsjurist Olga Floris. Advocaat Saskia Fonds, die onderbewindgestelden en hun families bijstaat, vindt dat rechters te makkelijk meegaan in verzoeken van zorginstellingen. “Ik merk dat mijn cliënten steeds vaker pas worden gehoord nadat het besluit al genomen is. Verzoeken worden soms als spoedeisend behandeld terwijl dat helemaal niet nodig is”.

Naar aanleiding van de wetsevaluatie is op 11 oktober 2021 besloten tot wijziging van het Besluit kwaliteitseisen curatoren, beschermingsbewindvoerders en mentoren, geldend vanaf januari 2022*).

De conclusie van Karlijn Kuipers en Wim Staal

“Zorginstellingen staat het water aan de lippen: ze kunnen niet de kwaliteit van zorg leveren waar cliënten recht op hebben. Maar wanneer ouders, mentoren of bewindvoerders daar kritiek op hebben, grijpen diezelfde instellingen uit onmacht en onkunde naar een extreem machtsmiddel, in de hoop alles tot bedaren te brengen en problemen af te dekken. Zij dringen om oneigenlijke redenen diep door in de kern van het leven van hun cliënten: ze mengen zich in hun vrije keuzes, en drijven een wig tussen zorgbehoevenden en hun familieleden. Bewindvoerders en mentoren die zwichten voor de druk van zorginstellingen verloochenen hun taak om de meest kwetsbaren in de samenleving te beschermen. Zij vormen een gevaar voor hen die bescherming juist het hardst nodig hebben”.

Enquêteresultaten en artikel: Vijandige overname: onder bewind in de zorg (geannoteerde verhaal) en Zorginstellingen misbruiken nieuwe wet om families buiten spel te zeggen, door Karlijn Kuijpers en Tim Staal, Investico, 4 december 2019: www.platform-investico.nl/onderzoeken/vijandige-overname-onder-bewind-in-de-zorg-geannoteerde-versie

Ruzie over zorg en geld, door Mirjam Streefkerk, Ons magazine, maart 2023: www.onsmagazine.nl

Wegwijs bij vertegenwoordiging voor en door familie: www.goedvertegenwoordigd.nl

Wat zijn de eisen voor een curator, bewindvoerder en mentor? Rijksoverheid: www.rijksoverheid.nl

Wat kan ik doen als (ik vermoed dat) mijn bewindvoerder, curator of mentor onbetrouwbaar is? Rijksoverheid: www.rijksoverheid.nl

Curatele, bewind en mentorschap, De Rechtspraak: www.rechtspraak.nl

Noot
*) Wet wijziging curatele, beschermingsbewind en mentorschap. Besluit van 11 oktober 2021 tot wijziging van het Besluit kwaliteitseisen curatoren, beschermingsbewindvoerders en mentoren naar aanleiding van de evaluatie van de Wet wijziging curatele, beschermingsbewind en mentorschap, Wetten Overheid: https://wetten.overheid.nl/BWBR0045699/2022-01-01


U P D A T E

Petitie: Verplicht de Inspectie tot onafhankelijk onderzoek bij calamiteit in verpleeghuis. De petitie is ingediend door nabestaanden, lotgenoten en medestanders. Sluitingsdatum 1 oktober 2023. Zie: https://verbeterinspectie.petities.nl

Milly mocht maar anderhalf uur per dag bij haar stervende moeder zijn, door Laura Cuijpers, De Gelderlander, 27 juni 2023: www.gld.nl/nieuws/7959588/milly-mocht-maar-anderhalf-uur-per-dag-bij-haar-stervende-moeder-zijn

 

Foto bovenaan is van Aline Dassel

‘Der arbeitende Souverän’: Naar een nieuwe politiek van de arbeid

Geschreven op . Gepost in Algemeen, Blogs. Geen reacties op ‘Der arbeitende Souverän’: Naar een nieuwe politiek van de arbeid

Wordt ons leven beter door minder te werken? Kan alleen wie werkt democratisch participeren? Sociaal-filosoof Axel Honneth*) gelooft stellig in de sociale energie van arbeid. Hij onderzoekt arbeidsverhoudingen om te zien of ze te verenigen zijn met democratie en schetst de contouren van een toekomstig arbeidsbeleid in zijn in maart 2023 bij Suhrkamp Verlag verschenen boek Der arbeitende Souverän: Eine normative Theorie der Arbeit (De werkende souverein. Een normatieve theorie van de arbeid).

Kernbegrippen in het boek zijn ʻsociale arbeidʼ en ʻsociale arbeidsverdelingʼ. Honneth formuleert de stelling dat deelname aan democratische besluitvormingsprocessen gekoppeld is aan de voorwaarde van een transparant en eerlijk geregelde arbeidsverdeling.

Democratie moet geleefd worden, en de mate waarin mensen dat ook daadwerkelijk kunnen en willen doen, hangt af van de omstandigheden waaronder ze werken. Daarom spreekt Honneth van de ʻwerkende soevereinʼ. Daarbij denkt hij aan twee belangrijke maatschappelijke terreinen die vaak los van elkaar worden gezien: arbeid en democratie.

Honneth werkt de randvoorwaarden uit om werk zodanig vorm te geven dat een mens daarin en daardoor daadwerkelijk een democratische persoon wordt, een werkende soeverein. Daartoe behoren bijvoorbeeld een werkgarantie of werktijden die ruimte laten voor sociaal-politiek engagement.
Hij motiveert waarom het gerechtvaardigd is de arbeidsverhoudingen te onderzoeken op hun verenigbaarheid met de democratie. Vervolgens schetst hij de ontwikkeling van de arbeidsvoorwaarden sinds het begin van het kapitalisme in de negentiende eeuw.

Het boek vestigt de aandacht op de mate waarin de arbeidsomstandigheden van het kapitalisme – vooral aan de top en aan de onderkant – politieke participatie in de weg staan. Uitgelegd wordt hoe bijvoorbeeld de constante psychologische belasting, het gebrek aan vertrouwen in de werkgever of een al te monotoon karakter van het werk, uiteindelijk de capaciteiten zowel als de intrinsieke motivatie verhinderen deel te nemen aan de politieke gemeenschap.

Pijler van de samenleving

De ethische kritiek van Honneth op de huidige arbeidswereld laat er geen twijfel over bestaan dat zowel de beloning als de arbeidsverdeling als geheel tekort schieten. Werknemers raken steeds meer sociaal geïsoleerd op het werk – denk aan de trend om vergaderingen en zakenreizen te vervangen door videogesprekken – terwijl tegelijkertijd de grenzen tussen vrije tijd en werk worden afgebroken door de eis van voortdurende bereikbaarheid.
Honneth verklaart betaald werk tot de spil van alle democratische vooruitgang. De vragen die hij in zijn boek stelt zijn uiterst relevant in een tijd waarin de samenhang en het voortbestaan van democratische en liberale samenlevingen op de proef worden gesteld.

In de moderne tijd is arbeid de pijler van de samenleving geworden: Hand in hand met de zich geleidelijk ontwikkelende idee van democratische volkssoevereiniteit, ontstond de gedachte, die we ook nu nog volgen, dat de samenleving een coöperatief verband is, waarin iedereen door middel van zijn arbeid zoveel mogelijk dient bij te dragen aan het levensonderhoud van alle anderen en zich daarmee waardig toont lid te zijn van een politiek verbond.

Kortom, er is niets minder gebeurd dan dat er een stevige band is ontstaan tussen politieke democratie en de eerlijke verdeling van arbeid. Anders gezegd: wat ooit pure dwang was om de kost te verdienen, is veranderd in een beeld van maatschappelijke emancipatie en vrijheid.

Monotoon werk, zogenaamde bullshit banen die geen sociaal nut hebben en de ʻnieuwe baanonzekerheid’ zijn redenen waarom er nu gesproken wordt van een ʻbrave new world of workʼ. Wie zich in zijn eigen werk ondergeschikt moet maken, is volgens de centrale stelling van Axel Honneth er niet zeker van dat zijn eigen stem in het democratische proces zal worden gehoord.

Medezeggenschap

Honneth is tegen een onvoorwaardelijk basisinkomen. Hij verwerpt de veronderstelling dat een onvoorwaardelijk basisinkomen de democratisering versterkt door het creëren van meer vrijheid voor politiek engagement. Hij ziet arbeidsverhoudingen als een voorwaarde voor politieke socialisatie. Daarom verzet hij zich tegen de poging om democratisering zoveel mogelijk los te koppelen van de arbeidswereld en pleit hij in plaats daarvan voor een democratisering van de arbeidswereld zelf, als basis van de collectieve, democratische praktijk.

Al in de jaren negentig ontwikkelde Honneth een theorie van ʻerkenning’ waarvan de politieke kern draait om meer medezeggenschap in bedrijven en meer sociale democratisering. Net als in die periode lijkt Honneth zijn filosofie te beschouwen als een soort radicale uitbreiding van de verzorgingsstaat. Hij bekritiseert dan ook de ondermijning daarvan en roept op tot een nieuwe arbeidspolitiek.
Burgerlijk handelen veronderstelt een zekere mate van sociale vrijheid en medezeggenschap in het werk, zonder welke zingeving noch aandacht voor het algemeen belang zich kan ontwikkelen. Hier geldt: Zonder een minimum aan werk van goede kwaliteit is er geen democratie.

Der arbeitende Souverän is een pleidooi voor een pragmatisch nieuw begin van politiek bedrijven  In een pessimistische tijd als de onze doet Honneth  een ambitieuze poging tot het formuleren van een realistische utopie. Volgens een aantal recensenten klinkt dat verfrissend in de vaak van inspiratie gespeende publieke discussies van de huidige tijd.

“Werk bepaalt ons leven. In wezen vormt het de democratie”. Een dergelijke uitspraak alleen al maakt Honneths boek tot een uniek verschijnsel in het filosofische landschap, aldus een recensent.

In het laatste deel van het boek beschrijft Honneth het scharnierpunt van waaruit plannen kunnen worden gemaakt voor een politiek van de arbeid. Om de opkomende misstanden tegen te gaan en bij te dragen aan een dringend noodzakelijke heropleving van democratische participatie. Hij doet voorstellen voor een alternatief ʻsociaal-democratisch arbeidsbeleid’.

Der arbeitende Souverän. Eine normative Theorie der Arbeit, door Axel Honneth, Suhrkamp Verlag, 2023: www.suhrkamp.de/buch/axel-honneth-der-arbeitende-souveraen-t-9783518587973

Zie ook: Goed werk is een doel, geen middel, door Gabriël van den Brink, Thijs Jansen & Kos Kole, in tijdschrift S & D, nr 9/10, 2011. Zie Noot 8 over zelfrespect en erkenning en Axel Honneth: https://beroepseer.nl

Ethiek van erkenning. Interview met Axel Honneth door Gijs van Oenen en A.J. Berg, Krisis, tijdschrift voor actuele filosofie, 77 (winter), 24 – 36 (1999): https://archive.krisis.eu/wp-content/uploads/2017/05/1999-4-07-oenen.pdf

Noot
*) Axel Honneth, geboren in 1949, is Professor of the Humanities aan Columbia University in New York. Van 2001 tot 2018 was hij hoofd van het Institut für Sozialforschung aan de Johann Wolfgang Goethe-Universität in Frankfurt am Main.
In 2015 ontving Honneth de Ernst Bloch Prijs, in 2016 de Bruno Kreisky Prijs voor het politieke boek vanwege Die Idee des Sozialismus. In  juni 2021 gaf hij in Berlijn in de openluchtbioscoop Hasenheide zijn veelgeprezen reeks lezingen Benjamin Lectures over der arbeitende Souverän. De lezingenreeks mondde uit in het gelijknamige boek.

De Benjamin Lectures zijn te beluisteren op YouTube. Duits gesproken, met ondertiteling in het Engels. Meer info op: https://criticaltheoryinberlin.de/en/benjamin_lectures/2021/

Medewerkers in de zorg- en welzijnssector slapen steeds minder goed

Geschreven op . Gepost in Blogs, Welzijn, Zorg. Geen reacties op Medewerkers in de zorg- en welzijnssector slapen steeds minder goed

De zelfstandige pensioenuitvoeringsorganisatie PGGM & Co en IZZ Zorgverzekering van mensen in de zorg hebben 1290 medewerkers in de zorg & welzijnssector gevraagd naar de kwaliteit van hun nachtrust. Een samenvatting van de resultaten van het onderzoek dat ging over fitheid en de werk-privé-balans, staat op de site van PGGG & Co, waar ook het rapport is te downloaden.

Het blijkt dat bijna de helft van hen te maken heeft met slaapproblemen. In 2021, midden in de coronacrisis, gaf 33% aan moeite te hebben met een goede nachtrust. Op dit moment geeft bijna de helft (46%) aan te maken te hebben met slaapproblemen.
Met name de leeftijdsgroep jonger dan 40 jaar slaapt slecht. Een hoge werkdruk wordt als belangrijkste reden gegeven maar ook ervaren zij meer zorgen over de financiële situatie dan oudere werknemers.

Goed slapen is belangrijk voor een gezond leven en dus voor een optimale invulling van een werkdag. De impact van een slechte nachtrust is overdag merkbaar. Vermoeidheid en lusteloosheid zijn het vaakst (70%) merkbaar bij medewerkers met slaapproblemen maar ook vergeetachtigheid (42%) en snel geïrriteerd raken (33%) worden vaak genoemd als een gevolg van slechte nachtrust.

Delen op de werkvloer verlicht

Ruim twee derde van de medewerkers met slaapproblemen heeft dit besproken op het werk. 59% van hen heeft gemerkt dat het helpt als je slaapproblemen met collega’s en/of leidinggevenden bespreekt. Door het gesprek aan te gaan merkt een medewerker dat hij of zij niet de enige is. Er ligt een belangrijke rol voor de werkgever om ruimte te creëren om het onderwerp bespreekbaar te maken. Dit blijkt ook uit het feit dat een deel (33%) van de ondervraagden die hun slaapprobleem op het werk heeft gedeeld aangeeft dat er weinig begrip of interesse is.

Onregelmatige diensten zorgen voor minder slaap

Van de medewerkers met een primaire zorgfunctie in verpleeg- en verzorgingstehuizen, ziekenhuizen en gehandicaptenzorg geeft een kwart aan dat de onregelmatige diensten een oorzaak van slecht slapen zijn. In andere functies ligt dit percentage aanmerkelijk lager.
Volgens Irma Leijten slaapexpert bij Hallo Slaap, is dit te verklaren door hoe ons bioritme is geprogrammeerd. “Ons systeem werkt volgens een dag- en nachtritme. Als je dat doorbreekt wordt, zorgt dat voor minder goede slaap. Uit eerdere onderzoeken blijkt dat mensen met wisselende diensten zoals nachtdiensten 1 tot 1,5 uur minder slapen per etmaal”.

Maar wat is dan een oplossing om tot een betere slaap te komen? Irma Leijten geeft een paar adviezen voor het vinden van een goede balans tussen werk en privé en te streven naar momenten van rust, zowel overdag als ‘s nachts.

Downloaden onderzoeksrapport Fitheid en slaap, PGGM & Co, IZZ en Miles Research, maart 2023: www.pggmenco.nl

Uitkomst onderzoek: steeds groter deel zorgmedewerkers komt onvoldoende uitgerust op het werk, PGGM & Co., 4 april 2023: www.pggmenco.nl

Zo val je sneller in slaap na je nachtdienst: www.pggmenco.nl

Webinar: Meer slaap, meer energie! PGGM & Co., december 2021. In dit webinar legt slaapexpert Irma Leijten van Hallo Slaap uit wat de functie van slaap is en wat je kunt doen om beter te slapen. www.pggmenco.nl/gezond-leven/beter-slapen/webinar-meer-slaap-meer-energie/

 

Afbeelding bovenaan is ontleend aan het rapport ‘Fitheid en slaap’