De voorzitter van het College bescherming persoonsgegevens (CBP), Jacob Kohnstamm, presenteerde op 18 april 2013 het jaarverslag van het CBP. De Nationale Ombudsman, Alex Brenninkmeijer, kreeg het eerste exemplaar aangeboden. Het CBP constateert in zijn terugblik op 2012 dat de overheid in toenemende mate persoonsgegevens verzamelt en aan elkaar koppelt. Hierdoor neemt het gevaar van een onzorgvuldige en met de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) strijdige omgang met persoonsgegevens door de overheid toe.

“De Nederlandse burger maalt niet om privacy. De grondwet wordt uitgehold door de overheid maar er is in Nederland in tegenstelling tot andere landen geen privacybeweging van betekenis”, aldus de reactie van Brenninkmeijer. “Waarom gelden de grondwettelijke regels wel voor Albert Heijn en niet voor de overheid”, is zijn retorische vraag. Hij doelt daarmee op de harde aanpak van – mede – het CBP op de vergaring van klantgegevens door Albert Heijn via de bonuskaart. Daarmee overtrad de grootgrutter de wet. Maar de overheid vindt veel regels uit diezelfde wetgeving niet van toepassing op zichzelf.

Burger zeker in 1500 databases

De overheid heeft allerlei (1500, naar schatting van het CBP) databases met gegevens over burgers die in eerste instantie juist zeer doelgericht zijn verzameld om bepaalde dienstverlening mogelijk te maken. Maar steeds meer worden die databases gekoppeld om de gegevens voor geheel andere doeleinden te gebruiken. Op zich is dat wettelijk niet toegestaan, maar door via het parlement nieuwe wetten te laten aannemen worden die bepalingen omzeild.

“Nederlanders hebben blijkbaar een groot vertrouwen in de overheid”, zegt Brenninkmeijer. “Dat verklaart de relatieve stilte over dit soort zaken, er zijn niet of nauwelijks protesten en een grote privacygroepering is er niet.” Maar, zo stelt Brenninkmeijer, “dat vergt veel van de overheid. Dat vertrouwen van de burger moet worden ondersteund door veel transparantie en het nemen van verantwoordelijkheid.”

Overheid geeft slechte voorbeeld

Maar daar worden door de Ombudsman direct kanttekeningen bij gezet. “De overheid zegt steeds dat mensen niet zo maar hun burgerservicenummer moeten weggeven, want daar kan mee worden gefraudeerd, bijvoorbeeld via identiteitsroof. Maar tegelijkertijd zet die zelfde overheid op al zijn brieven en documenten pontificaal uw BSN bij uw naam, niet te missen door de passerende meelezer.”
En, dan is nog de vraag: “Welke bescherming biedt de overheid mij? Ik weet niet welke gegevens waar zijn opgeslagen en welke gegevens zijn gekoppeld. Vaak gaat het goed, maar als het werkelijk mis gaat via een verkeerd gezet vinkje, is de burger wel de pineut.”

Overheid opportunistisch in eigen belang

De overheid is snel met het bestraffen van fouten door burgers en bedrijven, maar is “flexibel” in het nemen van de verantwoordelijkheid voor eigen fouten. “De overheid pleit dan voor flexibiliteit in het toepassen van de regels, maar dat is een teken van een opportunistische overheid. Flexibiliteit in eigen belang, maar ook starheid als dat beter uitkomt. Maakt de overheid fouten, zijn de rechten van de burgers niet geregeld. Elk risico komt zodoende bij de burger terecht.”

Zie Burger protesteert niet tegen uitholling privacyrechten, door  René Schoemaker, 19 april 2013 op site Webwereld: http://webwereld.nl/beveiliging/77477-burger-protesteert-niet-tegen-uitholling-privacyrechten (techsite Webwereld is in 2020 opgeheven).

Downloaden Het CBP in 2012: www.autoriteitpersoonsgegevens.nl

U P D A T E

Op 1 januari 2016 is de naam van het College bescherming persoonsgegevens (CBP) veranderd  in Autoriteit Persoonsgegevens. https://autoriteitpersoonsgegevens.nl