Skip to main content

Redactie Beroepseer

Zorgelijke tijden – de musical

Geschreven op . Gepost in Video/Podcast, Zorg. Geen reacties op Zorgelijke tijden – de musical

De robot genaamd Sara komt binnen. In de kamer zitten een jonge man en vrouw, ‘ontwikkelaars van autonome sociale robots’ die erg hun best doen de ouderen in het verzorgingshuis enthousiast te maken voor ‘interactie’ met Sara. In de kamer zit een oudere man in een rolstoel. De vrouw zegt tegen de oudere man: “U kunt vandaag gezellig wat tijd met Sara doorbrengen”.
Bewoner: “Met dat ding. Nooit van z’n leven. Als dat vermaak is, dan mankeren we iets aan ons hoofd”.
Jonge man: “Wilt u uw bloedsomloop niet een beetje stimuleren?”
Oudere man: “Ik heb geen zin in lichaamsbeweging. Laten we samen iets leuks doen”.
Jonge man: “Als u zelf zin hebt om wat te bewegen, komt Sara naar u toe met wat arm- en beenoefeningen”.
Oudere man: “Dat hoeft niet hoor”.
Jonge man: “Hoe vindt u het om even met Sara samen te zijn?”
Oudere man: “Wanneer is dat ding gebouwd?”
Jonge man: “Het is vrij nieuw. Ik denk dat het voor een deel…”
Oudere man: “Hij was nieuw toen ze hem kochten”.
En dan grappend, kijkend naar de vrouw in de kamer: “Die meid die daar staat, daar wil ik wel wat lichaamsbeweging mee doen. De oude instincten doen het nog”.
De robot draait zich om en glijdt de kamer uit. Langzaam verdwijnt Sara uit beeld.

De documentaire Zorgelijke tijden – de musical gaat over ouderenzorg in Finland. Interviews worden afgewisseld met observaties uit de praktijk, waarin zorgrobots en afstandszorg als kostenbesparende oplossingen zijn ingevoerd. Door de film heen zijn muzikale intermezzo’s ingelast: vermoeide verpleegkundigen en gelaten ouderen zingen liederen, gebaseerd op anonieme brandbrieven van zorgpersoneel. Het zijn hypnotiserende liederen over de dagelijkse praktijk van verpleegkundigen die onder vaak erbarmelijke omstandigheden moeten werken en de angstige gedachten van ouderen die zich overbodig en tot last voelen.

Zorgelijke tijden is uitgezonden op NPO2 op woensdag 24 mei 2023 om 22.50 uur. De Engelse titel luidt: Ruthless Times – the musical. Regie: Susanna Helke. Muziek: Anna-Mari Kähärä. Duur 89 min.

Efficiency en kosten de belangrijkste thema’s

Marja Vaarama, emeritus hoogleraar sociaal werk aan de Universiteit van Oost-Finland heeft meegewerkt aan het voorbereiden en becommentariëren van wetgeving, aanbevelingen en scenario’s aangaande de ouderenzorg. Vaarama heeft de afgelopen veertig jaar de problemen in de zorgverlening voor ouderen in honderden studies en publicaties aan de orde gesteld. Ze vertelt in de documentaire dat de jaren negentig een belangrijk keerpunt in Finland waren.Toen kwam het idee op dat de publieke sector inefficiënt was. Dat was in 1995, vlak na de recessie die volgde op de bankencrisis waar heel Scandinavië onder leed. Er kwamen grote bezuinigingen op de ouderenzorg. Vaarama: “Het was meedogenloos. We zagen vaak berekeningen waarin ouderen een enorme post vormden.Toen bedachten ze de “afhankelijkheidsratio”. Ze keken naar de economie en berekenden de afhankelijkheidsratio. Die berekeningen liepen vaak erg uiteen, bij de onderzoeksinstituten en ministeries. Maar ze wisten het idee wel te verkopen aan de Finse bevolking.
De Finnen hebben de afhankelijkheidsratio omarmd. Publieke diensten stonden als slecht te boek, dus werd besloten ze te privatiseren. Begin deze eeuw streken ze neer in Finland: durf-kapitalisten kochten kleine familiebedrijven op die het goed deden in de ouderenzorg. Overal werd de economische benadering op toegepast. Dat drong ook door tot de zorgsector. Efficiency en kosten werden de belangrijkste thema’s. De zorg werd onderworpen aan een zakelijke benadering. En eerlijk gezegd gaat het ethos van geld verdienen niet samen me het ethos van zorg verlenen”.

De snel toenemende vergrijzing zorgt in Finland voor een grote druk op het geprivatiseerde zorgsysteem. De kloof tussen vraag en aanbod groeit en er is een enorm personeelstekort.

Het koor van ouderen zingt:

De afhankelijkheidsratio dat zijn wij.
De piramide staat op zijn kop. De onderkant staat boven, zo breed als maar kan.
In het land van begrotingstekorten zijn wij een schommeling in de afhankelijkheidsratio.
De publieke sector dat zijn wij. Veel te groot geworden. Een verwarde sector, misplaatst.
Wij zijn met teveel. En we hebben teveel kwalen. Wij zijn het risico aan de uitgavenkant. Wij zijn de eeuwige wanverhouding, tussen inkomsten en uitgaven.
Wij zijn een land van excessieve schulden. We knabbelen op geleend geld. .
Het land van mensen die ver over de datum zijn.
Een demografisch defect. Het land van begrotingstekorten.

Het koor van verpleegkundigen zingt:

Tegen een verpleegkundige kan iedereen maar zeggen wat er in hem opkomt.
Ik heb vaak meegemaakt dat er fouten werden gemaakt met medicatie.
Wij mochten de familie niet vertellen dat we onderbezet waren.
Er was geen tijd meer voor activiteitenbegeleiding.
Onze werkdruk is toegenomen, we hebben nergens tijd voor.
We nemen al geen pauzes meer.
Wij zijn het laagste, iedereen staat boven ons. Ik ben doodmoe, doodmoe.

Zie hieronder de video, terug te zien op site HUMAN

2Doc: Zorgelijke Tijden – De Musical, Human, 24 mei 2023: www.human.nl

Fins koor zingt klaagzang in documentaire over ouderenzorg, VPRO gids, 15 mei 2023:
www.vprogids.nl/

Waarom geven al die onderwijsadviseurs zelf geen les?

Geschreven op . Gepost in Blogs, Onderwijs. Geen reacties op Waarom geven al die onderwijsadviseurs zelf geen les?

Eus van Hove vroeg zich af waarom al die onderwijsdeskundigen zelf geen les geven?. Van Hove is microbioloog met een eerstegraads onderwijsbevoegdheid; hij geeft vier dagen per week les.

Hij schrijft: “De kwaliteit van het onderwijs in Nederland loopt al jaren terug. De Onderwijsinspectie stelt in de Staat van het Onderwijs 2023 vast dat leerlingen en studenten nog steeds hun opleiding afronden met taal- en rekenniveaus die niet voldoende zijn om zich te kunnen redden in de maatschappij. Deze dalende lijn van onderwijskwaliteit staat in schril contrast met de explosieve stijging van het aantal onderwijsadviseurs in Nederland. Het aantal onderwijsadviseurs nam toe van 17 duizend in 2006 naar 61 duizend in 2021.

Het lerarentekort in Nederland is een groot en groeiend probleem. Momenteel is er naar schatting een tekort van 9.700 fte. Dat is 9,5% van de totale werkgelegenheid voor leraren. Maar er lijkt een taboe te liggen op de oorzaak van het lerarentekort. De Rijksoverheid komt in de ‘Aanpak lerarentekort’ niet verder dan het noemen van verschillende redenen: er komen niet genoeg leraren bij, veel oudere leraren gaan met pensioen en er is krapte op de arbeidsmarkt (Ministerie OCW).
Jacqueline Bulterman doorbreekt het grote taboe in onderwijs met haar onlangs verschenen boek ‘Het lerarentekort, pleidooi voor vakmanschap‘. Zij beschrijft de ‘gespleten kennisinfrastructuur’ in het onderwijs; de wetenschap (kennisontwikkeling) opereert gescheiden van het vakmanschap (handelen). Het belangrijkste werk in het onderwijs heeft de laagste status”.

Vraag op Twitter

De vraag waarom al deze deskundigen geen les geven heeft Van Hove in mei 2023 geplaatst op Twitter. Daar werd de tweet ruim 58.000 maal bekeken met meer dan 1200 interacties en 77 antwoorden.

Een van de antwoorden luidde: “Onderwijsadviseur verdient beter”.
Een andere: “Na 25 jaar voor de klas ben ik er ook helemaal klaar mee. Teveel frustratie. Altijd tekort schieten, weinig tot geen waardering. Te grote klassen, veel problemen, gezagscrisis etc.”
Of: “Praten over werk verdient beter dan werken”. En: “Je kunt in dit land ‘onderwijskundige’ zijn zonder ooit zelf een seconde voor de klas te hebben gestaan”.

Lees verder op Twitter Eus van Hove: https://twitter.com/eusvanhove/status

Website Eus van Hove: www.eusvanhove.nl

Onderwijsadviseurs gaan weer lesgeven, Eus van Hove, 24 mei 2023: www.eusvanhove.nl/waarom-geven-al-deze-onderwijsadviseurs-geen-les/#more-6305

 

Een twitteraar plaatste als commentaar deze illustratieve tekst over Management

Interview met huisarts Robert-Jan van Rijn in AD

Geschreven op . Gepost in Blogs, Zorg. Geen reacties op Interview met huisarts Robert-Jan van Rijn in AD

“Beste allemaal. Deze praktijkhouder gaat voorlopig op zwart. Leeg en moegestreden. Klaar met alle administratieve ballast, verplichte vinkjes op in te dienen excel-sheets, WSV-projecten voor de bühne van de ZV’s, huisvestingslasten die amper te dragen zijn, loterijen waaraan je moet meedoen om wat meer tijd voor de patiënt te kunnen krijgen. Oplopende kosten van personeel, ICT enz enz met ontoereikende indexatie die je daarvoor krijgt. Geen enkele support die je als individuele praktijkhouder verder concreet ervaart van ZV, NZa of beroepsorganisaties…. Ik doe even nergens meer aan mee. Geen projecten, geen WSV, geen FTO enz enz.
…
Het is niet anders voor nu. Als ik door zou gaan op oude voet kent Nederland anders weer een jonge praktijkhouder minder…”

Deze woorden zijn afkomstig van huisarts Robert-Jan van Rijn uit Alphen aan den Rijn op LinkedIn, begin mei 2023.

Boze of ontevreden mensen

Tegen Harrie van Opstal van het Algemeen Dagblad (AD) van 21 mei 2023 zegt Van Rijn tijdens een interview dat je “in dit vak bijna dagelijks wordt geconfronteerd met boze of ontevreden mensen, die via een omweg hun zin proberen te krijgen”.
Terwijl hij dacht dat hij naar eer en geweten zijn werk als huisarts deed, dacht de familie van een patiënt er anders over. Van de ene op de andere dag was Van Rijn doelwit van een heftige lastercampagne op internet. Hij werd aan de online schandpaal genageld omdat hij een verkeerd medisch oordeel had gegeven volgens de nabestaanden van een 85 jarige man. Deze overleed op 14 februari 2021. Uit onderzoek bleek dat het slachtoffer positief getest was op corona en dat er verder geen aanwijzingen waren naar een mogelijke andere doodsoorzaak. Van Rijn vulde daarom het coronavirus als vermoedelijke doodsoorzaak in. Volgens de zoon kon dit geen doodsoorzaak zijn. Hij stelde dat zijn vader al jaren hartpatiënt was en zich prima voelde op de dag voor zijn overlijden. De huisarts krijgt daarom een ultimatum voorgesteld: de doodsoorzaak herzien of onderzocht worden door het Medisch Tuchtcollege. Bovendien publiceerde de familie van de overledene artikelen op internet, met naam en foto van Van Rijn plus het adres van zijn praktijk.
Prompt kwam er een stroom haatzaaiende berichten op gang met soms regelrechte doodsbedreigingen: ‘moordenaar’, ‘nazizwijn’, ‘zet die huisarts tegen de muur’.
Nadat het Tuchtcollege had vastgesteld dat Van Rijn als huisarts zorgvuldig had gehandeld, spande Van Rijn een rechtszaak aan tegen de zoon. Uiteindelijk stelde de strafrechter vast dat onder meer laster is bewezen. De zoon is op 28 maart 2023
veroordeeld tot een (deels voorwaardelijke) geldboete en een vergoeding aan de arts voor immateriële schade.
Al met al is Van Rijn twee jaar bezig geweest met de lasterkwestie.

Ook aan de kant van de patiënt mag wat gebeuren

Van Rijn heeft de nodige reacties van collega’s gekregen naar aanleiding van de recente rechtszaak: “Velen vinden het goed dat er een streep in het zand wordt getrokken. Weet je, meestal zuchten we als huisartsen dit soort incidenten weg. Maar ten diepste zie je dat medici hier meer en meer tegenaan lopen. Een vervelende of zelfs agressieve bejegening… Er zijn erg veel korte lontjes”.

Deels is die eisende houding verklaarbaar, geeft Van Rijn meteen toe. “Mensen zijn mondiger geworden. Ze gaan eerst zelf op internet zoeken. En – zeker sinds corona – kent het leven veel meer onzekerheid. Mensen zijn bezorgder.  (…) Mensen voelen zich klem zitten, alles is veel strikter geregeld. En dan groeit de neiging om de dokter te vragen het maar even op te lossen”.

“Mensen voelen zich afgescheept als ze in eerste instantie pijnstillers voorgeschreven krijgen. Antibiotica wordt als een wondermiddel beschouwd. Waarom gedragen zij zich als een verwend kind dat z’n zin niet krijgt? Echt, het is bijna dagelijks dat we een dreigement naar het hoofd geslingerd krijgen. Voor je het weet word je als arts geframed dat je zorg zou weigeren’’.
(…)
“Tijdens die lasterkwestie ben ik geschrokken van hoe kwetsbaar je bent als dokter. De eerste reflex is om wat meegaander te zijn. Maar ik merk dat ik inmiddels toch wat defensiever word en mijn zelfvertrouwen herwin. Ik durf zo nodig weer ‘nee’ te zeggen. Het is vooral de manier waarop je dat doet. Je kijkt toch altijd hoe je jezelf kunt verbeteren. En die omgang met de patiënt is soms een hele kunst, zeker als je de de persoon tegenover je niet kent’’.

Van Rijn zou graag zien dat ook de patiënt zijn houding gaat veranderen: “Ik ben bang dat de wal het schip keert. Mensen beseffen vaak niet dat de HAP*) een noodvoorziening is. De zorg verschraalt omdat er te weinig nieuwe aanwas is en de kosten stijgen. Ook gaat de vergrijzing voorlopig nog wel door. HAP’s denken al na of zij strenger moeten worden in het bepalen van ‘levensbedreigende spoed’. En klachten daarover worden minder vaak gehonoreerd, verwacht ik. Daar moet de maatschappij aan wennen. Je mag straks al blij zijn áls je je eigen huisarts hebt’’.

Tot slot vertelt Van Rijn dat de animo om praktijkhoudend huisarts te zijn daalt: “Dokters raken vaker uit de running door een burn-out. Het is teveel wat ze op zich af krijgen. Ik ben nu dertien jaar werkzaam als huisarts en heb ik in die tijd al drie collega’s verloren aan suïcide’’.

Een behartenswaardig advies sluit het interview af. De moeder van Van Rijn had in de gang een verbandkast “waarin pleisters, verband, jodium, pijnstillers en weet ik wat allemaal zat. Tegenwoordig lijkt in dat kastje op de gang alleen het kaartje van de HAP te liggen. Ik hoop van harte dat dát gaat veranderen. Dat iedereen, thuis of misschien wel op school, gewoon weer de broodnodige medische zelfzorg leert’’.

Lees het hele interview Hoe huisarts mikpunt op internet werd, omdat familie het niet eens was met doodsoorzaak, door Harrie van Opstal, Algemeen Dagblad, 21 mei 2023: www.ad.nl/binnenland/hoe-huisarts-mikpunt-op-internet-werd-omdat-familie-het-niet-eens-was-met-doodsoorzaak~aa4e7725/

‘Dood door covid-19? Dat kan niet en pikken we niet!’, door Simone Pauw, Medisch Contact, 13 januari 2023: www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/dood-door-covid-19-dat-kan-niet-en-pikken-we-niet

Man (58) verspreidt online haatberichten over Alphense huisarts en wordt veroordeeld door rechter, Alphens.nl, 29 maart 2023: www.alphens.nl

Noot
*) HAP = Een huisartsenpost (HAP) of dokterswacht is een regionaal centrum voor huisartsgeneeskundige spoedzorg buiten de normale praktijktijden.

Aanbevolen

Defensieve zorgverlening, trendrapport VvAA i.s.m. Stichting Beroepseer. Van defensieve zorgverlening is sprake als een zorgverlener door druk van patiënten en hun familie of derden, zoals zorgverzekeraars en IGZ, andere zorg verleent dan hij volgens zijn professionele inzicht nodig acht. Klik hier voor downloaden.

Patiëntenbelang onder druk door spagaat zorgverlener, Blogs Beroepseer, 29 maart 2016: https://beroepseer.nl/blogs/zorg/patientenbelang-onder-druk-door-spagaat-zorgverlener/

Een brutaal mens heeft de halve wereld. Over toename van defensieve zorgverlening en de weerbaarheid van de huisarts – Stichting Beroepseer, Blogs Beroepseer, 18 augustus 2017: https://beroepseer.nl

 

Nieuw boek van Herman Tjeenk Willink gepresenteerd: ‘Het tij tegen’

Geschreven op . Gepost in Algemeen, Overheid. Geen reacties op Nieuw boek van Herman Tjeenk Willink gepresenteerd: ‘Het tij tegen’

Het nieuwe boek van Herman Tjeenk Willink gaat over de democratische rechtsorde als fundament: Het tij tegen. Vijf personen namen de eerste exemplaren in ontvangst tijdens de presentatie op de Campus Den Haag van de Universiteit van Leiden op 16 mei 2023: Huri Sahin, burgemeester van Rijswijk; Caspar van den Berg, bestuurskundige, bijzonder hoogleraar Transities in de publieke sector en lid van de Eerste Kamer; Esther Bodde, ambtenaar bij de Belastingdienst; journalist Mark Lievisse Adriaanse en cabaretière Claudia de Breij.

Voldoen aan de eisen van democratie en recht

Meer dan een halve eeuw was Herman Tjeenk Willink (geb. 1942) direct betrokken bij ontwikkelingen in en rond de overheid: als publieke ambtsdrager, als maatschappelijk bestuurder, als kritische beschouwer. Hij werd niet moe erop te wijzen dat de overheid in haar beleid én functioneren moet voldoen aan de eisen van democratie en recht. Die bieden burgers zekerheid: de zekerheid dat ieder zijn zegje kan doen en wordt gehoord, de zekerheid dat ieder gelijk is voor de wet en rechtsbescherming geniet, de zekerheid dat de overheid zegt wat zij doet en doet wat zij moet doen.
Door de dominantie van het geld als ijkpunt voor beleid en het managementdenken zijn de zekerheden gestaag uitgehold. Dáártegen komen burgers – terecht, en niet voor het eerst – in opstand.

Tjeenk Willink was onder meer voorzitter van de Eerste Kamer, vicepresident van de Raad van State en meermalen kabinetsinformateur. Hij publiceerde recentelijk de boeken Groter denken, kleiner doen en Kan de overheid crises aan?. In 2022 ontving hij de Prinsjesprijs vanwege zijn bijzondere betekenis voor het parlement en de democratie in Nederland. De jury: “Met al zijn publicaties heeft hij min of meer een handboek geschreven dat populair gezegd als stevige basis kan gelden voor politiek crisismanagement”.

Medeverantwoordelijkheid

In het Woord vooraf schrijft Tjeenk Willink: “Het boek verschijnt op een moment dat de overheid op veel fronten hapert en burgers hun ongenoegen daarover uiten. Maar ook op een moment dat het belang en de belangstelling voor beleid, functioneren en inrichting van de overheid weer toenemen. Het besef groeit dat de weg die we 40 jaar collectief hebben bewandeld doodloopt. Maar het besef dat een weg doodloopt betekent niet dat ook duidelijk is welke weg wel moet worden ingeslagen. Als economische groei via de private sector na 40 jaar toch niet het belangrijkste ijkpunt voor succesvol overheidsbeleid blijkt te zijn, wat is dat ijkpunt dan wel? Als na 40 jaar het besef doordringt dat de overheid toch meer is dan een bedrijf dat goed gemanaged moet worden, is daarmee dat meerdere nog niet duidelijk. Zonder een gemeenschappelijk ijkpunt, zonder duidelijkheid over waarom en waardoor de overheid juist geen bedrijf is, zal misschien wel het praten over maar niet het handelen van de overheid veranderen. Zeggen en doen, verwachtingen en resultaten zullen dan nog verder uit elkaar lopen, zoals bijvoorbeeld nu bij de compensatieregeling toeslagen.
[…]
In mijn beschouwingen is de nadruk steeds meer op de medeverantwoordelijkheid komen te liggen. Het gaat uiteindelijk om het morele besef, bij ieder van ons, van wat wel en niet mag. Vind ik dit rechtvaardig? Is dit proportioneel? In een democratische rechtsorde worden die vragen niet alleen binnen de overheid gesteld, maar ook in de samenleving; niet alleen door ambtsdragers, ook door burgers; niet alleen in Den Haag, ook op de Zuidas.”

25 jaar geleden een van de beste uitvoerende diensten

Bij het in ontvangst nemen van het boek door Esther Bodde, werkend bij de Belastingdienst,  ging Tjeenk Willink in zijn toespraak in op de kloof tussen beleid en uitvoering in de praktijk en de gevolgen van verkeerde politieke beslissingen: “In mijn beschouwingen over het functioneren van de overheid neemt de uitvoering een belangrijke plaats in. De professionals op de werkvloer – van huisartsen tot medewerkers van de belastingdienst – zijn de verbinding tussen de Haagse werkelijkheid en de maatschappelijke werkelijkheid waarin burgers leven. Zij beschikken over veel kennis en ervaring. Met hun mogelijkheden en grenzen wordt in Den Haag echter zelden rekening gehouden. Veel van hun problemen zijn dan ook terug te voeren op beslissingen van regering en parlement: tegenstrijdige politieke eisen, bezuinigingen, taakverzwaring, reorganisaties, privacyregelingen, et cetera. Maar als het (bijna onvermijdelijk) misgaat wordt met de beschuldigende vinger naar de professionals op de werkvloer en hun organisaties gewezen.
Zonder opeenvolgende politieke beslissingen sinds 2004 zou de toeslagenaffaire niet zijn ontstaan. Maar tot nu toe wil de Kamer van geen medeverantwoordelijkheid weten. De politiek verantwoordelijke staatssecretarissen van Financiën deden in april 2020 aangifte tegen de (eigen) belastingdienst (30.000 mensen) ‘wegens vermoeden van knevelarij en beroepsmatige discriminatie’. Naar mijn oordeel, toen en nu, een uiting van bestuurlijke onmacht in een vooral door de politiek veroorzaakt probleem, na het uitbrengen van een rapport (POK), waarin elke deugdelijke analyse ontbrak. Die beslissing werkt tot op de dag van vandaag door in de dienst, die 25 jaar geleden een van de beste uitvoerende diensten was”.

Zoals het nu gaat, gaat het mis. We moeten gezamenlijk aan de bak. Want we kunnen er wat aan doen. Het tij keren bevat een selectie uit Tjeenk Willinks betogen van de afgelopen tien jaar met een terugblik op de context waarin ze werden uitgesproken of geschreven.
Meer info bij uitgeverij Prometheus: https://uitgeverijprometheus.nl/boeken/tij-tegen-paperback/


Op de foto: Caspar van den Berg (links) en Herman Tjeenk Willink (rechts) tijdens de presentatie van Het tij keren.
Caspar van den Berg: “Geen ander idee dan de democratische rechtsstaat biedt ons de vrijheid én de bescherming om onszelf te ontplooien, en geen ander idee dan de democratische rechtsstaat verbindt Nederlanders in hun ontzuilde, grotendeels ontkerkelijkte, en in cultureel en ruimtelijk opzicht pluralistische samenleving”.

 

 

Afscheidscollege prof. Frits van Oostrom over Reynaert en de universiteit met pleidooi voor het Nederlands als academische onderwijstaal

Geschreven op . Gepost in Blogs, Onderwijs. Geen reacties op Afscheidscollege prof. Frits van Oostrom over Reynaert en de universiteit met pleidooi voor het Nederlands als academische onderwijstaal

Veertig jaar lang was prof. Frits van Oostrom hoogleraar. In een overvolle Domkerk in Utrecht sloot hij zijn carriere af met een afscheidscollege op 12 mei 2023. Van 1982 tot 2002 was hij hoogleraar aan de Universiteit Leiden, daarna aan de Universiteit van Utrecht. In 1999 was hij gasthoogleraar aan de Amerikaanse Harvard University.
Van Oostrom is gespecialiseerd in de Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen. Voor zijn wetenschappelijk werk kreeg hij in 1995 de Spinozaprijs. Zijn boek Maerlants wereld werd in 1996 bekroond met de AKO literatuurprijs. Nobel streven over het onwaarschijnlijke maar waargebeurde verhaal van ridder Jan van Brederode werd op 28 oktober 2018 bekroond met de Libris Geschiedenisprijs.
In mei 2023 publiceerde Van Oostrom zijn nieuwste boek De Reynart. Leven met een middeleeuws meesterwerk (uitgeverij Prometheus).

Van Oostrom heeft altijd veel belangstelling gehad voor hoe de universiteit zichzelf definieert, en interfereert met onderwijs en samenleving. In dit verband heeft hij geregeld bestuurswerk verricht, als president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW, 2005-2008) en als voorzitter van de commissie die de Canon van Nederland ontwierp.

De tekst van het afscheidscollege, getiteld Over onderwijs, onderzoek, mijzelf en de toekomst, is te lezen op de site van Neerlandistiek – online tijdschrift voor taal- en letterkunde. Tijdens het college lanceerde Van Oostrom een nieuw onderwijsplan  van de Universiteit Utrecht, een Horizonprogramma voor vergezichten naast de vakstudie, cursussen speciaal voor studenten die zich buiten hun eigen vakgebied willen verdiepen.

Passages uit het afscheidscollege van Frits van Oostrom

“Ook mijn eigen kennismaking met de Reynaert dank ik aan de school. Het was immers een onderwijzer die had getekend voor het boekje dat ik rond mijn tiende las: Reinaart de Vos in de reeks Oud Goud, “verhalen uit vroeger tijden, opnieuw aan Nederlands jeugd verteld”. Man achter de reeks was Pieter de Zeeuw; en het portret van hem waarmee mijn nieuwe boek begint, is tevens bedoeld als eerbetoon aan al die onderwijzers aan wie ons land zoveel te danken heeft, de universiteit voorop – zoals vele togadragers hier uit eigen ervaring zullen bevestigen. Een goede docent kan in een jongemensenleven het verschil maken; niet voor niets is het motto van het eerste deel van mijn boek dan ook een uitspraak van Poelhekke uit 1907: “De leraar is de methode“.

“Het boek was voor hen overduidelijk niet meer het beeldbepalend venster op de wereld; dat venster heette nu Windows. En bovenal waren ze meer eclectisch ingesteld. Ik zag uit deze generatie niet meer de laatste stelling voortkomen die Gerard ’t Hooft in 1972 nog bij zijn dissertatie had gevoegd: “Een maatschappij waarin iedereen heel veel weet over een beetje is te verkiezen boven een maatschappij waarin iedereen een beetje weet over heel veel”.

“Sinds mijn terugkomst uit Harvard heeft het ideaal mij niet meer losgelaten om iets hiervan aan Nederlandse universiteiten te helpen realiseren, hoe anders ons bestel ook is. In Utrecht heeft het even geduurd voordat ik hiervoor bedding vond, maar uiteindelijk is dit gelukt in het Descartes College – Utrechts landelijk unieke universiteitsbrede honoursprogramma op bachelorniveau, voor studenten die wat meer willen en aankunnen. Bij Descartes heb ik acht jaar lang gemengde groepen studenten mogen begeleiden uit alle studierichtingen: geneeskunde, diergeneeskunde, geowetenschappen, geschiedenis, psychologie, rechten, kunstmatige intelligentie, wat niet al. Hen leidde ik twee jaar lang door een programma dat bovenop hun hoofdvakstudie kwam en in de kern uit vier cursussen bestond. Achtereenvolgens: “Waaier van wetenschappen”, waarin ze kennismaakten met heel andere vakken dan hun eigen specialisme, van stamcelonderzoek tot bijbelwetenschap, en met als aftrap waarom astrologie wel of geen wetenschap zou zijn”.

“Teruglopend naar de trein, dacht ik heel vaak na zo’n wekelijkse avond bij Descartes: zo is de universiteit bedoeld”.

“Het is ook een veel internationaler en moderner boek geworden, dat aanhaakt bij Umberto Eco over het open kunstwerk, Philip Roth over romans als wraakfantasie en bij de Franse filosoof André Glucksmann die nog niet zo lang geleden de renardie aanbeval als hedendaagse vorm van liberté. En tegen het slot komt zelfs natuurkundige Richard Feynman nog even langs met diens overtuiging dat wetenschappelijke kennis de beleving van schoonheid niet in de weg zit, maar juist kan verdiepen. Dat geldt voor mij zeer zeker bij de Reynaert, en mijn boek tracht aan geleerdheid én genieten recht te doen. En zelfs bepleit ik om het Nederlandse politieke vocabulair te verrijken met een reynaerdeske term voor een in de politiek o zo bekend verschijnsel: de firapeeloplossing. (Ik hoop natuurlijk dat u dit gaat opzoeken.)”

“Zo ben ik al met al, denk ik, zowel mijn discipline trouw gebleven als met de tijd meegegaan. Maar in één opzicht heb ik dat laatste opzichtig niet gedaan. Mijn wetenschappelijke voertaal is altijd hoofdzakelijk het Nederlands gebleven. Dat heeft ontegenzeggelijk nadelen gehad, en mij internationaal gesproken teveel achter een doorkijkspiegel laten zitten. Dat is vandaag de dag zo tegendraads, dat ik bij het scheiden van de markt behoefte voel er iets van te rechtvaardigen. In hoofdzaak zijn mijn motieven drieërlei geweest”.

“In de eerste plaats moet in interpretatieve vakken als de mijne vrijwel alles in taal worden gevangen. Cijfers zijn uitermate welkom, en digitale data zijn een aanwinst, maar de bewijskracht van getallen kan bij ons niet zonder op zijn minst equivalente precisie in de woorden. Modale bepalingen zijn onze decimalen. Dat vereist aanmerkelijke taalbeheersing, en met alle respect voor mijn eigen Engels en voor hoe mij dat op Harvard afging, weet ik toch als eerste dat dat Engels lang niet zo compleet is als mijn Nederlands: die prachtige taal waarin alles zich laat uitdrukken wat je maar zou willen, als je maar je best doet. Alleen al om die reden blijf ik bij hoge voorkeur schrijven in mijn moedertaal: de eerste die je leert, de laatste die je vergeet”.

“Minstens zo belangrijk als het publiceren is het onderwijs. Ook daarin wil je toch het liefste op je allerbest zijn. En dat betekent niet slechts informatie overdragen, maar ook bezielen, inspireren en jonge mensen raken. Dat soort effecten zijn moeilijk meetbaar en behoeven niet speciaal getoetst te worden, maar je voelt ze wel – als een college slaagt. En voor velen zijn het juist die ervaringen die hun het beste bijblijven van onderwijs, waarbij de rol van humor en emotie niet te onderschatten valt. Veel liever dan te onderpresteren in het Engels, ben ik daarom liefst blijven doceren in het Nederlands, de enige taal waarvan ik alle registers kan bespelen”.

“Mijn derde motief ligt strikt genomen buiten de universiteit, en hangt samen met mijn sterke drang een veel breder publiek te bereiken dan enkel de collega’s. Misschien schemert daarin nog iets door van die behoefte uit de jaren zeventig om met de neerlandistiek maatschappelijk relevant te zijn. In elk geval: dat brede publiek bestaat ter dege, en is zeer groot en serieus te nemen in het Nederlandse taalgebied. En laten we daar bovenal blij mee zijn. Wij zijn vandaag de dag gemiddeld een goed opgeleid land, en een echt boekenland, met een fijnmazig netwerk van goede boekhandels; met dikwijls boeken in de woonkamer en waar het de normaalste zaak ter wereld is om op verjaardagen een boek cadeau te doen. Die boeken zijn, in marketingtermen, maar zelden need to know, maar wel vaak nice to know. En kennis is niet enkel macht, kennis is ook lust – en zo bereikt de academische nonfictie op het gebied van taal, literatuur en geschiedenis in Nederland oplages waaraan de grote buitenlanden verhoudingsgewijs niet kunnen tippen”.

“Ik beschouw het als een aspect van de maatschappelijke verantwoordelijkheid waar onze universiteiten tegenwoordig zo graag prat op gaan om ook dit bredere publiek te blijven bedienen, en ons niet enkel leeg te schrijven in artikelen voor vakgenoten maar op gezette tijden ook boeken af te leveren die leesbaar zijn met behoud van wetenschappelijke standaarden. Er speelt voor mij hier ook een punt van academisch burgerschap in een verbonden samenleving. De taal van onze wetten, de Statenbijbel, de taal van onze media, het parlement, de straat en Koot en Bie – die moet de universiteit niet cancelen”.

“Juist wie diversiteit en inclusie hoog in het vaandel voert, moet kunnen leven met intellectuele en talige diversiteit. En dus het Nederlands als taal van wetenschap weten te integreren in Erkennen & Waarderen, en hen die dit beogen hun Nederlands niet tegenmaken”.

“Als de universiteit een Engelstalige monocultuur wordt, belanden we pas echt in middeleeuwse toestanden, met hun vervaarlijke afstand tussen hoogopgeleiden en de rest”.

“Van uitgever Mai Spijkers, die toen ik vroeg hoe dik Maerlants wereld mocht worden, antwoordde “Maakt mij niet uit – schrijf maar zoals jij denkt dat goed is, ik geef het uit”.

Lees het hele afscheidscollege: Reynaert en de universiteit – Over onderwijs, onderzoek, mijzelf en de toekomst, door Frits van Oostrom, Neerlandistiek, 15 mei 2023: https://neerlandistiek.nl/2023/05/reynaert-en-de-universiteit/

De Reynaert: https://uitgeverijprometheus.nl/boeken/reynaert-gebonden/

Horizonprogramma voor vergezichten naast de vakstudie: https://dub.uu.nl/nl/nieuws/horizonprogramma-voor-vergezichten-naast-de-vakstudie

Essaywedstrijd: Waarom het beleid in Nederland (bijna) altijd faalt. Inzenden tot 8 juni

Geschreven op . Gepost in Algemeen, Blogs. Geen reacties op Essaywedstrijd: Waarom het beleid in Nederland (bijna) altijd faalt. Inzenden tot 8 juni

Waarom faalt het beleid in Nederland (bijna) altijd? De Nieuwe Denktank is op zoek naar de fundamentele oorzaken van falend beleid in Nederland en heeft daartoe een essaywedstrijd. Iedereen is welkom mee te doen.

“We zien steeds meer voorbeelden van mislukt beleid, zoals de problematische afwikkeling van de toeslagenaffaire, de door de rechter afgeschoten asielwetgeving, de mislukte digitalisering van het burgerlijk procesrecht, de haperende compensatie van de mijnbouwschade in Groningen, het onhoudbare PAS-systeem voor stikstofvergunningen, de onevenwichtige compensatie voor de energieprijzen, het onbegrijpelijke belasting- en toeslagenstelsel, het niet kunnen afschaffen van BTW op groente en fruit, het zijn maar een paar recente voorbeelden van een overheid die er niet meer in slaagt om beleid te maken dat functioneert

Dit soort mislukkingen zijn er natuurlijk altijd geweest. Maar het zijn niet langer incidenten. Het is tegenwoordig makkelijker voorbeelden te noemen van beleid dat is mislukt of heeft gezorgd voor een verslechtering, dan van beleid dat succesvol is geweest, beleid dat ook daadwerkelijk de verbetering heeft gebracht die het beoogde.

Dit toenemende beleidsfalen is zichtbaar op alle domeinen van het overheidsbeleid. Het ligt daarom voor de hand dat de oorzaken van dit falen fundamenteel zijn en niet afhangen van toevallige omstandigheden of van een bepaald beleidsterrein. Wat zijn de oorzaken van dit falen? De Nieuwe Denktank gaat ernaar op zoek!

De Nieuwe Denktank is een initiatief van vrije en zelfbewuste burgers, die zich in hun dikwijls schaarse vrije tijd bezig houden met verbetering van de publieke zaak, omdat ze niet werkloos willen toekijken hoe die steeds maar verder verslechtert. Het zijn mensen uit de praktijk, ambtenaren, werknemers en ondernemers die dikwijls aan den lijve ondervinden hoe nieuw beleid niet geschikt is voor de werkelijkheid. Die mensen zijn er natuurlijk niet alleen binnen De Nieuwe Denktank. Daarom willen we iedereen uitnodigen om deel te nemen aan de essaywedstrijd.

Wij zijn op zoek naar uw visie op de fundamentele oorzaken van falend beleid in Nederland. Graag zien wij uw visie geïllustreerd met concrete voorbeelden die uw analyse ondersteunen. De lengte van uw essay mag u – binnen enige grenzen – zelf bepalen. Dat kan variëren tussen 1.000 en 8.000 woorden, waarbij geldt dat langer niet noodzakelijk beter is. Er zijn geen andere vormvereisten”.

De beoordeling

De winnaar van de wedstrijd ontvangt een boekenbon t.w.v. € 250,-. Publicatie van het winnende essay en eventueel andere essays in de symposiumbundel gebeurt in overleg met de auteur. Indien dat wenselijk is, kan anonimiteit worden gegarandeerd.

Deadline 8 juni

Deadline voor het essay is 8 juni 2023. Inzenden kan per e-mail naar: info@denieuwedenktank.nl

Symposium op 20 juni

De Nieuwe Denktank organiseert in centrum De Balie in Amsterdam op 20 juni 2023 het symposium Waarom faalt het overheidsbeleid (bijna) altijd? Deelname is gratis. Aanvang 20.00 u. Zie verder op: https://denieuwedenktank.nl/waarom-faalt-het-overheidsbeleid-bijna-altijd-symposium-20-juni-2/ (Niet meer beschikbaar) Zie: https://www.brekt.nl/symposium-waarom-faalt-het-overheidsbeleid/

Meer info over de essaywedstrijd op De Nieuwe Denktank: https://denieuwedenktank.nl/essaywedstrijd-waarom-faalt-het-beleid-in-nederland-altijd/

De Nieuwe Denktank

Doel van de Nieuwe Denktank (opgericht in juni 2022) is een bijdrage leveren aan het openbreken van het politieke debat. Om achter de modellen, akkoorden en procedures de echte politieke afwegingen en belangen zichtbaar te maken, en hierover het debat aan te jagen. Zo kan ander en beter beleid worden ontwikkeld dat op een breed draagvlak in de Nederlandse samenleving kan rekenen.
Lees verder over bestuur, directie, curatorium en beleidsplannen op De Nieuwe Denktank: https://denieuwedenktank.nl/over/

U P D A T E

Winnaars essaywedstrijd De Nieuwe Denktank bekend: Anja van Gorsel en Mona Keijzer, Blogs Beroepseer, 10 juli 2023: https://beroepseer.nl

 


Foto helemaal bovenaan is gemaakt door Paweł Englender

Steun oproep van De Bevlogen Huisartsen voor directe beschikbaarheid van ‘Meer tijd voor de patiënt’ voor álle patiënten en hun huisartsen

Geschreven op . Gepost in Blogs, Zorg. Geen reacties op Steun oproep van De Bevlogen Huisartsen voor directe beschikbaarheid van ‘Meer tijd voor de patiënt’ voor álle patiënten en hun huisartsen

Honderden bevlogen huisartsen roepen de brancheorganisatie voor zorgverzekeraars Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de politiek op om Meer tijd voor de patiënt toegankelijk te maken voor álle huisartsen, zonder aanvullende eisen.
Op 1 april 2023 gingen de eerste huisartsen van start met Meer tijd voor de patiënt,  een belofte uit 2018 die nu, zij het gefaseerd, ingevoerd wordt. Het idee is dat huisartsen bijvoorbeeld de tijd voor een consult van tien naar vijftien minuten brengen, zodat er meer tijd voor de patiënt in de spreekkamer is.

Vanaf  april 2023 mag per kwartaal steeds 25% van de huisartsen ‘meedoen’, waardoor in het eerste jaar in totaal 137,5 miljoen van de beschikbare 220 miljoen euro niet wordt uitgegeven. De Bevlogen Huisartsen vinden het niet kunnen dat er 137,5 miljoen aan zorggeld op de plank blijft liggen bij zorgverzekeraars. Daarom doen zij deze oproep met verzoek te reageren voor 1 juli 2023.

Huisartsenzorg complexer

In april 2023 verscheen van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) het rapport De basis op orde. In dit goed onderbouwde rapport signaleert de Raad een “toename van complexe problemen …. en multimorbiditeit in de eerste lijn”. Het rapport bevestigt precies waarom meer tijd voor de patiënt noodzakelijk is. Huisartsen lossen het grootste deel van de zorgvragen zélf op tegen de laagste kosten.

Ongeveer 90% van alle zorgvragen worden voor slechts 4% van het totale gezondheidszorgbudget opgelost door huisartsen. De RVS pleit net als De Bevlogen Huisartsen voor een sterke eerste lijn, waarin de huisarts een belangrijke rol speelt. “Goede huisartsgeneeskundige zorg wordt gekenmerkt door continue, persoonsgerichte, integrale en samenhangende zorg. Deze persoonlijke continuïteit – van een huisarts die zijn patiënten al langere tijd kent – leidt tot minder sterfte, snellere herkenning van ziekten, meer zorg op maat, betere adviezen, minder overdiagnostiek en minder verwijzingen”.

Vertrouw huisarts

De RVS signaleert tegelijkertijd ook, dat “de bekostiging en inkoop van eerstelijnszorg door zorgverzekeraars … veelal niet gericht (is) op het optimaliseren van deze grote maatschappelijke waarde, maar op efficiënte productie en financiële beheersing … van de eerstelijnszorg zelf”.

Precies dát is wat er gebeurt bij het uitrollen van Meer tijd voor de patiënt: niet het vertrouwen dat huisartsen zélf goed weten hoe ze het geld voor meer tijd voor de patiënt moeten inzetten staat voorop, maar de verantwoordingseisen (regioplannen, praktijkplannen, intervisie, monitoring) en de financiële beheersing (inhouden van 137,5 miljoen van het budget).

Geef huisartsen de ruimte

De RVS  doet dan ook een belangrijke oproep: “Zorg dat zorgverleners en ondersteuners tijd en ruimte hebben om zodanig te handelen… Zorg daartoe ook dat zij zo min mogelijk gehinderd worden door administratieve lasten en verantwoordingseisen vanuit zorgverzekeraars”.

Over Stichting De Bevlogen Huisartsen

Zes jaar na de breed gedragen actie Het Roer Moet Om (HRMO) zien huisartsen zich weer genoodzaakt te strijden voor de inhoud van hun vak. Huisartsen zijn bevlogen professionals die als geen ander weten wat hun patiënten nodig hebben. Dat is voor elke plek uniek en vraagt steeds om maatwerk. Huisartsen weten dat en zijn daar ook voor opgeleid.

Stichting De Bevlogen Huisartsen (DBH) is opgericht (juni 2022) om de positie van praktijkhoudende huisartsen ten opzichte van zorgverzekeraars te verbeteren. Met bijna 700 donateurs heeft de stichting vier acties opgezet om op de lange termijn de positie van praktijkhoudende huisartsen te verbeteren.

De Bevlogen Huisartsen komen op voor de belangen van huisartsen die zelfstandig en dicht bij de patiënt hun vak willen uitoefenen. Dat doen we door kritisch naar contracten met zorgverzekeraars te kijken, door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) aan te spreken op haar toezichthoudende rol én door de politiek te wijzen op de ongelijkwaardige positie van de huisarts ten opzichte van zorgverzekeraars. Ook steunen zij de huisartsen in hun gerechtvaardigde wens om eerst en vooral huisarts voor hun patiënt te zijn. Zij willen dat huisartsen het vertrouwen krijgen om hun werk goed uit te voeren.

Meer tijd voor de patiënt moet direct beschikbaar komen voor alle patiënten en hun huisartsen, De Bevlogen Huisartsen, 28 april 2023: https://debevlogenhuisartsen.nl

De Bevlogen Huisartsen (DBH): https://debevlogenhuisartsen.nl

Voorzitter van De Bevlogen Huisartsen Christof Zwart benoemd tot Ridder in de orde van Oranje Nassau: https://debevlogenhuisartsen.nl

De basis op orde – Uitgangspunten voor toekomstgerichte eerstelijnszorg, Raad voor Volksgezondheid & Samenleving, 3 april 2023: www.raadrvs.nl

De Bevlogen Huisartsen willen dat huisartsen de ruimte hebben om goede zorg te leveren en het vertrouwen krijgen om te doen wat het beste is voor de patiënt.
Dit doen zij door zowel zorgverzekeraars als politiek te beïnvloeden

Psychische aandoeningen zijn de meest gemelde beroepsziekten

Geschreven op . Gepost in Algemeen, Blogs. Geen reacties op Psychische aandoeningen zijn de meest gemelde beroepsziekten

In 2022 meldden 683 bedrijfsartsen 2.971 beroepsziekten. Bij 87% van de beroepsziektemeldingen zijn de mensen tijdelijk arbeidsongeschikt. Bij 6,4% zijn zij blijvend (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt door een beroepsziekte.. Dit blijkt uit het op 11 mei 2023 verschenen rapport Kerncijfers 2023 van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.

Bedrijfsartsen van het Peilstation Intensief Melden rapporteren 111 nieuwe beroepsziekten per 100.000 werknemers in 2022. Psychische aandoeningen hebben de hoogste incidentiecijfers. Hierna komen de aandoeningen aan het houding- en bewegingsapparaat en luchtwegaandoeningen (meestal door coronavirus), neurologische aandoeningen, gehooraandoeningen en huidaandoeningen. De vier economische sectoren met de meeste beroepsziekten per 100.000 werknemers zijn: het onderwijs (163), groot- en detailhandel (151), industrie (137), en gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (116).

Kerncijfers 2023 is opgesteld in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het rapport geeft een overzicht van het aantal geregistreerde beroepsziekten, de aard ervan en de verdeling binnen sectoren en beroepen in Nederland. Daarnaast beschrijft het wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen met betrekking tot beroepsziekten.

Psychische beroepsziekten

Hoewel publicaties in de media en ervaringen van bedrijfsartsen in de spreekkamer anders doen vermoeden, neemt het aantal gemelde psychische beroepsziekten jaarlijks geleidelijk iets af

In 2022 melden 408 bedrijfsartsen 1.431 psychische beroepsziekten, dat is minder dan in voorafgaande jaren. Hoewel krapte op de arbeidsmarkt voor veel druk op werknemers zorgt en dit ook bij herhaling ter sprake komt tijdens de spreekuren, is dit niet direct terug te zien in het aantal meldingen. Uit recente publicaties blijkt dat er discussie is over de definitie van de diverse psychische ziektebeelden. Dat stress kan leiden tot klachten is wel duidelijk. De betekenis van de term burn-out is echter niet eenduidig, waardoor de een dit ziet als een gevolg van langdurige stress en de ander van mening is dat burn-out niet bestaat. Iedereen is het er wel over eens dat behandeling helpt om de lijdensdruk van stress te verlichten.
De rangorde van meldingen van psychische beroepsziekten is al jaren ongewijzigd: overspanning en burn-out op nummer één, gevolgd door PTSS en daarna depressie.

De burn-out bubbel – Het échte verhaal

In 2022  verscheen het boek De burn-out bubbel – Het échte verhaal van Wilmar Schaufeli en Jan Jaap Verolme. Het boek start met een historische schets. Het begrip burn-out is in de jaren zestig ontstaan, waarbij de klinisch psycholoog en psychoanalyticus Freudenberge wordt gezien als de geestelijk vader en Christina Maslach als de geestelijk moeder van burn-out. De auteurs adviseren de term burn-out te reserveren voor de ziektebeelden met ernstige klachten, en de wat minder ernstige beelden te benoemen als overbelasting/surmenage en de milde beelden als spanningsklachten.

In de ban van burn-out – Over de grenzen van stress

In hetzelfde jaar verscheen het boek In de ban van burn-out – Over de grenzen van stress van Christiaan Vinkers. In zijn boek laat hij zien hoe moeilijk het is om de diagnose burn-out te stellen en zet hij de problemen die hij daarmee heeft systematisch op een rij in tien punten. Hij is van mening dat burn-out niet bestaat en er beter gesproken kan worden van langdurige, ernstige stress. Het boek bevat een heldere uitleg over wat op dit moment bekend is over de diverse stresssystemen in ons lichaam en hoe die samenwerken.

Vinkers houdt een pleidooi om mensen die psychische klachten hebben door te veel stress en bij wie de veerkracht te kort schiet ruimhartig te helpen, en niet te eisen dat er door een deskundige eerst een diagnostisch etiket moet worden geplakt om voor behandeling van de klachten en vergoeding van de kosten in aanmerking te komen.

Mentale klachten voorkómen bij zorgmedewerkers

Werken in de zorg gaat gepaard met een hoge werkdruk. Sinds de coronapandemie is door personeelstekorten verzuim bij zorgmedewerkers de urgentie om aan deze werkdruk iets te doen alleen maar groter geworden. In 2021 is daarom een leidraad ter voorkoming van mentale klachten bij zorgmedewerkers ontwikkeld. Aan de hand van vier stappen wordt een wetenschappelijk onderbouwde aanpak beschreven. Deze is bedoeld voor werkgevers en HR-medewerkers, arboprofessionals en zorgmedewerkers zelf. De leidraad bestaat uit vier adviezen:

  1. Een effectieve aanpak van de mentale gezondheid begint bij directie en leidinggevenden
  2. Faciliteer een werkomgeving waarin zorgmedewerkers veilig en openlijk kunnen praten over hun mentale gezondheid
  3. Heb aandacht voor (beginnende) mentale klachten van zorgmedewerkers en maak tijdig een gesprek hierover mogelijk
  4. Zorg voor passende interventies, en biedt deze actief aan, aan zorgmedewerkers die dit nodig hebben of hier behoefte aan hebben

Downloaden Kerncijfers Beroepsziekten 2023, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Amsterdam, mei 2023: https://beroepseer.nl

Psychische aandoeningen meest gemelde beroepsziekten in 2022, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, 11 mei 2023: www.beroepsziekten.nl/content/kerncijfers-beroepsziekten-2023

Nederlands Centrum voor Beroepsziekten: www.beroepsziekten.nl/

Zorgzame buurten hebben de toekomst. Vijftien inspirerende initiatieven die het systeem trotseren

Geschreven op . Gepost in Blogs, Zorg. Geen reacties op Zorgzame buurten hebben de toekomst. Vijftien inspirerende initiatieven die het systeem trotseren

“Zorgzame gemeenschappen leveren de samenleving geld op en brengen veel ouderen geluk. Zonder zorgzame gemeenschappen zullen we er niet in slagen de ouderenzorg toekomstbestendig te maken”. Dat zei Marcel Canoy, hoogleraar gezondheidseconomie en dementie aan de Vrije Universiteit op woensdag 10 mei 2023 in Nieuwspoort in Den Haag bij de presentatie van het rapport Zorgzame buurten aan leden van de Tweede Kamer.

Zorgzame gemeenschappen hebben de toekomst en zijn onmisbaar om de ouderenzorg toekomstbestendig te maken. Maar het systeem ligt nog te vaak dwars, zodat grensoverschrijdende initiatieven voor woonzorg onvoldoende kans krijgen. Dat is de kernboodschap van de bundel Zorgzame buurten, die vijftien inspirerende initiatieven beschrijft die het systeem weten te trotseren en zorgzame gemeenschappen realiseren.

De initiatieven kwamen tot stand vanuit de domeinen burgers, welzijn, zorg en wonen. Doel is: samen leven in de buurt met een heterogene populatie. Jongeren en ouderen, ouderen zonder hulpvragen en ouderen met hulpvragen, hoogopgeleiden en praktisch opgeleiden. Zorg wordt geleverd als die nodig is, maar het vertrekpunt zijn burgers, hoe ze wonen en leven. De kracht van iedereen wordt zoveel mogelijk benut en mensen helpen elkaar waar het kan.

Kastje naar de muur

Het is mooi om initiatieven in het zonnetje te zetten, de werkelijkheid laat evenwel zien dat het systeem vaak dwarsligt. Waarom dwarsliggen op iets wat onvermijdelijk onze toekomst is en wat zoveel baten oplevert, zonder verliezers? De bundel is tot stand gekomen door samenwerking van Movisie, landelijk kennisinstituut voor het sociaal domein; NLZVE, landelijk netwerk van bewonersinitiatieven in welzijn, wonen en zorgen en Vilans, kennisorganisatie voor zorg en ondersteuning. De bundel ontrafelt de valkuilen en obstakels en biedt beleidsmakers en burgers een handreiking hoe de obstakels te omzeilen.

Het meest in het oog springende obstakel waar initiatieven tegenaan lopen zijn de verschillende financieringsbronnen waaruit activiteiten betaald worden. Dat leidt regelmatig tot frustraties. Initiatiefnemers worden van het kastje naar de muur gestuurd;  bewezen succesvolle initiatieven worden niet structureel gefinancierd.
Een ander, wellicht onderbelicht, obstakel is de cultuur binnen het zorgdomein. Het zorgsysteem is nog onvoldoende klaar om gelijkwaardig samen te werken met gemeenschappen en wat te denken van kwaliteit van leven in plaats van het vermijden van risico’s. Ook de zorg komt in beweging, maar die heeft vooralsnog de kenmerken van een ‘Processie van Echternach’: drie stappen vooruit en twee achteruit.

De bundel is een uitvloeisel van Marcel Canoy’s manifest Gezond ouder worden doe je samen in de buurt, ondertekend door een keur aan prominenten en daarna nog door honderden anderen. Zie: Manifest bepleit ruimte voor buurtinitiatieven in de zorg, door Marcel Canoy, Sociale Vraagstukken, 17 februari 2023: www.socialevraagstukken.nl

Zorgzame buurten trotseren het systeem. Bundel ‘Zorgzame buurten’ overhandigd aan Tweede Kamer, Movisie, 10 mei 2023: www.movisie.nl/publicatie/zorgzame-buurten-trotseren-systeem

Downloaden bundel Zorgzame buurten. Inspirerende initiatieven die het systeem trotseren, door Marcel Canoy, Jan Smelik en Marcel Ham (redactie), Movisie, juni 2023: https://beroepseer.nl