Redactie Beroepseer

Volgens de Kafkabrigade – opgericht om overbodige en disfunctionele bureaucratie op te sporen – is het formulier het ultieme symbool van bureaucratie in de negatieve zin van het woord. In modern jargon wordt in plaats van het woord formulier het woord tool gebruikt.

Hoe hardnekkig onze neiging tot gedetailleerd vastleggen en buitenproportionele controle-eisen is blijkt uit twee recente voorbeelden van toenemend bureaucratisme, zoals negatieve bureaucratie ook wel wordt genoemd.

Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de zorgkantoren publiceerden op 14 augustus 2018 over een tool (formulier) dat zorgorganisaties in de verpleeghuiszorg gaan gebruiken om in aanmerking te komen voor een kwaliteitsbudget. In samenspraak met de organisatie voor zorgondernemers ActiZ en individuele zorgorganisaties heeft ZN de afgelopen weken deze tool ontwikkeld.
Vanaf 1 september tot en met 31 december 2018 kunnen zorgorganisaties bij de zorgkantoren hun kwaliteitsplan indienen om in aanmerking te komen voor het kwaliteitsbudget. Met de tool – die als bijlage aan het kwaliteitsplan dient te worden toegevoegd – kunnen zorgorganisaties een begroting opstellen voor de inzet van extra personeel en overige investeringen om de kwaliteit van zorg te verbeteren. De tool  wordt ook gebruikt om na afloop van het betreffende jaar de realisatie van de begroting te verantwoorden.

De tool gaat zoveel extra tijd kosten dat het de vraag is of de baten opwegen tegen de kosten. Dat stelt Lia de Jongh, voorzitter van de Raad van bestuur van de Zuid-Hollandse zorginstelling Topaz.
Op de site van Zorgvisie, het magazine over actuele zorgthema’s, vertelt zij: “Ik ben zeker voor transparantie en verantwoording afleggen, maar moet dat nou zo ontzettend gedetailleerd?”

Accountant moet worden ingeschakeld

De Jongh heeft deze week de tool samen met de financiële afdeling kritisch bekeken en concludeert dat er sprake is van een systeem waarin verpleeghuizen “ontzettend veel verantwoording moeten afleggen. Het gaat de financiële afdeling heel veel extra tijd en dus geld kosten. Ook moet er een accountant worden ingeschakeld die een aparte verklaring opstelt over deze kosten. Weliswaar kan de extra tijd ook binnen dat budget in rekening worden gebracht, maar de vraag is of dat niet het doel voorbijstreeft. Willen we nou sturen op wantrouwen of vertrouwen dat verpleeghuizen verantwoord met het geld omgaan?”

De Jongh wil niet teveel met de beschuldigende vinger wijzen en zegt dat het ministerie van VWS zijn best doet de regeldruk in de gezondheidszorg te verminderen door mee te werken aan het actieplan (Ont)Regel de Zorg. Volgens haar is er aandacht voor anders omgaan met elkaar: “Ze zitten zeker niet vast in hun eigen denkpatronen, maar helaas wel in systemen die in tientallen jaren zijn opgebouwd”.

Apothekers komen om in het papierwerk

Terwijl men zich aan de ene kant inspant om regels te schrappen, komen er aan de andere kant weer nieuwe bij.  Neem de in mei 2018 ingevoerde wet Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).
Op 20 augustus 2018 meldde RTV Noord over de gevolgen van deze wet voor de apotheek. Het ophalen van een pakketje met medicatie bij de apotheek voor zieke partner of echtgenoot gaat niet meer zo makkelijk als vroeger. Daarvoor is namelijk een machtigingsformulier nodig.

Chaterina Hollenga, voorzitter van de Groninger Apotheken Vereniging: “We mogen onder de nieuwe privacywet absoluut niet zomaar medicatie meegeven aan een ander. Dat heeft te maken met overdracht van medische gegevens. Een ander kan dan zien welke geneesmiddelen iemand gebruikt”. Het machtigingsformulier moet uitkomst bieden, maar aan die werkwijze zitten haken en ogen, stelt Hollenga vast. Mensen die al jaren trouw de medicijnen voor hun zieke buurvrouw of moeder ophalen, moeten zich nu opeens legitimeren. En apothekers komen om in het papierwerk.
“Het zorgt voor ontzettend veel administratie. We moeten in theorie duizenden formulieren kunnen verwerken en alle doorlopende machtigingen registreren zodat we die kunnen terugzoeken als iemand zich aan de balie meldt om medicatie voor een ander op te halen.’

Lees het hele interview met Lia de Jongh, door Anouk Brinkman: ‘Tool kwaliteitsbudget verpleeghuizen gaat uit van wantrouwen’, Zorgvisie, 23 augustus 2018: www.zorgvisie.nl

ZN en zorgkantoren publiceren tool voor kwaliteitsbudget verpleeghuiszorg, Zorgverzekeraars Nederland, 14 augustus 2018 2018: https://zn.nl

VWS lanceert actieplan tegen regeldruk, Zorgvisie, 23 mei 2018: www.zorgvisie.nl

(Ont)Regel de Zorg: www.vvaa.nl

Apotheken worstelen met privacywet: ‘Dit werpt ons terug in de tijd’, door Sander Slager, RTV Noord, 20 augustus 2018: www.rtvnoord.nl

Kafkabrigade: Formulier: www.kafkabrigade.nl/lexicon_regeldruk/formulier

In het rapport Meer patiëntregie door meer uitkomstinformatie in 2022 geeft het Zorginstituut aan hoe het binnen vier jaar meer uitkomstinformatie beschikbaar wil maken. Streven is om dit in 2022 voor 50% van de ziektelast in Nederland te hebben. Volgens het Zorginstituut zijn patiënten met deze uitkomstinformatie beter in staat om, samen met hun behandelaar, te kiezen voor de beste behandeling.
Zorginstituut Nederland is een zelfstandig bestuursorgaan en neemt een onafhankelijke positie in tussen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), zorgverzekeraars, zorgaanbieders en patiënten(organisaties).

Wat is uitkomstinformatie?

Uitkomstinformatie gaat over de resultaten van een behandeling. Die worden bijgehouden door artsen en steeds vaker ook door patiënten. Bij artsen ligt de focus op het medische deel, zoals het aantal geslaagde operaties of het aantal complicaties. Bijvoorbeeld of de operatie om een kunstheup te plaatsen succesvol is verlopen en of er binnen 30 dagen na de operatie geen infectie is ontstaan.
Bij patiënten ligt de focus op de uiteindelijke uitkomst; wat kán ik weer na een operatie? In het voorbeeld van de kunstheup: hoe ver kon ik lopen voor de operatie en hoe gaat dat een aantal maanden na de operatie? Heb ik nu minder pijn dan voorheen? En kan ik weer aan het werk? Deze informatie kan andere patiënten helpen om een behandelaar te kiezen en om samen met die behandelaar in gesprek te gaan over de mogelijke behandeling.

Rapport Meer patiëntregie door meer uitkomstinformatie

Het Zorginstituut stelt dat over vier jaar voor 52 aandoeningen, die samen de helft van de ‘ziektelast’ in Nederland bepalen, uitkomstinformatie beschikbaar moet zijn. Het gebruik van internationaal ontwikkelde vragenlijsten om de informatie te verzamelen (International Consortium for Health Outcomes Measurement -ICHOM) kan het beschikbaar komen van uitkomstinformatie versnellen. Belangrijk is dat gegevens op dezelfde manier worden verzameld, geanalyseerd en gedeeld. Daarnaast vergt het ook een gedragsverandering van zowel zorgverleners als patiënten.

Programma Uitkomstgerichte zorg

Het ministerie van VWS geeft in zijn Kamerbrief van 2 juli 2018 met bijbehorend rapport Ontwikkeling uitkomstgerichte zorg 2018-2022 uitleg over de ontwikkeling naar uitkomstgerichte zorg in brede zin, waarin bij de keuze van een behandeling wordt gekeken naar wat het beste past bij de specifieke situatie van de patiënt.

Het Zorginstituut gaat samen met het ministerie van VWS het programma Uitkomstgerichte zorg vormgeven. Hierbij trekken zij ook samen op met partijen in de zorg. Op basis van de onderzoeken en rapporten stellen zij een gezamenlijk plan van aanpak op dat in het najaar van 2018 wordt gepresenteerd.

De ontwikkeling naar uitkomstgerichte zorg heeft twee doelen:

• verbeteren van levenskwaliteit voor de patiënt;
• verhogen van werkplezier voor en leveren kwaliteit door zorgverlener.

Zie:

Meer patiëntregie door meer uitkomstinformatie in 2022, Zorginstituut Nederland, 14 augustus 2018: www.zorginstituutnederland.nl

Rapport Meer patiëntregie door meer uitkomstinformatie in 2022, Zorginstituut Nederland, 28 juni 2018: https://beroepseer.nl

Ontwikkeling uitkomstgerichte zorg 2018-2022, Rijksoverheid, 2 juli 2018: www.rijksoverheid.nl

Dinsdagochtend 21 augustus 2018 reageert Ruben Wenselaar, directeur van zorgverzekeraar Menzis op de radiocolumn van Pieter Derks: Pieter Derks wordt klant van Menzis. Derks leverde daarin commentaar op het besluit van Menzis vanaf 2019 de  behandeling bij depressie alleen nog te vergoeden op basis van resultaat in plaats van op basis van het aantal sessies.

In het programma De Nieuws BV gaat Wenselaar in gesprek met luisteraars over de zorg en de rol van zorgverzekeraars.

De Nieuws BV wordt uitgezonden van 12.00 – 14.00 uur op NPO Radio 1.

Ga naar Stel je vraag aan Menzis-topman Ruben Wenselaar: https://www.nporadio1.nl/homepage/11361-stel-je-vraag-aan-menzis-topman-ruben-wenselaar

Op de site van Arts en auto reageert Alan Ralston op de plannen van Menzis vanaf 2019 depressies op basis van resultaten in plaats van aantal behandelingen te vergoeden. Alan Ralston is psychiater, filosoof en voortrekker van Stichting Beroepseer.

Afgaande op de eerste reacties, aldus Ralston, zou dit nieuws wel eens een lakmoesproef kunnen worden voor hoe we de zorg voor mensen met psychische aandoeningen willen organiseren:
“Hoewel in de kritiek Menzis als kop van Jut fungeert, is volgens de berichtgeving sprake van overeenkomsten met 18 grote zorginstellingen, waaronder in elk geval de instellingen (Lentis, Dimence, GGZ Eindhoven en GGZ Noord-Holland Noord) die onder de vereniging Volante vallen, aanhangers van VBHC. Met andere woorden: het is een initiatief van zorgaanbieders en zorgverzekeraars, met een groot bereik. Het zal dus veel impact hebben.

De uitwerking van het plan is grotendeels onbekend. Het zal zeker meetinstrumenten betreffen die klachten, kwaliteit van leven en cliënttevredenheid meten, maar ook werd gerept over wachttijden. Verder zou Menzis ‘vergelijkingsbijeenkomsten’ houden, maar de aard daarvan is vooralsnog vaag.

Cliëntenplatform MIND reageert afgemeten positief: steun voor ‘kijken naar de uitkomsten van behandelingen’, maar zorgen over risicoselectie. Vertrekkend bestuurder Klunder van Dimence is enthousiast: ‘We leggen de resultaten van onze behandelteams al vast.’

De positieve potentie hiervan is de kern van de Zorgverzekeringswet zelf: betalen voor kwaliteit, transparantie van zorgresultaten, greep op de zorg voor overheid en cliënten.

De eerste zorg is risicoselectie: het te verwachten economische effect is dat aanbieders zullen kiezen voor cliënten waarvan verwacht mag worden dat ze snel en goed opknappen, dus lichtere, minder complexe problematiek. Menzis pareert deze kritiek door te schermen met de professionaliteit van zorgverleners die zwaardere depressies als uitdagend zien, en met hogere vergoeding voor ernstigere problematiek. Men zal ook oppassen dat er geen mensen buiten de boot vallen. Hoe dat zal gebeuren is onduidelijk. Bedenk ook dat in het recent gesloten hoofdlijnenakkoord ‘de juiste zorg op de juiste plek’ een centraal thema was. Zal dit initiatief daartoe bijdragen?

Een net zo grote zorg voor professionals is deprofessionalisering, waar Denys in zijn reactie ook op zinspeelt: inherent aan professionaliteit is de waardering voor de inspanning en expertise zelf. Een te grote nadruk op resultaten kan ertoe leiden dat er geen onderscheid meer is tussen een professional en een gewone ondernemer. Het grote verschil is de mate waarin belangeloos inherente zorgwaarden verdedigd worden. Een samenleving die dat niet begrijpt zal daar de wrange vruchten van plukken.

Het papier wordt belangrijker dan het bewustzijn

Een wat minder zichtbaar proces is de voortgaande kwantificering van kwaliteit, gevat in het citaat van Klunder: we leggen de kwaliteit vast. Ik zou zeggen: nee, dat doet u niet”.

Lees de hele blog van Alan Ralston: Blinded by the Light, Arts en Auto, magazine en website voor leden van de beroepsvereniging van zorgverleners VvAA,  14 augustus 2018: www.artsenauto.nl

Bericht van Menzis op 13 augustus 2018: Zorgrevolutie rukt op naar de GGZ (Betere GGZ-zorg door samenwerking): www.menzis.nl

Vergoeding depressiebehandeling op basis resultaat is ‘lerend systeem’, door Jenneke Van de Streek, Qruxx, 14 augustus 2018: www.qruxx.com