Skip to main content

Redactie Beroepseer

Open overheid en ambtelijk vakmanschap

Geschreven op . Gepost in Blogs, Overheid. Geen reacties op Open overheid en ambtelijk vakmanschap

Programmadirecteur Open overheid Lucas Lombaers gaat vertrekken. Drie jaar geleden werd hij gevraagd voor het programma Open overheid. De openheid die Woo*) voorschrijft, voelt voor hem als de meest ingrijpende wijziging in het vakmanschap van de ambtenaar. En was de motivatie om ‘ja’ te zeggen. “Het betreft het primaire proces van de overheid. Hoe maak je beleid, hoe voer je onderhandelingen, hoe stel je je op in overleggen? Waar geven we prioriteit aan, welke opties zijn er? Als je bij elke stap van deze processen open moet zijn, verandert dat je werk”.

Moeilijk benaderbaar geworden

“Nederland heeft iets bijzonders”, vertelt Lombaers daags voor zijn vertrek. “Er is sprake van een dubbel, haast tegenstrijdig beeld. In 2015 was hij als beleidsdirecteur bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) betrokken bij een internationaal vergelijkend onderzoek naar het functioneren van de publieke dienst in een groot aantal Europese landen. “Daar kwam uit dat Nederland bij de 5 best bestuurde landen hoort. Maatschappelijke sectoren als veiligheid en gezondheidszorg functioneren volgens dat onderzoek beter als in andere landen. Maar als je er middenin zit, je gaat bijvoorbeeld naar het gemeentehuis, denk je toch vaak: wat loopt dit bureaucratisch. Dan merk je dat de overheid moeilijk benaderbaar is geworden. Ook de affaires die nu aan het licht zijn gekomen, laten zien dat lang niet alles goed gaat”.
Misschien horen beide beelden wel bij elkaar: “Er zit zo’n kritisch vermogen in het Nederlands publiek, het parlement, de pers, de wetenschap. Wij verwáchten dat de overheid aan bepaalde eisen voldoet. Het is door dat kritisch vermogen, dat Nederland het zo goed doet. Een continue druk om het functioneren van de overheid te verbeteren. In veel andere landen verwachten burgers niet zo veel van de overheid”.

Vertrouwelijkheid

Lombaers over vertrouwelijkheid: “In een beleidsproces heb je een fase nodig waarin je veilig kunt brainstormen, creatief kunt nadenken en soms wat onconventionele ideeën kunt roepen. Als alle ideeën direct openbaar worden, zonder dat iets verder is uitgewerkt, heb je kans dat de minister continue ter verantwoording wordt geroepen. Daar gaat veel tijd en energie inzitten. Niet vrij kunnen nadenken over zaken werkt verlammend.”

“Angstige adviseurs zijn zelden goede adviseurs”

“Je wilt af en toe wat breder kunnen denken”, legt Lombaers verder uit. “Verder kijken dan de gebruikelijke opties. Medici doen dat ook. Een jonge dokter zal soms ook te rade gaan bij een collega met meer ervaring om tot een juiste diagnose te komen. Dat wordt echt niet allemaal gedeeld met de patiënt. Bij ambtenaren werkt het niet anders. Ook zij hebben die vrije ruimte nodig om tot een gedragen en gezaghebbend advies te komen. Hebben ze dat niet dan worden ze angstig, en angstige adviseurs zijn zelden goede adviseurs. Als je weet dat elk idee dat je oppert op een dag openbaar wordt gemaakt en verantwoord moet worden, word je voorzichtiger. Dat is menselijk.

Dat wil niet zeggen dat overheidsinformatie achter gesloten deuren moet blijven. Lombaers: “De rijksdienst is een publieke dienst, betaald met publieke middelen. We werken voor de samenleving. Daar hoort ook verantwoording bij. Openbaarmaking is dus van groot belang. Het is alleen zoeken naar hoe openheid en beleidsvorming in elkaar schuiven”.
Door zaken openbaar te maken zijn veel zaken aan het licht gekomen die niet goed zijn gegaan: “Neem de toeslagenaffaire en het herstel van de aardbevingsschade in Groningen. Daar is het echt goed fout gegaan”.

Wekelijks openbaar maken

Ook neemt openbaarmaking veel onrust en wantrouwen weg. Lombaers: “We zijn geneigd om een onderzoeksrapport eerst een tijdje bij ons te houden om er rustig over na te denken en dan pas naar de Kamer te sturen met een mooie brief. Door simpelweg drukte kan dat soms lang duren. Waardoor mensen gaan denken dat je informatie in de la probeert te houden. Maak je het direct openbaar en ga je erná pas nadenken, dan haal je direct de hitte uit de lucht”.
In die zin wordt er nu veel meer openbaar gemaakt dan een paar jaar geleden, benadrukt hij. Na het rapport ‘Ongekend onrecht’ is besloten de agenda en besluitenlijst van de ministerraad wekelijks openbaar te maken. Hetzelfde geldt voor de beslisnota’s bij Kamerstukken.
Lombaers: “Ik was net begonnen in deze rol toen duidelijk werd dat beslisnota’s openbaar gemaakt zouden worden. Dat was een grote stap en er was veel onrust over. Wat doet de pers? Ambtenaren waren bang dat er misschien veel negatieve aandacht zou gaan over adviezen die de minister niet had overgenomen. Ook vroegen ze zich af wat de impact voor ambtenaren is”. Uiteindelijk bleek het mee te vallen. “Na een jaar hebben we het laten evalueren, er waren nagenoeg geen incidenten”.

Onderzoek naar effecten in 2024

Wat de daadwerkelijke impact voor ambtenaren is, wordt begin 2024 onderzocht:  “Op basis van intuïtie en ‘horen zeggen’ denk ik dat dingen nu anders worden opgeschreven. Maar we weten het niet zeker. Daarom gaat het programma begin volgend jaar een onderzoek doen naar de effecten van het openbaar maken van beslisnota’s.”

Lees het hele interview met Lucas Lombaerts: “Woo is meest ingrijpende verandering voor het ambtelijk vakmanschap”, Open overheid, 19 december 2023: www.open-overheid.nl/

Actieplan Open overheid: www.open-overheid.nl

Downloaden Actieplan Open overheid 2023-2027 – Open voor iedereen: https://beroepseer.nl

Noot
*) De Wet open overheid (Woo) is in werking getreden op 1 mei 2022 en is de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en regelt het recht van burgers op informatie van de overheid. Zo krijgt iedereen meer inzicht in het handelen van de overheid. Een belangrijk verschil met de Wob is dat de Woo naast informatieverstrekking op verzoek (passief) overheidsorganisaties ook verplicht zelf informatie gefaseerd openbaar te maken (actief). Mede hierdoor is de Woo een belangrijke stap naar een open overheid.

‘Brandmeester’: Film over de Amsterdamse brandweer ‘in transitie’

Geschreven op . Gepost in Video/Podcast, Welzijn. Geen reacties op ‘Brandmeester’: Film over de Amsterdamse brandweer ‘in transitie’

In de documentaire film Brandmeester van Saskia Gubbels zien we hoe nieuw beleid de Amsterdamse brandweer hevig in beroering brengt. De Amsterdamse brandweer is ‘in transitie’.
Dieuwertje Kuijpers schreef op The Post Online over de film: “De Nederlandse praktische werkvloer wordt vermorzeld door overheidsmanagers die geautomatiseerde empathie (“wat heb je van mij nodig om jou in je kracht te zetten?”) verwarren met een menselijke maat. En vervolgens verbaasd zijn dat bijna niemand voor ze wil werken. Nergens wordt dat zo duidelijk als in de documentaire van Saskia Gubbels, Brandmeester”.

De film is vertoond op NPO op 21 november 2023 en gaat over de nieuwe wind die er waait door de Amsterdamse brandweer. De diversiteit binnen het korps moet omhoog, het ziekteverzuim omlaag. Lukt het bevelvoerder Gerrie Koning van brandweerkazerne Dirk om met zijn manschappen mee te bewegen naar een nieuwe tijd? De 59-jarige Koning is al dertig jaar brandweerman. Altijd paraat, altijd in uniform, altijd klaar om voor zijn mannen door het vuur te gaan. Over twee jaar gaat hij met pensioen; hij heeft zichtbaar moeite met de vernieuwingsdrang van de korpsleiding.

De nieuwe brandweer moet een weerspiegeling van de stad worden. Dat vindt burgemeester Halsema van Amsterdam, die ook aan het woord komt. Meer vrouwen, meer jongeren, meer mensen met een diverse achtergrond. Daarnaast moet de brandweer openheid uitstralen en een fris imago opbouwen. Gubbels in een interview met Sjoerd Aarden op 2Doc:

“Commandant Van Lieshout had zelfs het fantastische idee om een glazen kazerne te bouwen. Midden op het Museumplein, als teken van transparantie. Ik benijd hem niet. Het lijkt mij een ontzettend moeilijke baan, als vertegenwoordiger van zo’n enorm ambtenarenapparaat. En hij heeft tegelijkertijd ook te maken met de mensen op de werkvloer, die recht tegenover die visie staan.

Door langere tijd in de kazerne mee te lopen, zag ik vooral dat de mensen op de werkvloer heel andere behoeftes hadden. Het is moeilijk voor te stellen hoe het is om 24 uur in een kazerne te wonen en telkens op onverwachte momenten uit te rukken. Als je ligt de slapen en het alarm afgaat, moet je binnen een paar seconden van nul naar honderd. Binnen twee minuten zit je in de wagen en nog geen tien minuten later kan je boven een reanimatie hangen. Vervolgens keer je weer terug en wil je even bijkomen, misschien een beetje klussen, maar wordt er om 9 uur ‘s ochtends een cursus mindfulness aangeboden. Ja, dat vraagt om verzet”.

Saskia Gubbels kreeg alle vrijheid om op de werkvloer te filmen, inclusief uitrukken. Voor de brandweerlieden waren er overigens wel grenzen. Gubbels: “Op persoonlijke interviews zaten ze niet te wachten. En wanneer ik iemand vroeg om iets over te doen voor de camera, was het antwoord ‘nee’. Daar hadden ze geen zin in”.

Brandmeester is als Burning Out in première gegaan op het International Documentary Festival Amsterdam (IDFA) op zondag 12 november 2023 in Koninklijk Theater Carré in het bijzijn van zo’n 500 brandweerlieden. De film is genomineerd voor de Best Dutch Film Award van IDFA.
Brandmeester is te zien op documentaireplatform 2Doc: www.2doc.nl/documentaires/2023/11/brandmeester.html

Brandmeester is een coproductie van Tangerine Tree en HUMAN, in samenwerking met Stichting Co-productiefonds Binnenlandse Omroep (CoBO), het Nederlands Filmfonds en NPO.

“Men schreef jarenlang over de Amsterdamse brandweer, maar er is eigenlijk nooit mét hen gepraat”. In gesprek met Saskia Gubbels over haar documentaire ‘Brandmeester’, door Sjoerd Aarden, 2Doc, 17 november 2023: www.2doc.nl/verdieping/artikelen/2023/brandmeester.html

Brandweer-docu ‘Brandmeester’: hoogopgeleid dedain voor de werkvloer, door Dieuwertje Kuipers, The Post Online, 21 december 2023: https://tpo.nl

Klik op afbeelding  hieronder voor bekijken Brandmeester; duur 1u23min

 

 

 

 

Foto helemaal bovenaan: tafereel uit de film Brandmeester van Saskia Gubbels

Twee rechtszaken over bescherming medische persoonsgegevens en privacybelangen, behandeld door Raad van State

Geschreven op . Gepost in Blogs, Welzijn, Zorg. Geen reacties op Twee rechtszaken over bescherming medische persoonsgegevens en privacybelangen, behandeld door Raad van State

“Staat u mij toe om ……te gaan staan bij het uitspreken van dit slotwoord waarbij het verlies aan vertrouwen in overheden en de rechtsstaat de uiterst zorgelijke context vormt van deze rechtszaak.

Wat in deze rechtszaak tegen een publieke toezichthouder aan de orde is, dat is het vertrouwen in de overheid, het vertrouwen in de rechtsstaat.
Wat in 2011 begon met een zienswijze van de KDVP gericht op het voornemen van goedkeuring door de toezichthouder van de Gedragscode Zorgverzekeraars. Een gedragscode die naast allerhande gebreken als zelfregulering ook nog eens geacht werd, na goedkeuring door CBP, bindende werking te hebben voor derden. De ter goedkeuring voorgelegde gedragscode was niet meer dan opportunistisch juridisch broddelwerk dat volstrekt ontoereikend was om de verwerking van medische persoonsgegevens voor specifieke welbepaalde doelstellingen zoals vereist te toetsen op noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit.
De bezwaren naar voren gebracht door de KDVP heeft middels een handhavingsprocedure in 2013 geresulteerd in de vernietiging van de alsnog verleende goedkeuring en is daarna uitgelopen op een onwaardige 10 jaar voortslepende procedure waarin het over van alles ging behalve over de procedures en werkprocessen voor de verwerking van medische persoonsgegevens in strijd met geldende regelgeving.
Het mag u niet ontgaan zijn dat het in deze procedure gaat om de fundamentele rechten en de borging van privacybelangen van burgers en direct daaraan gerelateerd om het vertrouwen van burgers in de rechtsstaat en het rechtsstatelijk handelen van publieke instituties en organen, een welhaast pijnlijk actueel thema in onze samenleving.
Ik mag hopen dat uw correctieve bevoegdheden kunnen worden ingezet om zowel Zorgverzekeraars Nederland als de privacytoezichthouder te houden aan hun wettelijke verantwoordelijkheden en hen alsnog te nopen de maatregelen te nemen waartoe de onherroepelijke uitspraak van de rechtbank Amsterdam in 2013 heeft opgeroepen”.

Aan het woord is Ab van Eldijk bij de bestuursrechtspraak van de Raad van State in Den Haag op 20 december 2023. De rechtszaak betreft het geschil tussen Stichting Koepel van DBC-Vrije praktijken van Psychotherapeuten en Psychiaters (KDVP) en de Autoriteit Persoonsgegevensd (AP). De KDVP is in 2007 opgericht met doel op te komen voor de bescherming van de privacy van de patiënt/cliënt en handhaving van het beroepsgeheim van hulpverleners werkzaam in de GGZ. Van Eldijk is jurist en voorzitter van de stichting.

Dankzij de website Zorg ICT Zorgen van J.W Jongejan, kunnen we lezen over inhoud en verloop van de rechtsprocedure. Het blijkt dat de KDVP-zaak zich al meer dan tien jaar voortsleept. Dat is twee jaar langer dan die andere rechtszaak die al ruim acht jaar duurt, die van burgerrechtenvereniging Vrijbit betreffende het DBC-informatiesysteem (DIS)*).

Op 13 december 2023 is de zaak van Vrijbit tegen de AP behandeld bij de Raad van State.  Vrijbit verwijt de AP niet handhavend op te treden tegen de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) nadat deze zonder rechtsgrond DIS-data doorleverde aan VWS en nooit optrad tegen de in de ogen van Vrijbit niet legitieme verwerking van DIS-data door de NZa. De juridische procedure van Vrijbit betreft de weigering van de AP om handhavend op te treden tegen de wijze waarop NZa d.m.v. DIS vanaf 2015 uiterst gevoelige medische gegevens voor beleidsdoeleinden opeist van zorgverleners en deze verwerkt en doorlevert aan derden.

Jongejan op Zorg ICT Zorgen over de zaak van Vrijbit:

“De drie rechters hadden zich goed ingelezen in de materie en stelden een aantal zeer indringende vragen aan de juristen van de AP. Onder andere over de manier waarop de AP toezicht had gehouden vanaf 2015. Vrijbit bracht naar voren dat uit Woo-stukken afkomstig van de NZa, die in het kader van de HONOS-data-kwestie**) boven water kwamen, bleek dat binnen de NZa geen toetsingskader of objectieve criteria bestaan om de eisen omtrent noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit te beoordelen”.

Miek Wijnberg, voorzitter van Vrijbit in haar slotwoord op 13 december:

Edelachtbaren,

Aan het eind van deze zitting, waarbij na ruim 8 ½ jaar het Hoger beroep in de Dis kwestie werd behandeld, hecht ik er, namens Burgerrechtenvereniging Vrijbit, aan om het volgende slotwoord uit te spreken.

Wij vinden het een schande dat kleine vrijwilligersorganisaties, zoals Vrijbit, moeten opkomen voor de fundamentele burgerrechten ter bescherming van de medische gegevens van de gehele bevolking.

Dat geldt niet alleen voor Vrijbit, maar ook voor organisaties als het Platform bescherming Persoonsgegevens, de coalitie ‘Vertrouwen in de GGZ’ en de Koepel KDVP.

Omdát de officiële overheidsorganisaties weigeren hun verantwoordelijkheid te nemen om hun wettelijke taak uit te voeren. Sterker nog omdat zij de pogingen om hen daar juridisch toe te dwingen proberen te torpederen met vertragingstechnieken – waaronder het creëren van eindeloze nevenprocedures met betrekking tot geheimhoudingsverzoeken – t/m onjuiste informatieverstrekking aan de rechterlijke macht”.

Lees het hele artikel van J.W. Jongejan, met commentaar op het bizarre voorval aan het slot van de rechtszitting van 20 december: Raad van State behandelde twee zeer principiële zaken, Zorg ICT Zorgen, 22 december 2023: https://zorgictzorgen.nl/raad-van-state-behandelde-twee-zeer-principiele-zaken/

Vereniging Vrijbit: www.vrijbit.nl
KDVP: www.kdvp.nl
Privacynieuws: www.privacynieuws.nl/

Noten
*) Het dbc-informatiesysteem (DIS) van de NZa ontvangt en beheert informatie over alle behandeltrajecten in de medisch-specialistische, ggz, forensische zorg en revalidatiezorg.
(*) HONOS is een internationaal erkende vragenlijst met doel de geestelijke gezondheidstoestand en het sociaal functioneren van psychiatrische patiënten routinematig in kaart te brengen. De lijst wordt niet door de cliënt zelf, maar door de behandelaar ingevuld. Zie: Enquête MIND over HONOS-kwestie boost voor crowdfunding, door J.W. Jongejan, Zorg ICT Zorgen, 7 augustus 2023: https://zorgictzorgen.nl/enquete-mind-over-honos-kwestie-boost-voor-crowdfunding/

Ambtenaren ministerie BuZa protesteren tegen Gaza-beleid kabinet. Krantenkoppen en reacties

Geschreven op . Gepost in Blogs, Overheid. Geen reacties op Ambtenaren ministerie BuZa protesteren tegen Gaza-beleid kabinet. Krantenkoppen en reacties

“Een hoogst ongebruikelijke demonstratie op de stoep voor het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag”, is een van de koppen boven berichten in dagbladen en andere nieuwsmedia: ”Rijksambtenaren protesteren vanmiddag tegen het Israëlbeleid van het demissionaire kabinet”..

Zo’n honderd rijksambtenaren hielden rond het middaguur van donderdag 21 december 2023 een stil protest tegen de Nederlandse houding in de oorlog tussen Israël en Hamas. Ze roepen de overheid op zich in te zetten voor een permanent staakt-het-vuren in Gaza.
De demonstranten vinden het onbegrijpelijk dat Nederland zich daarvoor niet actief inzet. Er waren al eerder berichten van ambtenaren met oproep een andere koers te varen. Nederland heeft zich tot twee keer toe onthouden van stemming over een staakt het vuren bij de Verenigde Naties.

Greep uit de koppen van kranten en sociale media,  21 december 2023

  • Ambtenaren voeren actie tegen Israël-koers eigen minister
  • Zo’n 100 rijksambtenaren protesteren tegen positie in oorlog Gaza
  • Honderd rijksambtenaren protesteren tegen positie in oorlog Gaza
  • Ambtenaren protesteren tegen Gaza-beleid kabinet
  • Voor deze rijksambtenaren is de grens bereikt: zij demonstreren tegen Nederlands Gaza-beleid
  • Ambtenaren demonstreren tegen positie in oorlog Gaza
  • Rijksambtenaren Buitenlandse Zaken demonstreren tegen Nederlands Israëlbeleid
  • Rijksambtenaren protesteren tegen labbekakkerig Israëlbeleid
  • Ambtenaren Buitenlandse Zaken demonstreren tegen Israëlbeleid Buitenlandse Zaken
  • Ambtenaren demonstreren bij Buitenlandse Zaken om beleid Gaza
  • Rijksambtenaren protesteren vanmiddag tegen overheidsbeleid rond Gaza
  • Ambtenaren protesteren tegen Gaza-beleid kabinet: ‘Belachelijk dat we hier moeten staan’
  • Merel Ek in Politiek Vandaag: ‘Moet je dan als ambtenaar ontslag nemen?’
  • Ongeveer honderd rijksambtenaren bij protest tegen overheidsbeleid rond Gaza

Greep uit de commentaren op internet

  • Een groep van ongeveer honderd Rijksambtenaren houdt een sit-in bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ze tonen een spandoek met de tekst ‘Civil servants demand ceasefire.’ #Gaza
  • Wel problematisch als ambtenaren de straat op gaan terwijl ze loyaal moeten uitvoeren ongeacht het kabinetsbeleid en politieke kleur. Dus ook straks met PVV. Anders opstappen. Teken van de tijd: Ambtenaren demonstreren bij Buitenlandse Zaken.
  • Hoop toch echt dat ambtenaren zich zullen verzetten, lawaai maken en demonstreren als ze geconfronteerd worden met opdrachten buiten de (grond)wet.
  • Waarom nu wel? Ambtenaren hebben willens en wetens tienduizenden mensen de vernieling ingewerkt, jaren lang en ze zijn er eigenlijk nog steeds niet mee opgehouden.
  • Heel zorgelijke ontwikkeling. Wanneer ambtenaren deze stap zetten maken ze zichzelf onderdeel van het publieke debat, en kunnen ze niet meer wijzen op hun neutrale ambtenarenstatus en om bescherming vragen in datzelfde publieke debat. Kwestie van tijd voordat dit pijn gaat doen
  • Reacties gesloten omdat ze uitmondden in discussies over doel van de demo. Dat is het punt niet. Waar ‘t mij om gaat is dat demonstreren als ambtenaar de weg vrijmaakt voor politieke aanvallen op individuele ambtenaren, waar ambtenaren dan niet meer tegen beschermd kunnen worden.
  • Zo’n honderd ambtenaren/diplomaten van Buitenlandse Zaken zijn op de grond gaan zitten voor een staakt-het-vuren in Gaza. Zelden komen ambtenaren zo openlijk in opstand tegen kabinetsbeleid.
  • Zorgelijke ontwikkeling. Ambtenaren van Buitenlandse Zaken demonstreren tegen het beleid van Buitenlandse Zaken t.a.v. Israël. Ambtenaren mogen en moeten zelfs kritisch advies geven, maar vervullen altijd een neutrale en geen politieke rol.
  • Laten ze dan de Partij van de Ambtenaren oprichten en meedoen met de verkiezingen.
  • Ambtenaren Min Buitenlandse Zaken zijn de weg kwijt. Voer voor de informateur. Dit is de verloedering vd democratische rechtstaat. Scheiding der machten opgeheven. Onpartijdigheid bureaucratie doorgespoeld. Ingrijpen politiek gewenst.
  • Waarom protesteren ambtenaren van een Nederlands ministerie eigenlijk in het Engels tegen het beleid van een Nederlandse ministerie? (Los van alle andere bedenkelijke kanten van deze actie).
  • Ambtenaren kunnen intern kritisch adviseren, dat is zelfs hun plicht. Maar uiteindelijk beslissen de minister en de Tweede Kamer en daar moeten zij zich bij neerleggen. Of ontslag nemen.
  • Deze mensen bij @minbuza kunnen beter ‘functie elders’ gaan zoeken.
  • Bizar en gaat alle perken te buiten. Reprimanderen, deze ondermijnende ambtenaren.
    Actievoeren mag, maar niet in functie. Stelt u zich de reactie van pers en politiek eens voor als ambtenaren voor een asielstop of sanering npo zouden demonstreren. Land is te klein dan.
  • Vandaag gaan ambtenaren van Buitenlandse Zaken op de stoep van hun departement demonstreren tegen Israël-beleid van het kabinet. Of je houdt als ambtenaar in het openbaar je mond, of je neemt ontslag
  • Ambtenaar zijn betekend niets meer, het zijn managers geworden en de relatie tot de burgerij kwijt.
  • Demonstreren is een grondrecht, volgens de grondwet is iedereen gelijk. Ook ambtenaren hebben het recht om te demonstreren.
  • Ook voor ambtenaren geldt vrijheid van meningsuiting en bij belangrijke mensenrechtenissues vind ik niet dat bepaalde mensen hun mond moeten houden. In autocratische landen zie je waar dat toe leidt.
  • Als ambtenaar staat het je vrij om op private titel te demonstreren tegen beleid. of vanuit functietitel voor arbeidsvoorwaarden. Niet uit functietitel tegen (potentieel) beleid, daar zijn bezwaarprocedures voor binnen het ambtelijk systeem.
  • Hopelijk kan hun minister wel op een onpartijdige informatie van hun blijven vertrouwen.
  • Het is niet zo simpel dat ambtenaren hun mond moeten houden en niet mogen demonstreren, maar ze mogen niet protesteren tegen beleid op hun eigen werkterrein. Dat ondermijnt dan het functioneren vd openbare dienst en in dit geval ook de internationale relatie met Israël.
  • Als je principes hebt en je kunt geen ambtenaartje spelen, (dienstwilligheid) moet je onmiddellijk je ontslag indienen. De democratische grondslagen zijn helder. “Ik zal handhaven”, zo niet, dan vertrekken.
  • Wat de ambtenaren doen is gewoon toegestaan. Bovendien is het wel degelijk hun verantwoordelijkheid om zich te laten horen wanneer politici tegen de adviezen in besluiten nemen die buitengewoon risicovol zijn, bijvoorbeeld wanneer zij diametraal tegen internationaal recht ingaan.

Foto bovenaan: Gebouw van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, Rijnstraat 8, Den Haag. Het gebouw is zomer 2017 in gebruik genomen. Het ligt direct naast Station Den Haag Centraal. Er werken ruim 6000 ambtenaren van Buitenlandse Zaken en van Infrastructuur en Milieu, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, de Immigratie- en Naturalisatiedienst en de Dienst Terugkeer en vertrek.

Huisartsen winnen rechtszaak tegen NZa over tarieven voor huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg

Geschreven op . Gepost in Blogs, Zorg. Geen reacties op Huisartsen winnen rechtszaak tegen NZa over tarieven voor huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg

Op 21 december 2021 heeft het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) uitspraak gedaan in de rechtszaak die drie huisartsenverenigingen*) hebben aangespannen tegen de tariefbeschikkingen die de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) voor de jaren 2023 en 2024 heeft genomen. In de uitspraak van de rechter worden de huisartsen op alle punten in het gelijk gesteld. De NZa had de tarieven niet meer mogen baseren op het kostenonderzoek over het jaar 2015.  De NZa moet nu opnieuw een beslissing nemen over de tariefbeschikkingen 2023 en 2024.

Huisartstarieven

Het alleen indexeren van de tarieven, terwijl er wel signalen van de huisartsen waren dat de ontwikkelingen in de zorg niet passen bij de tarieven, was onvoldoende volgens de rechter. De NZa moet nu alsnog onderzoeken of de tarieven voor 2023 en 2024 kostendekkend zijn. Mocht blijken dat de tarieven over die jaren niet kostendekkend zijn, dan moeten huisartsen alsnog worden gecompenseerd.
Er is meer onderbouwing van de tarieven nodig dan simpelweg indexeren van tarieven. De signalen van de huisartsen betreffen complexere oudere patiënten die meer tijd vragen, toenemende GGZ-problematiek in de praktijk, stijgende tijdsinvesteringen voor afstemming, meer administratieve lasten maar ook personeels- en huisvestingskwesties.

De uitspraak is definitief, het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) is de eindrechter in deze zaak

Lammert Hoeve, bestuurslid van de LHV  laat weten binnenkort met de NZa in gesprek te gaan over de gevolgen van de uitspraak op de korte en langere termijn.

Noot
*) De drie huisartsenverenigingen zijn: Stichting De Bevlogen Huisartsen (DBH), Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) en Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen (VPH)

Uitspraak CBb huisartsentarieven, Rechtspraak, 21 december 2023: https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:CBB:2023:725&showbutton=true&idx=4

De Nederlandse Zorg autoriteit moet nieuw kostenonderzoek doen naar huisartsentarieven, Rechtspraak, 21 december 2023: www.rechtspraak.nl

De Bevlogen Huisartsen: https://debevlogenhuisartsen.nl

VP Huisartsen: www.vphuisartsen.nl

Landelijke Huisartsenvereniging: https://www.lhv.nl

 

Afbeelding bovenaan is gemaakt door succo

Journalisten en mediakenners voorspellen wat de journalistiek in 2024 te wachten staat

Geschreven op . Gepost in Blogs, Informatie en communicatie. Geen reacties op Journalisten en mediakenners voorspellen wat de journalistiek in 2024 te wachten staat

Voor de zevende de keer kijkt een twaalftal journalisten, onderzoekers en mediakenners naar de toekomst. Wat staat de journalistiek in 2024 te wachten? Hun voorspellingen staan vermeld op de site van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek (SVDJ):  www.svdj.nl/nieuws

De twaalf voorspellers

1. Lisa Bouyeure, moderedacteur bij de Volkskrant.
2. Coen van de Ven, politiek redacteur van De Groene Amsterdammer.
3. Simon van Teutem,  columnist bij De Correspondent en bezig met een promotieonderzoek aan de Universiteit van Oxford.
4. Irene Costera Meijer nam in november afscheid als hoogleraar journalistiekwetenschap aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
5. Folkert Jensma, trad in november 2023 aan als voorzitter van de NVJ, na drie jaar vice-voorzitterschap.
6. Mandy Woelkens, hoofdredacteur van LINDA.meiden.
7. Irene Hollebrandse, hoofdredacteur van Bureau Spotlight.
8. Kwennie Cheng, freelance data-illustrator en grafisch vormgever.
9. Hassnae Bouazza, journalist, researcher en programmamaker.
10. Chris de Waard, hoofdredacteur streekomroep die per 2024 wordt gevormd door Leidse lokale omroep Sleutelstad en Unity.
11. Eva Cukier, Rusland-correspondent voor NRC.
12. Tomás Dodds, universitair docent Journalistiek & Nieuwe Media aan Universiteit Leiden.

Enkele voorspellingen in het kort

Coen van de Ven (31) is politiek redacteur van De Groene Amsterdammer. Samen met Jan Tromp schreef hij het boek Wantrouwen in de wandelgangen, over de afstand die er is ontstaan tussen politici en journalisten.
Coen van de Ven: “Ik ben optimistisch over de verhouding tussen journalistiek en politiek voor komend jaar. Ja, de politiek is geharnast geworden, politici omringen zich met spindoctors. Dat betekent: journalisten, step up your game, en dat dóen we dus ook. De parlementaire journalistiek wordt steeds controlerender. Aan de hand van Woo-verzoeken wordt er een hoop onthuld, de politiek wordt echt aan de tand gevoeld. Heel goed, dat is onze taak”.

Irene Costera Meijer nam in november 2023 afscheid als hoogleraar journalistiekwetenschap aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze deed veel onderzoek naar de ervaringen en wensen van nieuwsgebruikers: “Ik hoop dat 2024 het jaar van de gebruikersethiek wordt. Daarmee bedoel ik dat mensen zich bewust worden van de consequenties van hun nieuwsgebruik. Ze moeten zich realiseren dat waarop zij klikken deels bepaalt welke media blijven bestaan”.

Chris de Waard (58) is hoofdredacteur van de streekomroep die per 2024 wordt gevormd door de Leidse lokale omroep Sleutelstad en Unity, de radiozender voor Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten, Wassenaar en Zoeterwoude: “2024 wordt voor ons natuurlijk het jaar van de nieuwe omroep, die we voor nu ‘Unity, met het nieuws van Sleutelstad’ noemen. We hebben afgesproken dat we komend jaar de beide namen blijven gebruiken, net als de twee studiolocaties. En na een jaar gaan we evalueren om te kijken of we iets gaan veranderen. Deze fusie sorteert voor op wat ons staat te wachten over een paar jaar: de echte steekomroepvorming” (het organiseren van fusies of samenwerkingen tussen lokale omroepen met als doel de professionaliteit en kwaliteit van de lokale journalistiek te vergroten, red SVDJ).

Tomás Dodds (33) is universitair docent Journalistiek & Nieuwe Media aan de Universiteit Leiden. Daarnaast werkt de Chileense onderzoeker bij het Berkman Klein Center for Internet & Society van Harvard University. Hij doet onderzoek naar de manier waarop nieuwe technologieën en kunstmatige intelligentie (AI) het werk van journalisten beïnvloeden: “‘AI gaat ons werk overnemen’. Die zorg leeft bij veel journalisten. Heel eerlijk: we weten niet of dat gaat gebeuren. Maar tot nu toe blijkt uit de literatuur dat kunstmatige intelligentie een minder grote invloed op de journalistiek heeft dan we in eerste instantie dachten. Bijvoorbeeld omdat media zelf besluiten AI niet overal voor in te zetten”.

Irene Hollebrandse (34) is hoofdredacteur van Bureau Spotlight, een onderzoeksredactie in de Gelderse Vallei. Daarnaast is ze freelance onderzoeksjournalist en item-regisseur: ­“Het voelt soms alsof we gemeentes in de regio aan het opvoeden zijn. Burgemeesters zijn vooral druk met hun eigen imago en dat van hun medewerkers. De transparantie is op sommige thema’s ver te zoeken. Dat vind ik zorgwekkend. Mensen hebben al zo weinig vertrouwen in de overheid. Dat wordt er zo niet beter op”.

Hassnae Bouazza (50) is journalist, researcher en programmamaker. Daarnaast schrijft ze columns voor NRC en LINDA. In 2022 verscheen haar boek Een koffer vol citroenen: “Komend jaar kunnen de grote kranten wat leren van de vrouwenbladen. Dan denk ik bijvoorbeeld aan LINDA., waar ik zelf voor schrijf, en Harper’s Bazaar. Die publiceren soms heel gedegen stukken over de actualiteit, gespeend van sensatiezucht. Ze lijken meer gericht te zijn op verbinding dan op kliks. Er lag daar een terrein bloot, nieuws brengen voor een groot lifestylepubliek. Mooi om te zien hoe ze dat verkennen, ik hoop dat ze daarmee doorgaan”.

Folkert Jensma (66) is juridisch redacteur en oud-hoofdredacteur van NRC. In november 2023 trad hij aan als voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Journalisen (NVJ), na drie jaar vice-voorzitterschap. Namens de vakbond zet hij zich in voor een eerlijke betaling van journalisten, in het bijzonder van freelancers: ”Freelancers hebben de afgelopen jaren een veel grotere betekenis voor het journalistieke product gekregen. Het vak vraagt nu veel meer deskundigheden dan schrijven. Er zijn podcastmakers bij gekomen, datajournalisten, beeldredacteuren. En niet te vergeten de mensen die, sinds we digital-first werken, lange dagen maken op 24-uurs-nieuwsdiensten. Sommige van die diensten bestaan voor driekwart uit freelancers”.

Lees verder over de voorspellingen van de twaalf journalisten –  De Voorspellers: Wat staat de journalistiek in 2024 te wachten? Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, 11 december 2023: www.svdj.nl/voorspellers-2024

Ander voorspellingen m.b.t. de journalistiek

Een blik op de toekomst van de journalistiek aan de hand van vier scenario’s voor het jaar 2025, Blogs Beroepseer, 13 december 2015: https://beroepseer.nl/blogs/een-blik-op-de-toekomst-van-de-journalistiek-aan-de-hand-van-vier-scenario-s-voor-het-jaar-2025/

Hoe ziet de journalistiek eruit in Nederland anno 2035?, Blogs Beroepseer, 3 december 2021: https://beroepseer.nl/blogs/hoe-ziet-de-journalistiek-eruit-in-nederland-anno-2035/

 

Afbeelding bovenaan van Irene Hollebrandse, een van de twaalf  voorspellers, gemaakt door Rosa Snijders

Stemmen op de genomineerden voor de Big Brother Awards 2023

Geschreven op . Gepost in Algemeen, Blogs. Geen reacties op Stemmen op de genomineerden voor de Big Brother Awards 2023

Met de Big Brother Awards vraagt Bits of Freedom jaarlijks aandacht voor personen, bedrijven en overheden die een grove inbreuk hebben gemaakt op de privacy en vrijheid van burgers. De prijsuitreiking vindt plaats in het Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam op maandag 15 januari 2024 om 20:00 uur. Inloop vanaf 19:00 uur.

Bits of Freedom, opgericht in 1999,  is een Nederlandse stichting die opkomt voor digitale burgerrechten. Bits of Freedom verdedigt het grondrecht op privacy en het grondrecht op communicatievrijheid van de Nederlandse burger. Bits of Freedom was in 2001 initiatiefnemer van de Europese coalitie van digitale burgerrechtenorganisaties European Digital Rights (EDRI), die op dit moment 29 leden telt in meer dan 25 Europese landen.

Drie prijzen

Naast een expertprijs die door een vakjury wordt uitgereikt, bepaalt het publiek wie volgens hen een prijs in ontvangst mag nemen. Dan is er ook nog de Felipe Rodriquez award voor iemand die veel heeft betekend voor het vrije internet.

Wie heeft de grootste inbreuk gemaakt op de digitale rechten?

Genomineerd zijn:

– Dilan Yesdilgöz-Zegerius, demissionair minister van Justitie en Veiligheid,  omdat zij mensen die onterecht op een terreurlijst staan overlaat aan hun lot .

– De Koninklijke Marechaussee, vanwege haar roekeloze surveillance van demonstranten, waarbij onder meer gebrekkige technologie voor gezichtsherkenning is gebruikt.

– De platformen Meta, X & Telegram voor het ontnemen van een stem van onschuldige mensen in een oorlogsgebied.

– Marnix van Rij, demissionair staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst,  voor het stelselmatig overtreden van wet- en regelgeving, waaronder de Europese privacywet.

Stem uitbrengen

Het publiek kan tot 8 januari 2024 de stem uitbrengen. Kaarten voor de uitreiking op 15 januari zijn online te koop en beperkt beschikbaar. Dit evenement is door de jaren heen uitgegroeid tot een prikkelend avondprogramma, waarbij speeches worden afgewisseld met reflectie en kunst..

Ga voor stemmen en uitgebreide info over genomineerden naar Bits of Freedom: www.bitsoffreedom.nl/campagnes/big-brother-awards-2023/

Bits of Freedom: www.bitsoffreedom.nl/verdieping/

Video-impressie uitreiking Big Brother Awards 2022:  www.bitsoffreedom.nl/video/big-brother-awards/bekijk-hier-de-big-brother-awards-2022-terug/

U P D A T E

Winnaars van een Big Brother Award zijn: de publieksprijs voor demissionair minister Dilan Yesilgöz van Justitie en Veiligheid en een juryprijs voor de platformen Meta, X en Telegram. Dat is bekend gemaakt op 15 januari 2024: www.bitsoffreedom.nl/2024/01/15/en-de-winnaars-van-de-big-brother-awards-2023-zijn/

Vijf mensen kregen een positieve prijs, de Felipe Rodriquez Award, voor mensen die zich inzetten voor privacy. Een van hen is Robin Pocornie, die klachten had over discriminatie door software tegen spieken van de Universiteit van Amsterdam. De Muslim Rights Watch, die opkomt voor mensen die onterecht op terreurlijsten staan, kreeg eveneens deze prijs.

Neoliberale ideeën van topambtenaren, politici en wetenschappers en hun invloed op de Nederlandse verzorgingsstaat

Geschreven op . Gepost in Blogs, Economie, Overheid. Geen reacties op Neoliberale ideeën van topambtenaren, politici en wetenschappers en hun invloed op de Nederlandse verzorgingsstaat

Volgens Naomi Woltring wordt de term neoliberaal nogal slordig gebruikt – door voor- én tegenstanders: “Voor mij is marktwerking an sich niet neoliberaal, maar wel zodra de overheid ervoor kiest om publieke taken via de markt te laten lopen en het als haar primaire taak ziet concurrentie te bevorderen”.
Naomi Woltring promoveerde 8 december 2023 aan de Universiteit van Utrecht op het proefschrift De marktconforme verzorgingsstaat 1989-2008, een analyse van de invloed van neoliberale ideeën en beleidspraktijken op de Nederlandse verzorgingsstaat.

Draaideur

Tussen 1989 en 2009 vond een verregaande omslag plaats in neoliberale richting van het Nederlandse economisch beleid, het volkshuisvestingsbeleid en het sociale zekerheidsbeleid. De Nederlandse verzorgingsstaat werd ‘marktconform’ ingericht. Deze hervormingen werden geleid door topambtenaren, politici en wetenschappers die behoorden tot een groep die neoliberale aannames deelde.

Zij bestuurden Nederland via een draaideur waarbij ze elkaar telkens tegenkwamen op wisselende posities: de ene keer in toga, vervolgens met partijspeldje op en dan weer met ambtelijke geloofsbrieven in de hand. In die posities dachten zij beleidsideeën uit, vertaalden die naar wet- en regelgeving, handhaafden ze en reflecteerden ze erop. Via die draaideur bevestigden ze elkaars neoliberale ideeën en gaven daaraan een aura van vanzelfsprekendheid.

Operatie Marktwerking, Deregulering en Wetgevingskwaliteit

Onder Nederlandse beleidsmakers ontstond zo in de jaren negentig consensus over de noodzaak van een marktconforme verzorgingsstaat. Enkel wat tot de minimale kern van de verzorgingsstaat behoorde, diende de overheid uit te voeren. Zaken waar de overheid zich vanuit neoliberaal perspectief niet mee moest bemoeien, waren aan de markt. De operatie Marktwerking, Deregulering en Wetgevingskwaliteit speelde daarbij een belangrijke en tot nu te onderbelichte rol.

Woltring beargumenteert dat deze hervormingen gezien moeten worden als neoliberalisering. Ook stelt ze dat veel van de problemen die nu op de politieke agenda staan, zoals de wooncrisis of toegenomen armoede, wortels hebben in de door haar onderzochte periode

Interview

Marijn Jongsma en Rob de Lange hebben Woltring geïnterviewd voor Het Financieele Dagblad. Hun eerste vraag luidt: U zegt in uw proefschrift De marktconforme verzorgingsstaat dat de neoliberalen beleidsdossiers ‘depolitiseerden’. Wat bedoelt u daarmee?

Naomi Woltring: “Daarmee bedoel ik dat ze deden alsof er geen politieke keuzes werden gemaakt. Door ingrepen als noodzakelijk voor te stellen doe je alsof ideologie of ideeën geen rol spelen, en dat deden ze wel degelijk. Voor de hervormingen in de jaren 90 worden in wetenschappelijke literatuur meestal drie verklaringen gegeven: ze waren noodzakelijk, ze weerspiegelden de voorkeur van de bevolking en ze waren een logische reactie op eerdere gebeurtenissen.

Maar in al die drie verklaringen spelen de opvattingen van beleidsmakers een onderbelichte rol. Met mijn proefschrift heb ik proberen te laten zien: ze doen er wel degelijk toe. Er was een groep van politici, wetenschappers en topambtenaren die voortdurend rouleerden in hun circuits en zó vanzelfsprekend in de neoliberale beleidsrecepten geloofden, dat andere opties niet meer als reëel werden gezien. Het ging vrij snel één kant uit. Ik wil wel benadrukken: het was geen complot. Maar alternatieve geluiden drongen onvoldoende door in die kleine kring van beleidsmakers”.

Naomi Woltring over de accentverschillen tussen politiek links en rechts:
“Binnen de PvdA had je de derde weg, het CDA pleitte voor de zorgzame samenleving. Binnen de VVD ging het dan weer eerder over een ministelsel voor de sociale zekerheid. D66, CDA en PvdA waren voor het neoliberalisme op ambtelijk niveau het belangrijkst. Laatstgenoemde partijen hadden heel veel topambtenaren. De VVD was toen nog niet zo groot, en beschikte ook over minder ambtelijke posities. Behalve dan bijvoorbeeld Gerrit Zalm, als CPB-directeur en minister van Financiën. Maar de consensus was dat het allemaal meer marktconform moest worden, omdat de verzorgingsstaat te duur was en omdat, als we op die voet zouden voortgaan, Nederland zichzelf uit de markt zou prijzen. De kosten van sociale zekerheid en volkshuisvesting moesten daarom omlaag”.

Lees het hele artikel Neoliberale opmars was het werk van een ‘verbijsterend’ klein groepje, door Marijn Jongsma en Rob de Lange, Het Financieele Dagblad, 10 december 2023: https://fd.nl/economie/1499282/neoliberale-opmars-was-het-werkvan-een-verbijsterend-klein-groepje

Promotie Naomi Woltring. Neoliberalisering van de verzorgingsstaat: https://www.uu.nl/agenda/promotie-naomi-woltring-neoliberalisering-van-de-verzorgingsstaat (Niet meer beschikbaar)/

 U P D A T E

Promotie Naomi Woltring, Radboud Universiteit, 22 december 2023: www.ru.nl/over-ons/nieuws/promotie-naomi-woltring

 

Afbeelding bovenaan is van Gert Altmann

Gesprek met Cobie Groenendijk over rechtszaak tegen gulzig bestuursorgaan NZa naar gegevens van GGZ-patiënten

Geschreven op . Gepost in GGZ, Video/Podcast. Geen reacties op Gesprek met Cobie Groenendijk over rechtszaak tegen gulzig bestuursorgaan NZa naar gegevens van GGZ-patiënten

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) kondigde in 2022 een nieuwe regelgeving aan waardoor behandelaars in de GGZ verplicht zijn om zeer indringende privacygevoelige vragenlijsten over de mentale en sociale problemen van hun cliënten op persoonsniveau aan de NZa te leveren. Leveren ze deze informatie niet aan, dan ontvangen ze een boete van de NZa.
De actiegroep Vertrouwen in de GGZ, bestaande uit psychiaters, psychologen en cliënten in de GGZ besloot een rechtszaak aan te spannen tegen NZa. Een van de initiatiefnemers van de actiegroep is psychiater en jurist Cobie Groenendijk.

In een videogesprek met Rogier van Bemmel van platform De Nieuwe Wereld TV legt Groenendijk uit dat de rechtszaak in feite een onderdeel van een groter verhaal is dat al tien jaar in de geestelijke gezondheidszorg speelt: de toenemende interesse van externe partijen zoals zorgverzekeraars en de NZa naar medische gegevens van patiënten. Behandelaars en patiënten maken zich daar behoorlijk zorgen over.

Wij menen dat de overheid haar boekje te buiten gaat

Er is een kort geding geweest en het is nu wachten op de bodemprocedure. De overheid heeft een nieuw financieringssysteem bedacht, omdat de oude, marktgerichte financiering niet goed werkte. De ziekste mensen kregen steeds minder zorg. Dit nieuwe systeem is bedacht om de gelden beter te verdelen. In het verleden ging het om concurreren, niet samenwerken en zoveel mogelijk omzet draaien. Dat liep natuurlijk mis. Er is een nieuw financieringsmodel met een tool bedacht om informatie van patiënten te verkrijgen via een vragenlijst. Dat is de zg. HONOS-vragenlijst. Behandelaars vinden het prima als ze een patiënt een code moeten geven, maar zij hebben wel bezwaar tegen het opsturen van het profiel dat daaruit voortvloeit naar de databank van een bestuursorgaan. Want dat profiel is potentieel – indirect – herleidbaar. Groenendijk: “Daar hebben wij ernstige morele problemen mee en wij menen dat de overheid haar boekje te buiten gaat, omdat er ook andere manieren zijn om gelden te verdelen over de geestelijke gezondheidszorg. We maken ons zorgen dat patiënten hier vrijwel niets van weten. Ook het recht op privacy wordt uitgehold, en wij worden ingezet als dataleveranciers voor de overheid. Dat het niet anoniem gebeurt, maar potentieel herleidbaar is, zonder toestemming van patiënten, daar hebben wij forse problemen mee”.
De vragen gaan erover of je jezelf wel eens beschadigd hebt, in de war of suïcidaal bent geweest. Of: heb je seksproblemen? Hoe is het met je familie? Het gaat om een lijst van een vraag of twintig.

Wat wil de overheid eigenlijk?

Wat denken het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en een bestuursorgaan als NZa als zij de ongeveer 800.000 Nederlanders die geestelijke gezondheidszorg vragen via vragenlijsten volgen in de tijd? Denken zij dat de profielen die uit de vragenlijsten tevoorschijn komen een voorspellende waarde hebben om daarmee een algoritme te trainen waar straks financiële prijskaartjes uit komen rollen?
Dit systeem is bedacht als een nieuwe financieringstool, maar in werkelijkheid gaat het om automatiseren en het algoritme trainen. Het idee is: je komt bij de psycholoog met milde klachten. Dan denkt men te kunnen voorspellen hoe vaak jij naar een psycholoog of psychiater of verpleegkundige gaat, en dat levert vervolgens een prijskaartje op.

Cobie Groenendijk benadrukt dat er geen enkele wetenschappelijke evidence is die kan voorspellen hoe mensen zich gaan gedragen als ze bepaalde klachten hebben: “Dit bestuursorgaan begint hier een data-experiment. […] Dus zonder wetenschappelijke onderbouwing begint de overheid een data-experiment. Wij maken ons zorgen dat we die herleidbare profielen moeten overdragen, zonder dat patiënten daarvan weten en toestemming voor hebben gegeven. Het is ook een inbreuk op je privéleven. En de vraag is waarom de overheid, als ze al wil experimenteren, dat niet gewoon anoniem doet? Waarom doet ze dat niet op geaggregeerd niveau in plaats van helemaal op individueel niveau? Wij vinden het een inbreuk op de privacy en persoonlijke levenssfeer en de vertrouwelijkheid van twee mensen die met elkaar een gesprek proberen te voeren”.

De kern

De rechtszaak van Vertrouwen in de GGZ gaat over de kern van de geestelijke gezondheidszorg. Kan bij een patiënt en een psycholoog of een psychiater als zij elkaar ontmoeten nog de vertrouwelijkheid gegarandeerd worden? En is die patiënt ook een gelijkwaardige partner zoals men dat leert in de geneeskunde? Als je gaat werken met patiënten, aldus Groenendijk, dan heeft de patiënt recht op informatie over het probleem. De patiënt kan na bespreking zijn akkoord al dan niet geven in de vorm van consent. Vertrouwelijkheid, en dat staat ook in de medische beroepseed, is de kern van de geneeskunde, en van de psychologie.

De beroepsgroep krijgt al tien jaar een stroom van verzekeraars en nu de overheid zelf over zich heen “en zet ons flink onder druk, en trapt ook op onze beroepsziel, dat zou ik wel durven zeggen. En de stress die daardoor veroorzaakt wordt, is niet gering”.

Hieronder het hele videogesprek. Duur 53 min.

De Nieuwe Wereld TV is een platform dat mensen uit verschillende disciplines bij elkaar brengt om na te denken over grote veranderingen die op komst zijn door een combinatie van snelle technologische ontwikkelingen en globalisering.

Enkele reacties op de video

‘Dus de gegevens van de cliënt zijn niet privé… de overheid kijkt mee.. en wie weet de verzekeraars. Ik dacht dat er een beroepsgeheim was’.

“Weten jullie nu nog niet waar het om gaat voor de grote instanties, geld is de drijfveer en niets anders. Het gaat niet om de mens“.

‘Patiënt: “Ze bespioneren mij!”
Behandelaar: “Dat klopt… Had u verder nog iets?” ’

‘Ik kan daar maar 1 ding aan toevoegen, ze willen over alles en iedereen de controle’.

‘Waar ik vooral moeite mee heb is dat alle genoemde beroepsverenigingen hierin meegaan. Wiens belangen behartigen zij eigenlijk?’

‘Niet alleen de schuld van de overheid; de meeste behandelaren gaan echt niet uit van een gelijkwaardige relatie’

‘Het is bijna niet mogelijk om een rechtszaak van de overheid te winnen. Maar laten we hopen dat het hier wel gebeurt anders zijn de consequenties gigantisch’.

Zie ook: Steun de actie ‘Vertrouwen in de GGZ’. Tegen de Nationale GGZ-databank van NZa, Blogs Beroepseer: https://beroepseer.nl