Redactie Beroepseer

In het nieuwe nummer van e-magazine GGZ Totaal staat een interview met Frits Bosch, een van de opbouwwerkers van het netwerk GGZ op maat dat “een ‘stevige gesprekspartner’ wil worden voor overheden en zorgverzekeraars.” Titel Onvrede van veel mensen wordt niet door GGZ Nederland en MIND geuit’.

GGZ Totaal is een onafhankelijk medium en het initiatief van Willem Gotink en Ingrid Huismans. Zij zijn begonnen met het  GGZ Totaal vanwege de onoverzichtelijkheid die is ontstaan door de enorme groei van disciplines en instellingen op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg. Weinig mensen hebben nog het overzicht. Dat geldt voor zowel hulpverleners als cliënten. Volgens de initiatiefnemers komen veel behoeften van cliënten niet in beeld bij de reguliere GGZ; menig cliënt weet niet dat er meer mogelijkheden zijn dan wat de eigen behandelaar te bieden heeft. Dat is jammer, want veel onbekende instellingen doen goed werk.
GGZ Totaal wil een magazine zijn dat de gespecialiseerde therapeut iets vertelt over andere specialisaties en dat cliënten aan therapeuten laat weten wat hen bezighoudt: “Ons doel is elkaar over en weer beter te leren kennen: onbekend maakt immers onbemind”.

Bedwelmd door ontkenning

In het novembernummer 2018 staan, naast het interview met Frits Bosch van GGZ op maat, de volgende artikelen:

• Het ‘rare huisje’ van de gemeentesecretaris
• ‘Uitdagingen waar naasten zich voor gesteld zien, zijn soms onvoorstelbaar groot’
• Het was niet alleen maar leuk tijdens mijn depressie…
• Column: Lotgenoten
• Gedicht: Levenswinnaar
• Advertentie: 10 trends die de geestelijke gezondheidszorg in 2020 ingrijpend veranderen
• Congres op 16 januari 2019: Passende zorg voor kinderen en jongeren

Het nummer opent met een ten geleide, Bedwelmd door ontkenning, waarin de redactie probeert een rode draad te vinden die alle artikelen verbindt: “Heel vaak komt het uit op uitdrukkingen als ‘buiten de orde’, ‘naast de maatschappij’, ‘tegen de stroom in’, ‘langs de zijlijn’. Blijkbaar vinden veel artikelen die over een ggz-thema gaan een gemeenschappelijke noemer in ‘er niet bij horen’, ‘er buiten staan’.
In het gedicht van Gisele Vranckx Levenswinnaar staat:
bedwelmd door ontkenning
verloren en verward
zocht ik naar rechtvaardigheid

Op de site staat ook een artikel over Brabant Zorg dat weigert nog langer onnodige registraties uit te voeren: “Den Haag belooft wel om het aantal regels te verminderen, maar in werkelijkheid komen er alleen maar regels bij. Het is dweilen met de kraan open. Wij staan met onze rug tegen de muur”: www.ggztotaal.nl

‘Onvrede van veel mensen wordt niet door GGZ Nederland en MIND geuit’, door Willem Gotink, GGZ Totaal, november 2018: www.ggztotaal.nl

Meer over GGZ Totaal: www.ggztotaal.nl

Zie ook Interview met Melanie van Roekel over opbouw van stevige organisatie GGZ op maat, Blogs Beroepseer, 11 oktober 2018: https://beroepseer.nl

In december 2017 is de Stichting Handhaving Vrije Artsenkeuze (Stichting VA), met steun van ongeveer 25 klinieken, een bodemprocedure gestart tegen zorgverzekeraars VGZ en Menzis met als inzet het behoud van de vrije artsenkeuze van patiënten als bedoeld in artikel 13 Zorgverzekeringswet.
De advocaat van de stichting, Koen Mous beschrijft op de site van zijn advocatenkantoor kern en achtergrond van de procedure die gaat over niet-gecontracteerde verzekerde zorg.

De recentste ontwikkeling in deze bodemprocedure is de mondelinge behandeling op 12 november 2018. Op die dag staat Stichting VA tegenover de vier grootste ziektekostenverzekeraars – VGZ, Menzis, Zilveren Kruis en CZ –  voor de rechter in Arnhem.

Kern van de zaak

De Stichting VA heeft vastgesteld dat zorgverzekeraars nog altijd een beleid hanteren dat de toegang tot niet-gecontracteerde zorgaanbieders op ontoelaatbare wijze belemmert. Zo hebben zorgverzekeraars de vergoeding voor niet-gecontracteerde zorgaanbieders in de afgelopen jaren steeds verder verlaagd. Dit doen zij door op creatieve wijze invulling te geven aan de uitvoering van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet. Bovendien hanteren de zorgverzekeraars niet-transparante tarieven. De procedure die de Stichting VA nu gestart is, heeft ten doel hieraan definitief een einde te maken door de rechter te vragen een principiële uitspraak te doen over de vergoeding bij niet-gecontracteerde zorg.

Achtergrond

Zorgverzekeraars sluiten contracten met zorgaanbieders voor de levering van zorg. Iedere patiënt/verzekerde heeft het wettelijke recht om te kiezen of hij naar een zorgaanbieder gaat die door zijn zorgverzekeraar is gecontracteerd (hierna: de gecontracteerde zorgaanbieder) of naar een zorgverzekeraar die geen contract heeft met de zorgverzekeraar (hierna: de niet-gecontracteerde zorgaanbieder). Dit recht is vastgelegd in artikel 13 van de Zorgverzekeringswet. Indien een patiënt zich wendt tot een niet-gecontracteerde zorgaanbieder ontvangt hij, of in zijn plaats de zorgaanbieder, een vergoeding van de zorgverzekeraar. In het veld bestaat al jaren discussie over de vraag hoe hoog de vergoeding minimaal moet zijn die een patiënt ontvangt indien hij zich tot een niet-gecontracteerde zorgaanbieder wendt. Over deze vraag is in het verleden – in de context van een kort geding – geprocedeerd tot aan de Hoge Raad. Met het arrest van de Hoge Raad van 11 juli 2014 is een voorlopig einde gekomen aan de discussie. Sindsdien geldt als voorlopige praktijkregel dat een zorgverzekeraar gehouden is om ten minste 75% van het marktconforme tarief te betalen op het moment dat een patiënt naar een niet-gecontracteerde zorgaanbieder gaat. Aangenomen wordt dat een vergoeding die lager is dan 75% van het gemiddeld gecontracteerde tarief in ieder geval tot een verboden hinderpaal leidt.

In de procedure waarvan het arrest van de Hoge Raad het sluitstuk vormde ging het om een kort geding. Het betrof dus een voorlopige uitspraak van de Hoge Raad over de vraag hoe het geldende recht luidt en hoe dit moest worden uitgelegd.

In de praktijk is gebleken dat zorgverzekeraars een beleid blijven hanteren dat de toegang tot niet-gecontracteerde zorgaanbieders op ontoelaatbare wijze belemmert. Met de procedure wil de Stichting VA allereerst een einde maken aan de praktijk om bij alle vormen van niet-gecontracteerde zorg een vergoedingspercentage van 75% te hanteren en daarmee dus een generieke korting van maar liefst 25% toe te passen. Volgens Stichting VA is het toepassen van dergelijke standaardkorting in veel gevallen strijdig met artikel 13 van de Zorgverzekeringswet. Verder is de Stichting VA van mening dat zorgverzekeraars de korting ten onrechte in mindering brengen op het ‘gemiddeld gecontracteerde tarief’ in plaats van op een marktconform tarief. Een dergelijke toepassing leidt niet alleen tot gebrek aan transparantie (de gehanteerde tarieven zijn niet op juistheid te controleren), maar ook tot niet-realistische tarieven. Een ‘gemiddeld gecontracteerd’ tarief zegt in de praktijk niets over de reële prijs voor een behandeling en daarmee over wat als het marktconforme tarief dient te worden beschouwd.

Steeds meer ‘ongecontracteerden’

Het aandeel van zorg zonder contract is toegenomen in 2018. Er komen steeds meer ‘ongecontracteerden’ bij en daarmee verbreedt het conflict zich rond ongecontracteerde zorg. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) liet weten deze toename van ongecontracteerde zorg onwenselijk te vinden.
Op 9 november 2018 wordt bekend dat honderden huisartsen in de regio Haarlem en Leiden weigeren voor 2019 een contract te tekenen met zorgverzekeraar Zilveren Kruis.

Een reële vergoeding

Op maandag 12 november 2018 staat de stichting tegenover alle grote zorgverzekeraars van Nederland. De rechter moet duidelijkheid scheppen hoe ver zorgverzekeraars kunnen gaan in het tegenwerken van ongecontracteerde zorg, voordat er sprake is van een ‘hinderpaal’ die de vrije artsenkeuze in de weg zit. Hinderpalen hiervoor zijn namelijk verboden, aldus de wet.
De Stichting VA wil met de procedure bewerkstelligen dat niet-gecontracteerde aanbieders een reële vergoeding krijgen voor hun behandeling, zodat patiënten een reëel alternatief hebben voor de gecontracteerde aanbieder.

Stichting VA is inmiddels niet de enige die een rechtszaak is begonnen tegen zorgverzekeraars. Toen de inspanningen van Stichting GGZ Momentum het nieuws haalden met het bericht Zevende rechtszaak van Stichting GGZ Momentum tegen verzekeraar om vrije artsenkeuze: Achmea schendt artikel 13 Zorgverzekeringswet leidde dat in maart 2018 tot Kamervragen.

Referenties

Stichting Handhaving Vrije Artsenkeuze start procedure tegen VGZ en Menzis, door Koen Mous, Dirkzwager Advocaten, 11 januari 2018: https://www.dirkzwager.nl

Contract-vrije zorgverleners opnieuw zwart gemaakt, door Gerie Hermans, Blogs Beroepseer, 11 januari 2018: https://beroepseer.nl

Beantwoording Kamervragen over vergoeding niet-gecontracteerde zorg, Rijksoverheid, 4 april 2018: https://beroepseer.nl

Fysio’s, tandartsen en ziekenhuizen steeds vaker naar rechter voor hogere vergoeding, door Peet Vogels. Algemeen Dagblad, 8 april 2018: https://www.ad.nl

‘Door een contract af te sluiten, kom je in de macht van de zorgverzekeraar’, Michiel van der Geest, de Volkskrant, 2 mei 2018: https://www.volkskrant.nl

VWS koestert vijandbeeld inzake fraude om niet gecontracteerden in te perken, Zorg ICT Zorgen, 24 juli 2018: www.zorgictzorgen.nl

Stichting Zorgrecht gaat bodemprocedure aanspannen tegen Zilveren Kruis Achmea, Zorgkrant, 7 augustus 2018: https://zorgkrant.nl

Zevende rechtszaak van Stichting GGZ Momentum tegen verzekeraar om vrije artsenkeuze: Achmea schendt artikel 13 Zorgverzekeringswet, Overheid, 13 maart 2018: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kv-tk-2018Z04409.html

Wat houdt het hinderpaalcriterium in?, door Juul Dijkhuis, Poliswijzer, 28 maart 2018: www.poliswijzer.nl

Huisartsen weigeren contract met zorgverzekeraar, Zorgwijzer, 9 november 2018: www.zorgwijzer.nl

Kamerbrief van Ministerie van Volksgezondheid aan Voorzitter Tweede Kamer over ‘Bevorderen contracteren’, 9 november 2018: kamerbrief-contracteerproces-zorgverlening

Op foto boven: Paleis van Justitie in Arnhem. Bij de ingang het beeld van André Schaller voorstellende Het Salomonsoordeel (1958).

U P D A T E

Zonder contract geen zorg? door mr. Timo van Oosterhout en mr. Katrijn van Berkum werkzaam bij Stichting VvAA rechtsbijstand, Arts en Auto, 16 november 2018: www.artsenauto.nl

Commotie rond Kamerbrief ongecontracteerde zorg, door Dienie Koolen-Goossens, Arts en Auto, 13 november 2018: www.artsenauto.nl

In het digitale magazine Nursing schrijft verpleegkundige Hugo van der Wedden dat het Elektronisch Patiëntendossier (EPD) inmiddels zo veeleisend is dat het qua tijd en aandacht een geduchte concurrent van de patiënt is geworden.

Het is wel zo dat het EPD informatie makkelijker samenbrengt dan de dossiers van vroeger, maar soms is het een dwingelandje, aldus Van der Wedden in zijn blog De macht van het EPD.

Het eist dingen van je

Ter verduidelijking, Van der Wedden wil niet terug naar de tijd van de papieren dossiers: “Maar het dossier was in de basis wel gewoon een dossier. Het zorgde voor continuïteit. Je kon je eigen bevindingen noteren en teruglezen wat de vorige diensten allemaal gezien en gedaan hadden.

Het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) is werkelijk next level. Alles is met een paar simpele klikken terug te vinden. Noties van de spoedeisende hulp, rapportages van vorige opnames, operatieverslagen, labwaarden. Alle informatie is bijeengebracht. Het enige dat je nodig hebt is een computer en een functionerend netwerk.

In tegenstelling tot het oude, papieren dossier, is het EPD wel een dwingelandje. Het wil dingen van je. Sterker nog, het eist dingen van je. Je moet minimaal twee keer daags controles doen. Je moet op maandag en donderdag iedereen wegen. Je moet twee keer in de week decubitusscores invullen. Je moet drie keer per dag een VAS-score invullen. Je moet de ontslagchecklist helemaal doorlopen. Je moet echt heel erg veel.

Het EPD is machtig. Je kunt zijn eisenpakket niet zomaar naast je neerleggen”.

Lees de hele blog van Hugo van der Wedden: Blog Hugo: ‘de macht van het EPD’, Nursing, 6 november 2018: www.nursing.nl/blog/blog-hugo-de-macht-van-het-epd/

De Canon palliatieve zorg richt zich op de geschiedenis van de palliatieve zorg in Nederland, een nog relatief jonge sector in het zorglandschap. Toch is er al een rijke geschiedenis opgebouwd en de pioniers hebben boeiende verhalen te vertellen die inspirerend zijn voor de toekomst van de sector.
Op 1 november 2018 is er een boekeditie verschenen van de Canon palliatieve zorg bestaande uit bijna honderd rijk geïllustreerde pagina’s die begint met de internationale geschiedenis van hospices, onder wie Cicely Saunders en Elisabeth Kübler-Ross. Daarna komen onder meer aan bod de pijnbestrijdingsrevolutie, de toenemende levensverwachting, de eerste initiatieven in Nederland, de opkomst van de euthanasiediscussie, de stichting Leendert Vriel, het Bijna-Thuis-huis in Nieuwkoop, de invloed van Aids, de rol van koningin Beatrix, de palliatieve zorg voor kinderen en de worsteling met de financiering.

De geschiedenis van de palliatieve zorg in Nederland is een verhaal van doorzetters dat nog maar weinig verteld is, en nog maar heel beperkt gedocumenteerd.

De verdienste van pioniers

Het was niet vanzelfsprekend dat de zorg voor ongeneeslijk zieken en stervenden een volwaardige plek kreeg in de gezondheidszorg. De aandacht daarvoor is eigenlijk van recente datum. Pas in 1990 kwam de World Health Organisation (WHO) met een eerste definitie over wat palliatieve zorg eigenlijk is, de term zelf werd ook pas een decennium eerder gemunt door de Canadese oncoloog Balfour Mount. Tot dan was de medische wetenschap eigenlijk niet echt geïnteresseerd in het proces van sterven. De dood voelde voor artsen als een nederlaag. Als deze onafwendbaar was, verdween de medische belangstelling. Het is de verdienste van pioniers als de Engelse verpleegkundige en arts Cicely Saunders en de Zwitsers-Amerikaanse psychiater Elisabeth Kübler-Ross dat daar verandering in is gekomen. Zij lieten zien dat het anders kon en wisten wereldwijd velen te overtuigen om in het eigen land initiatieven te nemen. Ook in Nederland vormde hun werk een bron van inspiratie.
Zo richtte in de jaren zeventig de Rotterdamse Daniel den Hoedkliniek en in samenwerking met het verpleeghuis IJsselmonde als eerste een aparte afdeling in voor de zorg voor stervenden.

Palliatieve thuiszorg en eerste hospice

In het kielzog daarvan volgden initiatieven om met behulp van vrijwilligers terminale thuiszorg te bieden. In het decennia daarna kwam de hospice-beweging van de grond, die eind jaren tachtig leidde tot de oprichting van het eerste hospice. Pas in de jaren
negentig dringt ook binnen de overheid het besef door dat palliatieve zorg iets aparts is en derhalve beleidsmatige aandacht en gerichte financiering nodig heeft.

Nederland is met deze ontwikkeling in internationaal opzicht een verhaal apart. In ons land lag lange tijd het accent op de discussie over de toelaatbaarheid van euthanasie en de eigen wilsbeschikking. Dat debat overvleugelde de aandacht voor de zorg die daaraan
vooraf zou moeten gaan. Zelfs in die mate dat in internationaal verband regelmatig het verwijt te horen viel dat in Nederland de aandacht voor euthanasie gevoed wordt door de afwezigheid van kwalitatief hoogstaande palliatieve zorg.

Ruim 10.000 vrijwilligers actief in deze vormen van palliatieve zorg

Pas na aanvaarding van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (de Euthanasiewet) in 2001 is er sprake van een evenwichtige ontwikkeling. Het euthanasiedebat komt tot rust (om recentelijk weer tot leven te komen in de
discussie over voltooid leven) en de palliatieve zorg komt tot bloei. Het is ook niet meer een of-of-dispuut (of euthanasie, of hoogstaande palliatieve zorg), maar een omgang met het stervensproces waarin de mogelijkheden – in de woorden van de toenmalige minister Els Borst – ‘in het verlengde van elkaar’ worden gezien. Inmiddels is er een rijk palet van voorzieningen ontstaan, waar op verschillende manieren palliatieve zorg geboden wordt. Steeds meer ziekenhuizen en een groot aantal verpleeghuizen kennen aparte units voor palliatieve zorg. Daarnaast kent ons land zo’n 125 hospices met verschillende organisatiemodellen (van Bijna thuis huizen tot High care hospices) en wordt er op een steeds grotere schaal palliatieve thuiszorg geboden door gespecialiseerde (hospice) teams. Ruim 10.000 vrijwilligers zijn in deze vormen van palliatieve zorg actief. Dat is een indrukwekkend geheel, zeker tegen het licht dat deze ontwikkeling eigenlijk nog geen halve eeuw omspant.

De Canon palliatieve zorg is sinds eind 2016 in digitale vorm toegankelijk op internet, compleet met beelden, documenten en literatuurverwijzingen. Nu is daar het gedrukte boek  bijgekomen van 96 rijk geïllustreerde pagina’s. Kosten: 15,-. Bestellen op de site van Canon Sociaal Werk: www.canonsociaalwerk.eu/nl_pal/details.php?canon_id=600

Het boek in PDF lezen kan ook: www.canonsociaalwerk.eu

Canon Sociaal werk: www.canonsociaalwerk.eu

Van 7 – 9 november 2018 vindt het 7e Nationaal congres Palliatieve zorg plaats in Lunteren. Thema: Palliatieve zorg voor iedereen! ‘Van kwaliteitskader naar unieke patiënt’. Voor programma en meer info: https://beroepseer.nl/event/7e-nationaal-congres-palliatieve-zorg/