Skip to main content

Redactie Beroepseer

Verborgen waarden van de jeugdzorg

Ouders weten maar al te goed dat de opvoeding van hun kinderen geen puur technische, neutrale kwestie is, maar dat deze gepaard gaat met bepaalde waarden en verwachtingen ten aanzien van de opvoeding zelf en ten aanzien van de ontwikkeling van hun kinderen. Maar binnen de professionele zorg voor kinderen en gezinnen lijkt de aandacht voor deze inhoudelijke punten – zoals de pedagogische visie of de waarden van de jeugdzorgsector – steeds meer naar de achtergrond te verdwijnen. De focus lijkt vooral gericht te zijn op objectieve en waardeneutrale thema’s zoals “effectiviteit” en “evidence-based practice”. Maar is deze claim voor objectiviteit wel terecht, of spelen dit soort normatieve thema’s ook een rol in de keuzes die gemaakt worden in de jeugdzorgsector?

In het proefschrift Unraveling the Hidden Curriculum. Values in Youth Care Interventions and Youth Policy van dr. Marit Hopman  worden deze, veelal impliciete waarden onderzocht en zichtbaar gemaakt. Haar onderzoek toont aan dat jeugdzorg-interventies en maatregelen op het gebied van jeugdbeleid niet alleen gebaseerd zijn op feiten en objectieve gegevens, maar dat deze interventies en maatregelen ook uitdrukkingen zijn van bepaalde waarden en ideeën over de “goede opvoeding” en de “goede ontwikkeling”.
Hoewel de resultaten in het algemeen laten zien dat interventies en beleidsmaatregelen vooral gericht zijn op waarden zoals veiligheid en prestatie, blijken er ook verschillen te bestaan tussen interventies en beleidsmaatregelen onderling en binnen interventie en jeugdbeleid zelf.
De resultaten hebben belangrijke implicaties voor zowel de praktijk van de jeugdzorg als voor het onderzoek dat binnen dit werkveld uitgevoerd wordt.

Klik hier voor proefschrift Unraveling the Hidden Curriculum. Values in Youth Care Interventions and Youth Policy, met samenvatting in het Nederlands van dr. Marit Hopman (Faculteit Sociale Wetenschappen, Pedagogiek, Universiteit van Utrecht): https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/254581

Henk Oosterling over vakmanschap als levensstijl

Op de website van Sociale Vraagstukken staat een prachtig interview met Henk Oosterling, de initiatiefnemer van Vakmanstad in Rotterdam dat ervoor zorgt dat jongeren een echt vak leren. Daarmee zet Oosterling vakmanschap opnieuw op de kaart. Hij ziet het als een levensstijl en wil dat jongeren opgroeien tot verantwoordelijke “eco-sociale burgers”.

Vorig jaar november bedacht Oosterling het Vakhuis voor jongeren: “Een nieuw soort buurthuis voor jongeren van 10 tot 14 jaar, na schooltijd. Waar hun vakmanschap wordt bijgebracht in de techniek, zorg, gezondheid, ICT en cultuur. Anders dus dan het ‘ouderwetse’ club- of buurthuis waar jongeren vooral worden beziggehouden. ‘Niet chillen, maar skillen’.
Dus als je hoort dat jongens iets leuk vinden – aan een auto prutsen, gitaar spelen, de kozijnen verven, een website bouwen – dan vormt dat een aanknopingspunt om iets te doen:
“Kunnen denken in ambities en die versterken, zodat die jongeren via stages uit hun zeer beperkte netwerk komen”.

Via een nog hogere schaal van een Vakwerf voor 14- tot 19-jarigen is het de bedoeling dat de jongeren een echt vak met ambitie leren: “Zodat ze er zich uiteindelijk op hun 18e van bewust zijn dat het leven draait om relaties. Dat ze als individuen opereren in netwerken, waarin de mens met andere mensen en alle andere wezens moet samenleven, waarbinnen ze dus een eco-sociale verantwoordelijkheid dragen”.

Klik hier voor het interview Henk Oosterling van Rotterdam Vakmanstad: ‘Niet chillen maar eco-sociaal skillen’, door Michiel Bussink, 10 oktober 2012

Op www.socialevraagstukken.nl publiceren en debatteren onderzoekers en deskundigen op basis van data en empirie over maatschappelijke kwesties.

Zie ook de video op de website van Beroepseer: Vakmanstad = jongerenwerk nieuwe stijl

Leraar Jelmer Evers over een andere manier van lesgeven

jelmer eversJelmer Evers is docent geschiedenis op de school voor havo/vwo UNIC in Utrecht. Hij heeft meegewerkt aan de op 1 oktober 2012 op Nederland 2 uitgezonden documentaire De avond van het onderwijs waarin hij liet zien hoe hij zijn leerlingen individueel en op maat onderwijs geeft. Daarbij zet hij Facebook, YouTube en Twitter enthousiast in. Geen klassikale instructies meer geven, maar YouTube-colleges. Flipping the classroom wordt dat genoemd, ofwel het omdraaien van de les.

Evers was op 11 oktober 2012  te gast in het op internet te bekijken programma Top Names van Fast Moving Targets waarin Erwin Blom en Roeland Stekelenburg hem interviewen over zijn andere manier van lesgeven.
In de video wordt gerefereerd aan een voorgaand gesprek met Maurice de Hond, die sinds een jaar actief is in het onderwijs en plannen heeft om nieuwe scholen te starten. Deze video, We bereiden de jeugd voor op het verleden in plaats van de toekomst, is te zien op:
https://www.youtube.com/watch?v=CJhR5uDI4Ik

Het gesprek met Evers duurt 42 minuten.

 

Soms kun je het alleen maar fout doen

Soms kun je het alleen maar fout doen – Hoe de pleegzorg worstelt met vermoedens van seksueel misbruik, door Simen van der Goot, Douwe van den Berg en Mark Mieras, oktober 2012: https://beroepseer.nl/

Wie echt wil weten hoe de jeugdzorg-keten omgaat met verdenking van seksueel misbruik in de pleegzorg, moet met hulpverleners gaan praten; zij kennen de situaties van ‘binnen uit’. Daarom nodigden de auteurs in totaal negenenvijftig professionals uit om in drie sessies te reconstrueren wat er in de loop der jaren voor en na de verdenking allemaal is gebeurd.

Professionals in de jeugdzorg over seksueel misbruik

Onder de titel Omringd door zorg, toch niet veilig presenteerde de commissie-Samson op 8 oktober 2012 de resultaten van haar onderzoek naar seksueel misbruik van minderjarigen die onder verantwoordelijkheid van de overheid zijn geplaatst in (rijks)instellingen en pleeggezinnen.

Met Vakmanschap aan Zet*) droegen Douwe van den Berg en Simen van der Goot bij aan dit onderzoek. Ze schrijven dat ze dat deden door “het organiseren van:

  • een aantal intensieve werksessies, getiteld Vakmanschap aan Zet, met uitvoerende professionals;
  • een Ronde Tafel bijeenkomst met pleegouders;
  • een werkbijeenkomst met bestuurders van instellingen, ministerie van VWS en de brancheorganisatie Jeugdzorg Nederland;
  • Enkele commissieleden waren bij de Vakmanschap aan Zet sessies aanwezig.

De commissie was erg tevreden met ons deelonderzoek, omdat het “weergeeft hoe het écht gaat” en “daadwerkelijke handvaten biedt voor verbeteringen”, aldus de reacties. Veel van de concrete voorstellen die de commissie deed zijn mede ingegeven door ons onderzoek. Daar zijn we erg trots op!

We hebben een artikel geschreven naar aanleiding van ons deelonderzoek: Soms kun je het alleen maar fout doen. Belangrijkste conclusies en aanbevelingen daaruit:

  • bij (vermoeden van) seksueel misbruik gaat prioriteit uit naar de bewijslast, niet naar veiligheid/welzijn van het kind;
  • maak rapportages verhalend en doelgericht (ipv protocol-gericht): seksueel misbruik genereert nu een lawine aan rapportages waardoor de kern zoekraakt (in een van de gevallen 1800 pagina’s in 3 maanden);
  • versterk op de werkvloer de kennis over het signaleren van seksueel misbruik;
  • gebruik ‘serious cases’ om van te leren: bij evaluatie wordt er vaak alleen getoetst of het protocol goed is gevolgd;
  • neem meer tijd voor eigen observaties zodat je niet hoeft terug te vallen op algemene omschrijvingen in het dossier;
  • bij (vermoedens van) seksueel misbruik worden weliswaar vele acties ingezet, echter zonder heldere regie; voor alle betrokkenen blijft onduidelijk wat de stand van zaken is, wat de strategie is, en welke acties gewenst zijn”.

Noot
*) De methode Vakmanschap aan Zet geeft inzicht en biedt handvaten om de samenwerking van professionals rond een multi-probleem gezin te verbeteren. Hun vakmanschap staat centraal. www.amsterdam.nl/vakmanschapaanzet (Site Vakmanschap aan zet  is opgeheven). Zie site van Simen van der Goot: http://www.simenvandergoot.nl/nl/vakmanschap-aan-zet.html)

Klik hier voor lezen en downloaden van Soms kun je het alleen maar fout doen, door Simen van der Goot, Douwe van den Berg en Mark Mieras, oktober 2012: https://beroepseer.nl/

Rapport commissie-Samson: ‘Omringd door zorg, toch niet veilig’ (Deel 1), 8 oktober 2012, Rijksoverheid: www.rijksoverheid.nl

Zie ook de video met Douwe van den Berg: Vakmanschap aan zet met samenwerkende professionals, op site Beroepseer, 9 mei 2012: https://beroepseer.nl

Gestreste academici in Groot-Brittannië

Academici lijden steeds meer aan stress als gevolg van te hoge werkdruk, management en de cultuur van lange werkuren, aldus een onderzoek in Groot-Brittannië.
Onhaalbare deadlines, acute tijdsdruk en de noodzaak snel te werken behoren ook tot de algemene klachten volgens een onderzoek naar stress op het werk onder meer dan 14.000 medewerkers van universiteiten. Personeel werd door de University and College Union (UCU), de grootste vakbond in Groot-Brittannië voor leraren in het hoger onderwijs, gevraagd op welke gebieden zij het meest stress ondervonden, zoals tegenstrijdige eisen van het management, werklast en tijdsdruk.

Academici ervaren veel meer stress op die gebieden dan andere beroepsgroepen, blijkt uit het onderzoek. Op een schaal van 1 tot 5, is het stressniveau van universitair personeel 2,51 (als welbevinden wordt beoordeeld op een schaal van 1 tot 5 is 1 het hoogste stressniveau).

Deze situatie is verslechterd in de afgelopen vier jaar, sinds de publicatie van het rapport van de Health and Safety Executive, Psychosocial Working conditions in Britain in 2008. Daarin stond dat als het aankwam op eisen betreffende tijd, academici een stressniveau van 2,61 hadden, vergeleken met 3,52 op andere terreinen. De UCU noemt twintig instituten die het meest gestreste personeel hebben.

“De resultaten laten zien dat stress onder academici veroorzaakt wordt door verschillende factoren”, aldus Stephen Court tegen Jacques Grove van de Times Higher Education. Court is senior onderzoeker bij de UCU en samensteller van het rapport: “Er wordt druk uitgeoefend om financiële middelen te werven voor onderzoek vanwege het nieuwe kader van excellentie waarbinnen onderzoek moet worden gedaan, terwijl leraren het gevoel hebben dat zij zich veel meer moeten inspannen om onderwijsmethoden te verbeteren sinds de collegegelden zijn verhoogd. Er wordt ook druk uitgeoefend om goede resultaten te behalen in de National Student Survey”. Deze Survey geeft een overzicht van de beoordeling van alle laatstejaars studenten in Groot-Brittannië over de kwaliteit van het onderwijs dat ze genoten hebben.
Het UCU onderzoek, gehouden in april 2012, ondervroeg universiteiten ook over het aantal per week gewerkte uren.

Personeel van de universiteit van East-London (UEL) werkte het langst; 53,7 procent van de respondenten werkte meer dan vijftig uur per week. Deze uitkomst heeft de UCU-leden doen besluiten deze herfst te gaan staken vanwege de voorgestelde veranderingen in de classificering van de werklast. De UEL werd gevolgd door de Oxford Brookes universiteit waar 51,8 procent van de respondenten zei meer dan vijftig uur per week te werken.
Vergelijk dat met de Universiteit van Brighton, waar slechts 22,7 procent van de staf zei meer dan vijftig uur per weer te werken; 23,5 procent op de London South Bank universiteit en 28,3 procent op de Universiteit van Sheffield.
“Ik denk dat er sprake is van een cultuur van lange werkuren op veel instituten”, zei Mr Court: “De dagen van de luie don behoren tot het verleden; dat beeld komt niet naar voren uit de resultaten van dit onderzoek”.

Sally Hunt, algemeen-secretaris van UCU heeft gezegd: “Het gevolg van al deze druk kan alleen maar leiden tot lagere maatstaven voor studenten. Met het snijden in de kosten, toegenomen werklast en stijgende verwachtingen van studenten en ouders die veel meer moeten betalen voor hun opleiding, zal de situatie alleen maar erger worden”.

Zie het artikel artikel: Stressed academics are ready to blow in pressure-cooker culture door Jack Grove, 4 oktober 2012,  van Times Higher Education: www.timeshighereducation.com

Op 20 augustus 2005 verscheen het artikel Work until you drop: how the long-hours culture is killing us door Audrey Gillan in The Guardian. Dat artikel was ontleend aan het boek Willing Slaves. How the overwork culture is ruling our lives, by Madeleine Bunting: www.theguardian.com
Het boek, verschenen in 2004, is besproken op de site van Betabanen: Tijd tekort. Klik hier. (Niet meer beschikbaar op site van Betabanen).

Zorgorganisatie Dichterbij schrapt voor 7 miljoen aan bureaucratie

Zorgorganisatie Dichterbij slaat een nieuwe koers in. Die moet in Limburg, Noord-Brabant en Gelderland leiden tot ‘keigoede zorg’ voor mensen met een verstandelijke beperking en het terugdringen van de bureaucratie.
Door het mes te zetten in overbodige regeltjes en papieren rompslomp denkt Dichterbij op termijn jaarlijks zeven miljoen euro te kunnen besparen. Dat geld gaat rechtstreeks naar de zorg voor de cliënt.

Dat hebben Frank Holtman en Geert Tullemans van de Raad van Bestuur bekend gemaakt. Dichterbij is met 5000 medewerkers en 5000 cliënten een van de grootste zorgaanbieders in Nederland en is vanaf begin dit jaar bezig met het in gang zetten van een organisatieontwikkelingstraject.

Holtman: “We waren trendsetter met het ontmantelen van de grote instellingen voor mensen met een verstandelijke beperking, die we in dorpen en wijken weer midden in de samenleving hebben gebracht. We willen trendsetter blijven door in kleine, zelfstandige teams zorg te bieden die niet gehinderd wordt door protocollen en staatjes waarin elke minuut verantwoord moet worden. Centraal uitgangspunt van die teams is de zorg- en ondersteuningsvraag van de cliënt. De mensen met een verstandelijke beperking staan centraal en niets anders.”

Dichterbij heeft een jaarlijkse begroting van 240 miljoen euro. Nu gaat daarvan zestien procent op aan overheadkosten. Dat percentage ligt op het gemiddelde niveau van zorgaanbieders in Nederland, maar kan bij Dichterbij omlaag. Holtman en Tullemans streven naar zeven miljoen euro per jaar: “Niet alleen wij als Raad van Bestuur vinden dat er teveel bureaucratie is, die opdoemt in de hele organisatie. Ook de medewerkers klagen over de bergen formulieren en veel te veel regeltjes die in de zorgsector gemeengoed is geworden. Het is zelfs een van de grootste irritaties van het personeel”, benadrukt Geert Tullemans.

Het lijkt erop dat de nieuwe koers van Dichterbij mede wordt ingegeven door de maatregelen die de bekostiging van de zorg te wachten staan, zoals het snijden in de AWBZ, en andere financiële en economische druk en het daarmee samenhangende overheidsbeleid.
Dit voorjaar kwam Dichterbij negatief in het nieuws, omdat twee directeuren zich tegen de reorganisatie hadden gekeerd. Uiteindelijk vertrokken beide directeuren, een na een kort geding en de ander ‘vrijwillig’. Het bestuur wilde, volgens voormalig directeur Peter Verbraak een onwettige reorganisatie in de directie doorvoeren, waar anderen niet bij werden betrokken.
Tullemans wil van een bestuurscrisis echter niet spreken: “Het hoort bij zo’n proces”.

Om de reorganisatie in goede banen te leiden, heeft Dichterbij een kleine ‘kerndirectie’ samengesteld. Die kerndirectie telt zes leden. Volgens Holtman wilden de twee opstandige directeuren ook graag in die kerndirectie, maar had de Raad van Bestuur anders beslist. Dat zou de kern zijn geweest van het conflict.

Dichterbij past met ondersteuning van In voor zorg!  de VOORT-methodiek toe. Dit is een innovatiemethode waarmee je met een eigen team nieuwe producten en diensten bedenkt die een groot draagvlak hebben.
Het innovatieteam Meedoen Werk(t) van Dichterbij is zodoende tot nieuwe concepten voor dagbesteding en werk gekomen.

Lees het hele interview met Holtman en Tullemans op de site van Dichterbij: Schrappen in bureaucratie levert jaarlijks zeven miljoen euro extra op voor cliëntenzorg (4 oktober 2012). Klik hier (Niet meer beschikbaar op site van Dichterbij).

Lees ook Kort geding: conflict in top van Dichterbij in De Gelderlander van 25 april 2012: www.gelderlander.nl

Over De VOORT-methodiek lees ‘Ons Innovatievirus’ – De VOORT-methodiek bij zorgorganisatie Dichterbij op de site van In voor zorg! : www.invoorzorg.nl

In voor zorg! helpt zorgorganisaties hun werkprocessen in te richten met het oog op de toekomst. Het programma bundelt bestaande kennis en biedt organisaties praktische ondersteuning in hun eigen veranderingstraject. In voor zorg! loopt vanaf september 2009 en is een initiatief van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Vilans, kenniscentrum langdurende zorg.

Innovatie van onderop niet gewenst op Ministerie OCW

Op de website van Onderwijs Brabant staat een onthutsend bericht over het bezoek van een “hoge ambtenaar” van het Ministerie van Onderwijs aan Breda om daar een onderwijsprijs uit te reiken. In zijn column Slechte beurt van Hoge Ambtenaar van OCW in Breda  brengt Emmanuel Naaijkens verslag uit:

“Laat ik maar met het positieve beginnen. Het is te prijzen dat het ministerie van Onderwijs donderdag 4 oktober een Hoge Ambtenaar naar Breda had gestuurd om de Onderwijs TopTalent Prijs 2012 uit te reiken.
Want in de Haagse Hoftoren regeert vooral een papieren werkelijkheid en het kan geen kwaad dat ambtenaren een kijkje nemen in de keuken van het onderwijs. De afvaardiging bestond uit Justus de Hooge, Afdelingshoofd Beleid Kwaliteit Leraren van de Directie Leraren van OCW. Niet de eerste de beste dus. En hij viel met zijn neus in de boter. Want de veertien genomineerden uit het primair en zeven  uit het voortgezet onderwijs hadden, als we de jury mogen geloven, stuk voor stuk indruk gemaakt met een afstudeerthesis van hoog niveau.

Jonge talenten (qua ervaring, niet qua leeftijd) die zich onderscheiden door creativiteit en inventiviteit, door een nieuwsgierige, onderzoekende houding, door oog voor innovatie en – vooral – door passie en betrokkenheid. Met andere woorden kakelverse professionals die in hun eigen omgeving een zinvolle bijdrage kunnen leveren aan het verder verbeteren van het onderwijs in Nederland. Voor de Hoge Ambtenaar moet het een eer zijn geweest om de prijzen aan Ingeborg van Schaik–Schuurmans (po) en Peter Out (vo) te mogen overhandigen.

En dan nu de andere kant van de medaille. Paul Delnooz, lector aan van de Pabo van Avans Hogeschool, nam de gelegenheid te baat om de Hoge Ambtenaar te voorzien van leerzaam leesvoer. Althans dat was zijn plan. Delnooz is initiatiefnemer van de Creatieve Actie Methodologie, een project om het onderwijs te vernieuwen. Dat blijkt zo aan te slaan dat het zich als een olievlek over West-Brabant uitspreidt.
Het interessante van het initiatief is dat er geen extra subsidies nodig zijn van het ministerie, noch een beroep op de Experimentenwet. Maar vooral is het een initiatief dat van onderop komt. Niks geen van bovenaf opgelegde innovatie maar heuse grassroots. Dat moet ‘ze’ daar in Den Haag toch aanspreken zou je denken. Maar niets is minder waar. Want toen Delnooz een boekje met de beschrijving van deze vernieuwende aanpak overhandigde aan de Hoge Ambtenaar was diens prompte reactie: Nee, dat ga ik niet lezen.

Delnooz – en met hem de zaal – was verbluft. Maar de aanwezigen hadden het echt goed begrepen: De Hoge Ambtenaar peinsde er niet over om kennis te nemen van de inhoud. En hij maakte het vervolgens nog bonter. ‘Mijn vrouw werkt ook in het onderwijs. Ik vraag wel of zij het wil lezen en als er iets interessants in staat dan hoor ik het wel van haar’. En daar konden Delnooz c.s. het mee doen.
Het is dat we in Brabant niet meer aan volksgerichten doen, maar eigenlijk had hij met pek en veren de Onderwijsstad Breda uitgebonjourd moeten worden”.

Slechte beurt van Hoge Ambtenaar van OCW in Breda door Emmanuel Naaijkens, 8 oktober 2012, op de website van Onderwijs Brabant. Deze site brengt actuele informatie over ontwikkelingen in het onderwijs in Brabant, maar schenkt ook aandacht aan belangrijk landelijk onderwijsnieuws. www.onderwijsbrabant.nl

P.S. Op 21 maart 2012 was er een bijeenkomst in Utrecht, “De kracht van krachtig meesterschap” waar “krachtige meesters” – praktijkmensen uit het onderwijs – kwamen vertellen over de waarde van hun projecten voor de dagelijkse onderwijspraktijk en waar Justus de Hoge de gastheer was. Het deed hem deugd,  aldus het verslag van de bijeenkomst, dat de leraar nu centraal staat in het onderwijsbeleid. Dat is pas sinds 2005 het geval. Hij wilde toetsen of de werkelijkheid in de school aansloot bij het beleid van OCW (!).

Klik hier voor lezen van De Kracht van krachtig Meesterschap – Impressie van een nieuwe onderwijspraktijk. (Niet meer beschikbaar. Zie Update: Eindrapport monitor Krachtig Meesterschap, Inspectie van het Onderwijs, 1 februari 2013: www.onderwijsinspectie.nl)

Bas Heijne over “Slechte mensen”

In zijn wekelijkse column in NRC Handelsblad schrijft Bas Heijne dat hij liever voormalig VVD gedeputeerde Ton Hooijmaijers bij Twan Huys in zijn televisieprogramma College Tour had gezien dan Willem Holleeder: “Ik weet het, hij is veel minder bekend, veel minder bühne, veel minder boef – maar in zijn bederf heeft deze gewezen provinciale bestuurder onze studenten veel meer te leren over onze samenleving dan die eeuwig getapte Amsterdamse psycho.

Deze Hooijmaijers wordt vervolgd wegens omkoping, valsheid in geschrifte en witwassen. Zijn dossier leest als een snelcursus corruptie – schimmige vastgoeddeals, ongrijpbare juridische constructies, een adviesbureau waarvan zijn vrouw directeur en enige aandeelhouder is en een reusachtige berg hopeloos verstrengelde belangen. En dan zijn er nog die tientallen miljoenen euro’s aan verspeeld gemeenschapsgeld bij Landsbanki. En de bestedingen met zijn provinciale creditcard die niet verantwoord konden worden”.

Heijne besluit met…”Op de Nederlandse televisie wordt de hele dag over alles gemoraliseerd. Behalve over de eigen moraal…..”

Lees de hele column, getiteld Slechte mensen, NRC Handelsblad, 6 oktober 2012: www.nrc.nl