Bestuurskundige Nadine van Engen promoveert donderdag 10 januari 2019 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op het onderwerp beleidsvoering in het onderwijs. In haar proefschrift stelt zij dat consistentie in de uitvoering van beleid een positief effect heeft en zinvol en legitiem beleid oplevert.

Beleid wordt niet altijd uitgevoerd zoals het bedoeld is. Oud-vicepresident van de Raad van State, Herman Tjeenk Willink concludeerde onlangs nog dat beleidsuitvoering regelmatig achterblijft bij politieke ambities.
In haar proefschrift staat Nadine van Engen stil bij dit contrast tussen ambities en uitvoering. Titel: How previous policy experiences affect the frontline: Understanding implementation success and failure through a general policy alienation lens.

Voor haar proefschrift deed Van Engen grootschalig survey-onderzoek onder 779 schoolleiders en leraren. Bij haar onderzoek werd zij begeleid door Lars Tummers, universitair hoofddocent Public Management van de Universiteit Utrecht en onderzoeker aan de Arizona State University in de VS.
Tummers heeft een model ontwikkeld om beleidsvervreemding onder professionals te peilen. Zijn onderzoek richtte zich op het specific policy alienation model, terwijl Van Engens onderzoek zich richtte op het general policy alienation model – het algemene beleidsvervreemdingsmodel.
Het specifieke model houdt in dat professionals vervreemd raken van een beleid omdat dit beleid bijvoorbeeld niet betekenis- of waardevol is voor de professional, terwijl het algemene model meer uitgaat van een historisch perspectief om uit te vinden welk beleid werkt en niet werkt. Algemene ervaringen met beleid staan centraal. Hoeveel invloed is er op beleid? Hoe zinvol is dat beleid? Een belangrijk voorbeeld hiervan is de rekentoets die binnen het onderwijs heeft geleid tot forse vervreemding.

Regelmatig nieuw en wisselend beleid kan resulteren in beleidsmoeheid: onverschilligheid of cynisme. Die ervaring van algemene beleidsvervreemding heeft weer invloed op de wijze waarop nieuw beleid word beoordeeld en in praktijk gebracht.

Verbetering onderwijsbeleid

Voor politici en beleidsmakers lijkt het zinvol om vast te houden aan een ingezette koers en weloverwogen om te gaan met beleidsveranderingen. Denk aan het aantreden van een nieuw kabinet of als reactie op een incident.
Het onderzoek laat evenwel ook zien dat consistentie geen ‘one-size-fits-all’ oplossing is. Het effect van die consistentie wordt beïnvloed door de mate van autonomie die leraren ervaren en zeker ook door de inhoud van het beleid dat wordt gecontinueerd of juist wordt gestopt.

Wat de kans op succes of mislukking bij het invoeren van beleid betreft, Van Engen betoogt dat het relevant is onderscheid te maken tussen de ervaringen van uitvoerende professionals met specifiek (nieuw) beleid en hun algemene ervaringen met beleid.

Van Engens promotie-onderzoek is een samenwerking tussen de Erasmus School of Social and Behavioural Sciences (ESSB) en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het ministerie gebruikt de resultaten van het onderzoek ter verdere verbetering van de kwaliteit van het onderwijsbeleid, ten gunste van leraren, leerlingen en ouders.

Zie voor meer info over promotie en proefschrift: ‘Meer consistente beleidsvoering in het onderwijs’, Erasmus Universiteit Rotterdam, 8 januari 2019: www.eur.nl

Klik hier voor downloaden van proefschrift How Previous Policy Experiences Affect the Frontline: https://repub.eur.nl/pub/113840

U P D A T E

Inconsistent overheidsbeleid leidt tot cynisme, Science Guide, 23 januari 2019: www.scienceguide.nl