Redactie Beroepseer

Scholen werden gedwongen tijdens de coronacrisis zowel het lesgeven als randzaken eromheen, waaronder het afnemen van toetsen, online te regelen. Algemeen was de mening dat scholen ook na de pandemie daarvan de vruchten zouden plukken.
Maar, volgens Wilfred Rubens is het huidige ‘coronaonderwijs’ niet te vergelijken met de wijze waarop blended learning normaliter in het onderwijs wordt ingevoerd en toegepast. Dat schrijft hij op de site van het onafhankelijke onderwijsplatform Komensky Post.
Blended learning – of hybrid learning – is een mix van onderwijsmethoden met en zonder technologie, bijvoorbeeld een combinatie van e-learning en klassikaal leren.
Wilfred Rubens is deskundig op het gebied van e-learning en te-learning (technology enhanced learning).

Onderzoek laat zien dat de leerresultaten achterblijven. In het begin van de coronocrisis moesten, aldus Rubens, docenten en leerlingen hun draai vinden, maar inmiddels zouden de inspanningen tot beter resultaat moeten leiden.

In zeven punten geeft Rubens een reactie op de gebeurtenissen in het onderwijs tijdens de lockdowns waarbij hij zich de vraag stelt: Waarom zou blended learning in de toekomst wel veelbelovend voor het onderwijs zijn? :

1. De wijze waarop online onderwijs wordt ingezet is zeer divers. De resultaten ook. Onderzoeken bieden weinig zicht op verschillen tussen scholen en docenten.
2. Professionalisering en ondersteuning op dit terrein zijn essentieel. In het verleden is daar lang niet altijd voldoende werk van gemaakt. Dat wreekt zich nu. Want ook het afgelopen jaar was daar dankzij de werkdruk en stress lang niet altijd voldoende ruimte voor (met name in basisonderwijs en soms ook in voortgezet onderwijs is vaak sprake van beperkte ondersteuning). Ik lees overigens ook anekdotes (!) van/over docenten die tijdens de tweede lockdown leerervaringen van de eerste lockdown toepassen.
3. De context doet ertoe. Ik heb laatst al geschreven dat je het normaliter niet in je hoofd zou moeten halen om volledig online leren binnen het basis- en voortgezet onderwijs (vooral onderbouw) toe te passen. Online leren doet een fors beroep op zelfregulering. Zoals Tony Bates laatst schreef: kinderen en jongeren zijn daar over het algemeen minder sterk in dan volwassenen.

Lees verder over de punten vier tot en met zeven op Komensky Post: Maakten de ervaringen met ‘coronaonderwijs’ de hooggespannen verwachtingen waar? door Wilfred Rubens, 25 juni 2021: https://komenskypost.nl/?p=6837

De conclusie van Rubens is dat de pandemie negatief van invloed blijkt te zijn op het welbevinden van leerlingen en studenten. Zorgvuldig ingevoerde vormen van blended learning op school zijn niet te vergelijken met het huidige coronaonderwijs. De context is heel belangrijk.

Site van Wilfred Rubens: www.te-learning.nl

Op 1 mei 2021 bestond Komensky Post vijf jaar. Inmiddels staan er bijna 600 artikelen op de site. Komensky Post besteedt aandacht aan onderwerpen als de oorzaken van het groeiende aantal laaggeletterden en. Of hoe ga je als leraar om met leren op afstand? Waar komen de grote reserves bij veel schoolbesturen vandaan?
https://komenskypost.nl

Afbeelding bovenaan is van Hatice EROL

Pogingen binnen de wetenschap om via inclusief taalgebruik een veilig en inclusief klimaat voor de uitwisseling van gedachten te creëren, hebben het tegenovergestelde effect, aldus Ewald Engelen. In een interview met nieuwssite voor hoger onderwijs Science Guide legt de financieel geograaf en columnist uit dat we te maken hebben met een doorgeschoten focus op inclusieve taal van de academie en de zogenaamde ‘cancelcultuur’.

Welke relatie ziet hij met een verarming van het publieke debat, en hoe moet het worden tegengegaan?

Werken aan ons incasseringsvermogen

Engelen:
“De academische vrijheid staat onder druk. Niet alleen vanwege wokeness, oftewel de taalpolitie die in de gaten houdt of je wel de juiste modieuze termen gebruikt bij het aanduiden van kwetsbare groepen. Het staat ook onder druk vanwege rechts-conservatieve bewegingen, die vinden dat links-progresieve wetenschappers geen politieke uitspraken mogen doe en terug in hun ivoren toren moeten. Beiden zijn verschijnselen van hetzelfde fenomeen: in het publieke debat lijken we steeds langere tenen en overgevoeligheid voor kleine kwetsuren te krijgen.
Wat je in een weerbare democratie eigenlijk zou willen, is dat iedereen zich veilig genoeg voelt om zonder een teveel aan gevoeligheid andere opvattingen te kunnen aanhoren en incasseren. We moeten dus werken aan ons incasseringsvermogen, maar dat doen we nou juist niet. We zoeken veiligheid in het vinden van de correcte bewoordingen en het vermijden van onwelvoeglijke uitspraken en sluiten ons op in onze eigen, veilige bubble. Dat is de dood in de pot voor een levendig publiek debat”.

Engelen stoort zich ook aan de manier waarop burgers reageren op uitspraken van wetenschappers.. Van collega’s hoort hij vaak dat mensen de universiteit benaderen om te klagen over iemands uitspraken en te pleiten voor totalitaire maatregelen zoals iemands ontslag: “Dat is van een kinderachtigheid waar ik met mijn hoofd niet bij kan. Mijn werkgever, de Universiteit van Amsterdam, doet daar verder niet zoveel mee, maar het is een teken aan de wand dat de vrijheid van meningsuiting, en daarmee ook de academische vrijheid, onder vuur ligt”.

Lees het hele interview met Ewald Engelen: Zowel links als rechts verantwoordelijk voor academische zelfcensuur, Science Guide, 16 juni 2021: https://www.scienceguide.nl/2021/06/zowel-links-als-rechts-verantwoordelijk-voor-academische-zelfcensuur/

Enquête Vrijheid en veiligheid van wetenschappers

Science Guide is begonnen met een onderzoek naar de vrijheid en veiligheid van wetenschappers en nodigt onderzoekers uit die werkzaam zijn aan Nederlandse universiteiten, hogescholen of onderzoeksinstituten, mee te doen en een vragenlijst in te vullen.

Onderwerp is de de vrijheid en veiligheid die nodig is om je als onderzoeker zonder angst in het publieke debat te kunnen uitspreken. Wat Science Guide wil weten is hoe onderzoekers die vrijheid en veiligheid zowel binnen en buiten hun instelling ervaren, en hoe zij met die ervaringen omgaan.

Het beantwoorden van de vragen duurt tussen de tien en vijftien minuten.

Gegevens worden volledig anoniem verwerkt.

Ga voor de vragenlijst en meer info over deelname naar: https://nl.surveymonkey.com/r/onderzoekscienceguide (niet meer actief)

De oratie van Herman Paul op 28 juni 2021 gaat over heden, verleden en toekomst van kritisch denken. Paul is hoogleraar Geschiedenis van de Geesteswetenschappen aan de Universiteit van Leiden. Stel, zegt Paul, dat ik een studie zou doen naar kritisch denken in de geesteswetenschappen. Dat zou allereerst een fantastische invalshoek zijn voor een geschiedschrijving die disciplinaire grenzen overschrijdt. Want in alle disciplines van de humaniora hebben wetenschappers al eeuwenlang ideeën over wat kritisch denken inhoudt. Tekstkritiek, literaire kritiek, kritiek van smaak, logische kritiek en Immanuel Kants Kritik der reinen Vernunft – ‘ze buitelden over elkaar heen’, aldus Paul.

Vaardigheden, deugden en attitudes

Wat voegt zo’n historische studie toe aan hedendaagse discussies over kritiek? Paul betoogt dat kritisch denken vandaag de dag een kwestie van skills lijkt te zijn. Zijn historische analyse wijst echter uit dat ‘vaardigheden’ een veel te beperkte categorie is. Kritisch denken, laat Paul met voorbeelden zien, is ook een deugd. En het gaat tevens gepaard met attitudes, zoals distantiëring van dogmatisme of identificatie met een democratische of marxistische agenda.

Met een analyse van de ‘critical thinking movement’ in de Verenigde Staten, betoogt Paul dat kritisch denken daarom niet enkel draait om skills, maar, veel breder, om de ontwikkeling van een ‘zelf’ – om het worden van een critical person. De Franse filosoof Michel Foucault zou zeggen: kritisch denken vergt ‘werk van het zelf aan het zelf’.

Vinkje op cv

Eén vraag is dan: hoe verhoudt dit kritische zelf zich tot andere zelven? In hoeverre gaat het samen met een entrepreneurial self, dat het product ‘ik’ succesvol op de markt wil brengen, of met een neoliberal self, dat geen boodschap heeft aan rechtvaardigheid of solidariteit? Onderzoek in Singapore wijst uit dat een cursus kritisch denken soms niet meer is dan een vinkje op het cv van studenten die hun concurrentiepositie op de arbeidsmarkt willen verbeteren. In de praktijk is kritisch denken niet altijd zo democratisch of antikapitalistisch als geesteswetenschappers graag geloven.

Postcritique

Nog spannender is de vraag: hoeveel toekomst heeft kritisch denken? Paul wijst op de denker Rita Felski en haar critici in het debat over ‘postcritique’. Sommigen zeggen dat kritisch denken nooit opgegeven mag worden, bijvoorbeeld in de strijd tegen neoliberalisme. Anderen brengen daartegen in dat marxistische en antikoloniale kritiek in de Global South hoegenaamd geen verschil hebben gemaakt in de levens van mensen. Terwijl kritisch denken berust op de hoop dat de wereld een betere plek zou worden. Maar deze hoop heeft plaatsgemaakt voor gelatenheid of zelfs teleurstelling: kritisch denken blijkt niet in staat een groot verschil te maken.

Niet meer bovenaan

Paul is het daarom eens met de Franse filosoof, antropoloog en socioloog Bruno Latour, volgens wie kritisch denken anno 2021 niet meer bovenaan de prioriteitenlijst hoeft te staan. Onze wereld in crisis heeft niets zo hard nodig als zorg voor wat waar is en aandacht voor wat menselijk samenleven duurzaam mogelijk maakt. Dit vergt niet allereerst kritische afstand, maar ‘kritische nabijheid’. Paul pleit daarom voor ‘genereus denken’, waarin kritiek haar legitieme plek heeft, maar waarin studenten ook leren wat toewijding en aandacht voor, en betrokkenheid bij het publieke belang betekenen.

Kritisch denken? Of liever genereus denken? Universiteit Leiden, 14 juni 2021: www.universiteitleiden.nl/nieuws/2021/06/kritisch-denken-of-liever-genereus-denken

Oratie Herman Paul

Oratie Kritisch denken: over het ethos van de geesteswetenschappen, door Herman Paul op maandag 28 juni 2021 om 16.00 uur in Academiegebouw te Leiden. www.universiteitleiden.nl/medewerkers/herman-paul#tab-1

Foto bovenaan is van Michal Jarmoluk