De Hoge Raad heeft het vonnis van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in de kwestie-Paula van Manen vernietigd. Paula van Manen (1968), docent, orthopedagoog en onderwijskundige werd ontslagen als docent door ROC Nijmegen, omdat zij in 2019 een kritisch boek publiceerde over de vernieuwing van het onderwijs, getiteld Wanneer krijgen we weer les? Daarin beschreef zij over haar ervaringen op het ROC. Onder meer over de overstap die haar beroepsopleiding maakte naar een nieuw onderwijsconcept met gepersonaliseerd onderwijs. Ze noemde niet de naam van de school. Het was haar uitsluitend te doen om de dagelijkse praktijk van een docent die te maken krijgt met ineffectieve onderwijsvernieuwingen.
Op 2 december 2019, niet lang na het verschijnen van het boek, werd Van Manen gedwongen haar werkzaamheden als docent tijdelijk neer te leggen. Zij werd voor maanden geschorst. Rechtszaken volgden tot aan de Hoge Raad toe.

De kernvraag

Op 7 oktober 2022 vond uiteindelijk het arrest van de Hoge Raad plaats. Het gerechtshof ’s-Hertogenbosch is verplicht Van Manens zaak opnieuw te beoordelen.
De kernvraag in deze kwestie luidt: “Kan een onderwijsinstelling een docent die een boek heeft geschreven pardoes ontslaan omdat de inhoud ervan de instelling niet bevalt?” Volgens de Hoge Raad is er een causaal verband tussen de publicatie van het boek en het ontslag en is daarmee sprake van een inmenging in het recht op vrijheid van meningsuiting van de docente. Of die inmenging gerechtvaardigd is, moet bij de nieuwe behandeling van het ontslag worden onderzocht en beoordeeld.

Webinar

De Academie voor de Rechtspraak (AVDR) heeft een webinar gewijd aan de beschikking van de Hoge Raad in de zaak. De AVDR is een door de Orde van Advocatien in 2006 opgericht opleidingsinstituut. Volgens de filosofie van de Academie is het voor de deskundigheid van advocaten van belang dat zij zich gedurende hun werkende leven blijven ontwikkelen via onder meer cursussen.
Het webinar Paula van Manen en de vrijheid van meningsuiting van docenten maakt deel uit de serie Bij de Hoge Raad besproken, waarbij specialisten uitspraken van de Hoge Raad onder de loep nemen op de dag waarop de uitspraak gedaan wordt.

In het webinar becommentariëren de advocaten van Paula van Manen – mr. Wouter Pors en mr Evelyn Tjon-En-Fa – uitgebreid de beschikking die van groot belang blijkt te zijn. De professionele autonomie, en bescherming van docenten, is met de beschikking versterkt. Maar niet alleen van hen, in feite van alle werknemers, en van bijvoorbeeld leden van een ondernemingsraad. Hun positie tegenover de werkgever is versterkt door de uitspraak.
Het laatste woord over de bescherming van werknemers en de vrijheid van meningsuiting is evenwel nog niet gezegd. Het debat gaat voort.

Hieronder de video Paula van Manen en de vrijheid van meningsuiting van docenten, met advocaten Wouter Pors en Evelyn Ton-En-Fa, 15 oktober 2022. Duur 43 min.

Uitspraak Hoge Raad op 7 oktober2022: Hoge Raad: beoordeling ontslag ROC-docente die kritisch boek publiceerde moet opnieuw, Hoge Raad, 7 oktober 2022: www.hogeraad.

U P D A T E

14 september 2023: Besluit op de zitting van 14 september bij Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch: de uitspraak is gepland staat op donderdag 26 oktober 2023. Deze uitspraak vormt het sluitstuk van een langlopende juridische procedure.

7 oktober 2022: De zitting bij het Gerechtshof Den Bosch is gepland op 14 september 2023. Dit gerechtshof moet opnieuw de zaak in behandeling nemen en uitspraak doen, nadat de Hoge Raad de uitspraak van het Gerechtshof in Arnhem heeft vernietigd. De vrijheid van meningsuiting moet dit keer uitdrukkelijk worden meegewogen, zo valt te lezen in de uitspraak van de Hoge Raad. Deze uitspraak moet in acht worden genomen door Gerechtshof Den Bosch.