In Nederland wonen ongeveer 2,9 miljoen 65-plussers. Hiervan voelen maar liefst 900.000 mensen zich eenzaam. Verontrustende cijfers, vindt wijkverpleegkundige Marjolein Zilverentant, die meewerkte aan de nieuwe richtlijn Eenzaamheid onder ouderen: “De gevolgen van eenzaamheid zijn groot. Het vergroot de kans op allerlei gezondheidsklachten, zoals hartklachten, depressies, dementie en verlies van eetlust. Maar nog gevaarlijker: eenzame ouderen blijken 14 procent meer kans te hebben op een vroege dood”.

De nieuwe richtlijn is samengesteld door de Vereniging Verpleegkundigen en Verzorgenden (V&VN) en gefinancierd door ZonMw, organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. Doel van de richtlijn is verbetering van de wijkverpleegkundige zorg voor thuiswonende ouderen (65+) die zich eenzaam voelen. Verpleegkundigen en verzorgenden in de wijk signaleren vaak als eersten de maatschappelijke problemen. Eenzaamheid bij ouderen is zo’n probleem. Hoe ga je met dit kwetsbare onderwerp om? Wat moet je wel doen? En wat liever niet?

Marjolein Zilverentant ziet de cijfers terug in haar werk. “Ik werk in een multiculturele wijk. Hier wonen veel eenzame ouderen met een migratieachtergrond. Zij missen aansluiting met de Nederlandse samenleving. Bijvoorbeeld door een taalbarrière of culturele verschillen”.
Ook herinnert zij zich een andere cliënt. “Hij was niet getrouwd, had geen kinderen of familie en leefde om te werken. En toen ging hij met pensioen… Hij verloor zijn levensvreugde en werd heel eenzaam. Hij stelde mij vragen zoals: doet mijn leven er nog wel toe? Ben ik nog belangrijk? Die wanhoop vond ik schrijnend”.

Het gevaar van eenzaamheid

Eenzaamheid leidt soms tot gevaarlijke situaties.
Marjolein Zilverentant: “Een collega behandelde een dame op leeftijd met diabetes. In de weekenden belandde ze regelmatig met een hypo op de SEH. Dat vond mijn collega vreemd, want dit gebeurde doordeweeks nooit. Wat bleek? Mevrouw vond de weekenden verschrikkelijk. Ze ontving nooit bezoek en voelde zich heel eenzaam. Met een ziekenhuisbezoekje kreeg ze wel aandacht én was onder de mensen”.

De oplossing? De cliënt was vroeger kunstenares en wilde graag weer creatief zijn. De collega koppelde haar aan een buurthuis: “Hier geeft ze nu ieder weekend teken- en schilderles. Ze voelt nu: ik doe er weer toe. Puur door te luisteren vond mijn collega de oorzaak van haar ogenschijnlijk lichamelijke probleem. En de hypo’s? Die heeft ze niet meer gehad”.

Downloaden Richtlijn Eenzaamheid onder ouderen, V & VN, 1 juli 2021: www.venvn.nl/media/wnvhg5n1/vvn-rl-eenzaamheid-20210713.pdf

Aan het begin van de Richtlijn staat een samenvatting met drie belangrijke aanbevelingen:

• Vaststellen van eenzaamheid – Doen
• Screenen van eenzaamheid – Niet doen
• Bespreken van eenzaamheid en hulp – Doen

Downloaden Gesprekshandleiding: www.venvn.nl/media/orvbojgw/v-vn-rl-eenzaamheid-gesprekshandleiding-1.pdf

• Stap 1: Herkennen van eenzaamheid
• Stap 2: In gesprek gaan
• Stap 3: Praten over ondersteuning
• Afstemmen van zorg

Nieuwe V&VN-richtlijn eenzaamheid: ‘Zorgprofessionals worstelen met dit thema’, V en VN, 22 juli 2021: www.venvn.nl