Skip to main content

Redactie Beroepseer

Universiteitsblad Cursor op zwart. “In deze situatie kunnen wij ons werk niet naar behoren uitvoeren”

Geschreven op . Gepost in Blogs, Informatie en communicatie. Geen reacties op Universiteitsblad Cursor op zwart. “In deze situatie kunnen wij ons werk niet naar behoren uitvoeren”

Han Konings, hoofdredacteur van Cursor kreeg op dinsdag 3 oktober 2023 te horen dat hij ‘met onmiddellijke ingang’ uit zijn functie is ontheven. Cursor is het onafhankelijk online magazine van de Technische Universiteit Eindhoven. Dinsdagavond laat ging de homepage van de Cursorwebsite op zwart. De redactie plaatste een Statement:

“Al enige tijd ervaren wij, de redactieleden van Cursor, een beperking in onze persvrijheid. Als triest slotstuk daarvan – en tot onze grote ontsteltenis – is vandaag hoofdredacteur Han Konings per direct uit zijn functie ontheven. Daarom publiceren we nu dit statement.

Cursor ervaart vanuit het College van Bestuur van de TU/e en de redactieraad een steeds groeiende druk om bepaalde artikelen, die als onwenselijk worden gezien, niet te publiceren. Het meest recente voorbeeld daarvan is een artikel over belangenvermenging, geschreven door onze collega Bridget Spoor. Er werd een negatief advies uitgebracht door de redactieraad inzake het publiceren van dit artikel, dit was echter niet op basis van journalistieke principes. Het artikel zou volgens de redactieraad “niet voldoen aan de informatiebehoeften van de TU/e-gemeenschap”.

Kort daarna werd er druk uitgeoefend op onze hoofdredacteur Han Konings om een andere functie binnen de organisatie te gaan bekleden. Dit na een eerste poging hiertoe in 2021, ook na een gevoelig artikel.

De inperking van de journalistieke vrijheid en de uitgeoefende druk hebben al een lange tijd een negatieve impact op de redactie. Gebleken is dat het huidige redactiestatuut niet voldoende bescherming biedt – zoals de Nederlandse Vereniging van Journalisten wél voorschrijft – om de onafhankelijkheid van Cursor te waarborgen.

We voelen enorme onzekerheid over de toekomst van Cursor als een onafhankelijk medium dat volgens algemeen geldende journalistieke normen over zaken schrijft die met de TU/e-gemeenschap te maken hebben of voor deze gemeenschap relevant zijn. Ook over zaken die minder gunstig zijn voor de reputatie van de universiteit dus, zoals het geval was met het artikel in kwestie.

Er is door de redactie grondig gecheckt of het artikel in overeenstemming met alle afgesproken journalistieke principes is geschreven; alle bronnen en feiten zijn zorgvuldig gecontroleerd. Er is ruimte voor wederhoor gegeven en de persoon waar het artikel over gaat, heeft geen feitelijke fouten kunnen aantonen. Toch bleef de redactieraad bij haar negatieve advies om te publiceren en werd de druk om niet te publiceren steeds beter voelbaar. De hoofdredacteur heeft besloten om het artikel onder deze omstandigheden niet te publiceren, omdat hij bang was voor de gevolgen.

Onze collega Bridget Spoor “kon hier niet mee leven”, zoals ze meermaals bij de rest van de redactie aangaf, en voelde zich uiteindelijk genoodzaakt om deze kwestie in eigen regie te nemen middels de Wet bescherming klokkenluiders. Op 26 juni heeft ze een officiële klacht ingediend bij de universiteit. De klacht kwam na vele omwegen terecht bij de commissie melding onregelmatigheden. Pas eind oktober worden de betrokkenen gehoord.

In deze situatie kunnen wij ons werk niet naar behoren uitvoeren. We vragen het College van Bestuur om transparant te zijn naar de gemeenschap over of Cursor als onafhankelijk journalistiek medium moet kunnen functioneren. Als dat het geval is, dan zijn de volgende stappen nodig om die onafhankelijkheid te garanderen:

    • De huidige redactieraad maakt plaats voor een nieuwe, onafhankelijke redactieraad;
    • De redactieleden van Cursor krijgen een stem bij het aanstellen van een nieuwe hoofdredacteur;
    • Het redactiestatuut wordt herzien om de onafhankelijkheid van Cursor te waarborgen”.Redactie Cursor

Ga naar Cursor op zwart, 3 oktober 2023: www.cursor.tue.nl/nieuws/2023/oktober/week-1/cursor-op-zwart-4/

Lees ook de commentaren onder het Statement. Bijvoorbeeld deze:

“Als de beroepsvereniging voor journalisten (NVJ) onderschrijven we jullie actie van harte. Journalistiek kan alleen maar bestaan in onafhankelijkheid. Alleen dan neem je je lezers serieus en kan je je controler.ende functie volwaardig vervullen. Juist in een universitaire gemeenschap is een onafhankelijke en kritische stem van grote waarde. Cursor is geen marketing en communicatie krantje maar een onafhankelijk universiteitsblad. Het universiteitsbestuur zou dat moeten respecteren en koesteren! Thomas Bruning, alg Secr Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ)”.

ScienceGuide spreekt steun uit voor Cursor, het universiteitsblad van de TU Eindhoven, door Frans van Heest, Science Guide, 4 oktober 2023: www.scienceguide.nl

Universiteitsblad TU Eindhoven op zwart: ‘Beperking van persvrijheid’, Omroep Brabant, 4 oktober 2023: www.omroepbrabant.nl

U P D A T E  II

Als universiteiten de pers monddood proberen te maken, door Frans van Heest & Michiel Bakker, Science Guide, 18 oktober 2023: www.scienceguide.nl

U P D A T E  I
5 oktober 2023

Bekend is intussen dat de hele kwestie draait om een artikel over de nieuwe rector van de universiteit, Silvia Lenaerts, een Belgische scheikundige die voorheen als hoogleraar en vicerector verbonden was aan de Universiteit Antwerpen. Sinds 11 mei 2023 is Lenaerts rector magnificus van de Technische Universiteit Eindhoven.

Lenaerts zou zich de schijn van belangenvermenging op de hals hebben gehaald, vanwege een rol in een reclame over de chemische industrie. Cursor wilde het artikel publiceren, maar kreeg een negatief advies van de redactieraad. Die raad zou volgens de redactie het artikel willen verbieden omdat het de reputatie van de universiteit zou kunnen schaden. De redactie evenwel hield voet bij stuk en wilde publiceren. Daarop werd Konings weggestuurd. Op zijn ontslag volgde het protest van de redactie: een Statement op de website en het zwart lakken van delen op de homepage.

Nu is de publicatie alsnog openbaar. Journalist Bridget Alcione Spoor publiceerde haar verhaal op 5 oktober 2023 op LinkedIn. Zij schrijft:

Ik heb besloten de stukken die niet naar buiten mochten komen over vermeende belangenvermenging van de rector waar de Volkskrant vandaag over schrijft, alsnog naar buiten te brengen, mede omdat ik hoor dat niet iedereen de PDF goed kan openen die erin zit van mijn stuk. En hier deel ik ook het tweede stuk waar na lobbyen wel wederhoor op kwam, maar dat vervolgens toch niet werd toegestaan te publiceren door de rector zelf en wederom een negatief advies kreeg van de redactieraad.

Het eerste artikel waarop geen wederhoor kwam, Weerstand tegen nieuwe rector door INEOS-advertentie: https://lnkd.in/eXgGFhXj
of: https://beroepseer.nl

Tweede artikel, “Praten kan altijd, maar met respect voor elkaars mening”:  https://lnkd.in/eaj5NKWr
of: https://beroepseer.nl

U P D A T E

Interim-hoofdredacteur Cursor, Cursor, 15 november 2023: www.cursor.tue.nl/nieuws/2023/november/week-3/interim-hoofdredacteur-cursor/

Met ingang van deze week is Roy op het Veld aangesteld als interim hoofdredacteur van Cursor. Daarmee heeft het universiteitsblad van de TU/e weer een hoofdredacteur, nadat Han Konings begin oktober uit zijn functie werd ontheven. De redactie voelde zich beperkt in haar persvrijheid en uit protest ging de website van Cursor ‘op zwart’.

De houdbaarheid van een topambtenaar

Geschreven op . Gepost in Blogs, Overheid, Publieke en semi-publieke sector. Geen reacties op De houdbaarheid van een topambtenaar

Twintig jaar op dezelfde plek of flexibel jobhoppen door het landsbestuur? De Algemene Bestuursdienst, uitzendbureau voor overheidsmanagers, laveert tussen de twee uitersten als speelbal van een verhit debat. “Topambtenaren hebben een verantwoordelijkheid niet te veel in de spotlights te staan”.

Dieuwertje Kuijpers is voor Vrij Nederland nagegaan wat de effecten zijn als topambtenaren ‘te lang blijven plakken’ en daardoor – zonder dat zelf in te zien – ongezond veel in de melk te brokkelen hebben. Maar wat zijn de effecten als vakinhoudelijke kennis nauwelijks nog telt en ambtenaren beoordeeld worden op hun ‘politieke sensitiviteit’?

Een greep uit Hoe lang is een topambtenaar houdbaar? Tussen schaduwmacht en de banencarrousel.

Behoefte aan ‘flexibilisering

In hetzelfde jaar dat Yes, Minister*) het daglicht zag, plofte er in de Tweede Kamer een lijvig rapport op de mat van de commissie-Vonhoff. ‘Hierin werd het ongenoegen uitgesproken over lang zittende ambtenaren, en geconstateerd dat er behoefte was aan meer samenwerking tussen ministeries,’ aldus de Leidse bestuurskundige Kutsal Yesilkagit. Die behoefte aan ‘flexibilisering’ had niet alleen te maken met vastgeroeste ambtenaren in departementale koninkrijkjes, maar was ook een product van de tijd. De jaren tachtig werden gekenmerkt door hoge werkloosheid, inflatie, dalende huizenprijzen en bezuinigingen door de overheid. Onder de eerste kabinetten-Lubbers ontstond het idee dat er meer moest worden overgelaten aan de markt. De overheid bleek immers niet in staat om alle maatschappelijke problemen op te lossen. Naast decentralisatie, deregulering en privatisering moest ook de interne organisatie van de overheid op de schop. Hoog tijd om flexibeler te werken. Op advies van de commissie-Wiegel (1993) werd in 1995 een Algemene Bestuursdienst (ABD) opgericht.

Die dienst is te zien als een ambtelijk werving- en selectiebureau, maar dan voor topambtenaren van de Rijksoverheid. ‘Er zijn nu in totaal 1800 functies waar wij voor werven en waarbij we de ministeries ondersteunen bij de selectie,’ legt directeur-generaal Bram de Klerck uit. De allerhoogste ambtenaren (secretaris-generaals en inspecteur-generaals) vallen onder een aparte ‘Top Management Groep’. En sinds 2010 is er – onder de noemer ABDTOP-Consult – ook de mogelijkheid voor ministeries om gebruik te maken van een club van momenteel twaalf topambtenaren voor advies- en interimklussen. Dit alles zorgt ervoor dat topambtenaren niet langer een carrière lang veroordeeld zijn tot hetzelfde ministerie.

Groei-bloei-doei

Niet alleen wordt tegenwoordig van topambtenaren verwacht dat zij ook eens verder kijken dan de gang van hun eigen ministerie, ook is het streven vooral niet te lang op dezelfde plek te blijven zitten. Hoewel een machtige topambtenaar die het oor van de minister heeft tot de verbeelding spreekt, wijst Frits van der Meer, bestuurskundige aan de Universiteit Leiden, erop dat ook vasthoudende afdelingshoofden hun stempel kunnen drukken. Als voormalig rijksambtenaar herinnert hij zich een collega die als ‘hoofd grenswijzigingen’ al vijfentwintig jaar verantwoordelijk was voor gemeentelijke herindelingen. ‘Niemand mocht zich met hem bemoeien en uiteindelijk bepaalde hij als ambtenaar het beleid, niet de minister.’

Toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) pleitte daarom in 2018 voor een gemiddelde periode van vijf jaar, niet alleen voor topambtenaren, maar ook voor beleidsmedewerkers. Dat streven is in Den Haag bekend komen te staan als het 3-5-7-model en in de wandelgangen als ‘groei-bloei-doei’.

Want een te snelle roulatie gaat ten koste van de vakinhoudelijke kennis. Begin dit jaar bekeek De Groene Amsterdammer welke eisen de overheid stelde aan haar ambtenaren. Hiervoor analyseerden de onderzoekers alle 130.000 vacatures die sinds 2015 uitstonden bij ministeries en uitvoeringsorganisaties. De vacatureteksten lieten zien dat Den Haag in 40 procent van de gevallen zoekt naar ‘politieke sensitiviteit’ en ‘het kennen van het politieke spel’, en in slechts 11 procent vroeg om vakinhoudelijke kennis of ervaring. Bestuurskundige Paul Bovend’Eert sprak zich in De Telegraaf kritisch uit over het gebrek aan inhoudelijke kennis: ”Tegenwoordig zijn topambtenaren managers geworden, die niet worden geselecteerd op basis van inhoudelijke deskundigheid, maar vanwege hun bestuurlijke vaardigheden”.
Zo kan een directeur van Staatsbosbeheer bij Financiën terecht komen en een planoloog de hoogste baas van Justitie en Veiligheid worden.

Een functie in zwaar weer

Dat neemt niet weg dat ambtenaren ook zelf een morele verantwoordelijkheid hebben als ze een klokkenluider op de huid zitten, de menselijke maat niet hanteren, een angstcultuur laten bestaan, gebruikmaken van riante vertrekregelingen of stukken en bonnetjes ‘kwijtraken’. Die dingen zijn niet helemaal toe te schrijven aan het politieke beleid (en de bijbehorende mankementen daarvan), ze berusten ook op individuele morele keuzes. Het woord ‘banencarrousel’ een verwijt noemen, en vervolgens tevreden constateren dat er geen sprake is van zo’n carrousel, gaat voorbij aan dit integriteitsvraagstuk. Want omdat het gaat om topambtenaren, gaat het hier óók om moreel leiderschap. Dat iets formeel binnen de regels valt, betekent niet dat het daarmee ook moreel gerechtvaardigd is.

Lees het hele artikel: Hoe lang is een topambtenaar houdbaar? Tussen schaduwmacht en de banencarrousel, door Dieuwertje Kuijpers, Vrij Nederland, 14 september 2023: www.vn.nl/topambtenaar-schaduwmacht-banencarrousel/
Gedrukt exemplaar in kiosk en winkel: Hoelang is een topambtenaar houdbaar? Tussen Yes, Minister en de banencarrousel, door Dieuwertje Kuijpers, Vrij Nederland no 8, 2023,
€ 8,99

Noot
*) Yes, Minister, Britse comedy uit de jaren 1980 – 1984. In deze tv-serie moest de naïeve pasbenoemde minister Jim Hacker continu de strijd aangaan met zijn hoogste ambtenaar Sir Humphrey. Rode draad in de serie is hoe de sluwe Humphrey de minister vooral in de waan laat de touwtjes in handen te hebben, terwijl hij vakkundig de status quo op het departement bewaakt.

Interview met Jelmer Evers over het onderwijssysteem, taak en belang van vakbonden en terugblik op ‘Het alternatief’

Geschreven op . Gepost in Blogs, Onderwijs. Geen reacties op Interview met Jelmer Evers over het onderwijssysteem, taak en belang van vakbonden en terugblik op ‘Het alternatief’

Tien jaar geleden verscheen de bundel Het alternatief. Weg met de afrekencultuur in het onderwijs! geredigeerd door de leraren René Kneyber en Jelmer Evers.
Evers is inmiddels – sinds 2029 – lid van het dagelijks bestuur bij de de Algemene Onderwijsbond (AOb) voor de sector voortgezet onderwijs. In 2015 verscheen er een vervolg op de bundel, Het alternatief II. Daarin stond dat de leraar zijn handelingsvermogen is verloren door ‘negatieve ervaringen met de Onderwijsinspectie, top-down-hervormingen en -management’.

Evers wordt geïnterviewd door Joëlle Poortvliet en Daniëlla van ’t Erve voor het Onderwijsblad. Hij vertelt dat, hoewel veel mensen de boeken hebben gelezen, er over een belangrijk deel te makkelijk heen is gelezen: “Je kunt de ideeën niet los van elkaar zien. Als je ‘de beroepsgroep versterken’ eruit pakt, maar je pakt het systeem niet aan, dan is het een wassen neus. We hebben tien jaar lang geprobeerd de beroepsgroep te versterken, maar het zijn pleisters op een systeem waardoor het niet krachtiger kán worden”.

Vraag: In Het alternatief was je best negatief over vakbonden, inmiddels ben je AOb-bestuurder voor het voortgezet onderwijs. Hoe dat zo?

Evers: “Je kunt boeken blijven schrijven, maar op een gegeven moment is de vraag: wil je dat het gebeurt of niet? In het eerste boek hadden we nog te weinig aandacht voor: hoe organiseer je je als beroepsgroep en hoe hou je dat in stand? Door onder andere mijn werk bij Education International (wereldwijde federatie van onderwijsbonden waar AOb lid van is, red.) kwam ik tot de conclusie: dat organiseren hoort bij de vakbond. Als personeel onderling het gesprek aangaan, elkaar blijven vasthouden, tot een compromis  komen. Dat is allemaal hartstikke moeilijk. Zeker in het voortgezet onderwijs, met eigen vakken, eigen onderwijsideeën. Je moet dat leren. En onderwijsbonden zijn daar traditioneel en wereldwijd goed in”.

Vakbonden werken ook belemmerend, ze leggen van alles vast in cao’s. Dat werkt de autonomie van leraren niet in de hand.

“Dat zie ik niet zo. Als 30 procent van de werkgevers starters niet de lestaakreductie geeft waar zij recht op hebben, dan gaat er iets niet goed. Dat is niet de fout van strenge regeltjes door de vakbond. Dat is de fout van werkgevers die, onder het mom van ‘er moet toch iemand voor de klas staan’ of onder het mom van vernieuwing, keuzes maken die uiteindelijk de onderwijskwaliteit enorm benadelen.
Bovendien: binnen de school kun je met tweederde meerderheid alles veranderen wat je wilt. Dus als mensen zeggen: door de vakbond kan er niks, dan denk ik: kijk om je heen, moet je zien wat een diversiteit aan scholen we hebben. Waar ze in het buitenland met verbazing en soms ook met jaloezie naar kijken. Daar zit het probleem niet. Dat zit ‘m in de lumpsum, decentralisatie en privatisering van het Nederlandse onderwijs”.

Evers bedoelt dat “we geen openbaar publiek onderwijs meer hebben. De overheid besteedt eigenlijk alles uit via de lumpsum aan private werkgevers. Dat heeft oud-minister Dennis Wiersma wel degelijk ter discussie gesteld. Er ligt nu een aangenomen motie in de Tweede Kamer: wij, de vakbonden, moeten weer direct met de minister onderhandelen. Dat is een noodzakelijke breuk met dertig jaar onderwijsbeleid”.

Wat wil je uiteindelijk bereiken?

“Dat weer veel mensen leraar willen worden en blijven. Dat de werkdruk goed is, dat mensen met plezier naar het werk gaan en we trots zijn op ons vak. Dat is de basis van goed onderwijs. En het kan, ook binnen tien jaar. De AOb zet belangrijke stappen, door bijvoorbeeld beroepsbeelden te formuleren. En natuurlijk hoop ik dat meer collega’s lid worden van onze vereniging. Maar voor de echte, fundamentele verandering hebben we de politiek en de hele maatschappij nodig. Een vakbond kan veel lobbyen en organiseren, maar het vraagt politieke moed om systemen te doorbreken. Daar zouden de aankomende verkiezingen over moeten gaan”.

Lees het hele interview met Jelmer Evers: ‘Het onderwijssysteem veranderen vraagt om politieke moed’, door Joëlle Poortvliet en Daniëlla van ‘t Erve, AOb, 28 september 2023: www.aob.nl/actueel/nieuws/het-onderwijssysteem-veranderen-vraagt-politieke-moed/


Het Alternatief. Weg met de afrekencultuur in het onderwijs! geredigeerd door René Kneyber en Jelmer Evers met bijdragen van leraren en internationale onderwijsexperts. Kern van de bundel: de schadelijke gevolgen van de richting die de Nederlandse politiek het onderwijs opstuurde. Het boek biedt ook oplossingen: sturen op vertrouwen en vakmanschap. Het alternatief is: Flip the system, geïllustreerd door een omgekeerde driehoek. https://beroepseer.nl/het-alternatief/

Het alternatief II: https://beroepseer.nl/het-alternatief-ii/
Flip the system: https://beroepseer.nl/flip-the-system/

Nieuwe uitgave ‘Flip the System Australia’. Internationale invloed van leraren breidt zich steeds verder uit, Blogs Beroepseer, 29 april 2019: https://beroepseer.nl/

Jelmer Evers is Voortrekker van Beroepseer

Afbeelding helemaal bovenaan is ontleend aan ‘Het alternatief’, p. 270: ‘Collectieve autonomie oftewel Flipping the system’

Advies Onderwijsraad: ‘Overheid en schoolbesturen: herstel de bestuurlijke verhoudingen’

Geschreven op . Gepost in Blogs, Onderwijs. Geen reacties op Advies Onderwijsraad: ‘Overheid en schoolbesturen: herstel de bestuurlijke verhoudingen’

Schoolbesturen vormen een onmisbaar knooppunt in het onderwijsbestel tussen school, overheid en de maatschappelijke omgeving. Maar inconsistent handelen van de overheid en diverse, deels tegenstrijdige, verwachtingen en beelden van de rollen en het waartoe van schoolbesturen, maken het moeilijk voor besturen om hun verantwoordelijkheid waar te maken. Tegelijkertijd zijn niet alle schoolbesturen intern goed verbonden met hun school of scholen en werken zij niet altijd extern samen wanneer dat wel nodig is. Om de posities en verhoudingen binnen het onderwijsbestel te verduidelijken en te verbeteren adviseert de Onderwijsraad subsidiariteit en publieke belangen consequent als richtsnoer te hanteren. Zowel de overheid als schoolbesturen moeten dat beter doen.

Aanleiding: rol en waartoe van schoolbesturen complex

Regelmatig klinkt de vraag of schoolbesturen hun verantwoordelijkheid wel waarmaken. De verwachtingen vanuit de overheid en de maatschappij zijn nogal eens tegenstrijdig. Schoolbesturen moeten hun verantwoordelijkheid nemen voor de kwaliteit van het
onderwijs door daar gericht op te sturen. Tegelijkertijd moeten ze het onderwijs aan de professionaliteit van leraren laten. Schoolbesturen moeten beter luisteren naar wat leraren en ouders willen en de zeggenschap van schoolleiders en leraren
respecteren. Tegelijkertijd moeten ze tegen de wensen van leraren en ouders ingaan als maatschappelijke belangen daarom vragen.

Advies Onderwijsraad

De overheid moet consistent sturen en zorgen voor een duidelijke positie voor schoolbesturen. Op hun beurt moeten schoolbesturen ervoor zorgen dat beslissingen over onderwijs zoveel mogelijk op school worden genomen en dat zij extern samenwerken als dat nodig is voor publieke belangen. Dit adviseert de Onderwijsraad in het advies Een duidelijke positie voor schoolbesturen. Schoolbesturen vormen een onmisbaar knooppunt in het bestel tussen school, overheid en de maatschappelijke omgeving, maar de bestuurlijke verhoudingen zijn verstoord geraakt.

De sturing van de overheid is niet consistent, constateert de raad. De overheid is in wetgeving niet altijd duidelijk wat schoolbesturen moeten doen, tegelijkertijd maakt de overheid ook wetten die teveel voorschrijven wat schoolbesturen moeten doen. Daarnaast passeert de overheid schoolbesturen steeds vaker door geld en ondersteuning direct aan scholen toe te kennen, terwijl schoolbesturen wel verantwoordelijk blijven voor de manier waarop het geld wordt besteed. De raad ziet ook dat schoolbesturen niet altijd voldoende professionele ruimte laten aan leraren en schoolleiders en hen onvoldoende faciliteren om goed onderwijs te kunnen geven. Sommige schoolbesturen zijn losgezongen van hun scholen; andere staan onvoldoende in contact met ouders. En niet alle schoolbesturen werken extern goed samen als dat wel nodig is.

Wat is nodig voor waarmaken verantwoordelijkheden besturen?

De overheid en schoolbesturen behoren beter werk te maken van hun eigen bestuurlijke rol om goed onderwijs voor alle kinderen en jongeren te garanderen. De Onderwijsraad adviseert de overheid om de rol en verantwoordelijkheden van schoolbesturen te respecteren en consistent te sturen. In lijn daarmee, dringt de raad erop aan om het onderwijs zo veel mogelijk structureel te bekostigen en concurrentieprikkels in de bekostiging te dempen.

Voorzitter Edith Hooge: “Een deel van de schoolbesturen doet het echt niet goed. Dat los je niet op door te centraliseren en schoolbesturen te passeren. De raad doet overheid en besturen aanbevelingen om de bestuurlijke verhoudingen te herstellen. En dat is hard nodig, want verstoorde verhoudingen mogen het omgaan met en oplossen van de grote opgaven voor het onderwijs niet in de weg staan.”

Schoolbesturen krijgen het advies om stevig intern verbonden te zijn met hun scholen. Hiermee bedoelt de raad dat een schoolbestuur weet wat er speelt op de school of scholen, zicht heeft op de toegankelijkheid en kwaliteit van het onderwijs, in contact staat met ouders, beslissingsruimte laat aan schoolleiders en leraren en hen zo toerust dat zij deze ruimte goed kunnen invullen. De raad adviseert schoolbesturen om te zorgen voor samenwerking tussen scholen en om ook extern samen te werken met andere schoolbesturen en maatschappelijke partners om publieke belangen te dienen. De raad beveelt schoolbesturen aan elkaar hieraan te houden met behulp van codes goed bestuur binnen de PO-Raad en de VO-raad.

Downloaden advies Een duidelijke positie voor schoolbesturen, Onderwijsraad, 28 september 2023: www.onderwijsraad.nl/publicaties/adviezen/2023/09/28/schoolbesturen

Persbericht: Overheid en schoolbesturen: herstel de bestuurlijke verhoudingen, Onderwijsraad, 28 september 2023: www.onderwijsraad.nl

U P D A T E

Commentaar op advies van de Onderwijsraad:
Er zijn nijpender problemen in het onderwijs dan gekwetste schoolbestuurders, Aleid Truijens, de Volkskrant, 2 oktober 2023: www.volkskrant.nl/columns-opinie/er-zijn-nijpender-problemen-in-het-onderwijs-dan-gekwetste-schoolbestuurders~b546daf3/

Over het ondermaatse advies van de Onderwijsraad. Hebben de PO- en VO-raad lobby weer gewonnen? door Hans Duijvestijn, Komensky Post, 29 september 2023: https://komenskypost.nl/?p=8166

Welke plannen hebben politieke partijen voor het onderwijs?

Geschreven op . Gepost in Blogs, Onderwijs. Geen reacties op Welke plannen hebben politieke partijen voor het onderwijs?

Hoe denken politieke partijen over het onderwijs? Onderwijsvereniging VOS/ABB ging op zoek naar hun standpunten en plannen. VOS/ABB is de vereniging voor bestuur, management en medezeggenschap in het openbaar en algemeen toegankelijk onderwijs in Nederland.

VOS/ABB heeft een lijst samengesteld met specifieke onderwijsonderwerpen uit de verkiezingsprogramma’s die bijgewerkt wordt als dat nodig is. Bij elke politieke partij staan vijf aspecten genoemd. Wie meer wil weten bij een partij kan doorklikken naar uitgebreide informatie over het verkiezingsprogramma.

Ga naar: Wat wil de politiek met het onderwijs? – PO/VO, VOS/ABB, 5 september 2023: www.vosabb.nl/wat-wil-de-politiek-met-het-onderwijs-po-vo/?cn-reloaded=1

VOS/ABB: www.vosabb.nl/over-ons/

 

 

 

Voormalig ambtenaar Belastingdienst Niessen aan het woord tijdens openbaar verhoor

Geschreven op . Gepost in Overheid, Video/Podcast. Geen reacties op Voormalig ambtenaar Belastingdienst Niessen aan het woord tijdens openbaar verhoor

Op maandag 25 september 2023 ondervroeg de Parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening in een openbaar verhoor Pierre Niessen, bezwaarbehandelaar Project Invordering Toeslagen bij de Belastingdienst in de periode 2014 – 2016. Deze commissie, ingesteld in juli 2022, doet onderzoek naar de dienstverlening, handhaving en fraudebestrijding bij overheidsdiensten.
De intussen 72-jarige gepensioneerde ambtenaar maakte intern diverse malen melding van misstanden bij de behandeling van bezwaarschriften. De Belastingdienst zou volgens hem handelen in strijd met de wet waardoor burgers werden gedupeerd. Hij vond bij zijn superieuren geen gehoor. Wat Niessen het meest dwars zat was het zonder reden intrekken van uitstel van betaling. Dit gebeurde bij 40.000 mensen, terwijl geen beslissing was genomen over hun bezwaar. Daarna werd de invordering van schulden in gang gezet (en de rente daarover).
In 2021 kreeg Niessen formeel excuses aangeboden van staatssecretaris Alexandra van Huffelen voor zijn bijdrage aan het openbaren van het toeslagenschandaal. Maar, de zaak is voor hem nog niet tot een bevredigende einde gekomen: “We zijn al jaren bezig en we zijn eigenlijk nog geen steek verder. Ik zit eigenlijk na tien jaar nog hetzelfde te vertellen”.

Hieronder video van het vraaggesprek tussen de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening en Pierre Niessen op 25 september 2023. Duur: 49 min.

Fragment uit het gesprek tussen de commissieleden
en Niessen dat de kern blootlegt van de Toeslagenaffaire

Niessen blijkt te twijfelen of het onderzoek van de commissie tot een bevredigend resultaat zal leiden. Hij wil graag weten wie er  heeft besloten tot de onwettige uitvoering van de bezwaarschriften van burgers. Hij legt uit hoe er binnen de Belastingdienst werd gereageerd als een ‘klant’ – hij gebruikt zelf liever het woord ‘belastingplichtige’ – een bezwaarschrift had ingediend: “Dan krijg je een brief. Wij hebben uw brief op die en die datum ontvangen. U verzoekt hierin om informatie waarom aan u invorderingsrente*) is opgelegd. Vervolgens wordt er Artikel 27 eerste lid … ingeplakt en het dossier gesloten”.

Vraag van commissielid Lammert van Raan: Waarom is het niet toegestaan op die manier een bezwaarschrift af te handelen?
Niessen: Je kunt het in mijn ogen wel afhandelen en het is beter als je het vereenvoudigt, maar dan wel in overeenstemming met de klant. En dat laatste gebeurde dus niet.
Van Raan: Omdat de klant aangaf, ik maak bezwaar?
Niessen: Op de brief werd niet inhoudelijk op haar bezwaar ingegaan.
Van Raan: Wie gaf u en uw collega’s de opdracht bezwaarschriften invorderingsrente af te doen als een verzoek tot informatie?
Niessen: Ik kan niet direct zeggen wie dat heeft voorgelegd. Mijn leidinggevende deed dat waarschijnlijk in opdracht van… ook in overleg denk ik.

Bezwaarschriften werden afgedaan als verzoek om informatie

Niessen bespreekt met zijn leidinggevenden dat de werkwijze niet juist is. Op de vraag wat zij daarvan vonden, antwoordt Niessen: Nou, niemand was het ermee eens, laat ik het zo zeggen; maar men voerde het gewoon uit. Het was een opdracht. Ik heb ook van een vaco te horen gekregen: ‘Pierre Je kunt ervan denken wat je wilt, maar het is nu eenmaal een managementsbeslissing’.
Van Raan: Die werkwijze werd niet direct opgegeven als een directe opdracht, het was geen werkinstructie, maar het moest toch gebeuren, als ik u goed begrijp.
Niessen: Mondeling.
Van Raan. Ik hoor u ook zeggen, eigenlijk was niemand het ermee eens, maar men voerde het gewoon uit.
Niessen: Ja.
Van Raan. Welke gevolgen kon deze werkwijze hebben voor burgers die een bezwaarschrift indienen?
Niessen. Dat zie je bij wat vele ouders is overkomen. Ik moet even terug. Er heeft in de media ook gestaan: 40.000 uitstellen tot betaling die bij de heffing zijn ingetrokken zonder goed natrekken of het wel terecht is.
Van Raan: Werd er ook gesproken over de gevolgen voor de burgers?
Niessen: Nee, helemaal niet.

Waarom onderneemt hij zelf geen actie?

Voorzitter van de commissie Salima Belhaj: Een andere misstand die u heeft gemeld ging over het feit dat in de informatiebrieven die burgers ontvingen als hun bezwaarschrift als informatieverzoek was afgehandeld, geen rechtsmiddelenverwijzing was opgenomen. Hierdoor werden deze burgers niet geïnformeerd over de mogelijkheid in beroep te gaan in een rechtbank. Welke informatie staat er normaal gesproken in een rechtsmiddelenverwijzing?
Niessen: Een beroepsclausule. Dat je binnen die en die datum, binnen zes weken na de uitspraak in beroep kunt gaan bij de betreffende rechter.
Belhaj: Hoe bijzonder is het dat dat er niet in stond?
Niessen:: Dat is gewoon als als het ware iemand de keel doorknijpen. Met andere woorden, je ontneemt de burger zijn rechten… Het is onacceptabel.
Belhaj: Waarom is het onacceptabel?
Niessen: Het is in de wet voorgeschreven welke verplichtingen je als overheid hebt, en waaraan je je te houden hebt… Als de burger er zich niet aan houdt, dan weten we hem heel snel te vinden en heel snel straffen op te leggen. En als de overheid dergelijke fratsen uithaalt, dan moet het in de doofpot. Een vaco – een vakcoördinator – heeft tegen mij gezegd …. ‘Ook al staat er geen rechtsmiddelenverwijzing in de brief, dan kan de klant er toch mee naar de rechter. En ook als hij vindt dat hij helemaal geen brief heeft ontvangen, Onder punt C, dan kan hij ook daarmee naar de rechter’. Nou, ik zie hem al bij de rechter binnenkomen.
Belhaj: Maar waarom stond dat niet gewoon in die brief?
Niessen: Waarom neemt hij dan niet meteen actie? Onderneemt hij zelf geen actie?
Belhaj: Dus een vaco is een soort juridisch adviseur, en die zegt, je hoort het er wel in te zetten. En als je het er niet in zet, dat maakt niet uit.
Niessen: Dat maakt niet uit, dan kun je er toch nog mee naar de rechter.
Belhaj: Maar voor wie maakt dat wel uit, als je het er niet in zet?
Niessen: Dan maakt het voor de ouders uit, en dan praat ik niet alleen over de kinderopvangtoeslag. Of het nu huurtoeslag is, zorg, of kindgebonden budget, alles werd met de 40.000 uitstellen (maakt wegwerpgebaar)… geschrapt. De rechtsmogelijkheid werd ontnomen.
Belhaj: Wat was nu de aanleiding om dat niet gewoon in de brief te zetten. Weet u dat nog?
Niessen: Dat weet ik niet. Dat zijn zaken die van hogerhand zijn beslist.
Belhaj: Welke gevolgen, u heeft dat net al gezegd, welke gevolgen voor de gedupeerden?
Niessen: Dat hebben we al gehoord waartoe het kan leiden. Het kan leiden tot zelfmoord. Financiële instabiliteit. Gezinsontwrichting. Ik heb het met de huurtoeslag gehad. De spookbewoning. Heeft u daar iets van liggen? Je gaat een huis huren, je gaat ook huurtoeslagen aanvragen, de huurtoeslag krijg je niet omdat er al iemand zogenaamd op dat adres zou wonen. En dat blijkt iemand te zijn die zich nooit heeft uitgeschreven. En dan hang je. En dan heb ik met de gemeente gebeld.
Belhaj: Hoe kwam hierdoor de rechtsbescherming van burgers in gevaar?
Niessen: De verdere rechtsgang is ontnomen. Waar moet je dan nog naartoe?

Noot
*) Invorderingsrente is rente die de Belastingdienst in rekening brengt als de belastingplichtige de belastingaanslag niet binnen de wettelijke betalingstermijn betaalt. Deze rente moet ook worden betaald als men uitstel van betaling heeft gekregen.

Parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening: www.tweedekamer.nl/kamerleden-en-commissies/commissies/parlementaire-enquetecommissie-fraudebeleid-en-0

Misstanden bij Belastingdienst tot aan hoogste ambtelijke top genegeerd, door Pieter Klein, RTL Nieuws, 12 november 2019: www.rtlnieuws.nl

Parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening – openbaar verhoor de heer Niessen, 25 september 2023: https://debatdirect.tweedekamer.nl

 

U P D A T E

Integere overheid vereist dringend meer zeggenschap van ambtenaren, Trouw, 28 september 2023: www.trouw.nl/opinie/integere-overheid-vereist-dringend-meer-zeggenschap-van-ambtenaren~bf4c63c4/

 

Afbeelding bovengaan: Pierre Niessen, ontleend aan video van openbaar verhoor Parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlenin

Uitslag enquête Patiëntenfederatie over de zorg nu en in de toekomst. Ervaringen en verwachtingen van patiënten

Geschreven op . Gepost in Blogs, Zorg. Geen reacties op Uitslag enquête Patiëntenfederatie over de zorg nu en in de toekomst. Ervaringen en verwachtingen van patiënten

Hoe ziet de zorg er in Nederland in de toekomst uit? Patiëntenfederatie Nederland vroeg aan deelnemers van hun Zorgpanel hoe zij de huidige zorg ervaren en hoe zij denken dat deze er in de toekomst uitziet. In totaal hebben 11534 mensen deelgenomen aan het onderzoek. 96% van de deelnemers heeft de afgelopen twee jaar wel eens voor zichzelf contact gehad met een of meer zorgverleners. Voor bijvoorbeeld een behandeling, onderzoek, diagnose, consult, opname of het ophalen van medicijnen.

Wat gaat goed in de zorg? Wat kan beter? Maken deelnemers zich ergens zorgen over en zo ja, waarover?

Oordeel over huidige zorg

Over de kwaliteit van de zorg op dit moment is een groot gedeelte van de zorgpatiënten nog wel tevreden. Gemiddeld beoordelen patiënten de huidige zorg in Nederland met een 7,3. 53% van de patiënten uit het Zorgpanel geeft de zorg een 8 of hoger, 11% beoordeelt de kwaliteit van de zorg op dit moment als onvoldoende.
94% van de patiënten stelt dat de zorg die zij de afgelopen twee jaar kregen meestal of altijd van goede kwaliteit was. 90% van de patiënten kon voor hun zorg de afgelopen twee jaar meestal of altijd makkelijk terecht.

Het is nodig dat de arts de patiënt meer betrekt bij de te kiezen behandelingen. 37% van de ondervraagden werd de afgelopen twee jaar niet tot nauwelijks betrokken bij de zorg die zij kregen. Ongeveer de helft had daar wel behoefte aan. Zij ervaarden onvoldoende uitleg over gemaakte keuzes of hadden te weinig inspraak. Ook was er te weinig gelegenheid voor het stellen van vragen: “En dat is niet goed”, aldus Arthur Schellekens, directeur van de Patiëntenfederatie: “Uit alle eerdere onderzoeken blijkt: hoe beter je een patiënt betrekt en laat meebeslissen over zijn of haar zorg, hoe passender de zorg wordt. Ook op dit gebied valt er nog een heleboel te winnen”.

Over tien jaar

Veel deelnemers (70%) denken dat de zorg in Nederland er over tien jaar (veel) slechter uitziet. 8% denkt dat de zorg er dan (veel) beter uitziet, 13% denkt dat dit hetzelfde blijft en 10% weet het niet.
Door vergrijzing verwachten deelnemers dat de zorg voor ouderen moeilijker wordt. Daarnaast noemen deelnemers de personeelstekorten, waardoor er minder tijd voor de patiënt is en langere wachttijden. Ook wordt er bezuinigd en is er sprake van hogere kosten. Medicijnen zijn onvoldoende beschikbaar en deze moeten ook steeds meer zelf betaald worden. Tot slot vinden deelnemers dat zorgverzekeraars teveel invloed en macht hebben.

Door bovenstaande ontwikkelingen maakt 81% zich wel eens zorgen over de zorg die zij over tien jaar nodig hebben: 12% vaak, 28% regelmatig en 41% soms. Met name over de mate waarin er dan nog voldoende zorgverleners zijn die hen kunnen helpen, of zij langer moeten wachten op zorg en of er nog voldoende zorg in de buurt is. Circa driekwart van de deelnemers maakt zich hier heel veel tot redelijk veel zorgen over.

Meest genoemde belangrijke onderwerpen van de zorg over 10 jaar zijn:

  • voldoende zorg/personeel
  • betaalbare zorg
  • bereikbare zorg
  •  minder wachttijd.

Volgens Arthur Schellekens bevestigen de onderzoeksresultaten dat er snel kleine en grote veranderingen nodig zijn om de zorg toekomstbestendig te maken: “De kwaliteit van zorg voor patiënten wordt op dit moment in het algemeen nog als goed beoordeeld, maar dat biedt zeker met alle veranderingen die er op ons afkomen geen garanties voor de toekomst. Om de komende jaren steeds meer mensen van goede zorg te kunnen voorzien, moeten we veel zaken anders gaan organiseren. En het hoopvolle is: er is nog veel ruimte voor verbetering naar meer passende zorg. Dat blijkt eveneens uit het onderzoek”.

Zorgen over begroting 2024

Patiëntenfederatie Nederland zet enkele kanttekeningen bij de begroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) die op Prinsjesdag is gepresenteerd. In 2024 valt de eenmalige extra zorgtoeslag uit 2023 weg, de zorgpremie gaat omhoog en komt er een eigen bijdrage bij in de WMO. De stapeling van kosten lijkt daarmee groter te worden en de zorg voor patiënten simpelweg duurder en minder toegankelijk. Deze ontwikkeling strookt niet met de brede politieke roep om meer bestaanszekerheid voor mensen.

Verkiezingsmanifest

Patiëntenfederatie Nederland publiceerde in augustus 2023 het Verkiezingsmanifest – Passende zorg: niet minder, maar anders! met acht concrete aanbevelingen gericht aan politieke partijen om op te nemen in hun verkiezingsprogramma: www.patientenfederatie.nl/downloads/organisatie/1449-verkiezingsmanifest-van-patientenfederatie-nederland/file

Rapport Zorg nu en straks: ervaringen en verwachtingen van patiënten, Patiëntenfederatie Nederland, se[tember 2023: www.patientenfederatie.nl

Vier op de vijf patiënten maakt zich zorgen om de toekomst van hun zorg, Patientenfederatie,  20 september 2023: www.patientenfederatie.nl

Afbeelding bovenaan is ontleend aan het rapport  ‘Zorg nu en straks’

Dagelijkse blokkade van A12 van Extinction Rebellion doet discussie over demonstratierecht oplaaien

Geschreven op . Gepost in Algemeen, Blogs. Geen reacties op Dagelijkse blokkade van A12 van Extinction Rebellion doet discussie over demonstratierecht oplaaien

Ruim 200 aanhoudingen bij veertiende blokkade A12 luidt de kop boven een artikel in een landelijke krant op vrijdag 22 september 2023. Het is de veertiende dag op rij dat de klimaatactiegroep Extinction Rebellion (XR) demonstreert. XR wilt dat de overheid stopt met de belastingvoordelen die grote bedrijven krijgen op het verbruik van fossiele brandstoffen. Tot die tijd blokkeert de groep de snelweg A12 bij Den Haag.

Heeft iedereen altijd het recht om te protesteren? Waar begint en eindigt het recht op betoging? De dagelijkse blokkade van XR heeft de discussie over het demonstratierecht weer doen oplaaien. Waar stel je de grens?
Wessel Wierda van Folia, het journalistieke en onafhankelijke medium voor studenten, docenten en medewerkers van de Universiteit van Amsterdam (UvA), vroeg het aan Jerfi Uzman, hoogleraar staatsrecht aan de UvA. Hij vond het “een van de moeilijkste onderwerpen in het recht”.

Voorbij aan het demonstratierecht

Volgens Bas Schotel, docent algemene rechtsleer aan de UvA s gaat de snelwegblokkade van XR “voorbij aan het demonstratierecht”. Hij legt uit: “Het idee van het demonstratierecht is dat je de mogelijkheid hebt om een gemeenschappelijke opvatting te uiten op een betekenisvolle plek in de publieke ruimte”.
Dat daar tot op zekere hoogte verkeersoverlast of hinder bij kan plaatsvinden is slechts een neveneffect, stelt Schotel. “Voor XR is het verstoren van het normale leven echter niet een ongewenst neveneffect, dat is precies het hoofddoel”.
Daarmee treedt XR met de snelwegblokkade buiten het recht, vindt Schotel. “Maar dat wil niet zeggen dat dit een manier van handelen is die niet zou passen in een volwassen democratische rechtsstaat”, relativeert hij. Integendeel: “De figuur van de burgerlijke ongehoorzaamheid is een al lang bestaande praktijk. Het is een legitiem (politiek) actiemiddel dat fundamenteel verschilt van een gewone wetsovertreding”.

Schotel gaat vervolgens dieper in op de juridische kant van burgerlijke ongehoorzaamheid.

Er is wel een grens

Jerfi Uzman kijkt anders aan tegen burgerlijke ongehoorzaamheid dan Schotel. Hij ziet burgerlijke ongehoorzaamheid niet als een buitenrechtelijk, legitiem middel dat actievoerders kunnen aanwenden. “Maar het een sluit het ander niet uit. Het recht op betoging beschermt een zekere mate van burgerlijke ongehoorzaamheid”. In die zin is het niet juridisch verboden om ongehoorzaam te zijn als burger, betoogt Uzman.
Maar er is wel een grens. Breng je de veiligheid van een vliegtuig in gevaar om een punt te maken, dan valt dat überhaupt niet onder de vrijheid van betoging. Een snelwegblokkade daarentegen, wél. “Op een snelweg zal het belang van de verkeersveiligheid vaak zwaarder wegen dan het belang van de demonstrant”, zegt Uzman. “Maar dat neemt niet weg dat de overheid de specifieke redenen om op een snelweg te demonstreren wel moet meenemen in de afweging”.

Uzman verwacht dat hoe langer de blokkade voortduurt, hoe groter de kans is dat de rechter op een gegeven moment het belang van de verkeersveiligheid laat prevaleren.
Dat gebeurde in 2014 ook bij de dagelijkse manifestatie van de Occupy-beweging op het Malieveld in Den Haag. Volgens de rechter had de actie op den duur ‘het karakter van een manifestatie verloren’.

Wiersma begon zijn artikel over de vraag of iedereen altijd het recht op demonstreren heeft en noemde het rondetafelgesprek in het parlement over ‘de vele facetten rond het demonstratierecht’ op 7  september 2023. Daaraan namen deel burgemeesters, experts en vertegenwoordigers van politie en justitie en leden van actiegroepen w.o. XR, Kick Out Zwarte Piet.
Men kwam niet tot een vergelijk na drie uur discussiëren. Er volgden geen scherpe juridische grenzen aan demonstreren. Burgemeester Van Zanen van Den Haag riep daarop uit “het voor de rechter te laten komen”.

Heeft iedereen altijd het recht om te protesteren, zo ook op de snelweg? door Wessel Wierda, Folia, 21 september 2023: www.folia.nl/actueel/158746/heeft-iedereen-altijd-het-recht-om-te-protesteren-zo-ook-op-de-snelweg

Rondetafelgesprek over demonstratierecht in Tweede Kamer: www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/uitgelicht/rondetafelgesprek-over-demonstratierecht

Zie ook: Politiebonden doen dringend beroep op politiek in verband met XR-wegblokkade in Den Haag. De onevenredige politie-inzet kan Nederland zich niet meer veroorloven, Blogs Beroepseer, 9 september 2023: https://beroepseer.nl

 

 

Foto bovenaan is van Roel Wijants: Bezetting A12 door Extinction Rebellion op 28 januari 2023

Ziekteverzuimcijfers 2022 voortgezet onderwijs: Meer werknemers hebben zich ziek gemeld

Geschreven op . Gepost in Blogs, Onderwijs. Geen reacties op Ziekteverzuimcijfers 2022 voortgezet onderwijs: Meer werknemers hebben zich ziek gemeld

Na de coronajaren 2020 en 2021, is er in 2022 weer sprake van een reguliere schoolopening. Toch zijn de naweeën van de coronapandemie nog duidelijk voelbaar in de scholen van het voortgezet onderwijs.

In 2022 lijkt er sprake te zijn van een corona-herstelperiode waarin zowel leerlingen als ook het onderwijspersoneel hun weg naar school weer moeten zien te vinden. De sociaal-emotionele gevolgen van de schoolsluitingen op (het gedrag van) de leerlingen en de extra inspanningen om de leerachterstanden van leerlingen in te halen, in combinatie met oplopende personeelstekorten, trekken een wissel op de draagkracht van alle werknemers.

Meer werknemers hebben zich ziek gemeld. Het percentage werknemers dat zich in 2022 niet ziek heeft gemeld is fors gedaald, en zij hebben zich ook vaker ziek gemeld. Het verzuim in het corona-hersteljaar is daardoor hoger dan het de afgelopen tien jaar is geweest. Het blijkt dat de volle breedte van het onderwijspersoneel, zowel mannen als vrouwen, in alle functiegroepen en in alle leeftijdscategorieën, is geraakt.

Ook ondersteunend onderwijspersoneel

Ook de medewerkers in de ondersteunende functies kampten met een hoger ziekteverzuim. Het ziekteverzuimpercentage lag voor het onderwijsondersteunend personeel*) – oop’ers – op 6,6 procent. Dat was 6,1 procent in 2021. Ook steeg de ziekmeldingsfrequentie: van 0,9 naar 1,4 keer. Het percentage oop’ers dat zich niet één keer ziek hoefde te melden, nam af van 53 procent naar 39 procent. De cijfers van de groep die geen één keer heeft verzuimd, zijn ‘opvallend’, aldus de onderzoekers. Het verzuim raakt ook onderwijspersoneel dat normaal gesproken tot de stabiele ‘backbone’ van de organisatie behoort.

Minder lesuren en kleinere klassen

“De noodzaak voor werkdrukverlichting en duurzame inzetbaarheid is groot. De politiek moet echt veel grotere en structurele stappen zetten om het lerarentekort tegen te gaan”, zegt bestuurder Jelmer Evers van de Algemene Onderwijsbond (AOb) in een interview met Karen Hagen voor de site van AOb. “We moeten naar minder lesuren en kleinere klassen. Dat blijft onze dringende boodschap aan de politiek richting de verkiezingen. De werkdruk moet verlicht worden”.

Evers wijst erop dat er in de huidige cao al werkdrukmiddelen beschikbaar zijn. “Iedere docent heeft 90 uur per jaar om naar eigen inzicht in te zetten om zo de werkdruk te verlichten. Ook zijn er collectieve middelen voor het hele team te besteden. Werknemers kunnen uren opsparen, alleen krijgen ze nog te vaak ‘nee’ te horen van hun leidinggevenden. Maar deze uren helpen wel om langere uitval te voorkomen. We moeten toe naar een structurele werkdrukverlichting. Deze cijfers laten weer zien dat het nodig is”.

Downloaden rapport Verzuimcijfers 2022 voortgezet onderwijs. Uitgevoerd door DUO, bewerkt door Voion, september 2023: www.voion.nl/media/4cue4w34/rapport-ziekteverzuimcijfers-2022-voortgezet-onderwijs-september-2023.pdf

Ziekteverzuimcijfers 2022 voortgezet onderwijs gepubliceerd, Voion – Arbeidsmakt & Opleidingsfonds voortgezet onderwijs, 19 september 2023: www.voion.nl/nieuws/ziekteverzuimcijfers-2022-voortgezet-onderwijs-gepubliceerd/

Hoogste ziekteverzuim in tien jaar in voortgezet onderwijs, Karen Hagen, AOb, 21 september 2023: www.aob.nl/actueel/nieuws/hoogste-ziekteverzuim-in-tien-jaar-in-voortgezet-onderwijs/

Noot
*) OOP staat voor: onderwijsondersteunend personeel. In principe zijn alle werknemers op scholen die géén docent zijn dus OOP’ers. Denk hierbij aan de roostermaker, de conciërge, verzuimcoördinator, secretaresse, receptionisten, al het niet- lesgevend personeel.