Redactie Beroepseer

Als je verder wilt komen in je carrière en je je kennis wilt vermeerderen, hoef je je klaslokaal niet meer in de steek te laten. Een leraar in Seattle weet hoe dat moet.

Hij vertelt: “Een vriendin van me, werkzaam in de zakenwereld klaagde onlangs tegen mij dat ze voelde dat ze vastgelopen was in haar baan. Er was geen mogelijkheid meer voor haar nog hogerop de ladder te stijgen.
Ik hoorde haar aan en dacht ik bij mezelf: Welkom in de onderwijswereld. Als je een leraar bent die vooruit wilt komen, moet je het klaslokaal achter je laten. Gebruikelijk is – en een realiteit voor velen – dat je alleen vooruit kan komen als je een administratieve functie ambieert, of coach wordt. Dat betekent vaak dat je verder af komt te staan van je leerlingen voor wie je juist die baan hebt gekozen. Gelukkig komen er nieuwe carrièremogelijkheiden voor leraren. Sinds het afgelopen anderhalf jaar heb ik een gemengde baan, ‘s morgens lesgeven en ‘s middags werken in leiderschapsposities. Ik hoop dat mijn verhaal degenen onder u kan inspireren die een actieve rol willen spelen in de belangrijke veranderingen in het onderwijs en tegelijkertijd met één been in het klaslokaal willen blijven staan”.

Noah Zeichner schrijft hoe hij na acht jaar lesgeven op een middelbare school in het Amerikaanse Seattle op zoek ging naar een nieuwe uitdaging om te kunnen groeien in zijn werk.
Hij ging op zoek naar een leiderschapsfunctie, voorzitter worden van een bestuur, met studenten op reis gaan naar het buitenland, en coördinator zijn van huisbezoeken. Naast het behalen van een speciaal onderwijsdiploma, woonde hij conferenties bij en schreef hij samen met een groep leraren in de regio Seattle een beleidsplan om de waarde van de leraar en de leerling te verhogen. Hij  ontwikkelde nieuwe vaardigheden. Het werk stapelde zich op en begon zijn tol te eisen; hij wilde ook nog tijd besteden aan zijn vrouw en kind en niet opgebrand raken en gedwongen worden alles op te geven.

De onderwijsondernemer

Zeichner realiseerde zich dat hij graag een gecombineerde baan wilde en ging zelf aan de slag. Hij ontwierp een plan om zijn eigen school op de internationale kaart te zetten en connecties aan te knopen met andere scholen en onderwijsinstellingen. Bijvoorbeeld met het Center for Teaching Quality (CTQ) voor het opbouwen van een internationaal netwerk van leraren. “Ik deponeerde mijn ideeën bij mijn schoolhoofd en bij CTQ waar ik een aantal jaren adviseur was geweest”.
De eerste reactie die hij te horen kreeg: “Dat klinkt heel goed. Als er geld was, zouden we erover kunnen denken”.
De sterren stonden gunstig, aldus Zeichner. Al gauw ging zijn schooldistrict samenwerken met het Global Cities Education Network, een nieuw initiatief van de Asia Society, en CTQ ging verder met het uitbreiden van het netwerk van leraren.

CTQ zorgde ook voor fondsen en tekende een overeenkomst met Zeichners schooldistrict. Voortaan zou hij veertig procent van zijn tijd besteden aan lesgeven en zestig procent aan het leiding geven aan de door hem voorgestelde projecten. Doordat hij les geeft aan minder leerlingen dan voorheen, kon hij een goed band met zijn leerlingen opbouwen. En dat was te merken in de klas. Het vertrouwen en respect tussen leerlingen wier ouders nog maar kort geleden uit andere landen waren geëmigreerd naar Seattle, is groot.
Zeicher geeft verder leiding aan een interdisciplinair project voor studentenreizen naar het buitenland, maakt plannen voor collega’s voor de ontwikkeling van internationaal onderwijs en bereidt met CTQ  internationale onderwijsconferenties voor.

Zeichner wordt door zijn collega’s een onderwijsondernemer genoemd, omdat…”ik betrokken ben bij beleidsplannen en elke dag voor de klas sta. Dit idee heb ik verwerkt in Teaching 2030, een boek dat ik heb geschreven met CTQ directeur Barnett Berry en 12 leraren”.

Een onderwijsondernemer is altijd betrokken bij studenten terwijl hij tevens kennis en energie investeert in belangrijke projecten. Wat zou er gebeuren als er meer onderwijsondernemers zouden komen? vraagt Zeichner zich af. Hij kan het onderwijsondernemerschap van harte aanbevelen en hoopt op een onderwijssysteem dat ruimte biedt aan diverse combinaties van functies.

The Next Step: A Hybrid Teaching Role, Noah Zeichner, Educational Horizons, vol. 91, 3: pp. 13-15, 1  februari 2013.
New Millennium Initiative, Center for Teaching Quality: www.teachingquality.org/voices-from-the-classroom-new-millennium-blog/

Over het boek Teaching 2030 is een video te zien op YouTube: www.youtube.com

Jelmer Evers en René Kneyber hebben in deze derde week van februari 2013 het plan gelanceerd een bundel met artikelen te redigeren en te publiceren over goed onderwijs die in het najaar 2013 moet gaan verschijnen. Titel: Het Alternatief: Een gids naar Goed Werk in het onderwijs.
Docenten en onderwijsdeskundigen uit binnen- en buitenland worden momenteel uitgenodigd een bijdrage aan het boek te leveren. Een aantal heeft al toegezegd. Uit het buitenland Pasi Sahlberg, auteur van het boek Finnish Lessons en de Amerikaanse hoogleraar Howard Gardner. De namen van een twaalftal Nederlandse auteurs zijn inmiddels ook bekend en worden vermeld op de website.

Evers en Kneyber zijn beiden docent. Evers heeft meegewerkt aan de documentaire Les van de leraar, uitgezonden op televisie op de Dag van de leraar in oktober 2012. Evers geeft geschiedenis op de school voor havo/vwo UniC in Utrecht. Hij geeft les op maat aan zijn leerlingen en zet volop internet in. Geen klassikale instructies meer, maar YouTube-colleges. Flipping the classroom wordt dat genoemd, ofwel het omdraaien van de les.
René Kneyber, docent wiskunde op het Oosterlicht College in Nieuwegein, schreef een aantal boeken over orde en gezag: Orde houden in het vmbo, Orde houden in het voortgezet onderwijs en het praktijkboek De ordegenerator. Kneyber is een van de redacteuren van het in 2012 verschenen boek Gezagsdragers: de publieke zaak op zoek naar haar verdedigers.

Evers en Kneyber schrijven en vertellen:
“Iedereen wil dat er in het onderwijs goed werk geleverd wordt. Leerlingen en ouders willen goed onderwijs, onderwijzers willen goed werk leveren. Ook het politiek bestuur wil dat het onderwijs het goed doet. Het is ook duidelijk dat een autonome, professionele, zich ontwikkelende leerkracht die trots is op zijn vak dit goede werk kan leveren. Maar hoe ontstaat er een cultuur in scholen waarin deze leerkrachten tot hun recht komen en de ruimte krijgen? Wat is hierin de rol voor schoolleiders en voor docenten? Hoe organiseren we scholen zodat het vakmanschap volledig tot uiting kan komen? Dat is voor het onderwijs de eerste belangrijke vraag.

De tweede, hiermee samenhangende vraag is die van het conflict. Het conflict tussen koopmansgeest (sturen op resultaten en rendement) en die van meesterschap (vakmanschap en bezieling op de werkvloer). Met een steeds groter wordende verantwoordingsplicht en een nadruk op toetsen verdwijnt de bezieling uit het onderwijs.

Tenslotte: wie altijd maar verteld wordt wat hij moet doen zal niet meer de vraag stellen wat hij zelf wil. Maar het onderwijs helemaal vrij laten is dat verstandig? Waar zit het juiste evenwicht?

Dit zijn vragen die we onszelf nadrukkelijker moeten stellen in het onderwijs, maar die eigenlijk op de achtergrond zijn verdwenen. Het is zoek geraakt. Zo kan het gebeuren dat een school na de examens verplicht blijft lesgeven om aan de urennorm te voldoen, op last van de inspectie. Dat goede vakmensen zonder diploma van het ROC gaan omdat ze niet kunnen rekenen en dat het toetsen – en nog meer – toetsen steeds belangrijker wordt in het onderwijs. Tijd dat we daar een gezond alternatief voor gaan bieden!”

Beide redacteuren zijn momenteel druk bezig financiën te verzamelen via crowdfunding om de uitgave mogelijk te maken. Een bedrag van vijf euro is welkom, een bedrag van vijfhonderd of duizend wordt ook hogelijk op prijs gesteld. De gulle gever krijgt ook iets terug voor zijn of haar investering. Kijk op de site van Pitchstar wat dat precies is en waar uitgelegd wordt hoe de financiëring voor het boek in zijn werk gaat. Klik hier (Website is opgeheven)

Meer info over het boek op de site van Goed Werk Gids. www.goedwerkgids.nl (Site is opgeheven)
Bekijk ook de video, 15 februari 2013. Klik hier. 

René Kneyber en Jelmer Evers zijn voortrekker van Beroepseer. Zie meer daarover op https://beroepseer.nl

Volgens een uitgelekte memo is de Britse Minister van Onderwijs, Michael Cove van plan twee typen scholen te privatiseren, de academies en de free schools*). Gove lijkt wel geobsedeerd door deze scholen, aldus dagblad The Independent die over de gelekte memo berichtte. Gove wil dat ze winst kunnen maken en volledig onafhankelijk worden van overheidsbemoeienis.

De uitgelekte notulen van een in oktober 2012 gehouden vergadering van topfunctionarissen van het Ministerie van Onderwijs over de toekomstige financiering van de schoolprogramma’s hebben bij onderwijsvakbonden en de Liberaal-Democratische partij veel consternatie teweeggebracht. Nick Clegg van de Liberaal-Democraten zei vorig jaar nog dat uitbreiding van de privésector uitgesloten was.
Ruim een week geleden leek de minister na protesten van leraren, inspecteurs en de Liberaal-Democratische partij zijn controversiële plannen ten aanzien van GCSE’s – General Certificates of Secondary Education – te hebben laten varen. GCSE’s zijn diploma’s in bepaalde vakken voor leerlingen tussen de 14 en 16 jaar. Gove wilde die vervangen door een English Baccalaureate – een prestatie-indicator gekoppeld aan GCSE’s.

Maar nu dit memo dat onthulde hoe Gove’s medewerkers overwegen de “academies in te delen bij de privésector” met als doel te snijden in de kosten. Gove neemt deze radicale stap omdat de enorme toename van academies en free schools teveel geld zou gaan kosten. In de notulen die The Independent heeft ingezien op zondag 10 februari staat te lezen dat het “moeilijk is om te overzien hoe we de toename van de academies en free schools, oplopend tot meer dan 5000, kunnen bekostigen zonder verhoging van het budget”.
Het document bevestigt dat er “risico’s” zijn. Lokale scholen zouden wel eens dwars kunnen gaan liggen en protesteren tegen deze regeling. Er zouden ook nog andere onaangename verrassingen kunnen opdoemen als deze projecten niet goed begeleid worden zoals totnutoe het geval is geweest.

Chris Keates, algemeen secretaris van de onderwijsvakbond NASUWT heeft gezegd dat …”dit niet als een verrassing komt, hoewel wij er geen genoegen in scheppen te zeggen dat we hiervoor al gewaarschuwd hadden. Sinds het academieseringsprogramma van start is gegaan, hebben wij gezegd dat men van plan is zoveel mogelijk scholen in een roofzuchtige keten van zakenlieden onder te brengen. In plaats van dat het Ministerie van Onderwijs zich richt op de discussie over hoe we kinderen, jongeren en leerkrachten het beste kunnen ondersteunen, domineert deze obsessieve nadruk op verandering van structuren die de kwaliteit niet verhogen. Onderwijs is in de greep van vrije markt-handelaren die de prijs van alles kennen, maar nergens de waarde van”.

Christine Blower, algemeen secretaris van de onderwijsvakbond National Union of Teachers heeft gezegd dat de NUT er niet aan getwijfeld heeft dat onvoorwaardelijke privatisering van scholen altijd al bovenaan op de agenda van Michael Gove heeft gestaan: “Dit is helemaal verkeerd om te doen”.
Stephen Twigg van de oppositie, de Labour Party, heeft verklaard dat de plannen zeer verontrustend zijn: “We weten dat de minister een ‘open geest’ heeft ten aanzien van winst maken op scholen… We moeten dit onmiddellijk van tafel vegen”.

*) Academies zijn semi-onafhankelijke door de staat gesubsidieerde scholen met veel vrijheid van handelen t.a.v. de besteding van de financiën. Ze mogen evenwel geen winst maken. Er zijn meer dan 2300 academies.
Free schools worden opgezet door ouders, leraren, liefdadigheidsinstellingen en andere, onafhankelijke groepen zonder winstoogmerk. Ze worden op dezelfde manier gesubsidieerd als de academies en lijken op de Amerikaanse charter schools, die gesubsidieerd worden met publieke middelen en donaties uit de privésector.  In september 2012 waren er 79 free schools. De lokale overheid heeft weinig invloed op de keuze waar de scholen worden gevestigd. Daar zijn ze niet altijd blij mee. Een school kan worden gevestigd in een regio waar al voldoende scholen bestaan.

Secret memo shows Michael Gove’s plan for privatisation of academies, door Jane Merrick, The Independent, 10 februari 2013. www.independent.co.uk

“Als er iemand is die een grote invloed heeft op mijn visie op onderwijsbeleid dan is het Andy Hargreaves. Zijn boek The Global Fourth Way is een handleiding voor echte onderwijsverbetering en niet de schijnoplossingen die de afgelopen dertig jaar zijn geprobeerd (Hargreaves & Shirley, 2012). In the Huffington Post verscheen net een heel mooi overzichtsartikel naar aanleiding van een nieuwe uitgave van de Fourth Way. (Rubin, 2013)”, aldus docent Jelmer Evers in zijn Blog De vierde weg in Nederland:

“Hargreaves biedt een mooi model om onderwijshervormingen te analyseren. De eerste fase in het onderwijsbeleid na de Tweede Wereldoorlog kenmerkte zich door een hoge mate van autonomie van docenten, maar weinig samenhang in innovatie. Voordeel was een hoge beroepseer en de autonomie gaf de docent ook respect. Nadeel was dat docenten  op een eiland opereerden en weinig met elkaar deelden. Daardoor was er minder focus om good practice  met elkaar te delen.

Eind jaren ’80 kwam er steeds meer grip op het onderwijsbeleid. De tweede weg. Beleidsmakers en consultants introduceerden werkwijzen en managementstrategiëen uit het bedrijfsleven (die daar al als verouderd te boek stonden). Deze fase kenmerkte zich door standaardisatie van curricula, nadruk op kernvakken (o.a. taal en rekenen), veel regelgeving vanuit de centrale overheid en meer toetsen en benchmarks waarop scholen en docenten werden afgerekend door een onderwijsinspectie. In de praktijk betekende dit een vernauwing en verschraling van het leren en steeds minder professionele autonomie voor docenten. Sahlberg beschrijf dit als de geboorte van de GERM beweging. (Sahlberg, 2011).

De derde weg, eind jaren ’90 tot het heden kenmerkte zich door een “verzachting” van de tweede weg. Steekwoorden in deze fase zijn ‘capacity building’ en ‘community’. Maar in de praktijk is ook dit een van buiten opgelegd proces met name gestuurd door externe adviseurs die komen vertellen hoe het moet gebeuren en hoe docenten het allemaal zouden moeten doen. Tegelijkertijd verdwijnen alle regels en benchmarks niet. Conclusie: sinds het begin van de jaren ’80 zijn docenten niet meer (mede-)verantwoordelijk voor het onderwijsproces. Er wordt hoogstens lippendienst aan bewezen. Ook in Nederland.

In de vierde weg daarentegen zijn docenten eigenaar van het onderwijsproces (niet het leerproces!) en gedeeltelijk het onderwijsbeleid. Uitgangspunt is goed onderwijs voor elk kind en niet een banale, arbitraire top-5. Kwaliteit krijgt inhoud door docenten zelf die sterk staan voor hun professie en expertise.

To become more successful innovators, we need to establish platforms for teachers to initiate their own changes and make their own judgments on the frontline, to invest more in the change capacities of local districts and communities, and to pursue prudent rather than profligate approaches totesting. The Fourth Way is about reforming rather than destroying teacher associations, and itintegrates technology with high quality teaching instead of replacing teachers with iPads and online learning at every opportunity (Rubin 2013).

The Second and Third Ways of U.S. education reform are giving us more markets, more mandates, and more machines as answers to all our ills. This is the opposite of what high performers are doing everywhere. America will not achieve high-performance if it replaces teachers with machines or turns teachers into machines. It will only improve its schools when it, too, embraces an inspiring vision for the common good that rests upon the high quality and effective collaboration of its teachers and leaders(Rubin 2013).

Voor samenwerking hebben we geen naming and shaming nodig, geen Dronkers, geen top-down inspectie die af en toe langs komt om een afvinklijstje af te werken, niet uiteindelijk alleen maar afrekenen op cijfers, geen ophokuren meer, niet meer werken in de waan van de dag omdat er nergens tijd en geld voor is

Wat we nodig hebben zijn lokale “inspecties” die bestaan uit de beste docenten, niet alleen maar buitenstaanders. Een holistisch systeem dat gericht is op continue leergemeenschappen waarin best practices worden gedeeld. Scholen moeten hun deuren openen, studiedagen voor elkaar openzetten, thematische verbetergroepen opzetten, docenten die bij elkaar op bezoek gaan en opdrachten, toetsen, leerlingenwerk onderling beoordelen op kwaliteit. Schaf de onzinnige koppeling tussen schoolexamencijfers en het centrale examen af. Een centrale toets is al meer dan genoeg. Dit geeft juist veel meer tijd  en ruimte voor zinvolle invulling van het leerproces en zinvolle innovatie in plaats dat we alles inrichten naar een eindexamen. Die nemen we voorlopig toch nog wel af.

Om dit allemaal mogelijk te maken is een andere invulling van onderwijstijd en contacturen nodig. Liever een hele goede les, dan drie slechte. Beperk het aantal contacturen bijvoorbeeld van 700 naar 500 in de bovenbouw. Zorg ervoor dat voor onderwijsactiviteiten in de breedste zin (ook beleid) voor een substantieel deel door actieve deeltijd-docenten wordt ingevuld. Dan open je ineens een gigantisch carrièreperspectief zonder dat je de klas wordt uitgejaagd. Het maakt het beroep ook een stuk aantrekkelijker en zal pas werkelijk tot een imagoverbetering leiden. Dit in tegenstelling tot het recente halve rapport van de Onderwijsraad, dat zich alleen maar focuste op hogere eisen stellen. Dit betekent een paar radicale keuzes maken die voor sommige belanghebbenden minder leuk uitpakken, maar die wel budgetneutraal kunnen worden uitgevoerd omdat je gelden verschuift naar degenen die direct het primaire proces invullen. Dan hebben we  tenminste echt tijd en geld voor goed onderwijs. Of ben ik nu teveel een idealist?”

Hargreaves, A., & Shirley, D. (2012). The Global Fourth Way: The Quest for Educational Excellence (p. 215). Boston: Corwin Press.

Rubin, C. (2013). The Global Search for Education: What Is the Fourth Way? Huffington Post. Retrieved February 6, 2013, from www.huffingtonpost.com

Sahlberg, P. (2011). Finnish lessons : what can the world learn from educational change in Finland? New York: Teachers College Press.

Jelmer Evers Blog De vierde weg in Nederland, 6 februari 2013: www.jelmerevers.nl  (Website is niet meer  actief)