Skip to main content

Redactie Beroepseer

Landelijk Actieplan ‘Zeggenschap en veerkracht’. Zorgaanbieders krijgen 12,75 miljoen euro subsidie. Aanvragen tot 23 september

Geschreven op . Gepost in Blogs, Overheid, Welzijn, Zorg. 1 reactie op Landelijk Actieplan ‘Zeggenschap en veerkracht’. Zorgaanbieders krijgen 12,75 miljoen euro subsidie. Aanvragen tot 23 september

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) stelt 12,75 miljoen euro subsidie beschikbaar om veerkracht en zeggenschap binnen de zorg te stimuleren. Met het geld kunnen zorgorganisaties activiteiten opzetten die de zeggenschap van zorgmedewerkers in de organisatie versterken, zoals het opzetten van een verpleegkundige adviesraad.
De subsidieregeling kan ook worden ingezet om te werken aan de fysieke en mentale veerkracht van verpleegkundigen en verzorgenden, bijvoorbeeld met gerichte trainingen en workshops. Het loket voor de subsidieregeling is vanaf 9 september 2022 geopend op de website van Dienst Uitvoering en Subsidies aan instellingen DUS-I: www.dus-i.nl/subsidies/veerkracht-en-zeggenschap

Zeggenschap en veerkracht

Tijdens de coronacrisis is duidelijk geworden dat zorgmedewerkers, en in het bijzonder verzorgenden, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en begeleiders, nog weinig zeggenschap ervaren. Dit heeft ook effect op hun herstel en veerkracht. Zorgmedewerkers die zelf meebeslissen over de invulling van hun werk zijn bovendien vaker tevreden over hun werk. Daardoor blijven zij vaak langer en met meer tevredenheid werken in de zorg. Ook verbetert het de kwaliteit van de zorg. Daarnaast heeft het vergroten van de fysieke en mentale veerkracht van zorgmedewerkers positieve effecten: veerkrachtige zorgmedewerkers herstellen sneller na een drukke of impactvolle periode op het werk.

Landelijk actieplan

Daarom komen beroepsverenigingen V&VN en BPSW en werkgeversorganisaties ActiZ, de Nederlandse ggz, NFU, NVZ en VGN met een Landelijk Actieplan Zeggenschap en Veerkracht. Het ministerie van VWS stelt hier financiering voor beschikbaar. De financiële impuls is bedoeld voor activiteiten die zijn gericht op het bevorderen van veerkracht en zeggenschap van verzorgenden, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en begeleiders (VVVB’ers) die werkzaam zijn bij de zorgaanbieder. Organisaties uit de gehandicaptenzorg, ouderenzorg, GGZ, (universitaire) ziekenhuizen, jeugdzorg en huisartsenzorg kunnen aanspraak maken op de subsidie.

Subsidie

Met de subsidieregeling geeft het ministerie van VWS uitvoering aan een wens van de Tweede Kamer. De Kamerleden Ellemeet en De Vries dienden een amendement in waarmee zij € 10 miljoen vragen voor herstel van zorgwerkmedewerkers, waarbij zeggenschap een essentieel onderdeel is.

De aanvraagperiode loopt van 9 tot en met 23 september 2022. Meer informatie is te vinden op:

Landelijk Actieplan Zeggenschap: https://actieplanzeggenschap.nl/

Dienst Uitvoering en Subsidies aan Instellingen (DUS-i): www.dus-i.nl/subsidies/veerkracht-en-zeggenschap

 

 

Minister Helder van VWS:
“Ik zie dat veel zorgorganisaties werken aan zaken als zeggenschap en veerkracht. Zij zien in dat hoe beter je dat soort dingen regelt binnen je organisatie, hoe beter het gaat met je medewerkers en hoe beter de geleverde zorg is. Ik hoop dat, mede met behulp van deze subsidieregeling, álle zorgorganisaties in Nederland met zeggenschap en veerkracht aan de slag gaan. Uiteindelijk gaat het erom dat mensen zich gezien en gehoord voelen”

Een eerste zorgorganisatie trekt zich formeel terug en ondertekent Integraal Zorgakkoord niet

Geschreven op . Gepost in Blogs, Welzijn, Zorg. Geen reacties op Een eerste zorgorganisatie trekt zich formeel terug en ondertekent Integraal Zorgakkoord niet

De Algemene Ledenvergadering van MIND heeft op 6 september 2022 unaniem besloten het Integraal Zorgakkoord (IZA) niet te ondertekenen. MIND is een onafhankelijke maatschappelijke organisatie die streeft naar een samenleving waarin mensen niet alleen lichamelijk, maar ook psychisch gezond zijn

Omdat MIND ziet dat het tijd is voor radicale veranderingen heeft de organisatie afgelopen maanden intensief deelgenomen aan onderhandelingen om te komen tot een Integraal Zorgakkoord. Volgens MIND staan er in het akkoord goede maatregelen maar een aantal afspraken zet het recht van patiënten en burgers onder druk. Zo wordt de vrije keuze voor een behandelaar ingeperkt en worden onvoldoende garanties ingebouwd voor de bescherming van persoonsgegevens van cliënten en naasten. Ook is de financiering van de inzet van ervaringsdeskundigen onvoldoende geregeld en is de inbreng van gemeenten en het sociale domein nog onzeker.

Focus op marktwerking, kostenbeheersing en effectiviteit van de zorg

MIND had gehoopt dat het IZA de behoeften en tevredenheid van patiënten en het werkplezier van zorgverleners centraal zou stellen. Maar helaas ligt de focus van het akkoord op marktwerking, kostenbeheersing en effectiviteit van de zorg. Daarnaast constateert MIND dat het IZA onvoldoende garanties inbouwt voor de bescherming van persoonsgegevens. De secundaire doelen waarvoor gegevens van cliënten en naasten mogen worden gebruikt zijn volgens de achterban van MIND onvoldoende afgebakend. Patiënten die gebruik maken van de zorg, zouden altijd moeten kunnen vertrouwen op de bescherming van hun privacy. Vooraf dient hen om toestemming te worden gevraagd of hun gegevens mogen worden gebruikt voor secundaire doelen zoals onderzoek, kwaliteitsmetingen en databanken.

Over enkele afspraken in het Integraal Zorgakkoord is MIND positief. Bijvoorbeeld dat patiënten en ervaringsdeskundigen in de regio aan tafel zitten en een rol krijgen bij de transformatie van de zorg. Of het terugdringen van de wachttijden en verlaging van de zogenoemde ‘Treeknormen’ van de huidige 14 weken naar 5 weken.

Lees verder in: MIND ondertekent het Integraal Zorgakkoord niet, Mind Platform, 7 september 2022: https://mindplatform.nl/nieuws/mind-ondertekent-het-integraal-zorgakkoord-niet

De risico’s van inperking vrije artsenkeuze. Concept Integraal Zorgakkoord wil Artikel 13 van Zorgverzekeringswet wijzigen, Blogs Beroepseer, 29 augustus 2022: https://beroepseer.nl

Wat het concept Integraal Zorgakkoord zegt over zzp’ers in de zorg, Blogs Beroepseer, 23 augustus 2022: https://beroepseer.nl


P.S. Op internet staat een tweet (augustus 2022) van een zzp’r in de zorg over het Integraal Zorgakkoord: …”Het lijkt wel alsof het Integraal Zorg Akkoord in z’n geheel is geschreven voor zorgverzekeraars. Ik kom er gewoonweg niet doorheen. Wie wel?”.


U P D A T E

LHV-huisartsen zeggen ‘nee, tenzij’ tegen zorgakkoord, Landelijke Huisartsenvereniging, 12 september 2022: www.lhv.nl

ActiZ tekent Integraal Zorgakkoord niet, harde garanties van zorgverzekeraars nodig, ActiZ, 12 september 2022: www.actiz.nl

Gezondheidsplannen van het kabinet te vrijblijvend en ondoelmatig, Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, 11 september 2022: www.knmg.nl

NIP kritisch over Integraal Zorgakkoord, Nederlands Instituut van Psychologen, 8 september 2022: https://psynip.nl

 

Illustratie bovenaan is van Mohamed Hassan

Uitnodiging boekpresentatie ‘Het recht op ambtelijk vakmanschap’

Geschreven op . Gepost in Actueel in Beroepseer, Uitgelicht. Geen reacties op Uitnodiging boekpresentatie ‘Het recht op ambtelijk vakmanschap’

Datum  Donderdag 6 oktober 2022
Tijd  13.00 – 16.00 uur. Inloop vanaf 12.30 uur, met een netwerkborrel na afloop
Locatie  Nationaal Archief, Prins Willem-Alexanderhof 20, Den Haag

Met Het recht op ambtelijk vakmanschap brengt Stichting Beroepseer, op verzoek van het A+O fonds Rijk en de vakbonden binnen de rijksoverheid, advies uit over wat er nodig is om de positie en het vakmanschap van de rijksambtenaar te versterken. Dat is nodig om het gezag van en vertrouwen in de Rijksoverheid te herstellen. De rijksambtenaar is in de afgelopen decennia ten onrechte steeds meer omgevormd tot een normale werknemer die nauwelijks meer lijkt te verschillen van bijvoorbeeld een consultant. Bewindspersonen en de ambtelijke organisaties lijken zich het recht op ambtelijk vakmanschap te hebben toegeëigend. Van ambtenaren wordt namelijk verwacht dat ze alles doen om ‘hun’ bewindspersoon uit de wind houden en het (vermeend) belang van hun eigen organisatie voorop stellen.

Strekking van dit advies is dat rijksambtenaren in beleid, uitvoering en toezicht het recht en de plicht moeten krijgen om meer groepen te dienen: burgers, volksvertegenwoordigers en de eigen beroepsgroep hebben net zo goed recht op ambtelijk vakmanschap als bewindspersonen. Ambtenaren kunnen in het democratische en rechtsstatelijk bestel hun rol optimaal vervullen als ze zich op alle vier de groepen kunnen richten. Dit viervoudige recht op ambtelijk vakmanschap stelt hoge eisen aan de normatieve identiteit van de ambtenaar. Het advies bevat een reeks aanbevelingen over de voorzieningen die daarvoor noodzakelijk zijn.

Uitnodiging

Graag nodigen wij je uit voor de presentatie van het boek Het recht op ambtelijk vakmanschap op donderdag 6 oktober 2022 van 13.00 tot 16.00 uur in Den Haag. Tijdens deze presentatie wordt tevens het eerste exemplaar overhandigd aan de secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Maarten Schurink.

Leden van de redactie en medewerkers aan het boek bespreken in het kort de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen. Namens de redactie:

  • Thijs Jansen, directeur van Stichting Beroepseer en verbonden aan het Centrum Èthos van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij schreef diverse publicaties over (overheids)gezag, en ambtelijk vakmanschap en professionaliteit.
  • Hans Wilmink, socioloog, oud-rijksambtenaar en als auteur verbonden aan Stichting Beroepseer. Hij heeft meerdere publicaties over ambtelijk vakmanschap en overheidsgezag geschreven. Wilmink zet zich al jaren in voor de bevordering van ambtelijk vakmanschap. In het voorjaar van 2020 heeft Stichting Beroepseer zijn essay Voorbij boos en achteloos. Rechtsstatelijk besef als kompas voor overheid en burger gepubliceerd.

Gastsprekers:

  • Arre Zuurmond, sinds januari 2022 regeringscommissaris voor informatiehuishouding; daarvoor was hij gedurende acht jaar Ombudsman van regio Amsterdam.*)
  • Meike Bokhorst,  senior wetenschappelijk medewerker bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Zij is daarnaast Associate researcher bij het Departement Bestuurs- en organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht (USBO). Bokhorst doet onderzoek naar bestuur, toezicht en verantwoording bij semipublieke organisaties. Tevens is zij Projectleider Armoede bij de Nationale Ombudsman.
  • Sandra Palmen, strategisch adviseur gespecialiseerd in rechtsstatelijk overheidshandelen met nadruk op de diverse vormen van rechtsbescherming. Palmen heeft ruim 25 jaar ervaring als specialist formeel bestuursrecht en de Algemene Beginselen van Behoorlijk Bestuur. Zij is als ambtenaar ervaringsdeskundige in het systeem-falen van de Toeslagenaffaire. Daarnaast is zij Raadsheer Plaatsvervanger bij de Centrale Raad van Beroep.

Aansluitend vindt een panelgesprek plaats. Panelleden:

  • Erik Pool werd in 2021 na de Toeslagenaffaire programmadirecteur Dialoog en Ethiek (Rijksoverheid). Daarvoor was hij journalist, ondernemer, politicus, interim-manager en directeur Participatie bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
  • Caroline Raat is staats- en bestuursrechtjurist en bestuurswetenschapper. Promoveerde op een rechtssociologisch en filosofisch onderzoek naar rechtsstaat en macht. Raat is auteur, docent en onderzoeker op het gebied van behoorlijk bestuur, open overheid, integriteit en organisatiecultuur.
  • Aleid Ringelberg, bestuurder A+O Fonds Rijk namens de Centrale voor Middelbare en Hogere Functionarissen (CMHF).
  • Vries Kool, bestuurder A+O Fonds Rijk en hoofd personeelsbeleid Rijk bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
  • Arre Zuurmond, regeringscommissaris voor informatiehuishouding.*)

Voor wie

De bijeenkomst is bedoeld voor rijksambtenaren (werkzaam in beleid, uitvoering of toezicht), bestuurders, volksvertegenwoordigers en andere geïnteresseerden.

Aanmelden

Deelname aan de bijeenkomst is kosteloos. Wil je fysiek of via de livestream aanwezig zijn bij de boekpresentatie? Schrijf je dan hier in. Het aantal plaatsen op locatie is beperkt. Alle deelnemers ontvangen gratis een exemplaar van Het recht op ambtelijk vakmanschap.

Contact

We kijken ernaar uit om je te verwelkomen. Live of digitaal!


Het recht op ambtelijk vakmanschap, uitgave van Stichting Beroepseer. Redactie:  Thijs Jansen, Hans Wilmink, Gerard van Nunen, Corné van der Meulen, Meike Bokhorst en Maurits van Leeuwen. 272 p., € 25,00


Het boek is te bestellen via https://beroepseer.vrijeboeken.com

In de video hieronder vertelt directeur Thijs Jansen van Stichting Beroepseer, meer over de opzet en bevindingen van het onderzoek. Verder komen aan het woord Aleid Ringelberg, bestuurder A+O Fonds Rijk namens de Centrale voor Middelbare en Hogere Functionarissen (CMHF); Vries Kool, bestuurder A+O Fonds Rijk en hoofd personeelsbeleid Rijk bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, en Henny de Jong, senior beleidsmedewerker bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Zij geven hun visie op ambtelijk vakmanschap en wat er in hun ogen nodig is om het te versterken.

Noot
*) Arre Zuurmond is helaas verhinderd en komt niet naar de boekpresentatie. Voor hem in de plaats neemt Guido Enthoven deel aan het panelgesprek. Enthoven is oprichter van het Instituut Maatschappelijke Innovatie en promoveerde op het proefschrift Hoe vertellen we het de Kamer? Hij is adviseur actieve openbaarheid bij het Rijksprogramma Duurzame Digitale Toegankelijkheid (RDDI) en bij de ministeries van EZK en LNV.

Hieronder video met Thijs Jansen over ‘Het recht op ambtelijk vakmanschap’.

Minister Dijkgraaf bij opening Academisch Jaar 2022 over jongeren: “Uiteindelijk gaat het er niet om of zij in het stelsel passen, maar of het stelsel zich aan hen kan aanpassen”

Geschreven op . Gepost in Blogs, Onderwijs, Overheid. 1 reactie op Minister Dijkgraaf bij opening Academisch Jaar 2022 over jongeren: “Uiteindelijk gaat het er niet om of zij in het stelsel passen, maar of het stelsel zich aan hen kan aanpassen”

Minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) pleitte in zijn rede tijdens de opening van het
academisch jaar op 5 september 2022 in Theater aan ‘t Vrijthof Maastricht voor een frisse blik op het hele stelsel van vervolgonderwijs.

Thema van de opening van het Academisch Jaar in Maastricht was Grenzen. Dijkgraaf stelt dat onderwijs en onderzoek grote grensverleggers zijn: “Juist bij maatschappelijke uitdagingen voert kennis ons vooruit naar een volgende fase. Naar een beter begin. Daarom moeten we altijd kunnen rekenen op de beste kennis. Van al het talent op al onze instellingen. Ons onderwijs kan nog meer één geheel zijn”, aldus Dijkgraaf. Een frisse blik is volgens hem nodig om het unieke karakter van het vervolgonderwijs in Nederland, met hoge kwaliteit, brede toegankelijkheid en aansluiting bij de maatschappij, te versterken.

Verticaal model

Dijkgraaf hekelt het verticale model in het vervolgonderwijs, dat wordt gekenmerkt door termen als ‘hoger en lager’, ‘stapelen’ en ‘afvallen’. Volgens hem doet dit beeld zowel studenten als de samenleving te kort, en levert dit zelfversterkende systeem alleen maar verliezers op. “De ‘opwaartse’ kracht die iedereen naar iets ‘hogers’ laat streven geeft onnodig veel stress. Als succes je eigen verdienste is, dan is falen dat ook”. Hij wijst daarbij op het grote aantal studenten dat door deze ‘maatschappelijke hordeloop’ mentale stress ervaart, met alle kwalijke gevolgen van dien. Andere vaardigheden dan alleen de cognitieve zouden ook moeten tellen, zoals creativiteit, avontuurlijkheid en ondernemerschap. “Ik heb mooie voorbeelden gezien van teams van mbo, hbo en wo-studenten die samen aan een project weken.”

Waaier

Dijkgraaf pleit voor een kanteling van het verticale beeld tot een ‘waaier’. “Met waardering voor de volle breedte aan opleidingen, van praktisch tot theoretisch, van mbo tot ph.d. Alle van even grote maatschappelijke waarde en waardering. Een waaier waarin je in alle richtingen altijd verder kan gaan. Als verpleegkundige en als theoretisch fysicus”. Hij wil grenzen laten vervagen, met bijvoorbeeld een hbo’er die de stap naar het mbo zette. “Toen ik zelf de universiteit verliet voor het hbo voelde dat nooit als een stap naar beneden, maar als een stap opzij”.

Innerlijke drijfveer

Dijkgraaf vindt dat studenten op hun onderwijsinstelling de rust en ruimte moeten krijgen om zich te ontwikkelen, met als belangrijkste krachtbron hun innerlijke drijfveer. Maar hem valt op dat die essentiële ruimte om je breed te oriënteren vaak is voorbehouden aan onze meest selectieve opleidingen, zoals university colleges, honor classes en kunstvakopleidingen. “Zou die ruimte om te onderzoeken niet voor iedere student beschikbaar moeten zijn, waar en wat je ook studeert?” Omgekeerd kan het universitaire onderwijs leren van het beroepsonderwijs, zoals de nauwe aansluiting met de beroepspraktijk.

Jongeren als beginpunt

Volgens Dijkgraaf moet het onderwijs niet alleen aansluiten bij het einddoel (de samenleving), maar ook bij het begin: deze en volgende generaties jongeren. “Uiteindelijk gaat het er niet om of zij in het stelsel passen, maar of het stelsel zich aan hen kan aanpassen”.

Hij wil binnen de ‘waaier’ het gesprek aangaan over problemen van deze generatie, zoals sociale veiligheid, mentaal welzijn en financiële zorgen. Al deze elementen moeten terugkomen in een toekomstverkenning waar Dijkgraaf samen met de instellingen, studenten en andere maatschappelijke groepen dit jaar aan gaat werken.

Gelijke waardering voor alle studenten en alle opleidingen, Rijksoverheid, 5 september 2022: www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/09/05/gelijke-waardering-voor-alle-studenten-en-alle-opleidingen

Toespraak van minister Dijkgraaf bij Opening Academisch Jaar Maastricht, Rijksoverheid, 5 september 2022: www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2022/09/05/toespraak-van-minister-dijkgraaf-bij-opening-academisch-jaar-5-september-2022-theater-aan-t-vrijthof-maastricht

Hieronder video van de toespraak van Minister Dijkgraaf in Maastricht op 5 september 2022


Foto helemaa bovenaan: Minister Dijkgraaf opent het Academisch Jaar 2022 in Theater aan ‘t Vrijthof Maastricht.  Foto gemaakt door Philip Driessen (www.maastrichtuniversity.nl/opening-academic-year-2022-2023#foto)

Sociaal Cultureel Planbureau: “Uitdaging voor politiek: houd kritische burgers aangehaakt”

Geschreven op . Gepost in Blogs, Overheid. Geen reacties op Sociaal Cultureel Planbureau: “Uitdaging voor politiek: houd kritische burgers aangehaakt”

Het vertrouwen in de Tweede Kamer en de regering is laag. Uit het Continue Onderzoek Burgerperspectieven (COB) van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat ongeveer de helft van de Nederlanders geen of weinig vertrouwen heeft in de politiek: 50% heeft voldoende vertrouwen in de regering en 51% heeft voldoende vertrouwen in de Tweede Kamer.

Waar het vertrouwen bij de start van een nieuw kabinet normaal opveert, is dat nu niet het geval: ook na het aantreden van het nieuwe kabinet-Rutte IV bleef het vertrouwen erg laag. Daarbij zijn de verschillen groot: aanhangers van regeringspartijen VVD en D66 gaven de regering gemiddeld het rapportcijfer 6,9 en 6,3. Aanhangers van PvdA/GroenLinks gaven een 5,5 en aanhangers van PVV/Forum voor Democratie een 2,8.

Tevreden over democratie

Ondanks het lage vertrouwen, is ongeveer 70% van de Nederlanders tevreden met de manier waarop de democratie functioneert. Nederlanders waarderen vooral vrije verkiezingen en de vrijheid van meningsuiting. Toch zien de meeste mensen ruimte voor verbetering. Vooral bij de politiek: die zou beter moeten luisteren, leren van fouten en eerlijker moeten zijn. Een veelgehoorde klacht over het functioneren van het systeem is dat er te veel partijen zijn. Men vreest dat deze versplintering in het politieke landschap de samenwerking en doelmatigheid van zowel het kabinet als de oppositie vermindert.

Stemming in Nederland

Hoe gaat het met Nederland? De grootste groep (49%) van de ondervraagden vindt het de verkeerde kant uitgaan. Een minderheid (19%) vindt het wel de goede kant opgaan met Nederland, de rest neemt een middenpositie in of geeft geen antwoord. Dat beeld is niet nieuw: de afgelopen jaren overheerste pessimisme bij de ondervraagden over welke kant het op gaat met Nederland.

Gevraagd naar de belangrijkste maatschappelijke problemen noemt men naast de politiek ook de zorg en corona, al zijn die minder dominant dan voorheen. Andere veelgenoemde problemen zijn de manier van samenleven, de groeiende inkomensverschillen en de wooncrisis. Ook wijzen mensen naar de hoge inflatie en de stijgende kosten van het levensonderhoud, vooral mensen met een kleine portemonnee.

Op de vraag wat mensen juist wel goed vinden gaan in Nederland, noemt men onder andere de kwaliteit van de gezondheidszorg, de saamhorigheid en het hoge welvaartsniveau in Nederland. In de focusgroepen van mei 2022 is ook de solidariteit met Oekraïne genoemd als positief punt. Uit die gesprekken bleek verder dat de oorlog in Oekraïne en de gevolgen ervan mensen bezighoudt.

Vertrouwen houden door betrouwbaar te zijn

Laag vertrouwen in de politiek is niet per definitie een probleem. In een democratie horen burgers de politiek immers kritisch te volgen. Problematischer wordt het als mensen afhaken of zich actief gaan verzetten. Bijvoorbeeld omdat hun wantrouwen structureel is of omdat zij er niet meer in geloven dat de politiek bij machte of de juiste partij is om problemen op te lossen. Uit dit onderzoek blijkt dat de grootste groep Nederlanders nog steeds is aangehaakt en dat Nederlanders over het algemeen tevreden zijn met hoe de democratie functioneert. Daar staat wel een kritische houding tegenover: ook van mensen die de Tweede Kamer en de regering wel een voldoende geven.

De politiek staat volgens het SCP daarom het komend jaar voor een moeilijke en belangrijke opgave: laten zien dat ze bereid zijn het gesprek aan te gaan, goed te luisteren en ook verantwoording af te leggen over de beslissingen. Daarnaast ligt er een grote uitdaging voor de politiek en overheid om concrete resultaten te boeken op een aantal complexe maatschappelijke uitdagingen zoals de woningmarkt, de opvang en integratie van asielzoekers, de stikstofcrisis en de hoge kosten van het levensonderhoud. Dat vraagt om samenhangende keuzes en daar verantwoording over afleggen en een manier van werken waarbij rechtvaardigheid, betrouwbaarheid en integriteit in het handelen van de overheid voorop staat.

Uitdaging komende politieke jaar: houd kritische burgers aangehaakt, CBP, 1 september 2022: www.scp.nl/actueel/nieuws/2022/09/01/uitdaging-komende-politieke-jaar-houd-kritische-burgers-aangehaakt

Burgerperspectieven bericht 1 2022, CBP, 1 september 2022: www.scp.nl/publicaties/publicaties/2022/09/01/burgerperspectieven-bericht-1-2022

U P D A T E

Burgersperspectieven bericht 2, CBP, 31 augustus 2023: www.scp.nl/publicaties/publicaties/2023/08/31/burgerperspectieven-2023-bericht-2

 

Afbeelding bovenaan is van Gerd Altmann

Margreeth Kloppenburg over ‘Vertrouwen als essentie van de accountantscontrole’

Geschreven op . Gepost in Blogs, Financiële sector. Geen reacties op Margreeth Kloppenburg over ‘Vertrouwen als essentie van de accountantscontrole’

‘Verstegen accountants en adviseurs’ bestaat in 2022 vijftig jaar. Voor die gelegenheid is er een jubileummagazine gepubliceerd van ruim honderd pagina’s: Verstegen 50. Het aan de Noordendijk in Dordrecht gevestigde hoofdkantoor met zes nevenvestigingen in andere steden, heeft het aantal medewerkers sinds 1972 zien groeien naar ruim tweehonderd. Het blijkt dat vanaf de start familiebedrijven de weg wisten te vinden naar Verstegen. En dat is nog steeds zo. In het magazine komen aan het woord medewerkers die vertellen over de ‘Verstegencultuur’, hoe ze hun beroep uitoefenen als registeraccountant of belastingadviseur.

Voor Verstegen 50 schreef Margreeth Kloppenburg de column De waarde(n) van de accountant. Kloppenburg is mede-redacteur van de in 2017 succesvolle bundel Artikel 5 – de beroepseer van de accountant (tweede druk in 2019).

Kloppenburg:

“In 1991 verschijnt er bij de voorloper van de huidige beroepsorganisatie van accountants, een geschrift van twee hoogleraren. Dat woord geschrift kom je tegenwoordig niet veel meer tegen buiten de Bijbelse context.
Nu zouden we het een publicatie noemen. Die licht sacrale zweem die om het woord heen hangt, tref je in de historie van de beroepsgroep der accountants overigens wel vaker aan. Bijvoorbeeld bij de grondlegger van het vak in Nederland, Theodore Limperg, en zijn Leer van het Gewekte Vertrouwen. Want die hoofdletters verzin ik er niet bij. Zijn Leer heeft in ons land zeer veel invloed gehad en ook in het buitenland kent men zijn naam in accountantskringen nog. Hij zag vertrouwen als de essentie van de accountantscontrole: de accountant, zo stelde hij, is de vertrouwensman (er waren voornamelijk mannen aan het werk rond 1932 toen de Leer werd gelanceerd) van het maatschappelijk verkeer.
Bovenstaande waarneming over de taal bij accountants, zegt ook iets over mij, die als taalkundige soms volledig ‘Lost in translation’ is in een beroepsgroep die, volgens de hoogleraren van het geschrift, in 1991 nog voornamelijk uit ‘geoogklepte vaktechneuten’ bestaat. En inderdaad kom ik ze heus nog tegen.

Ik herinner mij levendig een accountant die ik interviewde voor het boek Artikel 5, de beroepseer van de accountant, over een dilemma in zijn vak. Eenmaal diep in de vaktechnische analyse van de casus, wist ik zijn woordenstroom te onderbreken met een precies, maar ook zeer noodzakelijk, getimed: ik volg u nu echt niet meer! Waarop hij mij gortdroog antwoordde: “Als je het niet erg vindt, maak ik mijn verhaal toch even af.” En ik begreep dat wel. Volledigheid is belangrijk voor een accountant. In dit geval belangrijker dan een geslaagde communicatie.

Het geschrift uit 1991 heet: Normen voor accountants. Dat is, in alle eenvoud, een prachtige titel, want het werk van een accountant is verweven met normen”.

Lees de hele colum van Margreeth Kloppenburg: De waarde(n) van accountants, door Margreeth Kloppenburg: https://digitaalpubliceren.com/verstegenaccountants/18500/38/

Lees ook de rondetafelgesprekken met de jongste generatie accountants over de toekomst van hun beroep. De zes jongeren combineren allemaal werk en studie: “Charlotte volgt de deeltijdopleiding Accountancy bij Avans Hogeschool en Bas, Xander, Souliman en Tim studeren Accountancy aan Nyenrode Business Universiteit. Bij de opleiding Accountancy werk je vier dagen per week als accountant en volg je op vrijdag colleges. De theorie wordt direct toegepast in de praktijk. Lieke studeert Human Resource Management aan Hogeschool Avans en past dat toe voor de werving binnen Verstegen”.

Hoe kijkt deze generatie naar de ontwikkelingen in het vak? Blijft het vak relevant, nu “alles gedigitaliseerd” gaat worden? Zou een revolutie mogelijk zijn in de accountantswereld? Denk aan hoe Uber de taxiwereld op zijn kop zette dankzij zijn slimme app. Zou met één druk op de knop een jaarrekening mogelijk zijn?”
Lees de antwoorden: De toekomst van de accountant: https://digitaalpubliceren.com/verstegenaccountants/18500/66/

Jubileummagazine Verstegen 50, juli 2022: https://digitaalpubliceren.com/verstegenaccountants/18500/

Artikel 5 – De beroepseer van de accountant: https://beroepseer.nl/artikel-5/

 

Foto bovenaan: Margreeth Kloppenburg, in jubileummagazine ‘Verstegen 50’

De risico’s van inperking vrije artsenkeuze. Concept Integraal Zorgakkoord wil Artikel 13 van Zorgverzekeringswet wijzigen

Geschreven op . Gepost in Actueel in Beroepseer, Blogs, Uitgelicht, Uitgelichte publicaties, Welzijn, Zorg. Geen reacties op De risico’s van inperking vrije artsenkeuze. Concept Integraal Zorgakkoord wil Artikel 13 van Zorgverzekeringswet wijzigen

De Eerste Kamer verwierp in december 2014 een belangrijke wet van minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over de inperking van de vrije artsenkeuze. 33 senatoren stemden voor, 38 stemden tegen. In de PvdA-fractie bleken minstens drie senatoren tegen te zijn: Duivesteijn, Ter Horst en Linthorst. De oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP stemden voor.
Het was een grote tegenvaller voor de minister. Zorgverzekeraars zouden naar verwachting 1 miljard euro kunnen besparen. Er zouden wel zorgverzekeringen blijven bestaan met vrije keus, maar met een hogere premie.

Een nieuwe poging

Momenteel doet het kabinet een nieuwe poging Artikel 13 van de Zorgverzekeringswet (Zvw) te wijzigen. De vrije artsenkeuze voor verzekerden met een naturapolis wordt ingeperkt of zelfs geschrapt. Dat heeft grote gevolgen voor patiënten en zorgverleners. Zij worden verplicht naar een zorgverlener te gaan met wie hun zorgverzekeraar een contract heeft. Doen zij dat niet, dan moeten zij de kosten zelf betalen. Zorgverzekeraars denken op deze manier efficiënter te kunnen sturen.
Bestuurder Ger Jager van Stichting Handhaving Vrije Artsenkeuze zei naar aanleiding van de afspraken in het concept dat de vrije artsenkeuze wordt “aangevallen met een dubbelloopsjachtgeweer”.

Grondwettelijk beschermd?

Op 5 juli 2022 promoveerde Bastiaan Wallage. Wallage aan de Universiteit Leiden op het proefschrift Het recht op vrije artsenkeuze binnen het Nederlandse zorgstelsel. Het promotieonderzoek was gericht op de vraag of het recht op vrije artsenkeuze grondwettelijk is beschermd en daarmee onderdeel uitmaakt van de Nederlandse constitutie. Zijn conclusie was dat “de overheid zich onvoldoende bewust is van verplichtingen rond het recht op vrijheid van artsenkeuze”.
Wallage is advocaat – gespecialiseerd in gezondheidsrecht en algemeen bestuursrecht – bij Van Benthem & Keulen te Utrecht.

Pas niet bij Nederlands zorgstelsel

Koen Enneking, redacteur van Zorg & Sociaalweb, interviewde Wallage over het voorstel, dat, zoals het er nu uitziet, in zijn ogen niet past bij het Nederlandse zorgstelsel. Wallage legt uitgebreid uit dat “met de invoering van de Zvw in 2006 is gekozen voor ‘gereguleerde marktwerking’. We willen dat zorgverzekeraars en zorgaanbieders met elkaar onderhandelen en prijsafspraken maken. Marktwerking betekent ook dat wanneer het aanbod van een zorgverzekeraar slecht is, de aanbieder ‘nee’ kan zeggen tegen het aanbod. Op dit moment kan de aanbieder dan verder als niet-gecontracteerde aanbieder, maar dat is met aanpassing van de wet niet langer mogelijk”.

Praktische bezwaren voor wijkverpleegkundige en GGZ

In de ogen van Wallage zijn er ook praktische bezwaren. “Het voorstel heeft onder meer betrekking op de wijkverpleegkundige zorg en ggz, twee sectoren die kampen met personeelstekorten en wachtlijsten. Wat gaan de aanbieders – en de hulpverleners die voor deze aanbieders werken – in deze sectoren doen wanneer zij niet door kunnen gaan als niet-gecontracteerde aanbieder? De continuïteit van lopende hulpverleningstrajecten komt daarmee in het geding”.

Symptoombestrijding

Bovendien vraagt Wallage zich af waarom het kabinet zo hamert op dat ene aspect van het zorgstelsel. “Ik begrijp natuurlijk dat zorgverzekeraars het instrument van de overeenkomst hebben om te kunnen sturen, maar dan moet je veel breder kijken naar het stelsel. Dit is symptoombestrijding. Dat volgt alleen al uit het feit dat het persoonsgebonden budget binnen de Zvw blijft bestaan. Daarnaast blijft ook de restitutiepolis bestaan, waarbij zorgverzekeraars ook geen contract hebben met aanbieders”. Door het recht op vrije artsenkeuze selectief te beperken, brengt de wetgever naar het oordeel van Wallage het huidige zorgstelsel in disbalans.

Alternatieven

Wallage geeft aan dat er heel goede alternatieven zijn die zowel de financiële houdbaarheid van het stelsel als het recht op vrije artsenkeuze waarborgen. Hij waarschuwt: “Bezint eer ge begint. De wetgever moet zich bewust zijn van de mensenrechtelijke afwegingen die zij moet maken. Nu lijkt dat niet het geval”.

Lees het hele interview met Bastiaan Wallage “Inperking vrije artsenkeuze: dit staat er op het spel, door Koen Enneking, Zorg & Sociaalweb, 26 augustus 2022: https://sociaalweb.nl/nieuws/inperking-vrije-artsenkeuze-dit-staat-er-op-het-spel/

Proefschrift van Bastiaan Wallage over het recht op vrije artsenkeuze binnen het Nederlandse gezondheidsstelsel, Blogs Beroepseer, 2 augustus 2022: https://beroepseer.nl/

Concept Integraal Zorgakkoord: https://beroepseer.nl

Vrije artsenkeuze is de motor van de marktwerking, door Aad de Groot, voorzitter raad van bestuur DSW Zorgverzekeraar, Zorgvisie, 21 juli 2022: www.zorgvisie.nl/blog/vrije-artsenkeuze-is-de-motor-van-de-marktwerking/

Eerste Kamer stemt tegen beperking vrije artsenkeuze, NOS, 16 december 2014: https://nos.nl


Illustratie bovenaan is van Eommina

Protest tegen de verplichte afdracht van medische persoonsgegevens van 800.000 GGZ-patienten. Open brief aan NZa en AP

Geschreven op . Gepost in Blogs, Welzijn, Zorg. 1 reactie op Protest tegen de verplichte afdracht van medische persoonsgegevens van 800.000 GGZ-patienten. Open brief aan NZa en AP

Vanaf oktober 2022 moeten psychiaters en psychologen gedetailleerde informatie over het mentale welzijn van patiënten delen met de toezichthouder. De patiënt wordt vooraf geen toestemming gevraagd. De mogelijkheid om bezwaar te maken is er wel. Hoe dat kan, wordt uitgelegd op de site van Psychosenet.

Cliënten, ervaringsdeskundigen, cliëntenraden, psychologen, psychiaters en wetenschappers van stichting Stop Benchmark ROM hebben op 24 augustus 2022 een open brief gestuurd aan de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Autoriteit Persoonsgegevens over de verplichte afdracht van medische gegevens van patiënten.
In de brief wordt een aantal vragen gesteld die om een spoedig antwoord vragen aangezien oktober met rasse schreven nadert.Met ingang van die datum geldt ook de boete die aan psychologen en psychiaters kan worden opgelegd als zij weigeren mee te werken.

Cobie Groenendijk, psychiater en jurist, roept op:

“een andere weg in te slaan dan het massaal op persoonsnivo en door de overheid dwingend opgelegd verzamelen van patiëntengegevens voor financieringsdoeleinden”.

Zij stelt voor:

“zorgverzekeraarscontracten aan te bieden waarin sprake is van respect voor vrije keuze, de behandelrelatie en privacy/beroepsgeheim. Zorgverzekeraarscontracten hebben een toets nodig aan de beroepsbelofte die zorgverleners hebben afgelegd. Dat is nu niet het geval en door het ontstane, stresserende, conflict van plichten neemt de spanning onder zorgverleners en patienten toe.

Alleen wanneer de beroepsbelofte weer gerespecteerd wordt, kan het vertrouwen van behandelaren in het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) weer voorzichtig gaan groeien. En zullen op termijn meer psychologen en psychiaters het weer aandurven contracten te tekenen en in de GGZ-instellingen te gaan werken.

Nu regeert angst en wantrouwen en dat veroorzaakt al vele jaren een exodus van zorgverleners uit GGZ-instellingen, uit contracten en soms ook deels of geheel uit de zorg. Bestuurders zoeken nog steeds hun heil in het verzamelen van nietszeggende & wetenschappelijk rommeldata en komen terecht in een inhoudsloze databubble. Dat is een heilloze weg voor een vertrouwenscrisis.

Dit is immers onze belofte aan patiënten & samenleving:

Nederlandse artseneed (2003)

Ik zweer/beloof dat ik de geneeskunst zo goed als ik kan zal uitoefenen ten dienste van mijn medemens. Ik zal zorgen voor zieken, gezondheid bevorderen en lijden verlichten.

Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Ik zal aan de patiënt geen schade doen. Ik luister en zal hem goed inlichten. Ik zal geheim houden wat mij is toevertrouwd. Ik zal de geneeskundige kennis van mijzelf en anderen bevorderen. Ik erken de grenzen van mijn mogelijkheden. Ik zal mij open en toetsbaar opstellen, en ik ken mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving. Ik zal de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg bevorderen. Ik maak geen misbruik van mijn medische kennis, ook niet onder druk. Ik zal zo het beroep van arts in ere houden.
Dat beloof ik.
Of
Zo waarlijk helpe mij God almachtig”.

Lees verder op Stop benchmark met ROM: www.stopbenchmark.nl/

Op Psychosenet wordt helder uitgelegd welke plannen er zijn voor het uitwisselen van gegevens binnen de GGZ en wat de gevolgen zijn: www.psychosenet.nl/

Op Zorg ICT Zorgen zijn de open brieven te lezen: Open brieven aan toezichthouders NZa en AP over HONOS-honger NZa: https://zorgictzorgen.nl

Nederlandse artseneed: https://beroepseer.nl

Mad in the Netherlands: https://madinthenetherlands.org/

Kritiek op verplicht aanleveren van informatie ggz-patiënt bij toezichthouder, NOS, 21 juli 2022: nos.nl

Een alternatief voor ROM als benchmark: Een valide kwaliteitskader voor de GGZ met regionale regie en co-creatie, Blogs Beroepseer, 27 november 2017: https://beroepseer.nl

 

Cobie Groenendijk is voortrekker van Stichting Beroepseer

Foto bovenaan is van Logga Wiggler en Mohamed Hassan


U P D A T E

Ingezonden brief over Gedetailleerde dataverzameling door de NZa, door Gerry Janssen, GGZ Nederland, 31 oktober 2022: https://ggz.nl/ingezonden-brief-gedetailleerde-dataverzameling-door-de-nza/

Uitstel aanlevering zorgvraagtypering, NZA, 9 september 2022: www.nza.nl/actueel/nieuws/2022/09/08/uitstel-aanlevering-zorgvraagtypering
…“De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) stelt de verplichte aanlevering voor zorgvraagtypering met antwoorden van HoNOS+ vragen uit tot 1 januari 2023. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft deze maand aangegeven dat zij de onderbouwing van de gegevensaanlevering aan de NZa alsnog goed wil bekijken”.

Online bijeenkomst over privacy en zorgprestatiemodel

Op dinsdag 6 september 2022 organiseert LOC een online bijeenkomst voor cliëntenraden in de geestelijke gezondheidszorg over privacy en het zorgprestatiemodel. Het gaat om zorg die vergoed wordt vanuit de Zorgverzekeringswet. LOC is een netwerk van mensen die betrokken zijn bij zorg en welzijn. LOC publiceert vier keer per jaar het tijdschrift Zorg & Zeggenschap.

Op de bijeenkomst komt aan de orde:

  • uitleg over de levering van persoonlijke gegevens aan de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
  • toelichting op de acties van LOC om deze aanlevering van persoonlijke gegevens te stoppen
  • tips wat cliëntenraden in de geestelijke gezondheidszorg hiermee kunnen
  • vragen en tips vanuit de cliëntenraden

Aanvang: 15.00 uur

Deelname aan deze online bijeenkomst is kosteloos voor leden van LOC. Voor cliëntenraadsleden en ondersteuners die niet lid zijn van LOC bedragen de kosten
€ 25,00 per deelnemer.

Meer informatie en aanmelden op LOC Cliëntenraden: www.clientenraad.nl/bijeenkomsten/zorgprestatiemodel-en-privacy-online-bijeenkomst-clientenraden-ggz/

 

Wat het concept Integraal Zorgakkoord zegt over zzp’ers in de zorg

Geschreven op . Gepost in Blogs, Zorg. Geen reacties op Wat het concept Integraal Zorgakkoord zegt over zzp’ers in de zorg

Zzp’ers in de zorg moeten verplicht meedraaien met avond, nacht- en weekenddiensten. Tarieven worden gekoppeld aan cao-lonen en brancheorganisaties gaan duidelijke regels opstellen over de inzet van zzp’ers om daarmee schijnzelfstandigheid te voorkomen. Dat staat te lezen in een in augustus 2022 gepubliceerde conceptversie van het Integraal Zorgakkoord (IZA).

Sinds april 2022 zijn er gesprekken over een Integraal Zorgakkoord. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is daarbij in gesprek met verschillende partijen in de zorg waaronder de zorgverzekeraars en de beroepsverenigingen. Het akkoord heeft betrekking op de zorg die wordt vergoed vanuit de Zorgverzekeringswet en deels ook op direct daaraan gerelateerde domeinen. VWS wil het akkoord half september 2022 presenteren. Het IZA dient ter vervanging van de hoofdlijnakkoorden. Het Kabinet verwacht veel van het akkoord dat geldt voor de periode 2023 – 2026.

De tijdgeest

“Het lijkt wel of bij de discussie over zzp’ers in de zorg onvoldoende oog is voor de huidige tijdgeest. Anders dan in het verleden wordt tegenwoordig enorm gehecht aan autonomie en vrijheid van indeling van het leven, waaronder begrepen het werkzame leven. Deze wens van het moderne zorgpersoneel negeren, betekent dat de personeelskrapte in de zorg mogelijk alleen maar toeneemt”.
Lex Geerts, advocaat Gezondheidsrecht bij advocatenkantoor Eldermans | Geerts, schrijft in zijn blog op Zorgvisie dat het voor zzp’ers in de zorg tobben blijft. Wat betekent het een zzp’er in de zorg te zijn precies?.
Het aantal zzp’ers in de zorg neemt toe, vooral in de verpleging en de verzorging. Eind 2021 waren het er 163.000. Uit onderzoek blijkt keer op keer dat niet zozeer economische motieven, maar vooral autonomie en flexibiliteit ten grondslag liggen aan de wens om als zelfstandige aan de slag te gaan.
Politiek en fiscaal gezien wordt de groeiende groep zzp’ers evenwel als ongewenst ervaren.

Volgens Geerts kun je zzp’ers in drie categorieën onderverdelen. De eerste categorie is de echte zelfstandige die zich als zodanig profileert en waarover geen enkele twijfel kan bestaan. Aan de andere kant is er de categorie van de schijnzelfstandige, bijvoorbeeld een verpleegkundige die loondienst inwisselt voor zelfstandigheid bij dezelfde opdrachtgever en dat ook langdurig doet. En daartussenin zit een grijs gebied waarin belastingdienst en rechtspraak geen duidelijke lijn kunnen aanbrengen.

Integraal Zorgakkoord

In het concept Integraal Zorgakkoord staat het nodige over zzp’ers, bijvoorbeeld dat “werkgevers en zzp-brancheorganisaties zorgen voor verhoogde bewustwording over verantwoordelijkheden en de (financiële) gevolgen van het zzp-schap”.

In zijn blog stelt Geerts een zelfstandigheidsverklaring voor die door zzp’ers ondertekend wordt en waarin is vastgelegd waaraan een zelfstandige heeft te voldoen. In een modelovereenkomst kan worden opgenomen dat de zelfstandige aansprakelijk is voor eventuele beroepsfouten en voor de gevolgen, indien blijkt dat de zelfstandigheidsverklaring niet overeenkomt met de werkelijkheid. Het is mogelijk vast te leggen dat de zzp’er een echte zelfstandige is met alle voordelen, maar ook verantwoordelijkheden en risico’s die daarbij horen.

Lees de hele blog van Lex Geerts, Zzp’ers in de zorg: het blijft tobben, Zorgvisie, 22 augustus 2022: www.zorgvisie.nl/blog/zzpers-in-de-zorg-het-blijft-tobben/
Zorgvisie is het online platform voor beleid en management in de zorg

Concept Integraal Zorgakkoord stelt eisen aan inzet zzp’ers, ZZp-er in de zorg, 15 augustus 2022: www.zzp-erindezorg.nl/blog/concept-integraal-zorgakkoord-stelt-eisen-aan-inzet-zzp-ers

Overeenkomst voor het werken buiten loondienst: Algemene modelovereenkomst geen werkgeversgezag, Belastingdienst: www.belastingdienst.nl

In het concept Integraal Zorgakkoord komt een passage voor over de zorgprofessional:

Zorgprofessionals staan onder druk

Professionals die werken in de zorg, doen dat met veel kennis van zaken, professionaliteit en een grote motivatie, dat werd nog eens extra duidelijk door hun enorme inzet tijdens de coronacrisis. Ze doen dat werk tegelijkertijd ook steeds vaker onder zware omstandigheden. In de zorg is de werkdruk hoog en de uitval groot. Ook is er te veel regeldruk en administratieve rompslomp, te weinig autonomie bij de invulling van het dagelijkse werk en in sommige gevallen zelfs een onveilige werkomgeving. Dat drukt op het werkplezier en leidt tot een vicieuze cirkel van meer  ziekteverzuim (veel hoger dan in andere sectoren) en meer mensen die de zorg verlaten, waardoor de arbeidsmarktkrapte en de werkdruk nog verder toenemen.