Skip to main content

Redactie Beroepseer

Uitnodiging voor een gesprek over rechtsstatelijkheid als evenwichtskunst

Wat betekent rechtstatelijkheid? Onder meer dat ook de overheid aan het recht gebonden is. Rechtsstaat Nederland heeft een lange brief met uitnodiging gestuurd naar de Eerste en Tweede Kamer, de Raad van State, de Raad voor de Rechtspraak, het College voor de rechten van de mens, de ministers van Justitie en Veiligheid (J & V) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Vereniging van Nederlandse Gemeenten en interprovinciaal Overleg (iPO).

De uitnodiging betreft een gesprek over rechtstatelijkheid als evenwichtskunst.

Het afgelopen halfjaar heeft een groep betrokken mensen onder wie juristen, maar ook sociaal-wetenschappers en filosofen, professionals, burgers en belangenorganisaties gesprekken gevoerd over ontwikkelingen in de rechtsstaat. De voorlopige inzichten hieruit wil de groep nu in een open gesprek met geadresseerden onder de loep nemen. Onder de ondertekenaars van de brief bevindt zich ook stichting Beroepseer.

De brief is de moeite waard voor iedereen die zich interesseert voor de verhouding tussen burger en overheid.

Aanvang van de brief, verstuurd op 1 november 2021, luidt als volgt:

Spanning in rechtsstatelijke waarden

De idee van de rechtsstaat als middel tegen willekeurige machtsuitoefening door de overheid kent een lange geschiedenis. De kern ervan is zelfbinding van de overheid aan het recht: niet langer staat de macht boven de wet, maar is daaraan onderworpen. Grondrechten, legaliteit, machtenscheiding, democratie, verantwoording en waarden als universaliteit, rechtsgelijkheid, onpartijdigheid, objectiviteit, neutraliteit en dienstbaarheid zijn hiervoor essentieel. Ook responsiviteit, maatwerk en oplossen van problemen van burgers horen daar vanouds vanzelfsprekend bij. Dit zijn geen doelen op zich, maar zij dragen bij aan de rechtsstaatgedachte en de daarachter liggende menselijke waardigheid en algemene belangen, die ook gestalte hebben gekregen in de VN Duurzame Ontwikkelingsdoelen

Achter besluiten van overheidsorganen, en daarmee van hun medewerkers en bestuursrechters schuilen waardenafwegingen. Zo is het van belang dat vergelijkbare gevallen gelijk behandeld worden, maar ook dat verschillende gevallen ‘ongelijk’ behandeld worden op basis van de verschillen. Hiervoor wordt een beroep gedaan op het professionele oordeelsvermogen van ambtenaren en bestuursrechters. De waarden van gelijke behandeling en maatwerk laten zich vaak niet met elkaar verenigen, waardoor er een inherent spanningsveld ontstaat. Om dit belangrijke werk toch verantwoord te kunnen doen, vergt ‘rechtsstatelijke evenwichtskunst’: beide waarden moeten bij elke beslissing even zwaar blijven wegen. Het open gesprek aangaan met de betrokkenen en hun inbreng serieus nemen is hiervoor van groot belang.

Rechtsstatelijkheid betekent ook dat de overheid aan het recht gebonden is. Omdat algemene regels vaak te grofmazig zijn, kent bestuurswetgeving beoordelingsruimte. Hardheidsclausules en open normen als ‘eigen verantwoordelijkheid’ of ‘ruimtelijke onderbouwing’ geven de beslisser de nodige vrijheid om de regels in te vullen in individuele gevallen. Daarvoor gelden rechtsstatelijke beginselen, zoals het evenredigheidsbeginsel en het beginsel van fair play. Die beogen willekeurige machtsuitoefening, waaronder ongerechtvaardigde ongelijke behandeling (zoals discriminatie en favoritisme), te voorkomen. Maatwerkbeslissingen moeten aan de hand hiervan worden genomen, en dat betekent dat professionals ook betrokken moeten zijn bij burgers. De overheid moet zich minstens aan de wettelijke termijnen houden, en liefst zo snel mogelijk de burger duidelijkheid geven. Bij voorkeur wordt er geluisterd naar burgers voordat er een beslissing wordt genomen.

Speerpunten

De brief eindigt met vijf speerpunten die voor rechtsstatelijk Nederland van belang zijn. Ze zijn bedoeld ter bevordering van integer vakmanschap bij overheidsprofessionals en bestuurders. Het is immers zo dat ook zij als ieder mens bloot staan aan verleiding en vooringenomenheid. De vijf speerpunten kunnen helpen integer te blijven.

Lees de hele brief, met de namen van ondertekenaars, op Rechtsstaat Nederland: www.rechtsstaat-nederland.nl/wp-content/uploads/2021/11/Uitnodiging-rechtsstaat-door-wetenschappers-professionals-burgers-NGOs.pdf

Rechtsstaat Nederland is een initiatief van rechtswetenschappers, filosofen en sociaal-wetenschappers met doel het organiseren van online pluriforme sessies over responsiviteit en integriteit in het bestuursrecht. Het gaat om kennis en ervaringen met elkaar delen en het voeren van gesprekken. Meer info over rechtsstatelijke evenwichtskunst: www.rechtsstaat-nederland.nl

www.rechtsstaat-nederland.nl/

 

Afbeelding bovenaan: Infographic van de uitnodigingsbrief, gemaakt door Ilona van Opdorp-Van der Kooi en Aga Jachimowicz

Stroom regels blijft maar aanzwellen. Bedrijfsleven wil minder regeldruk vanuit overheid

Ondernemers merken dat de hoeveelheid aan regels onder de kabinetten-Rutte sterk is toegenomen. Dagelijkse fietscontroles, verplichte pauzes, monsteretiketten; ondernemers zijn onwerkbare regeldruk meer dan zat.
Frits Conijn en Richard Smit interviewden voor hun artikel in Het Financieele Dagblad ondernemers en vertegenwoordigers van ondernemersorganisaties over de voortwoekerende, peperdure stroom regels. Er komt maar geen einde aan.

Neem de kinderopvang. Hoewel er in de kinderopvang regels zijn verdwenen, groeit ook daar de regeldruk. “De regels die geschrapt zijn, daar hadden we niet zoveel last van”, zegt Mark Siep van kinderopvang Plukkebol in Delft. “Van de nieuwe wel”. Hij merkt dit in het dagelijks werk. “Het vak vraagt om soepel meebewegen met de kinderen, maar we kunnen niet eens meer zelf bepalen wanneer we pauze nemen. De inspectie vond dat lastig controleerbaar. Nieuwe regelgeving schrijft voor dat je pauze neemt op vaste, vooraf bepaalde tijdstippen”.
Kinderopvangmedewerkers worden volgens hem in een keurslijf geperst. “Dat zit ze ontzettend dwars”. Een andere regel waar hij moeite mee heeft is de strengere taaleis voor medewerkers. ’Dat is op havo-niveau. Voor veel medewerkers is dat best lastig. Daardoor verlaten mensen het vak. Terwijl er een ontzettende geboortegolf aan de gang is en de wachtlijsten groeien”.

Fietsregeling

Een ander voorbeeld dat Conijn en Smit geven is de onwerkbare regelgeving van de Fietsregeling. Dat is een sympathieke fiscale maatregel om te stimuleren dat mensen vaker op de fiets naar hun werk gaan. Er wordt alleen weinig gebruik van gemaakt door alle administratieve rompslomp. Het komt erop neer dat de werkgever dagelijks aan de poort moet controleren wie op de fiets komt en wie niet.

Rapportageverplichtingen

Vaak zijn niet eens de regels zelf het probleem, maar de wens om de naleving ervan te controleren. Om nog toezicht te houden op de steeds complexer wordende regels, kiest de wetgever steeds vaker voor rapportageverplichtingen of verplichte keuringen voor ondernemers. Daarmee wordt niet eens de feitelijke naleving gecontroleerd, maar de papieren werkelijkheid. Het zadelt bedrijven wel op met veel werk. Ondernemers lopen dood in de gemeentelijke bureaucratie.

Overijverige ambtenaren en geen rekening houden met uitvoering

Het komt ook voor dat overijverige ambtenaren met een eigen interpretatie van de regels komen en aanvullende eisen stellen. Voorts is een bron van ergernis is dat ministeries bij het opstellen van complexe regels in het geheel geen rekening houden met de uitvoering. Gemeenten, provincies, waterschappen en bedrijven moeten maar uitzoeken hoe ze de regels adequaat kunnen toepassen en oplossingen zoeken als dat niet lukt.

Ondernemersorganisaties zijn de oplopende regeldruk zat en riepen het kabinet op oktober 2021 op er iets aan te doen*). “Het principe dat er pas een nieuwe regel komt als er één wordt geschrapt, is verdwenen”, zegt Ramona van den Bosch van MKB-Nederland. Die organisatie wil, net als VNO-NCW, een nullijn voor elk ministerie. “Als je niet snoeit, dan woekert het voort”.

Lees het hele artikel ‘Als je al die peperdure regels niet snoeit, dan woekeren ze voort’, door Frits Conijn en Richard Smit, Het Financieele Dagblad, 31 oktober 2021: https://fd.nl/bedrijfsleven/1417327/als-je-al-die-peperdure-regels-niet-snoeit-dan-woekeren-ze-voort

*) ‘Maak van Adviescollege Toetsing Regeldruk een echte waakhond’, VNO-NCW 26 oktober 2021: www.vno-ncw.nl/nieuws/maak-van-adviescollege-toetsing-regeldruk-een-echte-waakhond

Regeldruk bij ondernemers, Rijksoverheid: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/regeldruk/regeldruk-bij-ondernemers

Administratieve lasten en regeldruk, VNO-NCW: www.vno-ncw.nl/standpunten/administratieve-lasten-en-regeldruk

 

Arbeidsmarkt van huisartsenzorg van 28 regio’s in Nederland in kaart gebracht

De arbeidsmarkt van de Nederlandse huisartsenzorg staat onder druk. Maar wat zijn daarin de regionale verschillen? Het Nivel geeft inzicht in de arbeidsmarkt van de huisartsenzorg per Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW-)regio, in een serie van in totaal 28 factsheets (één voor elke AWZ-regio). Elke regio kan op basis hiervan een eigen strategisch arbeidsmarktbeleid ontwikkelen, met als uiteindelijk doel om met elkaar de balans op de arbeidsmarkt van de huisartsenzorg te verbeteren.
Nivel is een publieke organisatie die onderzoek doet naar de gezondheidszorg, op het brede terrein van de eerstelijns- en tweedelijnszorg.

De factsheets geven per regio een actueel beeld van:

1. Capaciteit aan personeel in de huisartsenpraktijk (en daarmee het aanbod aan huisartsenzorg)
2. Opleidingscapaciteit in de huisartsenpraktijk
3. Vacatures en verwachte tekorten in de huisartsenpraktijk
4. Drukte in de huisartsenpraktijk
5. Oplossingsrichtingen en -maatregelen voor in de huisartsenpraktijk
Samenvatting per regio

Huisartsenpraktijken en huisartsenorganisaties in verschillende regio’s in Nederland kunnen met de factsheets in dit rapport (en op basis van de voorgaande analyses) een eigen analyse maken van de knelpunten in hun regio – en in welke mate ze afwijken van andere regio’s en de Nederlandse situatie. Zo kunnen partijen in elke regio gezamenlijk de oorzaken ervan bepalen en welke maatregelen er nodig zijn om de problemen op te lossen. Hierbij kan gekeken worden naar andere regio’s met minder knelpunten. Ook kan gekeken worden naar regio’s met verwante knelpunten. Dit biedt een basis voor bovenregionale initiatieven.

Uit dit onderzoek blijkt dat veel huisartsenpraktijken zelf al verschillende maatregelen nemen om zich op (verdere) capaciteitsproblemen voor te bereiden. Maar de problemen kennen vaak praktijkoverstijgende oorzaken. Daarom is het zinvol dat verder ingezet wordt op samenwerking tussen en binnen regio’s, ondersteund door arbeidsmarktinformatie als deze. Daarnaast is het aan te bevelen de regio’s te blijven monitoren en onderzoek te richten op de effectiviteit van lokale en regionale oplossingen voor de verschillende typen knelpunten in de huisartsenzorg.

Vragenlijst

Nivel vraagt elk jaar aan huisartsen mee te doen aan de Praktijkenquête huisartsenzorg voor het in kaart brengen van de actuele situatie van de Nederlandse huisartsenzorg.
Hoe gaan praktijken om met de spanningen op de arbeidsmarkt, met werkdruk en personeelsplanning? En met veranderingen zoals inzage in het elektronisch patiëntdossier? Dit zijn enkele zaken die Nivel verkent door middel van de enquête.

De arbeidsmarkt van de huisartsenzorg in 28 regio’s van Nederland, 2019/2020, door Elize Vis, Jelle Keuper, Mark Bosmans, Ronald Batenburg, Nivel, 2021: www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/1003922.pdf

Oproep voor deelname aan de enquete: www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/Oproepbericht%20huisartsenpraktijkenquete%202021-%20Jelle_03.pdf

Ervaringsdeskundigen pleiten in Tweede Kamer voor jeugdzorgstelsel waarin bescherming van kinderen en kwetsbare ouders centraal staan

“Allereerst wil ik u bedanken dat ik als ervaringsdeskundige aan dit Rondetafelgesprek kan deelnemen. Mijn gezin heeft 8 jaar lang te maken gehad met een emotioneel schade toebrengend systeem van jeugdbescherming en familierecht. Het was 7 jaar te veel; 7 jaar met daarin voortdurende onzekerheid, angst, wanhoop, onmacht, verdriet, leed en opgelopen trauma’s. Wij worstelen nog dagelijks met het verwerken daarvan, zoals veel andere kinderen en ouders die met dit systeem te maken krijgen.
Ik ben hier ook als senior rechter, hoewel ik op deze plek niet de Rechtspraak vertegenwoordig. Ik noem mijn ambt, omdat ik juist vanwege dat ambt niet wil en kan zwijgen. Het gaat immers om gebreken die verband houden met kernwaarden van onze rechtsstaat als borging en waarborging van grondrechten, veiligheid en het bieden van individuele rechtsbescherming. Kernwaarden waar alle personen werkzaam in de staatsmachten dienend aan zijn. Het gaat bovendien om gebreken die structureel zijn en waar veel meer kinderen en ouders onder lijden dan de ongeveer 1100 kinderen en ouders die op dit moment in verband worden gebracht met de toeslagenaffaire.

Rechtsstaat

“Het is wellicht een wat ongebruikelijk verzoek van een rechter, maar ik zie de verbetering van de aanhoudende structurele systeemgebreken waar veel kinderen en ouders onder lijden en die verband houden met de kernwaarden van onze rechtsstaat, als een verantwoordelijkheid van alle staatsmachten. U heeft als leden van de Tweede Kamer bevoegdheden om grondiger onderzoek naar de gebreken en misstanden te verrichten. Ik hoop dat u daarvan gebruik zult maken, zodat we als staatsmachten kunnen leren van het verleden, meer leed wordt voorkomen en het maatschappelijk vertrouwen in onze rechtsstaat kan worden hersteld. Ik dank u voor uw aandacht”

Deze woorden zijn uitgesproken door Nathalie van Waterschoot, en beschreven in een nota, tijdens het rondetafelgesprek waarvoor zij was uitgenodigd door de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid en dat plaatsvond in de Troelstrazaal van de Tweede Kamer op woensdagmiddag 27 okrober 2021.
Onderwerp was jeugdbescherming. Naast ervaringsdeskundigen als Van Waterschoot namen ook deskundigen en jeugdzorg-organisaties deel aan de vergadering.
Van Waterschoot maakte veel indruk met haar verhaal. Evenals Vincent, een andere ervaringsdeskundige, een vader van een  dochter die vertelt over de manier waarop in de jeugdzorg wordt gewerkt Niet van incidenten leren, leidt tot een patroon en patronen worden werkwijzen. Het verslag van zijn ervaringen is onthutsend en geeft weer hoe een individueel geval de gebreken van het systeem van de jeugdzorg blootlegt.

Onjuiste informatie

…“We doen het toch, dacht jeugdzorg. En we stappen gewoon weer naar de rechter. Als we papa dan nog zwarter maken dan moet het lukken, zeker als de politie ons helpt. We gaan hem betrappen als hij tijdens de omgang een foto voor thuis maakt. We doen dan alsof dat niet mag. Een agent moet dan ingrijpen. En we laten de politie de hele buurt voor hem waarschuwen, deur voor deur.

Alleen jeugdzorg weet wat goed is voor kinderen, vond de nieuwe rechter. Ik luister alleen naar hun.

Wat een rare zaak dachten de klachtencommissies ondertussen. Er is geen terechte melding en de instanties werken partijdig en escalerend. Zo mag je helemaal niet werken. Papa’s klachten zijn gegrond.

Wat een rare zaak, dacht ook de strafrechter. Papa’s omgangsregeling en gezag worden tijdens de OTS zelfs geschonden.

Wat is dit balen, dachten de instanties. Maar weet je wat, we doen gewoon niets met die klacht- en rechtelijke uitspraken.

Dat is een goed idee, vond de inspectie.

Wat een rare zaak dachten de rechters na een jaar OTS. Er is helemaal geen bedreiging voor het kind en dan werken de instanties zo. We gooien de instanties er af.

Als we dan toch samen met moeder het meisje achter onze traliedeuren blijven zetten en papa blijven intimideren dan voegt hij zich wel, dacht jeugdzorg nog steeds. En dan vragen wij opnieuw om een OTS en zetten we papa uit het gezag, viel de Raad hen bij”.

Enzovoort. Inmiddels is bekend dat bij honderden gezinnen verregaande interventies worden gedaan op basis van foutieve informatie.

Rondetafelgesprek Jeugdbescherming, Commissie Justitie en Veiligheid Tweede Kamer, met vermelding namen van de deelnemers en downloaden position papers, 27 oktober 2021: www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2021A05923

Position paper Jeugdzorg Nederland t.b.v. rondetafelgesprek Jeugdbescherming d.d. 27 oktober 2021: www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2021Z18491&did=2021D39824

Hieronder video met Nathalie van Waterschoot en vader Vincent tijdens rondetafelgesprek over jeugdbescherming in Tweede Kamer op 27 oktober 2021

Auditpedia, nieuw platform voor openbaarmaking relevante kennis over maatschappelijke rol accountant

Het is tijd voor een tussenevaluatie van het innovatieve project Auditpedia, in mei 2020 van start gegaan vanuit Hogeschool Utrecht. Auditpedia is een nieuw platform voor het openbaar maken van relevante kennis over de maatschappelijke rol van de accountant en is bestemd voor alle accountancy-studenten in Nederland, op hbo- en universitair niveau. Alle kennis die wordt gedeeld via Auditpedia valt onder open access, dus vrij toegankelijk beschikbaar.

Luc Quadackers had een interview met Margreeth Kloppenburg, bedenker van Auditpedia, voor tijdschrift Accountant. Kloppenburg is zelfstandig publicist en als onderzoeker/docent verbonden aan Hogeschool Utrecht. In 2010 verscheen van haar hand, samen met  Jaco van der Schoor, het boek Eerlijk scoren!: de professionele balans tussen target en integriteit. In 2017 kwam de door haar en Thijs Jansen geredigeerde bundel uit, Artikel 5 – De beroepseer van de accountant, die inmiddels een vierde druk beleeft.

Margreeth Kloppenburg over Auditpedia en achtergrond:

“We moeten zorgen voor een brede vorming van studenten, in plaats van een opleiding die overvol raakt en steeds meer technisch is georiënteerd. Volgens mij zijn accountants, en zeker studenten en jonge accountants, onvoldoende doordrongen van de fundamenten van het vak. Wat mij betreft vormen beroepseer, beroepsethiek en beroepsgeschiedenis de essentie daarvan. Wat kan het beroep betekenen voor de werkelijk grote vragen in de maatschappij? Het beantwoorden van die vraag is noodzakelijk. De ontwikkelingen schuiven steeds verder op naar de maatschappelijke verantwoordelijkheid en het publieke belang. De maatschappelijke rol van de accountant is gelukkig ook een stream in de CEA-eindtermen1), naast IT en corporate governance. Zo’n stream meandert door de hele opleiding heen.

In de Auditpedia zijn nu veertien kernthema’s ondergebracht, in drie pilaren: maatschappelijke relevantie, beroepsontwikkeling en beroepsgeschiedenis. Daarmee is gevisualiseerd wat de basisachtergrond zou moeten zijn voor iedere accountant, de conditio sine qua non.2)
Auditpedia kan studenten gemakkelijk en snel bij de belangrijkste bronnen brengen. Vanuit die belangrijke bronnen kunnen de studenten dan verder werken. Ik begrijp dat studenten natuurlijk zelf moeten leren zoeken en je moet dus niet alles voorkauwen. De zoektocht kan echter prima beginnen met een goed toegankelijk startpunt dat meehelpt aan het leggen van de kennisbasis. Vanuit onderwijskundig perspectief is dat helemaal niet onverstandig.

Auditpedia is een innovatief en interactief experiment om te kijken hoe we met aandacht voor geschiedenis, ethiek en beroepseer meer inhoudelijke basis kunnen meegeven aan accountants. In de CEA-eindtermen vind je best hier en daar elementen van wat we met Auditpedia beogen. Auditpedia laat echter zien hoe het logisch met elkaar samenhangt. Die samenhang moeten we binnen het onderwijs veel duidelijker maken. Anders verbindt een accountant zich niet optimaal met het vak”.

Lees het hele interview met Margreeth Kloppenburg, Gewoon een erg goed idee! door Luc Quadackers, Accountant no 5, oktober 2021, te lezen op: www.accountant.nl

Auditpedia: https://www.auditpedia.nl/index.php/Main_Page


Op 13 november 2021 vindt in Utrecht de Contenthackathon Auditpedia plaats, het multi-stakeholdersplatform rond de maatschappelijke rol van de accountant. Daar komen slimme mensen en teams uit alle gebieden die te maken hebben met de accountantscontrole bij elkaar om samen verder te werken aan de content van de Auditpedia. Aanmelden: Eline.Mulders@hu.nl

Bij hackathon denken we vaak aan coderen of computerprogrammeren, maar dat hoeft niet het geval te zijn. Een content hackathon bestaat uit het samenbrengen van de meest getalenteerde freelancers of medewerkers in een ruimte voor een of meer dagen. Je hebt een uitstekend inhoudelijk onderwerp of concept nodig – idealiter iets dat meerdere doelgroepen aanspreekt – dat op verschillende manieren kan worden gepromoot om de belangstelling ervoor aan te wakkeren.

Noten
1) CEA – de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) is een zelfstandig bestuursorgaan. De grondslag van deze commissie is terug te vinden in de artikelen 49 tot en met 53 van de Wet op het Accountantsberoep (Wab). De commissie bestaat uit zeven leden. De Minister van Financiën benoemt zowel de voorzitter als de andere leden op persoonlijke titel en voor een periode van vijf jaar.

2) Conditio sine qua non is een Latijnse, in de juridische wereld gebruikte term om het causaal verband tussen een schadeveroorzakende gedraging en de schade aan te duiden. De uitdrukking wordt ook wel buiten de rechtspraak gebruikt; in het algemeen als synoniem voor noodzakelijke voorwaarde.

 

Rapport met aanbevelingen ’Dokteren in tijden van corona’ naar Tweede Kamer

“Tijdens de conferenties blijkt dat wij, als dokters, een breed gedragen behoefte hebben om inhoudelijk bij te dragen aan de organisatie van ons werk en niet alleen tijdens de crisis, maar vooral ook daarna. De kloof tussen beleid en zorgpraktijk wordt als groot ervaren”.

In de afgelopen maanden hebben Optimale Zorg – Dappere Dokters en de districten van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der geneeskunst (KNMG-districten) werkconferenties georganiseerd rondom het thema Dokteren in coronatijd.
Meer dan 1400 dokters uit het hele land, van sociale geneeskunde tot en met ouderenzorg en GGZ en allen betrokken bij dagelijkse patiëntenzorg, hebben via hun district hun stem laten horen over de manier waarop zij hun werk hebben ervaren tijdens de crisis (tot op heden). De crisis maakte samenwerking des te belangrijker en door druk werden veel dingen vloeibaar. Centraal in de werkconferenties stond dan ook: wat nemen we als dokters mee uit deze crisis?

De resultaten van de werksessies zijn samengevat in het rapport Dokteren in tijden van corona, met actiepunten en aanbevelingen

De werkconferenties waren ingedeeld in vier domeinen:

  • Dokters nemen leiding
  • Samenwerken in de regio
  • Optimale zorg
  • Communicatie en logistiek.

Op dinsdag 26 oktober 2021  wordt het rapport aangeboden aan de leden van de Vaste Kamercommissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en wordt de urgentie toegelicht.

De belangrijkste aanbevelingen aan VWS zijn:

  • Zorg dat de deskundigheid van artsen structureel wordt meegenomen in de (ontwikkeling van de) visie op medische zorg en de vertaling naar wet- en regelgeving.
  • Beperk concurrentieprincipes in wet- en regelgeving. Niet de opdracht tot concurrentie, maar de wil tot samenwerking moet leidend zijn in de zorg.
  • Zet (onderzoek naar) verdampte zorg tijdens de coronacrisis op de agenda. Patiënten deden tijdens de crisis minder vaak een beroep op zorg de huisartsen verwezen minder patiënten door naar medisch specialisten. Wat kunnen we daarvan leren voor de toekomst?
  • Schroom niet vergaande preventieve maatregelen voor de publieke volksgezondheid te nemen. Zoals het stoppen van tabaksgebruik, het instellen van de suikertaks en van mentale weerbaarheid- en beweegprogramma’s, en het aanpakken van luchtverontreiniging. We hebben gezien dat het kan en moet!

Het aanbieden van de aanbevelingen aan de Tweede Kamer valt samen met de begrotingsbehandeling van het ministerie van VWS in de Plenaire Zaal. Aanvang 16.30 uur.
De aanbieders hebben meegedeeld dat zij het ministerie van VWS – bij debatten, consultaties en gesprekken – zullen blijven verwijzen naar het rapport en de aanbevelingen.

Rapport met conclusies en aanbevelingen van de werkconferenties Dokteren in coronatijd: https://corona.maglr.com/dokteren-in-tijden-van-corona/dokteren-in-tijden-van-corona

Opbrengst werksessies ’Dokteren in tijden van corona’ naar Tweede Kamer, KNMG, 25 oktober 2021: www.knmg.nl

Optimale zorg – Dappere dokters: www.optimalezorg-dapperedokters.nl/
In 2012 is ‘Optimale zorg – Dappere dokters’ opgericht, een door huisartsen en specialisten gedragen beweging die als doel heeft samen op zoek te gaan naar concrete mogelijkheden om de zorg te optimaliseren.

Begroting Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) (1e termijn Kamer), Tweede Kamer, Plenair debat,  26 oktober 2021, aanvang 16.30 uur: www.tweedekamer.nl

Uit rapport ‘Dokteren in tijden van corona’

“Tijdens de conferenties blijkt dat wij, als dokters, een breed gedragen behoefte hebben om inhoudelijk bij te dragen aan de organisatie van ons werk en niet alleen tijdens de crisis, maar vooral ook daarna. De kloof tussen beleid en zorgpraktijk wordt als groot ervaren.
Volgens de dokters ontbreekt de nodige medische kennis en kennis van de praktijkvoering op die plekken waar zorgbeleid wordt gemaakt, zoals op het ministerie van VWS en bij zorgverzekeraars. Inhoudelijke kennis van de werkvloer schiet tekort en er is onvoldoende verbinding tussen beleid en uitvoering, is de ervaring van de deelnemende dokters.
Tijdens de crisis hebben wij als dokters op veel fronten het voortouw genomen en kregen we daarvoor ook de ruimte en het vertrouwen. Hierdoor hebben we ervaren dat wanneer de inhoud leidend is, de kwaliteit goed geborgd is. Voor veel professionals zal dit niet verrassend zijn, wij willen ook niet terug naar het traditionele patroon waar (over)organisatie en teveel aan controle de overhand hebben maar toe naar verantwoording in vertrouwen.

Daarnaast hebben we tijdens de crisis ervaren dat het gewaardeerd wordt als we onze kennis inbrengen op de (regionale) beleidstafels. Met name wanneer we kunnen spreken namens een brede groep dokters.

Geleerde lessen
We hebben tijdens de coronacrisis gemerkt dat we zelf heel ver komen door gewoon datgene te doen wat we nodig achten voor de patiënt. Als dokters gaan we meer leiding nemen en actief onze medische kennis en kennis van de praktijkvoering inbrengen op de plek waar besluiten worden genomen. We willen medeverantwoordelijkheid nemen voor het gemaakte beleid en daar ook rekenschap over afleggen.
Om dit goed te laten werken gaan we regionale bijeenkomsten organiseren met dokters met diverse achtergronden en specialismen, vergelijkbaar met de werkconferenties. De KNMG districten vertegenwoordigen de gehele beroepsgroep van artsen in al haar schakeringen. Tijdens deze sessies bespreken we een (voor de regio) relevant onderwerp. Door een thema in een groep van diverse dokters te bespreken, ontstaat een genuanceerder beeld van wat nodig is. De sessies worden afgesloten met concrete afspraken en aanbevelingen. Op deze manier kunnen we met onze inzichten invloed uitoefenen op het regionaal beleid.

We verwachten van de politiek en de Tweede Kamer expliciete regelgeving om de vanzelfsprekende professionele stem van de werkvloer structureel in te bedden”.

Nieuw initiatief van Corporate Rebels: Werk radicaal veranderen met Krisos

Het is een belangrijke dag voor Corporate Rebels, schrijft Pim de Morree op 21 oktober 2021: “We beginnen aan een nieuw avontuur: de wereld van werk radicaal veranderen”. Hoe? Corporate Rebels lanceert, samen met anderen, een nieuw bedrijf, genaamd Krisos.
Corporate Rebels gelooft niet dat werk iets zou moeten zijn waar je je elke dag “doorheen moet worstelen”: “Vandaag geven we een extra impuls aan onze belangrijke missie. Gerevitaliseerde werkplekken creëren die de ziel van de mensen niet uitputten en die niet leiden tot een hekel krijgen aan je baan”.

Corporate Rebels

Na een wereldreis waarop Joost Minnaar and Pim de Morree in aanraking waren gekomen met meer dan honderd alternatieve, stimulerende manieren van werken, besloten ze tot het oprichten van Corporate Rebels. Doel daarvan is personen en organisaties inspireren tot het creëren van meer betrokken arbeidsplaatsen en werkruimten.
Beiden zijn ook mede-oprichter van het consultancybedrijf Revolt, dat tot doel heeft de revolutionaire ideeën om te zetten in de realiteit.
Minnaar behaalde zijn masters in nanowetenschappen en nanotechnologie aan de Universiteit van Barcelona. De Morree behaalde zijn master in innovatiemanagement aan de Technische Universiteit Eindhoven.

Arbeid is aan herziening toe

Beiden zijn indertijd gestart met Corporate Rebels vanuit een gevoel van frustratie. Ze verafschuwden het bedrijfsleven en de verouderde manier van werken van de meeste organisaties. Ze ontdekten dat ze niet de enige waren die zo dachten. Het bleek dat 85% van de werknemers zich niet betrokken voelt. 23% heeft een burn-out en 37% vindt dat hun baan geen waardevolle bijdrage levert aan de maatschappij. Arbeid is vandaag de dag aan herziening toe.
Dat komt omdat de meeste bedrijven steriele, zielloze plekken zijn, ontworpen om creativiteit, passie en moed te verpletteren op het moment dat ze opduiken. In plaats daarvan ontwikkelde Corporate Rebels een model dat is gebaseerd op vrijheid, vertrouwen, passie en betekenis.

Krisos

Corporate Rebels heeft zich aangesloten bij Krisos, opgezet om de overgang naar een meer humane organisatie te faciliteren. Krisos doet drie dingen: op een verantwoorde manier bedrijven kopen, transformeren en verkopen.
De bedrijven worden in zogenaamde steward-owned bedrijven veranderd. Dat betekent dat de transformatie niet ongedaan kan worden gemaakt. Het omgeschakelde bedrijf wordt wettelijk beschermd tegen de vernietigende command-and-control aanpak van aasgieren die geen zier geven geven om de werknemers in hun bedrijf. Het gaat om menselijke bedrijven met meer betrokkenheid.

Pim de Morree:

“We staan te popelen om Krisos op te starten en een omwenteling teweeg te brengen in de manier waarop bedrijven georganiseerd zijn”.

Krisos: https://krisos.eu/

Buying, Transforming, And Selling Companies, Responsibly, door Pim de Morree, Corporate Rebels, 21 oktober 2021: https://corporate-rebels.com/krisos

Toename van aantal werkenden dat minder uren wil werken

Sinds begin 2015 is het aantal werkenden dat meer uren wil werken vrijwel voortdurend gedaald, behalve tijdens het begin van de coronacrisis in het tweede kwartaal van 2020. In het tweede kwartaal van 2021 waren dit er 759 duizend, 54 duizend minder dan in hetzelfde kwartaal van 2020. Het gaat veelal om mensen met een bedrijfseconomisch of administratief beroep of dienstverlenende en zorg- of welzijnsberoepen. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van de nieuwste cijfers uit de Enquête beroepsbevolking (EBB).

In het tweede kwartaal van 2021 hadden 9,0 miljoen mensen van 15 tot 75 jaar betaald werk. Het overgrote deel – 7,6 miljoen – wil een gelijk aantal uren blijven werken. Daarnaast gaven 682 duizend mensen aan minder uren te willen werken, ook als dat gevolgen heeft voor het inkomen. De overige 759 duizend werkenden gaven aan meer uren te willen werken, ongeacht hun beschikbaarheid. Een deel van hen zijn zogenoemde onderbenutte deeltijders: het gaat om 354 duizend deeltijders (werken minder dan 35 uur per week) die niet alleen meer willen werken, maar hiervoor ook op korte termijn (twee weken) beschikbaar zijn.

Toename aantal werkenden dat minder wil werken

Het aantal mensen dat minder uren wil werken ontwikkelde zich in de afgelopen jaren tegengesteld aan het aantal dat meer uren wil werken. Naarmate de werkloosheid afnam, slonk het aantal werkenden dat meer uren zou willen werken, van ruim een miljoen in het tweede kwartaal van 2014 naar 759 duizend in het tweede kwartaal van 2021. Het aantal werkenden dat minder uren wil werken steeg van 520 duizend in het tweede kwartaal van 2012 naar 780 duizend in het tweede kwartaal van 2019. Na een daling in het tweede kwartaal van 2020 is dit aantal in 2021 weer iets toegenomen.

Bedrijfseconomische en administratieve beroepen

In bedrijfseconomische en administratieve beroepen geven de meeste werkenden aan dat ze meer uren willen werken (123 duizend). Dit is overigens ook de grootste beroepsklasse, met in totaal 1,8 miljoen werkenden. Ook in zorg- en welzijnsberoepen werken veel mensen (1,3 miljoen) en zijn er veel werkenden die meer uren willen werken (111 duizend). In dienstverlenende beroepen werken beduidend minder mensen (691 duizend), maar is het aantal werkenden dat meer wil werken bijna even groot (113 duizend) als in de twee grootste beroepsklassen. Bij dienstverlenende beroepen gaat het bijvoorbeeld om schoonmakers en kelners en barpersoneel die aangeven meer uren te willen werken.

Minder mensen willen meer uren werken, behalve in ICT-beroepen

Ten opzichte van het tweede kwartaal van 2014 daalde het aantal werkenden dat meer uren wilde werken in alle beroepsklassen, behalve in de ICT-beroepen (+3 duizend). Vooral de beroepsgroep software- en applicatieontwikkelaars groeide sterk, en ook het aantal werkenden dat meer uren wil werken nam daar juist iets toe.

Anderhalve dag meer werken per werkweek

De groep werkenden die in het tweede kwartaal van 2021 aangaf graag meer uren te willen werken werkte gemiddeld 21 uur per week, en wil gemiddeld 12 uur per week meer gaan werken. Van hen had 40 procent een vast dienstverband met vaste uren, 35 procent een flexibel contract of flexibele uren en 26 procent werkte als zelfstandige.

Vooral jongere werkenden willen graag meer uren werken

De helft van de 759 duizend werkenden die meer uren willen werken behoren tot de jongere leeftijdsgroepen: 206 duizend 15- tot 25-jarigen en 185 duizend 25-tot 35-jarigen willen meer uren werken. Onder 35- tot 55-jarigen betreft het zo’n 275 duizend werkenden. De resterende werkenden die meer uren willen werken zijn 55-plussers (94 duizend). Bijna drie kwart van diegenen die meer uren willen werken volgt geen regulier onderwijs (546 duizend) en het betreft veelal middelbaar en hoger opgeleiden (306 duizend en 288 duizend).

Steeds minder werkenden willen langere arbeidsduur, met tabellen, CBS, 21 oktober 2021: www.cbs.nl

 

Afbeelding bovenaan is van Oliver Menyhart

Beoordeel een boek niet op z’n omslag. Leen een ‘levend boek’ in de Mensenbibliotheek

Het jaarlijkse muziekfestival in Roskilde in Denemarken beleefde in het jaar 2000 een primeur. Vier Denen namen het initiatief tot de ‘Menneskebiblioteket’. Deze Mensenbibliotheek is geen gewone bibliotheek waar je boeken kunt lenen. Je kunt er een mens ‘lenen’ om een gesprek mee te voeren. Met iemand die je normaliter niet gauw tegenkomt, laat staan mee praat. De Mensenbibliotheek is een plek voor mondeling communiceren met onbekende mensen.
De bibliotheek is opgezet met doel het bestrijden van vooroordelen, een positief kader scheppen voor gesprekken die stereotypen kunnen ontkrachten. We plakken elkaar voortdurend etiketten op. We stoppen de ander in een hokje en lijden aan hokjesdenken. We drukken iemand een stempel op.  We noemen iemand een werkloze, hooligan, dakloze, vluchteling, psychiatrische patiënt, autist, moslim, kale of tienermoeder. Maar als je naar het verhaal van de mensen luistert, ga je beseffen dat je een boek beter niet kunt ‘beoordelen op het omslag’.

85 landen

Het initiatief van de Denen heeft intussen navolging gevonden in 85 landen, en wordt meestal The Human Library genoemd. Er bestaan enkele permanente Human Libraries, maar de meeste hebben plaats op wisselende locaties, in een bibliotheek of museum of een andere geschikte plek zoals een school, en op festivals en evenementen.
De eerste Mensenbibliotheek in Denemarken duurde vier dagen. Elke dag gedurende acht uur waren er gesprekken van een half uur; meer dan duizend mensen namen eraan deel.
In Nederland zijn er twee stichtingen actief voor het organiseren van een Mensenbibliotheek: Mensenbieb bestaat sinds 2005; Human Library NL sinds 2014.

Human Library NL beschrijft de werkwijze voor het lenen van een levend boek als volgt:

  • Ga naar een Human Library evenement
  • Blader door de catalogus en kies een Boek (De boektitel wijst op een vooroordeel of stigma)
  • Registreer uzelf bij de balie
  • Een vrijwilliger zal u voorstellen aan het Boek
  • U heeft twintig minuten de tijd om met het Boek door te brengen
  • Er zijn vrijwilligers ter plaatse om te helpen indien gewenst

De studenten zijn onder de indruk van de moed en openheid van hun gesprekspartners

Deelname aan de Mensenbieb of de Human Library is vrijwillig, lezers dienen open te staan voor een gesprek in een speciale dialoogruimte, waar moeilijke vragen worden verwacht, gewaardeerd en beantwoord. Het is een plaats waar mensen die anders nooit zouden praten, ruimte vinden voor een gesprek dat alle kanten kan opgaan. Maar, de basis van het gesprek vormt de titel (en daarmee het vooroordeel) van het levende boek, bijvoorbeeld Dakloze, Ex-verslaafde, Donorkind, NSB-kind, Veteraan, Zonder verblijfspapieren, Gevangenis. De bibliotheek is nadrukkelijk niet bedoeld voor het vertellen van verhalen, maar voor echte dialoog. Ook de lezer komt aan het woord en kan gericht vragen stellen. Gesprekken zijn op hun mooist als ze twee kanten uitgaan: twee onbekenden raken oprecht geïnteresseerd in elkaar en elkaars leefwereld. Het komt wel eens voor dat er telefoonnummers worden uitgewisseld en het gesprek elders wordt voorgezet.

Inmiddels is er een wetenschappelijke studie naar de impact van de Human Library voltooid, in 2017 door Anna Handke, masterstudent Psychologie aan de Universiteit van Groningen. Titel: Don’t judge a book by its cover – Impact evaluation of a Human Library. Het blijkt dat zelfs een kort gesprek, waaraan mensen altijd vrijwillig deelnemen, voldoende kan zijn om de houding van de bezoeker, degene die het levende boek leent, bij te stellen. Bepalend daarbij zijn de kwaliteit van het gesprek en de motivatie.

Een levend boek merkte deze zomer na afloop van een bijeenkomst op: “Wat een verademing om eens met iemand te spreken die geen vooroordelen over mij heeft”.

Leestip
Aanbevolen is een kort verslag van een Mensenbieb op een MBO school in Tilburg in mei 2021: Je begrijpt anderen beter. 46 eerstejaarsstudenten gingen in gesprek met vijftien levende boeken.

Enkele van de reacties:

  • “Knap hoe iemand zo goed kon praten over zijn of haar verhaal want ik kan het zelf niet goed”;
  • “Fijn dat iedereen zo open is”;
  • “Er waren best wel wat momenten die me overdonderd lieten voelen. Ik heb zelf ook wel wat dingetjes meegemaakt…”;
  • “Ik kijk nu veel meer op een andere manier naar mensen. Op een positieve manier”;
  • “Indrukwekkend, terwijl ik dat niet had verwacht”;
  • “Leerzaam en confronterend”.

Je begrijpt anderen beter: https://mensenbieb.nl/2021/je-begrijpt-anderen-beter/

De Mensenbieb: https://mensenbieb.nl

The Human Library Organization: https://humanlibrary.org

Living Library (voorheen Human Library geheten): https://livinglibrary.nl/

Hieronder introductievideo van Human Library NL