Skip to main content

Redactie Beroepseer

We moeten meer promotie maken voor het vak van burgemeester

Geschreven op . Gepost in Blogs, Overheid. Geen reacties op We moeten meer promotie maken voor het vak van burgemeester

«Het afgelopen jaar zijn we als NGB nog nooit zo vaak door de media benaderd voor tekst en uitleg over het burgemeestersambt: uitleg over de aantrekkelijkheid van het ambt in relatie tot het dalend aantal burgemeesterssollicitanten. Allerlei mogelijke verklaringen passeerden in de mediagesprekken de revue. Vooral de toegenomen bedreigingen aan het adres van burgemeesters wilden de journalisten graag horen. Een frame waar we als NGB niet in wilden stappen om een ‘selffulfilling prophecy’ te voorkomen en omdat de werkelijkheid, zoals zo vaak, veelkleuriger is dan dit eenzijdige frame. Waardoor er minder sollicitaties op de functie van burgemeester zijn, wordt nu onderzocht door het ministerie van BZK».

Zo begon Liesbeth Spies haar speech op het Najaarscongres van het Nederlands Genootschap van Burgemeester (NGB) in Eindhoven op 3 oktober 2024 dat als thema had: De waarde van vrijheid. Liesbeth Spies is voorzitter van het NGB en sinds 2017 burgemeester van Alphen aan den Rijn.

“Meer promotie voor ons vak”

«We moeten meer promotie maken voor ons vak. Meer laten zien wat we doen en uitleggen waarom we zo gepassioneerd zijn als burgemeester. We zijn burgervader of -moeder, we zijn handhavers, bieden luisterend oor en we dienen de wet én onze inwoners en ondernemers. Ons vakgebied mogen we etaleren voor een breder publiek. Ik ben ervan overtuigd dat we daarmee de belangstelling voor het ambt kunnen verhogen. Met 345 ambassadeurs (342 plus 3 gezaghebbers) en 12 enthousiaste Commissarissen van de Koning moet dat lukken! Dat ons ambt als mooi en waardevol wordt beleefd, blijkt ook uit de eerste cijfers van recent landelijk onderzoek. We voelen ons als de spreekwoordelijke vis in het water. Hoewel dat water soms wat dik of troebel kan zijn…. We kunnen dagelijks van betekenis zijn voor onze gemeente en onze inwoners. En wist u dat zinvol bezig zijn voor én met anderen, volgens geluks-expert Leo Bormans, de hoogste vorm is van (werk)geluk. Tegen die achtergrond zit hier dan een zaal vol geluksvogels: het is maar dat u het weet!»

«Dat betekent niet dat er geen zorgen zijn. Sommigen onder ons ervaren het ambt als een last, omdat de balans te vaak de verkeerde kant uitslaat. Frustraties, bedreigingen of politiek gedoe, maken soms dat er iets scheef groeit. Uiteindelijk zijn burgemeesters ook maar ‘gewone mensen’. Laten we elkaar hierin niet de maat nemen, maar zorgen voor elkaar. Collegiale steun en erkenning zijn cruciaal om na tegenslag weer verder te gaan, in of buiten het ambt.
Wat mij betreft moeten we er als beroepsgroep voor waken dat we te veel taken en verantwoordelijkheden op onze schouders krijgen of nemen. Ik refereer nog eens aan het afwegingskader voor burgemeestersbevoegdheden dat we vorig jaar hebben gemaakt. Laten we onszelf niet teveel aanbieden waar het gaat om het toekennen van extra taken en bevoegdheden aan burgemeesters. Dat komt de aantrekkelijkheid van het ambt niet ten goede en zet de balans van het zijn van burgervader of moeder en de verantwoordelijkheid voor openbare orde en veiligheid onder druk».

Investeren in de vaardigheden van burgemeesters

Spies zegt vervolgens dat “binnenkort de landelijke Basismonitor van politieke ambtsdragers verschijnt en dat daaruit blijkt dat zowel de deelname aan trainingen als de behoefte aan professionalisering onder burgemeesters stijgt”. Daarom is het nodig dat er geïnvesteerd wordt in de vaardigheden van burgemeesters. Dat is “geen luxe maar bittere noodzaak om burgemeesters ‘fit’ te houden”.

Lees de hele speech van Liesbeth Spies, We moeten meer promotie maken voor ons vak, op Burgemeesters, 7 oktober 2024: www.burgemeesters.nl/actueel/nieuws/we-moeten-meer-promotie-maken-voor-ons-vak/

Het NBG publiceert drie keer per jaar het tijdschrift Burgemeester. Het julinummer 2024 bevat de recensie van het boek Vraagstukken van burgemeesters – Een praktische gids voor het zoeken naar antwoorden, geschreven door Annemiek Meinen.
Zie: www.burgemeesters.nl/publicaties/magazine/
Boek is te bestellen op: www.burgemeesters.nl/publicaties/shop/boeken/vraagstukken-van-burgemeesters/

Zie ook: De driehoek in perspectief. Een agenda voor reflectie op het functioneren van de lokale veiligheidsdriehoek, door S. van Zuydam, N. Karsten, J. Hoogenboom en R. Klaassen, Tilburg University/Necker van Naem (2023). In opdracht van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters: https://beroepseer.nl

Afbeelding bovenaan: Ambtsketen van de burgemeester van Den Haag (foto Roel Wijnants, 2013)

Nieuw mediabeleid noodzakelijk

Geschreven op . Gepost in Blogs, Informatie en communicatie. Geen reacties op Nieuw mediabeleid noodzakelijk

Het huidige mediabeleid is aan vernieuwing toe. Dat concludeert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in het rapport Aandacht voor media. Naar nieuwe waarborgen voor hun democratische functies dat op 3 oktober 2024 is gepresenteerd.

Democratische functies

Media zijn onmisbaar in een democratische samenleving. Zij zorgen voor betrouwbare informatie over maatschappelijk relevante vraagstukken, ondersteunen de controle van de macht en bieden een forum voor debat. De context waarin ze dit doen is ingrijpend veranderd. In het nieuwe mediasysteem is het aanbod oneindig, zijn platforms oppermachtig en staan journalistieke verdienmodellen onder druk. De WRR onderzoekt de gevolgen voor de democratische functies van media. Er is veel meer, maar vaak ook minder betrouwbare en onafhankelijk geproduceerde informatie beschikbaar. Op lokaal niveau is sprake van verschraling. En het publieke debat is veelkleuriger maar ook veel onveiliger geworden, wat nieuwe drempels opwerpt voor deelname.

Nieuw mediabeleid

De WRR concludeert dat nieuw mediabeleid noodzakelijk is om de democratische functies van media opnieuw te waarborgen. Daartoe doet de WRR vier aanbevelingen:

  1. Maak maximaal gebruik van Europese wet- en regelgeving. De Nederlandse overheid moet dringend werk maken van EU-regels om een betrouwbare en veilige informatieomgeving te realiseren. Overnames, transparantie van algoritmen bij platforms en de aanpak van haatzaaien zijn daarbij belangrijke aandachtspunten.
  2. Maak voor de democratie belangrijke informatie prominent zichtbaar en goed vindbaar. Ook in het online domein moet deze content gemakkelijk toegankelijk zijn voor burgers.
  3. Versterk de lokale en regionale journalistiek. Leidend dient de journalistieke functie te zijn vanuit het besef dat deze door zowel publieke als private aanbieders kan worden uitgevoerd.
  4. Stimuleer mediaverantwoordelijkheid. Verantwoord gebruik van media is een opdracht aan iedere deelnemer in het mediasysteem; in het bijzonder voor actoren die een belangrijke rol spelen ten aanzien van de democratische meningsvorming, zoals politici.

Downloaden Aandacht voor media. Naar nieuwe waarborgen voor hun democratische functies, WRR, 3 oktober 2024: www.wrr.nl/publicaties/rapporten/2024/10/03/aandacht-voor-media

 

Podcast met Thijs Jansen: Navigeren door beroepseer en ethiek

Geschreven op . Gepost in Overheid, Video/Podcast. Geen reacties op Podcast met Thijs Jansen: Navigeren door beroepseer en ethiek

In de serie Good Insights Podcast wordt onderzocht hoe mensen en hun organisatie hun werk opvatten. Wetenschappers en mensen uit de praktijk stimuleren hun luisteraars na te denken over nieuwe manieren van werken. De serie is onderdeel van het Amerikaanse The Good Project*) dat de betekenis van ‘goed werk’  heeft onderzocht. Goed werk berust op drie pijlers: uitmuntend vakmanschap, morele verantwoordelijkheid en persoonlijke betrokkenheid. Goed werk hoort van hoge kwaliteit, zinvol en effectief te zijn. De serie draagt nieuwe ideeën en strategieën aan om je werk goed te doen.

Thijs Jansen, directeur van Stichting Beroepseer, is te gast bij Alison Cantor in de aflevering Navigating professional honor and ethics. Zij gaan in gesprek over opbouw en bevordering van beroepseer en ethiek bij ambtenaren in Nederland.

Passages uit de podcast. Thijs Jansen:

«Sinds een jaar of vier vijf,  zijn er veel programma’s om de overheid te veranderen en vooral om de ambtenaren te helpen hun gedrag te veranderen. En dat is waar wij in beeld komen, want wij proberen overheidsorganisaties en ambtenaren te helpen om te leren hoe ze hun gedrag kunnen veranderen.
Dat wil zeggen dat ze niet alleen betrokken kunnen zijn, maar ook kunnen proberen uit te blinken als ambtenaar, de kennis hebben, de opleiding, de competenties, maar ook hoe ze zich ethisch moeten gedragen als ambtenaar, want dat hebben ze niet geleerd. Er wordt niets voor hen georganiseerd.

Zoals ik al zei, er is geen beroepscode voor ambtenaren. Die hebben ze niet. Dus wat zijn de ethische doelen waarnaar je moet leven? Dat weten ze niet. Dus het is individueel. Naar welke uitmuntendheid moeten ze streven? Dat behoort  allemaal geleerd en ontwikkeld te worden.
Daarom hebben we ook een academie voor ambtenaren**) opgericht, om hen te trainen en te leren hoe ze in hun werk met moeilijke situaties behoren om te gaan.

We proberen ambtenaren te helpen reorganiseren en na te denken over hun functie in de regering. We leren ambtenaren bijvoorbeeld hoe ze hun politieke baas kunnen tegenspreken. Wat is jullie beroepseer? We hebben het idee ontwikkeld van een viervoudig recht op ambtelijke professionaliteit.
Dat moet ik uitleggen. Het probleem in het systeem is dat de ministers en staatssecretarissen, dus de politieke bazen in de regering, lange tijd een monopolie hadden op de professionaliteit van de ambtenarij. In Nederland was het ambtenaren bijvoorbeeld verboden om met de Kamer van volksvertegenwoordigers te praten.

Ze kunnen niet praten met de politieke vertegenwoordigers. Ze kunnen niet praten met burgers. Ze zijn dus volledig geïsoleerd en moeten gewoon alles doen wat de ministers en de regering van hen verlangen. Dat is dus geen goede situatie, want volgens ons is er een viervoudig recht op professionaliteit van het ambtenarenapparaat. Omdat de burgers zeker ook recht hebben op uitstekende ambtelijke professionaliteit, en ook de politieke vertegenwoordigers en de ambtenaren zelf. Dat is de essentie van beroepseer, dat je weet wat er nodig is en dat je weet welke ethische principes daarbij horen omdat jij de expert bent. Het is dus niet goed dat je expertise en je ethische principes worden verwaarloosd vanwege politieke doelen. En zo kom je ergens: ambtenaren behoren zich zorgen te maken over de belangen van die vier partijen. Ze behoren zich dus zorgen te maken over wat zij kunnen doen voor de burgers. Wat te doen voor de burgers? Wat voor de politieke vertegenwoordigers? Wat voor de regering?
Het is dus nodig na te denken over ons eigen zelfrespect, onze eigen beroepseer en beroepstrots. Nodig is balanceren tussen al deze belangen.

Nu is het zo dat ze moeten doen wat de minister zegt. En ze kunnen niet tegenspreken. Ze kunnen niet zeggen dat het onethisch is of dat het geen goed idee is omdat het niet werkt. Het is gewoon je mond houden en doen wat er gezegd wordt. Wel, dat is geen professionaliteit. Dus we proberen verandering te brengen. Minder politieke autoriteit voor ambtenaren. en meer professionele autoriteit van ambtenaren die afwegingen maken en die de belangen van de verschillende partijen en verschillende groepen tegen elkaar afwegen».

Noten
*) Meer info over The Good Work Project en The Good Project: https://beroepseer.nl/good-work-project/
**) Academie voor ambtelijk vakmanschap: https://beroepseer.nl/academie-voor-ambtelijk-vakmanschap/

Luister naar de hele podcast met Thijs Jansen en Alison Cantor, 27 september 2024. Duur 27 min., met transcript. Klik op de afbeelding hieronder.

https://thegoodproject.substack.com/p/navigating-professional-honor-and

Actie om lerarenberoep aantrekkelijk te maken: ‘Laat ons lesgeven!’

Geschreven op . Gepost in Blogs, Onderwijs. Geen reacties op Actie om lerarenberoep aantrekkelijk te maken: ‘Laat ons lesgeven!’

De onderhandelingen voor een nieuwe cao voor het voortgezet onderwijs zijn na maanden overleg op 24 september 2024 stukgelopen. De vakbonden en de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs – VO-raad – zijn het niet eens geworden over het heetste hangijzer, de werkdruk. Om hun eisen kracht bij te zetten starten de bonden met acties.
De nieuwe cao had er voor 1 oktober moeten liggen; op die datum loopt de oude af.

“Het aanpakken van de hoge werkdruk staat voor onze leden op de eerste, tweede en derde plaats”, zegt bestuurder Jelmer Evers van de Algemene Onderwijsbond (AOb). “We zitten met een enorm lerarentekort en het is de belangrijkste reden dat mensen afbranden en dat beginners het onderwijs weer snel verlaten”.
De vakbonden wilden daarom cao-afspraken maken over de grootte van klassen, het maximumaantal lesuren en meer tijd om lessen voor te bereiden, na te kijken en gesprekken te hebben met bijvoorbeeld ouders. Voor de VO-raad is dit geen begaanbaar pad omdat hiervoor geen extra leraren beschikbaar zijn (lerarentekort), de middelen hiervoor ontbreken en geen recht gedaan wordt aan de verschillen tussen scholen, leraren en leerlingen. Per saldo, aldus de VO-raad, leiden de voorstellen van de bonden tot een onuitvoerbare praktijk met negatieve gevolgen voor leerlingen en waarin de werkdruk van leraren en schoolleiders alleen maar verder toeneemt.

De vakbonden gaan nu eerst terug naar de leden. Evers: “We gaan nu eerst de leden informeren en acties starten. Laat je horen en kom op voor de belangen van jezelf en van je collega’s. En die van je leerlingen, want ook zíj zijn de dupe van de hoge werkdruk van leraren en ondersteuners. Zij krijgen dan niet het goede onderwijs dat ze heel erg nodig hebben. Dit geldt ook als het op jouw school wel goed gaat. We moeten opkomen voor ons beroep“.

Laat ons lesgeven!

De AOb is medio september 2024 gestart met de actie Laat ons lesgeven!

Wij willen dat het vak van docent in het voortgezet onderwijs weer aantrekkelijk wordt. Geef ons :

  • Kleinere klassen – en beloon ons met meer tijd voor voor- en nawerk bij grotere klassen).
  • Een maximaal aantal lesuren – en beloon ons met een hogere opslagfactor bij méér lesuren.
  • En vooral: minder taken die niets met lesgeven te maken hebben.

Zo maken we het vak weer aantrekkelijk!

Webinar op 2 oktober 2024

Op woensdag 2 oktober 2024 is er het webinar Samen sterk onderwijs, dat begint om 19.00 uur.
Om het webinar te volgen, ga naar: www.youtube.com/watch?v=NtjJB_P7VIw

Meer info over de actie Laat ons lesgeven op AOb, met link naar downloaden posters en flyers en veelgestelde vragen: hwww.aob.nl/actueel/campagne/laatonslesgeven/

Cao-onderhandelingen voortgezet onderwijs stukgelopen, door Rob Voorwinden. AOb, 24 september 2024: www.aob.nl

Cao-onderhandelingen voortgezet onderwijs stukgelopen op werkdruk, acties op komst, NOS Nieuws, 24 september 2024: https://nos.nl

Cao-onderhandelingen afgebroken op werkdrukvoorstellen bonden, VO-Raad, 24 september 2024: www.vo-raad.nl

Stel de leraar in staat zich op de kern van zijn beroep te richten, Blogs Beroepseer, 31 maart 2021: https://beroepseer.nl

Scriptie over Raad voor de rechtspraak en de onafhankelijkheid van de rechtsprekende macht

Geschreven op . Gepost in Algemeen, Blogs. Geen reacties op Scriptie over Raad voor de rechtspraak en de onafhankelijkheid van de rechtsprekende macht

De Raad voor de rechtspraak is niet in staat om de rechterlijke onafhankelijkheid effectief te waarborgen. Dat concludeert Assamaual Saidi Rabah in zijn masterscriptie dat hij schreef voor de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Titel van de scriptie: De Raad voor de rechtspraak en de onafhankelijkheid van de rechtsprekende macht.
Onderzocht is of de Raad voor de rechtspraak de rechterlijke onafhankelijkheid op effectieve wijze waarborgt. Aan de hand van een rechtsvergelijkend onderzoek naar raden voor de rechtspraak in andere Europese landen, analyseert Saidi Rabah de mogelijkheden tot hervorming van de Raad, zodat de rechterlijke onafhankelijkheid meer nadruk krijgt. De scriptie is beoordeeld met een 9

Saidi Rabah begint de scriptie met een uitspraak van kamerlid mr. P.J. Oud:

«Ik juich het toe, zoals ik reeds zeide, dat de Minister al zijn aandacht wijdt aan het belangrijke probleem: hoe krijgen wij de beste rechters, hoe krijgen wij een apparaat, dat op de beste wijze zal fungeren? Daarbij moet dan echter in het oog worden gehouden, dat voor het goed fungeren van de rechterlijke macht het een allereerste eis is, dat de rechterlijke macht onafhankelijk zal zijn en dat, wanneer men probeert een organisatie te gaan opbouwen, die aan dat beginsel van de onafhankelijkheid raakt, men wellicht een organisatie kan maken, die efficiënter is dan de huidige organisatie, doch die dan, zoals ik zeide, om der wille van de efficiency aan een van de grondslagen van onze Staatsinstellingen zou gaan raken, een grondslag, waaraan de Minister, daarvan ben ik overtuigd, evenmin als ik wil raken, namelijk de grondslag van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht”. Kamerlid P.J. Oud (TK, 18 november 1953)

De conclusie van de scriptie luidt als volgt:

«Bij de totstandkoming van de Raad voor de rechtspraak in 2002 heeft het belang van het verbeteren van de efficiency van de rechterlijke organisatie een centrale plaats ingenomen, waardoor tussen de rechterlijke organisatie en de minister van Justitie en Veiligheid een getrapte toezichts- en verantwoordingsstructuur is gecreëerd. Door de omvangrijke benoemings-, aanwijzings-, en vernietigingsbevoegdheden van de minister jegens de Raad voor de rechtspraak en van de Raad jegens de gerechten, is de rechterlijke organisatie kwetsbaar voor oneigenlijke druk vanuit de uitvoerende macht.

Vanwege de onverenigbaarheid met de bevoegdhedenregel, de rechterlijke onafhankelijkheid en het beginsel van machtenscheiding, is de regering bij de positionering van de huidige Raad ten onrechte uitgegaan van een ministeriële stelselverantwoordelijkheid voor het goed functioneren van de rechterlijke organisatie. Hoewel een stelselverantwoordelijkheid in wetgevende zin wel kan worden aangenomen voor het scheppen van de wettelijke voorwaarden om de rechterlijke organisatie goed te laten functioneren, kunnen op deze wetgevende verantwoordelijkheid geen bevoegdheden tot bestuurlijke maatregelen worden gebaseerd. Ondanks dat de Raad voor de rechtspraak als buffer tussen de gerechten en de minister is geïntroduceerd, is de Raad niet in staat om de rechterlijke onafhankelijkheid op effectieve wijze te waarborgen.

Mede geïnspireerd door de positionering van raden voor de rechtspraak in andere Europese landen, is in hoofdstuk 5 een evenwichtig hervormingsvoorstel geformuleerd ter versterking van de waarborgfunctie van de Raad ten behoeve van de rechterlijke onafhankelijkheid. Een grondwettelijke verankering als Hoog College van Staat, een niet-departementale begroting, getrapte en voorwaardelijke aanwijzings- en vernietigingsbevoegdheden en een democratisering van de benoemingsprocedure van de leden van de Raad vormen de kernpunten van het voorstel. Met deze juridische aanpassingen kan het evenwicht tussen de rechterlijke onafhankelijkheid, het beginsel van machtenscheiding en de ministeriële verantwoordelijkheid worden hersteld. Tegelijkertijd kan daarbij van een formele toezichts- en verantwoordingsstructuur worden bewogen naar een responsieve Raad voor de rechtspraak en rechterlijke organisatie als geheel, waarbij legitieme publieke belangen, zoals doelmatigheid, niet uit het oog worden verloren».

Downloaden De Raad voor de rechtspraak en de onafhankelijkheid van de rechtsprekende macht, masterscriptie door A. Saidi Rabah, 15 juli 2024: https://beroepseer.nl/

‘Rvdr niet in staat de rechterlijke onafhankelijkheid te waarborgen’, Mr. Online, 26 september 2024: www.mr-online.nl/rvdr-niet-in-staat-de-rechterlijke-onafhankelijkheid-te-waarborgen/

Mr. P.J. (Pieter) Oud: www.parlement.com/id/vg09ll3yhtz9/p_j_pieter_oud

Foto bovenaan: Kluisruimte in gebouw Raad voor de rechtspraak, Kneuterdijk, Den Haag (september 2010)

Cursus ‘Macht en mensen’ door Caroline Raat: gezagvol communiceren over waarden

Geschreven op . Gepost in Algemeen, Blogs. Geen reacties op Cursus ‘Macht en mensen’ door Caroline Raat: gezagvol communiceren over waarden

Hoe leer ik rechtsstatelijk tegenspreken? Gezagvol communiceren over waarden? Caroline Raat geeft op vrijdag 11 oktober 2024 in Utrecht de cursus Macht en mensen, inclusief luxe lunch. Mr.dr. Caroline Raat is onderzoeker, docent, auteur en specialist Rechtsstaat en Integriteit Overheid. In februari 2024 verscheen het handboek voor de publieke sector Corruptie en ondermijning dat zij samen met deskundigen en wetenschappers schreef (Berghauser Pont Publishing). Eind 2024 verschijnt haar Handboek organisatiecultuur voor de praktijk. Caroline Raat is een van de docenten van de Beroepseer-training Rechtsstatelijk en democratisch vakmanschap, bestemd voor ambtenaren, werkzaam in uitvoeringsorganisaties.

Rechtsstatelijk tegenspreken

Leer op 11 oktober 2024: Gezagvol communiceren over waarden.

De idee dat de rechtsstaat er is om willekeurige machtsuitoefening tegen te gaan is bepaald niet nieuw. De gedachte is dat door middel van binding aan het recht – zoals de Grondwet, maar ook beginselen van behoorlijke bestuur – en door het verdelen van macht, de kans op willekeur en machtsmisbruik verkleint en dat de overheid hierover verantwoording moet afleggen. Uiteindelijk, zo constateer ik in mijn proefschrift ‘Mensen met macht’, is rechtsstatelijkheid een eis die de overheid vooral aan zichzelf zal moeten stellen, omdat degene waarover de macht wordt uitgeoefend niet in een gelijke positie verkeert. Het blijft dus moeilijk voor de ondergeschikte om wat dan ook te eisen; democratie, inspraak en rechtsbescherming ten spijt.

Hoewel de overheid in abstracto een ondeelbare grootheid is, weten we dat de overheid is opgedeeld in talloze organisaties en bestuurslagen. Daarbinnen zijn er politieke, bestuurlijke en ambtelijke leiders, managers en ambtenaren. Zij behoren uiteindelijk alle de rechtsstaat te belichamen, maar doen dat niet per se op dezelfde manier of in dezelfde mate. Net als dat burgers niet in een gelijke positie verkeren ten opzichte van de overheid, laveren ambtenaren tussen hiërarchische gehoorzaamheid enerzijds en een eigen rechtsstatelijke verantwoordelijkheid anderzijds.

Als een ambtenaar iets ziet wat volgens hem in strijd komt met democratische en rechtsstatelijke waarden, dan heeft hij het recht, maar kan zich ook moreel verplicht voelen, om de hogeren in rang op deze strijdigheid te wijzen. Dat wordt tegenspraak genoemd. Het gaat daarbij dus niet om het uiten van persoonlijke morele opvattingen over een bepaald beleidsterrein, maar om zaken die het subjectieve overstijgen. Tegenspraak is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Er worden cursussen in gegeven, en er circuleren op het internet allerlei meningen over de vraag waar de grenzen liggen en welke rechten de tegenspreker heeft.

In de eendaagse interactieve cursus Macht en mensen leren de deelnemers niet alleen wat macht is, wat hierover in de filosofie, sociale wetenschap en het recht wordt geschreven, maar ook wat er aan willekeurige machtsuitoefening – in het groot, maar ook in het klein – kan worden gedaan. We kijken naar moed, tegenspraak, het recht op vrije meningsuiting en het veilig melden van vermoedens van een misstand. Maar ook naar hoe dit het beste georganiseerd kan worden. Gezagvol communiceren over waarden is een mogelijke sleutel om de macht met vertrouwen tegen te kunnen spreken.

De cursus wordt gegeven op vrijdag 11 oktober 2024 in Utrecht, inclusief luxe lunch. Kosten € 349,-.
Ga voor meer info en deelname naar het programma met aanmeldformulier op Recht en Raat: www.rechtenraat.nl/cursus-macht/
.

Jelmer Evers schetst contouren van herstelplan voor het onderwijs n.a.v. manifest ‘Red het onderwijs!’

Geschreven op . Gepost in Blogs, Onderwijs. Geen reacties op Jelmer Evers schetst contouren van herstelplan voor het onderwijs n.a.v. manifest ‘Red het onderwijs!’

20 september is het manifest Red het onderwijs! gepresenteerd in boekhandel Paagman in Den Haag. Auteurs van het  manifest zijn de leden van het kernteam ‘Red het Onderwijs’: Anna Bosman, Sezgin Cihangir, Jan Drentje, Ton van Haperen, Paul Kirschner, Piet van der Ploeg, Jaap Scheerens en Theo Witte. Het RED-Team Onderwijs geeft gevraagd en ongevraagd adviezen aan politici, beleidsmakers en bestuurders op het gebied van onderwijs.

De kwaliteit van het onderwijs valt of staat bij de kwaliteit van de leraren en de manier waarop zij hun lessen vormgeven. Dit lijkt logisch maar blijkt in de praktijk niet zo vanzelfsprekend. Het manifest pleit voor tien fundamentele maatregelen die nodig zijn om het onderwijs zélf weer het speerpunt te maken van het onderwijsbeleid in plaats van de (financiële) targets van de onderwijsbestuurders. Het doel is om het onderwijs weer op een niveau te krijgen dat kinderen en ouders recht doet en dat past bij een welvarend land als Nederland.

Bij de presentatie waren eveneens aanwezig de pannelleden Jelmer Evers, vice-voorzitter bij Algemene Onderwijswijsbond (AOb), Henk Hagoort, voorzitter van de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs – de VO-raad, en Timon Verheule, directeur VO van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Evers vond in de panelbespreking van het manifest aanleiding zijn gedachten eens goed op een rij te zetten en de contouren van een delta/herstelplan te schetsen in een lang artikel op LinkedIn: Red het Onderwijs en de contouren van een Deltaplan:

«Het is een manifest dat veel collega’s hopelijk gaan lezen.
Ik ben het lang niet met alles eens, en ik heb veel vragen over de uitwerking en implementatie. En sommige voorstellen lijken me gewoonweg niet praktisch of haalbaar. Ik geloof niet in een overheid die top-down evidence informed onderwijs gaat opleggen. Waar ik goed onderwijs heb gezien, heb ik voornamelijk hele goede docenten gezien. En daar moeten we op sturen. Ik ben het zeker ook niet eens met de gedachte dat de Onderwijsinspectie nog meer moet worden uitgebreid, met nog meer outputsturing en nog meer meten gaan we echt niet beter lesgeven. Ik denk eerder dat de inspectie de focus aanzienlijk moet verleggen naar de organisatie van ons onderwijs en veel minder op uitgebreide kwaliteitskaders en volgsystemen. Ook op het gebied van beroepsgroepsvorming lees ik goede zaken, maar lees ik ook oude fouten over de inrichting van het beroep.

Maar het manifest neemt alle aspecten van onderwijsbeleid in schouw, op veel onderdelen goed, en juist aan dat totaalbeeld ontbreekt het vaak. Het leek me naar aanleiding van dit panel en deze publicatie een goed idee om mijn eigen gedachten eens goed op een rij te zetten en de contouren van een Delta/Herstelplan te schetsen. Temeer omdat dat uiteindelijk ook ontbrak in het manifest zelf. Ik miste een conclusie en daarmee de samenhang.

Ik ben het met de hoofdgedachte van de auteurs eens: om de crisis te keren – ja er is sprake van een crisis – is het noodzakelijk om naar zowel het bestel als naar de inhoud van het onderwijs te kijken. Maar zonder het eerste is elke poging om het herstel in te zetten gedoemd te mislukken. De leraar moet weer centraal komen te staan, en het systeem moet dienstbaar zijn aan het werk in de klas.

Publiek onderwijs, minder concurrentie, meer regie

Onderwijsbeleid is iets van de lange adem en er moet een breed politiek gedragen Deltaplan komen waar politieke partijen vanuit het hele politieke spectrum zich aan committeren. De overheid en het ministerie van onderwijs zal zich weer moeten heruitvinden, meer regie moeten nemen, duidelijke landelijke kaders moeten afspreken en daar ook op handhaven. Maar ze moet ook weer niet de fout maken om terug te vallen in top-down beleid en gedetailleerde outputsturing. Het publieke karakter van ons onderwijs moet worden hersteld en dat betekent dat bekostiging, zeggenschap en verantwoordelijkheden anders moeten worden ingericht, dat is een breuk met de radicale decentralisatie die 30 jaar geleden is ingezet. De overheid moet weer een governing state worden in plaats van een contracting state.

De bekostiging moet voorspelbaar en structureel zijn. Geen incidentele subsidies meer en de overheid doet ook geen greep meer in de kas door bijvoorbeeld de nullijn weer in te voeren. Tot slot moet de lumpsumbekostiging op de schop en ingekaderd worden. Geld en zeggenschap gaat naar de scholen, die er dan voor kiezen hoe ze middelen bovenschools willen inzetten (voor hrm, administratie, etc.).

Sociale dialoog en gelijkwaardigheid

We moeten ook niet doorslaan naar een top-down overheid die alles bepaalt. Ook dat is gedoemd te mislukken. Er moeten fundamentele knopen worden doorgehakt en er kan geen sprake meer zijn van vrijblijvendheid, maar tegelijkertijd moet er juist ook geluisterd worden naar leraren, en moeten leraren zelf ook niet te pas en te onpas zich beroepen op misplaatste individuele autonomie.»

Lees het hele artikel van Jelmer Evers: Red het Onderwijs en de contouren van een Deltaplan, LinkedIN, 22 september 2024: https://nl.linkedin.com/pulse/red-het-onderwijs-en-de-contouren-van-een-deltaplan-jelmer-evers-qnlpf

Evers schrijft aan het eind van zijn herstelplan over een onlangs in Zweden opgerichte lerarenvereniging. Hij hoopt dat Nederland zal volgen, want boeken en manifesten schrijven leiden niet tot noodzakelijke verandering in de praktijk. Dat doen alleen georganiseerde verbanden die zich bemoeien met beleid en de toekomst van het onderwijs.

Red het onderwijs! Walburgpers: www.walburgpers.nl/nl/book/9789464563924/red-het-onderwijs

RED-Team Onderwijs: https://redhetonderwijs.com/het-red-het-onderwijs-team/

Flip the System. Afbeelding uit het boek Het Alternatief: weg met de afrekencultuur in het onderwijs, geschreven door René Kneyber en Jelmer Evers (2013). https://beroepseer.nl/het-alternatief/

 

Jelmer Evers is voortrekker van Stichting Beroepseer

Schrijf een gedicht en doe mee aan wedstrijd ‘Gedichten voor Mensenrechten’ 2024

Geschreven op . Gepost in Algemeen, Blogs. Geen reacties op Schrijf een gedicht en doe mee aan wedstrijd ‘Gedichten voor Mensenrechten’ 2024

De opening van het Academisch Jaar 2024-2025 stond in het teken van mensenrechten en de betekenis daarvan voor de universiteit en de stad Utrecht.
Ooit nagedacht over wat mensenrechten voor jou betekenen? Met de wedstrijd Gedichten voor mensenrechten wil de universiteit een dieper begrip bevorderen voor de verschillende manieren waarop mensen mensenrechten kunnen ervaren, begrijpen of voelen. Alle Utrechtse studenten, alumni, inwoners en poëzieliefhebbers zijn van harte welkom om mee te doen.

Inzendingen zijn welkom vanaf 17 september 2024. De deadline is middernacht op 4 november 2024.

Vereisten

  • Welkom zijn gedichten in elke vorm die persoonlijke ervaringen, gevoelens of interpretaties over mensenrechten uitdrukken.
  • Elk gedicht mag uit niet meer dan 20 regels bestaan. (Witregels en titels worden niet meegeteld).
  • Gedichten moeten geschreven zijn in het Nederlands of Engels of Nederlands.
  • Ingezonden gedichten moeten het eigen werk van de deelnemer zijn. Ze mogen eerder gepubliceerd zijn, maar niet elders bekroond.

Prijzen

  • Drie prijzen van elk 100 euro.
  • Twee van de winnaars worden gekozen door een jury; een derde wordt gekozen door een publieksstemming via het Instagram-account van de UU uit de overige inzendingen.
  • De jury bestaat uit Mia You, Antoine Buyse, Michiel Doorman, Marieke Gelderblom, Geert Buelens en Hanneke van Eijken.
  • Winnaars en alle andere deelnemers worden uiterlijk eind november 2024 per e-mail op de hoogte gebracht.
  • Alle inzendingen worden gepubliceerd op de UU-website. Daarnaast worden de winnende inzendingen gedeeld en gevierd op sociale mediakanalen (Facebook 82.6k volgers, Instagram 56.2k volgers, LinkedIn 31.9k volgers), en komen ze in aanmerking voor publicatie, deling of uitvoering op verschillende UU-platforms die een breder publiek bereiken

Hoe deel te nemen

Gedichten kunnen gemaild worden naar contentdigital@uu.nl in PDF-formaat met als onderwerpregel Poems for Human Rights 2024 Submission. Vermeld naam, contactgegevens en, indien gewenst, je Instagram-handle.
Deelnemers kunnen maximaal twee gedichten inzenden. Elk gedicht moet in een apart PDF-bestand worden ingediend.
Ingezonden gedichten worden anoniem beoordeeld, dus vermeld je naam niet in het document of in de bestandsnaam, alleen in de mail.

Meer info op ‘Gedichten voor Mensenrechten’ 2024, Universiteit Utrecht, 17 september 2024: https://www.uu.nl

Website met informatie over de 30 mensenrechten en hoe ze het leven van inwoners van de stad Utrecht beïnvloeden. Universele Verklaring van de Rechten van de Mens – 75 jaar: www.uu.nl

Essay ‘Wensdenken helpt burgers niet’ gaat over valkuilen bij maken van beleid en het voorkomen ervan

Geschreven op . Gepost in Blogs, Overheid. Geen reacties op Essay ‘Wensdenken helpt burgers niet’ gaat over valkuilen bij maken van beleid en het voorkomen ervan

Beleid maken kent grote uitdagingen. Een veelgehoord probleem is dat beleid niet goed aansluit bij de leefwereld van burgers. Het is cruciaal dit te verbeteren om kwaliteit, draagvlak en effectiviteit van beleid te vergroten, en extra urgent met het oog op het lage vertrouwen in de overheid. Er wordt bij de Rijksoverheid al hard gewerkt om beleid beter bij de leefwereld van burgers aan te laten sluiten en er zijn goede initiatieven opgestart. Desondanks zag het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in diverse onderzoeken een aantal valkuilen optreden bij het maken van beleid.

In het essay Wensdenken helpt burgers niet schetsen Sabine Peters, Anne Roeters, Wieke Blijleven, Fieke Wagemans en Roel Willems drie van die valkuilen, die kunnen leiden tot een slechte aansluiting op de leefwereld van burgers. In een notendop komen de valkuilen erop neer dat de onderliggende visies en aannames onvoldoende geëxpliciteerd, bevraagd en getoetst worden. Daardoor kan de basis van beleid wankel zijn, met wensdenken tot gevolg. Dit schaadt het probleemoplossend vermogen van de overheid en kan burgers het idee geven dat de overheid geen oog heeft voor hun leefsituatie, belangen en ideeën. Beide kunnen ten koste gaan van het vertrouwen in de overheid en op lange termijn mogelijk zelfs haar legitimiteit.

Door deze valkuilen bewust te maken en toekomstig beleid hierop te toetsen, kan de afstand tussen de systeemwereld van beleid en de leefwereld van burgers nog beter worden overbrugd.

De drie valkuilen

De drie valkuilen die kunnen leiden tot een slechte aansluiting op de leefwereld van burgers zijn:

Valkuil 1: Stille ideologie– de onuitgesproken of ongetoetste aannames onder beleid.
Valkuil 2: Ideaaldenken – vermenging van ideaalbeeld en realiteitsbeeld in beleid,
Valkuil 3: De optelsom – individuele belangen tellen niet altijd op tot een collectief belang.

In het essay worden de valkuilen toegelicht aan de hand van praktijkvoorbeelden. De auteurs schrijven dat zij hopen dat hun bondige essay en de reflectievragen uitnodigen om als individu of als team aan de slag te gaan met de valkuilen. Zij beargumenteren niet één juiste manier van het inbrengen van ‘het’ burgerperspectief, wél stellen zij dat bewustzijn en kritische zelfreflecties essentieel zijn om wensdenken in beleid te voorkomen. Het uiteindelijke doel is effectiever en legitiemer beleid, doordat het beter aansluit bij de leefwereld van mensen. Van wensdenken naar mensdenken dus.

Downloaden Wensdenken helpt burgers niet – Drie valkuilen voor beleid, door Sabine Peters, Anne Roeters, Wieke Blijleven, Fieke Wagemans en Roel Willems, Sociaal Cultureel Planbureau, 2024: https://beroepseer.nl

Wensdenken helpt burgers niet – Drie valkuilen voor beleid, door Sabine Peters, Anne Roeters, Wieke Blijleven, Fieke Wagemans en Roel Willems, SCP, 29 augustus 2024: www.scp.nl

Voorbeeld: Boemerangbeleid in de jeugdzorg

“In haar promotieonderzoek concludeert Stellaard (2023)*) dat de onderliggende aannames en de beleidsdoelen in het jeugdzorgbeleid de afgelopen veertig jaar nauwelijks veranderd zijn. Dat komt mede door grote verschuivingen in het politieke landschap en de vele pogingen om problemen op te lossen. Dit noemt zij ‘volharding door verandering’. Mensen zijn zo druk bezig met reageren op onbedoelde gevolgen van eerder beleid dat het meer symptoombestrijding wordt, en ze überhaupt niet meer nadenken over de diepere oorzaken van problemen. Bijvoorbeeld omdat die basisprincipes zo vanzelfsprekend zijn geworden, dat ze niet meer herkend worden als aannames”.

*) Stellaard, S. (2023). Boemerangbeleid: Over aanhoudende tragiek in passend onderwijs- en jeugdzorgbeleid. Boom, Den Haag