Skip to main content

Redactie Beroepseer

Feiten, stellingen en vragen over agressie tegen hulpverleners

Geschreven op . Gepost in Blogs, Overheid, Politie, Publieke en semi-publieke sector. Geen reacties op Feiten, stellingen en vragen over agressie tegen hulpverleners

Verbaal geweld, fysiek geweld, intimidatie en bedreiging: geweld tegen hulpverleners is al jaren een breed maatschappelijk thema dat aandacht vraagt én een onderwerp waar aandacht voor moet blijven. De overheid neemt maatregelen om de agressie in de samenleving tegen te gaan.
Op 31 maart 2021 is de Taskforce Onze hulpverleners veilig officieel gelanceerd. Aanleiding was o.a. een geweldsincident bij een trouwstoet in Rotterdam waarbij een politieman met, wat later bleek, blijvend hersenletsel werd afgevoerd. Tijdens de bespreking daarvan in de Tweede Kamer heeft de (vorige) minister van Justitie en Veiligheid de Kamer toegezegd een taskforce in het leven te roepen met als doel een aanvullende bijdrage te leveren aan een zinvolle aanpak van agressie en geweld tegen hulpverleners.

Een van de knelpunten die de Taskforce signaleert, is de versplinterde aandacht in het onderzoek naar agressie en geweld tegen hulpverleners. Daarom heeft de Taskforce een kenniskring opgezet met doel het vergroten, bundelen en weer ter beschikking stellen van kennis en informatie over (de deelaspecten van) agressie en geweld.
Daarnaast organiseert de Taskforce jaarlijks een conferentie, waar beleid, wetenschap en uitvoering elkaar kunnen treffen om kennis en ervaring uit te wisselen. Tot slot zet de Taskforce onderzoek uit. In 2022 ging het om veilig werkgeverschap. Hoe zorg je er als werkgever voor dat werknemers zo weinig mogelijk met geweld in aanraking komen; hoe wend je geweld af en hoe zorg je voor goede nazorg?
Voor 2024 werd besloten onderzoeksvoorstellen te vragen voor de thema’s Teams collegiale ondersteuning en  steun aan het thuisfront.
De procedure en voorwaarden om een onderzoeksvoorstel in te dienen staan uitgebreid beschreven in de Meerjarige onderzoeksagenda Taskforce Onze hulpverleners veilig 2024 – Q1 2026.

Tien stellingen en een aantal feiten

In de brochure Feiten, stellingen en vragen over agressie tegen hulpverleners van Kenniskring Taskforce Onze hulpverleners veilig (april 2024) brengt Otto Adang, lid en ‘wetenschappelijk geweten’ van de Taskforce aan de hand van tien stellingen een aantal feiten onder de aandacht, hier en daar een mythe doorprikkend en een summier overzicht biedend van relevante vragen.

De 10 Stellingen en hun auteurs

1. Het is belangrijk onderscheid te maken tussen geweld tegen handhavers, hulpverleners, zorgverleners
Otto Adang – Professor Emeritus Veiligheid en Collectief Gedrag aan de Universiteit van Groningen alsmede lector Openbare Orde & Gevaarbeheersing aan de Politieacademie

2. Het merendeel van het geweld tegen hulpverleners is niet-fysiek geweld

3. Er is een meerjarige trend van afname van geweld in de samenleving, de vraag is of het geweld ernstiger wordt
Joery Matthys – senior onderzoeker bij de Rijksuniversiteit Leiden en Jaap van Lakerveld – psycholoog/onderwijskundige. Van 1986 tot 2023 directeur PLATO

4. Bestaande registraties bieden onvoldoende inzicht in hoeveel geweld er wordt gebruikt tegen hulpverleners

5. Bestaande registraties bieden geen inzicht in hoe geweld tegen hulpverleners zich ontwikkelt
Jaap van Lakerveld en Joery Matthys

6. Verreweg de meeste contacten tussen hulpverleners en burgers verlopen zonder enige vorm van geweld
Jos Kuppens – onderzoeker Bureau Beke en Henk Ferwerda – onderzoeker Bureau Beke

7a. Geweld is niet normaal, maar handhavers moeten wel tegen een stootje kunnen

7b. Geweld is niet normaal, maar dienstverleners moeten wel tegen een stootje kunnen
Caroline Koetsenruijter – onderzoeker, trainer en auteur op het gebied van sociale veiligheid en agressiepreventie

8. Publieksoffensieven (gericht op een breed publiek) zijn niet effectief, want het gaat maar om een heel beperkte groep daders, die voor een deel ook slecht aanspreekbaar/ bereikbaar zijn
Manja Abraham – Senior onderzoeker DSP-groep & Judith Smits – Coördinator LEV bij ministerie van Justitie en Veiligheid

9. Verder verhogen van de strafmaat tegen hulpverleners is niet effectief
Marjolein Odekerken – senior onderzoeker/projectleider Verwey-Jonker Instituut/ Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS)

10. Het doen van aangifte heeft zin!
Helene Dullaart – Kenniscoördinator bij het OM

Downloaden Feiten, stellingen en vragen over agressie tegen hulpverleners, Kenniskring Taskforce Onze hulpverleners veilig, april 2024: https://beroepseer.nl/

Downloaden Meerjarige onderzoeksagenda Taskforce Onze hulpverleners veilig 2024 – Q1 2026. https://beroepseer.nl

 

Tekort personeel cruciale beroepen wordt maar niet opgelost. Niemand voelt zich verantwoordelijk en wijst naar een ander

Geschreven op . Gepost in Blogs, Economie. Geen reacties op Tekort personeel cruciale beroepen wordt maar niet opgelost. Niemand voelt zich verantwoordelijk en wijst naar een ander

Het tekort aan personeel in cruciale banen loopt nog steeds op. Het betreft uitgerekend die beroepsgroepen die vijf jaar geleden door de overheid in een persbericht n.a.v. de coronona-pandemie cruciaal genoemd werden. Ze worden ook wel essentiële beroepen genoemd. Elfanie toe Laer schrijft in Het Financieele Dagblad dat gericht beleid op dit gebied uitblijft, de overheid biedt geen uitkomst. Er ontbreekt een visie met als gevolg dat het probleem verweesd raakt. Dat wil zeggen dat niemand zich verantwoordelijk voelt. Iedereen wijst naar een ander.

Het is frustrerend, schrijft Toe Laer: de instroom van studenten bij de opleiding voor verzorgende IG (individuele gezondheidszorg) is in vijf jaar met 41% gedaald. De mbo 3-opleiding leidt op tot thuiszorg- of ouderenzorgmedewerker. Dat werk lijkt plotseling veel minder populair.
Bianca Buurman, voorzitter van de beroepsvereniging V&VN zegt dat die daling geen goed teken. Zij voelt de druk van het stijgend aantal openstaande vacatures. Eind 2023 was het tekort in de zorg 44.000, tot 2034 loopt dit cijfer op naar 266.000 Niet alleen vergrijst de beroepsgroep, door diezelfde vergrijzing komen er ook veel patiënten bij.
Het ANP noemde een nog hoger aantal en kwam op 12 februari 2025 met het bericht dat op basis van de huidige trends het personeelstekort in de zorg oploopt tot bijna 300.000 werknemers in 2034. De cijfers zijn afkomstig van Bart van Krimpen, data- en arbeidsmarktanalist bij uitzendbureau Randstad Nederland.

Ook in de techniek, de bouw en het onderwijs

Toe Laer: Maar niet alleen de zorg, ook de techniek – ca 60.000 vacatures -, de bouw – 26.000 – en het onderwijs – 12.000 – worstelen met personeelstekorten. De gevolgen zien we al: kortere lesweken, langere wachtlijsten, vertraagde bouwprojecten en onbevoegden die gehandicapten of ouderen verzorgen.
In januari riep de VO-raad de landelijke politiek op tot actie. Op een enkele pilot na, is er ‘nog geen gericht beleid op hoe we in Nederland de komende jaren omgaan met een situatie van (toenemend) lerarentekort’, schreef voorzitter Henk Hagoort van de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs aan de Tweede Kamer.

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) is kritisch over het gebrek aan overkoepelend beleid. In aanloop naar de laatste Tweede Kamerverkiezingen in november 2023, namen onderzoekers de verkiezingsprogramma’s onder de loep. Conclusie: ‘(…) in veel verkiezingsprogramma’s is weinig oog voor noodzakelijke keuzes en de gevolgen voor mens en samenleving. Terwijl die keuzes de kwaliteit van de samenleving bepalen en het dagelijks leven van ons allemaal beïnvloeden.’ Alleen Volt had concrete plannen om de tekorten in cruciale sectoren aan te pakken.

In Toe Laers artikel komen naast anderen ook aan het woord: Josje Damsma, auteur en oprichtster van CrossOver, projectbureau voor de technische sector. Volgens haar is er veel mogelijk. Als er maar concrete doelen zijn. Het opleiden van een x-aantal technici bijvoorbeeld. ‘Zonder concreet doel kun je er niemand op afrekenen als het niet concreet wordt.’
Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt, vindt net als Damsma en het SCP dat er een taak ligt voor de overheid. ‘Het stoort mij dat het beleid de hele tijd gaat over contractvormen, zzp of niet, en nooit over de inhoud. Terwijl: onze toekomst hangt hiervan af. Je moet hier iets mee.’
Maar het optuigen van arbeidsmarktbeleid rond essentieel werk is volgens Wilthagen allesbehalve makkelijk. Maar, ‘misschien moeten we het collegegeld voor sommige studies afschaffen én moeten we creatiever gaan werken, werven en belonen. Het is allemaal nodig.’
En Bianca Buurman wil ‘dat nationaal wordt nagedacht en dat met één stem wordt uitgesproken: dit zijn essentiële beroepen en daar gaan wij op sturen’.

Lees het hele artikel van Elfanie toe Laer: Niemand durft te zeggen weg met de onzinbanen, Het Financieele Dagblad, 12 februari 2025: https://fd.nl/politiek/1543790/niemand-durft-te-zeggen-weg-met-de-onzinbanen

Overzicht cruciale beroepen om de samenleving draaiende te houden tijdens COVID-19-uitbraak, Blogs Beroepseer, 16 maart 2020: https://beroepseer.nl

 

Pieter Bas van Steenis

Geschreven op . Gepost in Voortrekkers. Geen reacties op Pieter Bas van Steenis

Pieter Bas van Steenis (1988) werkte sinds 2015 als buurtteammedewerker bij de eerste sociale wijkteams in Utrecht. Hij heeft daar met grote inzet en enthousiasme gewerkt aan het op maat verder helpen van huishoudens met complexe problemen. Ook als de regels het niet (helemaal) toelieten zochten hij en het sociale wijkteam samen met collega’s van de gemeente Utrecht naar oplossingen om vastzittende situaties in gezinnen te doorbreken.

In 2018 maakte Pieter- Bas de overstap naar het Instituut Publieke Waarden. Daar heeft hij onder andere gewerkt aan het Sociaal Hospitaal project in Den Haag waarbij samen met verzekeringsmaatschappij CZ gewerkt werd aan het vinden en ondersteunen van gezinnen met een hoge zorgvraag en schulden bij de zorgverzekeraar. Die combinatie is een rode vlag voor veel andere problemen.

Daarnaast is Pieter-Bas bezig geweest met de uitrol van de Doorbraakmethode in meer dan 50 Nederlandse gemeenten. Om middels die methode, maatwerk makkelijker te maken. Op dit moment werkt hij aan passende maatwerkoplossingen voor onder andere getroffenen van het toeslagenschandaal, en de getroffen kinderen van het toeslagenschandaal.

Pieter-Bas is de verpersoonlijking van Facta non Verba: Geen woorden maar daden! Dat betekent overigens niet dat hij niet graag praat. Door zijn jarenlange ervaring als medewerker in de daklozenopvang, als wijkteammedewerker en allround casuskraker kent hij de sluiproutes door mening bureaucratisch moeras. Het woord ‘sociale inclusie’ zul je hem niet gauw in de mond horen nemen, maar dat is wel wat hij dagelijks realiseert.

Pieter Bas is een even nuchtere als onverschrokken problem fixer. Hij zal het niet nalaten om instellingen, gemeenten en wetgevers op hun verantwoordelijkheden te wijzen en hen uit te leggen hoe ze die kunnen nemen. Zijn bijnaam bij de collega’s: chef common sense!

De kenmerken van leiderschap

Geschreven op . Gepost in Blogs, Economie, Welzijn. Geen reacties op De kenmerken van leiderschap

Wat maakt een goede leider? Is het moed, compassie, innovatie, inspiratie? De eisen van leiderschap zijn complex, maar de basis van een goede leider ligt in het voldoen aan de behoeften van degenen die hem volgen.

Het nieuwste rapport van het Amerikaanse onderzoek- en adviesbureau Gallup gaat over leiderschap en heet Global Leadership report: What followers want. Het is gelanceerd op de drie dagen durende World Governments Summit van 2025 die van start is gegaan in Dubai op 11 februari. Deze bijeenkomst van 2025 heeft tot thema Shaping Future Governments en wordt bijgewoond door regeringen, internationale organisaties, voortrekkers en leiders uit de private sector van over de hele wereld.

Gebaseerd op enquêtes in 52 landen – goed voor 76% van de volwassen wereldbevolking en 86% van het wereldwijde BBP – bouwt het rapport op tientallen jaren onderzoek naar wat mensen verlangen van hun leiders.

Gallup stelde twee vragen:

♦  Welke leider heeft de meest positieve invloed op uw dagelijks leven?
♦  Noem drie woorden die het beste beschrijven wat deze persoon bijdraagt aan uw leven.

De antwoorden onthullen dat mensen hoop, vertrouwen, compassie en stabiliteit van hun leiders belangrijk vinden; de resultaten zijn consistent in alle landen en bij demografische groepen. Als leiders aan deze behoeften voldoen, kan dat resulteren in minder lijden en meer welzijn.
Tot nu toe heeft geen enkel andere enquête de verlangens van mensen wat betreft leiderschap zo omvangrijk onderzocht. De bevindingen zijn cruciaal voor zowel huidige als aspirant-leiders die inzicht willen krijgen in de verwachtingen die van invloed zijn op hun prestaties en het succes van de teams waaraan ze leiding geven.

Belangrijkste bevindingen

– 56% van de gewenste leiderschapseigenschappen betreft hoop geven; die blijkt een primaire noodzaak wereldwijd.
– 64% benadrukt de behoefte aan hoopgevende leiders.
– 38%. Slechts 33% van de volgers gedijt zonder een hoopgevende leider, maar het gedijen stijgt met vijf punten naar 38% als aan de behoefte aan hoop wordt voldaan.
– 34% van de respondenten die voor een werkgever werken, zegt dat leiders op het werk de grootste positieve impact op hun leven hebben.

De vier belangrijkste behoeften van mensen aan leiderschapscapaciteiten zijn hoop geven (56%), vertrouwen (33%) compassie (7%) en stabiliteit (4%). Samen zijn ze goed voor ongeveer één op negen positieve leiderschapseigenschappen.

Verband tussen leiderschap en het welzijn van volgers

In het artikel What do people need most from Leaders? schrijven Jon Clifton (CEO van Gallup) en Benedict Vigers (senior global news writer bij Gallup) dat er een verband is tussen de beoordeling van hun leven door mensen  en de aanwezigheid van positieve leiderschapseigenschappen.

Van degenen die hoop niet noemen in relatie tot de leider, wordt 33% geclassificeerd als welvarend (wat betekent dat ze hun huidige leven een 7 of hoger geven op een schaal van 10 en hun verwachte leven over vijf jaar een 8 of hoger). 9% wordt geclassificeerd als lijdend (wat betekent dat ze zowel hun huidige als hun toekomstige leven een 4 of lager geven).

Wanneer evenwel aan de behoefte aan hoop is voldaan, stijgt welvaart naar 38% en daalt het lijden naar 6%.
Aangezien hoop de dominante behoefte is, wijst dat op een verband met een vermindering van lijden.

Volgers met leiders die vertrouwen en hoop bieden, hebben evenveel kans om te floreren als volgers met leiders die alleen hoop bieden. Maar wanneer hoop – de basisbehoefte – wordt gecombineerd met vertrouwen en compassie of stabiliteit, neemt de kans op succes weer toe (respectievelijk 39% en 43%).
Dat suggereert een verband tussen het welzijn van mensen en het hebben van een leider in hun dagelijks leven die aan verschillende van hun behoeften voldoet. Er wordt meer geleden bij weinig hoop, maar het lijden neemt af naarmate er meer behoeften vervuld worden. Hoewel het basispercentage van lijden laag is, is de afname in lijden significant, omdat zelfs kleine verschillen in de mate van lijden veel betekenen voor de mensen die het ondergaan.

De betekenis voor leiders

De leiders van vandaag, en degenen die in de toekomst leiding zullen geven, worden geconfronteerd met aanzienlijke uitdagingen, waarvan de recente ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) niet de minste zijn. Om de uitdagingen van onze tijd aan te gaan en te slagen in deze veranderende wereld, behoren leiders uiteindelijk een aantal dingen te beseffen om te slagen.
In de eerste plaats de behoeften van hun volgers begrijpen. Dat versterkt niet alleen de relatie tussen volger en leider, maar vergroot ook de kans dat zijn of haar leiderschap een blijvende, positieve impact heeft. Maar niet alle leiders zullen van nature voldoen aan de vier behoeften van hoop, vertrouwen, compassie en stabiliteit.

Daarom behoren leiders ook zichzelf te kennen. Inzicht in de eigen natuurlijke talenten en deze ontwikkelen tot sterke punten door middel van kennis en vaardigheden, kan de unieke leiderschapsstijl van een leider aan het licht brengen en hem of haar in staat stellen hun uiterste best te doen. De succesvolste leiders hebben ook een goed begrip van de eisen van hun specifieke rol en de verwachtingen die eraan verbonden zijn. De beste leiders boeken succes – ondanks verschillende rollen, organisaties en industrieën  – door meerdere teams samen te brengen en geweldige beslissingen te nemen, die doel en prestaties van hun organisatie stimuleren.

Downloaden de Global Leadership Report: What Followers Want. Gallup, februari 2025: www.gallup.com/analytics/656315/leadership-needs-of-followers.aspx

What Do People Need Most From Leaders? New Gallup research spotlights four needs of followers worldwide, door
Jon Clifton en Benedict Vigers, Gallup, 11 februari 2025: www.gallup.com/workplace/655817/people-need-leaders.aspx

World Governements summit 2025: www.worldgovernmentssummit.org/events/2025

Gallup: www.gallup.com/

De politiek van onbetaalde arbeid

Geschreven op . Gepost in Blogs, Economie. Geen reacties op De politiek van onbetaalde arbeid

«Ik heb veel onbetaalde baantjes gehad. In sommige gevallen moest ik betalen voor de mogelijkheid om te werken, mensen te ontmoeten, te leren. Ik betaalde voor audities. Ik betaalde voor mijn opleiding om mee te kunnen doen aan een show in New York voor verschillende doelgroepen. Het was een belangrijke ervaring, maar ik moest ervoor betalen. Ik dacht dat het een soort kans was. Ik wist dat ik het me niet kon veroorloven, maar ik dacht dat ik er iets van kon leren en dat deed ik. Ik heb gerepeteerd voor een show, samen met een choreograaf. Ik zag hoe het is om op het podium te staan, maar… ik moest ervoor betalen».

In The Politics of Unpaid Labour staan verhalen over onbetaalde arbeid en de gevolgen daarvan. Het boek bevat de bevindingen van het meerjarige onderzoeksproject Researching precariousness across the paid/unpaid work continuum van de European Research Council o.l.v. socioloog Valeria Pulignano van de Katholieke Universiteit (KU) Leuven.
Pulignano heeft een theorie ontwikkeld over de politiek van onbetaalde arbeid. Haar inspiratie vond ze bij de Amerikaanse filosoof Paul Gomberg die stelde dat veel mensen “onrechtvaardige schade lijden door hun arbeid”. Als je slecht wordt betaald vormt dat een belemmering voor een waardig leven.
Onder onbetaalde arbeid wordt verstaan werk buiten een erkende arbeidsrelatie. Onbetaald werk vormt een belangrijk onderdeel van de samenleving: huishoudelijke taken, mantelzorg, vrijwilligerswerk. Maar als er te weinig tegenover staat, kan het leiden tot een verstoorde machtsbalans, ongelijkheid en armoede.

Maar binnen betaalde arbeid vindt ook onbetaald werk plaats: trainingen en cursussen in privétijd, reistijd zonder vergoeding, verplichte vergaderingen en teamactiviteiten buiten werktijd. Hier gaat het om onbetaalde arbeidstijd die besteed wordt aan het uitvoeren van taken die horen bij een specifieke functieomschrijving.
“Het is belangrijk ook dit werk te erkennen en op waarde te schatten”, aldus Pulignano. “Onbetaalde arbeid kan onderdeel zijn van een duurzame, gezonde arbeidsmarkt. Maar als de arbeidsmarkt niet goed functioneert, leidt het tot ongelijkheid en armoede”.

Biografische verhalen

De kern van het onderzoek vormen de biografische verhalen en audiodagboeken van werknemers. Ze omvatten drie verschillende werkterreinen: 1. de creatieve sector (dans, tv/film, voice-over, theater), 2. de sociale zorg en 3. platforms in de landen Zweden, Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Polen, Frankrijk en België.
Op basis van de omvangrijke hoeveelheid gegevens ontwikkelt het boek een theorie over de politiek van onbetaalde arbeid en verklaart het hoe klassegebonden ongelijkheid in precair werk*) tot stand komt.
De ongelijkheid in precair werk is een onverwachte uitkomst van het onderzoek dat begon met proberen te begrijpen hoe en in welke mate onbetaalde arbeid verantwoordelijk is voor precair werk. Uiteindelijk werden de ongelijke omstandigheden die ten grondslag liggen aan precair werk zichtbaar voor degenen die onbetaalde, onderbetaalde en slecht betaalde arbeid verrichten.

Interview

Voorafgaand aan de presentatie van het boek in het in Berlijn gevestigde Weizenbaum Institut in november 2024, had Katharina Stefes een interview met Valeria Pulignano. De interviewster stelde o.m. de vraag welke de grootste uitdagingen en risico’s zijn voor mensen die onbetaald werk doen?

Pulignano: “Onbetaalde arbeid vormt een zware belasting voor het gezinsleven, waarbij veel werknemers het gevoel hebben geen beslissing te kunnen nemen over het krijgen van kinderen vanwege de instabiliteit van hun baan en de onvoorspelbaarheid van hun inkomen. Moeders die zowel betaalde als onbetaalde arbeid verrichten lieten weten dat ze zich uitgeput voelden, terwijl freelancers die op een platform werken het gevoel hadden voortdurend ‘oproepbaar’ te zijn om hun kijkcijfers op peil te houden, wat een negatieve invloed had op de gezinsrelaties. Sommige werknemers rekenen op steun van hun familie om abrupte veranderingen in roosters en schommelende inkomsten het hoofd te kunnen bieden. Vooral jonge werknemers hebben moeite zich een stabiele toekomst voor te stellen in een maatschappij die onbetaalde arbeid in stand houdt.

Onbetaalde arbeid schaadt ook de geestelijke gezondheid. Dansers en zorgmedewerkers meldden dat ze werkten terwijl ze ziek waren, een realiteit die nog verergerd werd tijdens de Covid-19 pandemie. In een economie die bol staat van precair werk en grote ongelijkheid, voelen werknemers zich vaak vervangbaar en ondergewaardeerd, wat leidt tot een lage eigenwaarde en angst, vooral bij mensen zonder sterk sociaal of familienetwerk.

Bovendien werkt onbetaalde arbeid extreme ondergeschiktheid van werknemers in de hand en hebben ze weinig inspraak om een slechte of oneerlijke behandeling aan te vechten. Deze machteloosheid leidt tot slechte kwaliteit van de dienstverlening, wat van invloed is op essentiële sectoren zoals de ouderenzorg. Veel werknemers ervaren isolement, angst en de noodzaak om voortdurend op zoek te gaan naar betere kansen, waardoor nog meer tijd en middelen verloren gaan.

Tot slot drijft onbetaalde arbeid werknemers vaak in de richting van armoede, waardoor ze niet over de middelen beschikken om van een stabiele levensstijl te genieten. Velen kunnen zich geen eerste levensbehoeften of culturele activiteiten veroorloven, waardoor ze uit de middenklasse wegdrijven. De onregelmatige aard van het werk, in combinatie met de beperkte onderhandelingsmacht over uren en lonen, dwingt velen om met meerdere banen en platforms te jongleren om te overleven. Freelancers voelen zich onder druk gezet om ‘betaalbaar’ te blijven, terwijl werknemers in de zorg wijzen op de onrechtvaardige op winst beluste private organisaties die winst maken belangrijker vinden dan een eerlijk loon: Eigenaren oogsten het geld, de rest doet er niet toe”.

Welke rol speelt de politiek?

“Politiek’ speelt een zeer belangrijke rol, omdat het refereert aan de dynamiek en het beleid rondom onbetaalde arbeid en de mate waarin personen dit soort arbeid ondersteunen, waarbij sociale reproductieve arbeid**) een belangrijke bron is. Precariteit wordt beïnvloed door de politieke economie van een land, waaronder overheidsfinanciering, sociale uitkeringen, minimumlonen, collectieve onderhandelingen en publiek eigendom. De staat en het overheidsbeleid moeten dus de ongelijke verdeling en impact van onbetaalde arbeid aanpakken om een eerlijker arbeidsmarkt te creëren. Terwijl The Politics of Unpaid Labour sterk gericht blijft op het individuele niveau (d.w.z., de ‘microsociale’ realiteit), opent het ook de deur voor verdere analyse van arbeidsstrijd voor meer inclusieve arbeidsmarkten.
Het op één lijn brengen van de aspiraties van werknemers met economische doelen is geen futuristische utopie en vereist gecoördineerde actie van personen, werknemers, consumenten, eigenaren en de staat”.

Noten
*) Precair werk = werk dat structureel geen bestaanszekerheid biedt. Het concept precariteit – précarité – werd in de jaren tachtig en negentig al door Franse wetenschappers gebruikt als verwijzing naar een onzekere en uitgesloten positie op de arbeidsmarkt. Precair werk is van oudsher een integraal onderdeel geweest van loonarbeid. Het lijkt er echter op dat precair werk in recente jaren weer steeds vaker voorkomt.
**) Reproductieve arbeid = huishoudelijk werk of ander zorgwerk (vaak gedaan door vrouwen) dat wordt uitgevoerd zonder betaling of de verwachting van betaling en niet wordt meegerekend als onderdeel van het bruto binnenlands product.

Downloaden The poltics of unpaid labour, door Valeria Pulignano en Markieta Domecka, Oxford University Press, 2025: https://beroepseer.nl

The Politics of Unpaid Labour – How the study of unpaid labour can help address inequality in precarious work, Oxford University Press, 15 januari 2025: https://global.oup.com/academic/product/the-politics-of-unpaid-labour-9780198888130?lang=de&cc=ch#

The Politics of Unpaid Labour, Interview met Valeria Pulignano,  Weizenbaum Institut, 31 oktober 2024: www.weizenbaum-institut.de/news/detail/theory-on-the-politics-of-unpaid-labour/

Beyond the paycheck, door Valeria Pulignano, Oxford University Press, 15 januari 2025: https://blog.oup.com

Bijeenkomst ‘De bevlogen jonge ambtenaar’. Over de waarde van de democratische rechtsorde

Geschreven op . Gepost in Blogs, Informatie en communicatie, Overheid. Geen reacties op Bijeenkomst ‘De bevlogen jonge ambtenaar’. Over de waarde van de democratische rechtsorde

Tijdens de lunchbijeenkomst De bevlogen jonge ambtenaar in Den Haag in januari 2025 gingen Huri Sahin en Herman Tjeenk Willink met de aanwezigen in gesprek over de democratische rechtsorde. Gespreksleider van de door de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) georganiseerde bijeenkomst was Yasmin Ait Abderrahman. Herman Tjeenk Willink is oud-politicus en was vicepresident van de Raad van State van 1997 tot 2012. Sinds 20212 is hij minister van Staat. In 2023 verscheen zijn boek Het tij tegen… “op een moment dat de overheid op veel fronten hapert en burgers hun ongenoegen daarover uiten”. Huri Sahin is burgemeester van de gemeente Rijswijk en vanaf juni 2021 bestuurslid van ROB.
De lunchbijeenkomst van 15 januari 2025 in Den Haag was de derde over de democratische rechtsorde. De twee voorgaande vonden plaats in 2024 in Deventer en Den Haag.

In een tijd waarin de politieke en maatschappelijke polarisatie groeit en het vertrouwen van burgers in de overheid tanende is, staan veel jonge ambtenaren voor lastige vraagstukken en dilemma’s: Wat vind ik als professional? Wat is maatschappelijk aanvaardbaar? Wat wil de politiek? Is het mogelijk tegelijk ambtenaar en activist te zijn?

De bijeenkomst bestond uit drie delen: de waarde van de democratische rechtsorde; het functioneren van de overheid en de rol van de publieke ambtsdrager; ambtelijk activisme en werken voor de publieke zaak.

Op de site van ROB staat een weergave van de bijeenkomst.

Enkele passages

Vraag: Hoe gaat jonge ambtenaar om met wat beleidsmatig het meest verstandig is, maar misschien politiek of maatschappelijk niet het meest wenselijk?

Tjeenk Willink: Wat het meest wenselijk is, is objectief gezien niet vast te stellen. Dat is een waardeoordeel en dus een politiek oordeel. En we hebben afgesproken dat het politiek oordeel uiteindelijk wordt gegeven door de democratisch gekozen volksvertegenwoordiging en de bestuurders die aan de volksvertegenwoordiging verantwoording moeten afleggen. Dus dat een beleidsuitkomst niet bevalt, betekent dat niet dat je als ambtenaar daarom tegen het beleid kunt ageren. Zo zit het systeem niet in elkaar. Wat je als ambtenaar wel mag eisen is dat de meerderheid die beslist ook rekening houdt met minderheden. Dus wat je mag vragen is of er rekening is gehouden met minderheden.

Wat moet je dan doen wanneer kritiek wordt ingezet om te polariseren. En wanneer er niet rechtsstatelijk gehandeld wordt. Ik denk bijvoorbeeld aan de motie-Bekker. Wat vind je dan dat er van een ambtenaar verwacht kan worden?

In zo`n geval mag je van een ambtenaar verwachten dat hij weet aan welke eisen hij moet voldoen en dat hij daar ook gevolg aan geeft. Dus dat hij over de materie kritisch adviseert en dat hij waarschuwt. En wanneer dat is gebeurd moet hij zich neerleggen bij het feit dat aan zijn kritische advies geen gevolg is gegeven. Of weggaan.

Waar hebben we het over als we het hebben over de democratische rechtsorde als fundament?

Dan hebben we het eigenlijk over twee dingen. Ten eerste over de grondregels die gelden voor het verkeer tussen overheden en burgers en tussen burgers onderling. Als het goed is zijn dat maatschappelijke waarden. Dan gaat het om tolerantie, rechtvaardigheid, billijkheid en proportionaliteit. De Koning heeft dat in zijn kersttoespraak in drie regels samengevat: gelijkheid voor de wet, discriminatie is niet toegestaan en geen geweld gebruiken. Ook niet als we ons gekwetst voelen.

Het tweede deel van de democratische rechtsorde is het institutionele instrument dat op die waarden gebaseerd is en bedoeld is om die waarden te handhaven. Dan gaat het dus om vragen als: wie doet wat, wie is afhankelijk van wie? De democratische rechtsorde is van groot belang, juist nu omdat allerlei andere verbindende elementen zwak zijn geworden. Denk daarbij aan elementen als godsdienst, gemeenschappelijke geschiedenis enzovoort. Tegelijkertijd is de maatschappelijke diversiteit groter geworden, vindt er politieke polarisatie plaats – partijen die zich tegen elkaar afzetten – en ook is de druk van buitenaf groter geworden.

Het is belangrijk dat de overheid zich aan haar eigen regels houdt. Dit om te voorkomen dat de boel uit elkaar valt in een tijd waarin er weinig verbindende krachten zijn. Wat gebeurt er als de overheid dat niet doet?

Kijk om je heen. Van de kinderopvangtoeslagaffaire tot een situatie waarbij er überhaupt geen politieke keuzes worden gemaakt. Een ander voorbeeld is waarbij er over de band van de sociale grondrechten wel gepretendeerd wordt dat de overheid voor een aantal dingen verantwoordelijk is, maar vervolgens niet thuis geeft waardoor sommige voorzieningen niet functioneren of helemaal niet aanwezig zijn.

De sociale grondrechten zijn in 1983 in de Grondwet opgenomen. Ze zijn een hoofdtaak van de overheid.

Volgens Tjeenk Willink dient de ambtenaar te voldoen aan vier eisen:
1.  inhoudelijk deskundig; 2. kennis van het democratisch bestel (het kenmerk van de organisatie waarvoor je gaat werken); 3. kritisch onafhankelijk kunnen adviseren en 4.  loyaliteit aan de ambtsdrager in zijn functie en niet als persoon.

Terugblik ‘De bevlogen jonge ambtenaar’, Raad voor het Openbaar Bestuur,
3 februari 2025: www.raadopenbaarbestuur.nl/actueel/nieuws/2025/02/3/terugblik-de-bevlogen-jonge-ambtenaar

Boek: Het tij tegen: https://uitgeverijprometheus.nl/boeken/tij-tegen-paperback/

Wie wordt ‘Zorgprofessional van het jaar 2025’? Nomineren tot 10 maart

Geschreven op . Gepost in Blogs, Zorg. Geen reacties op Wie wordt ‘Zorgprofessional van het jaar 2025’? Nomineren tot 10 maart

Wie wordt de zorgprofessional van het jaar 2025?  Beroepsorganisatie voor zorgprofessionals NU’91, publieke omroep EO en liefdadigheidsinstelling Mercy Ships slaan de handen ineen voor een zoektocht naar de zorgprofessional van het jaar 2025. Tot 10 maart 2025 kan iedereen een zorgprofessional nomineren die de sector op een positieve manier op de kaart zetten, het verschil maken of een sterke visie hebben op het vak. Nomineren kan tot 10 maart 2025.

Winnaar bekendgemaakt op Dag van de verpleging

Na een selectie door een vakjury volgt een shortlist van vijf finalisten. Zij krijgen een podium om hun verhaal en visie op de zorg breed te delen. Het publiek kan vervolgens stemmen op een favoriet. De winnaar wordt op de Dag van de verpleging, 12 mei 2025, bekendgemaakt.

Ambassadeur

De uiteindelijke winnaar krijgt niet alleen de rol toebedeeld van nationaal ambassadeur voor de zorg, maar is uitgenodigd een bezoek te breng aan een van de ziekenhuisschepen van Mercy Ships. Het prijzenpakket bestaat verder nog uit duizend euro voor een afdelingsuitje, het lidmaatschap van NU’91 en EO-magazine.

In 2022 was er ook een verkiezing onder de titel Zorgmedewerker van het jaar. Winnares was Marry Versluis, oncologieverpleegkundige in het St. Antoniusziekenhuis, locatie Leidse Rijn. www.eo.nl/artikel/marry-versluis-is-zorgmedewerker-van-het-jaar-2022

Nomineren tot 10 maart

Ga voor stemmen op de Zorgprofessional van het jaar 2025 naar EO: www.eo.nl/campagne/zorgmedewerker-van-het-jaar

NU’91: https://nu91.nl
Mercy Ships: www.mercyships.nl

Pesten is met 33 procent toegenomen op scholen, en wordt heftiger en langduriger

Geschreven op . Gepost in Blogs, Onderwijs, Welzijn. Geen reacties op Pesten is met 33 procent toegenomen op scholen, en wordt heftiger en langduriger

Jaarlijks publiceren de vertrouwensinspecteurs van de Inspectie van het Onderwijs een overzicht van het aantal geregistreerde dossiers. In het schooljaar 2023–2024 zijn er 2317 nieuwe dossiers binnengekomen op het meldpunt van
de vertrouwensinspecteurs. Vorig schooljaar telden de vertrouwensinspecteurs 2152 dossiers. De toename ten opzichte van het vorige schooljaar is 165 dossiers. Deze toename komt met name uit de categorieën psychisch geweld, fysiek geweld en radicalisering.

In 1187 dossiers ging het over psychisch geweld, in 623 van de dossiers om fysiek geweld, in 290 dossiers over seksuele intimidatie en in 96 dossiers om seksueel misbruik. Het aantal dossiers over discriminatie en radicalisering bedraagt respectievelijk 98 en 16. In dit schooljaar zijn er 8 dossiers aangelegd, waarin de melder niet wilde vertellen over welke instelling/sector het ging.

Toename psychisch geweld zoals pesten, en fysiek geweld

Wat valt op in schooljaar 2023–2024?

1. Toename van het aantal dossiers bij de vertrouwensinspectie
2. Afname aantal dossiers seksueel geweld
3. Met taken belaste personen bij mogelijk seksueel misbruik
4. Aantal en zwaartemeldingen psychisch geweld in primair en voortgezet onderwijs blijft toenemen.

Het aantal dossiers dat gaat over vormen van psychisch geweld neemt al jaren toe. Dit schooljaar werden er 1187 dossiers geregistreerd met dit kenmerk. In de vorige twee schooljaren waren dat respectievelijk 992 en 752 dossiers. In 602 van de 1187 dossiers gaat het over (ernstig) pesten.
Veruit de meeste dossiers gaan over de sector primair onderwijs, namelijk 708 van de 1187. Inhoudelijk zien we dat de ernst van het psychisch geweld verzwaart, maar ook dat er vaker sprake is van langdurig psychisch geweld. Soms is er zelfs gedurende 4 of 5 schooljaren sprake van ernstig en langdurig pesten. In die gevallen lukt het de school niet om de verstoorde groepsdynamiek duurzaam en effectief positief te kantelen. Meer dan de helft van het
aantal dossiers psychisch geweld heeft in die sector betrekking op pesten. De vertrouwensinspecteurs vinden dit zorgelijk, de gevolgen van pesten zijn aanzienlijk voor kinderen die dit overkomt.

Ook in het voortgezet onderwijs merkt de vertrouwensinspectie de toename van de dossiers psychisch geweld al langere tijd op. Dit schooljaar zijn er 375 dossiers psychisch geweld geregistreerd. De twee voorgaande schooljaren was dit aantal nog 307 en 247 dossiers. Ook voor deze sector geldt dat meer dan de helft, namelijk 202 dossiers, gaat over (ernstig) pesten. In beide sectoren constateren we dat de ernst van het psychisch geweld toeneemt en verschuift naar dreigende uitingen, er is vaker sprake van (be)dreiging al dan niet geweld en/of een wapen.

5. Ernstigere vormen van fysiek geweld in het primair en voortgezet onderwijs
In de categorie fysiek geweld is ook al jarenlang sprake van een toename van het aantal dossiers. Dit schooljaar waren jer er 623, in 2022–2023 waren het er 560 en het schooljaar daarvoor 478. Van de 623 dossiers gaan er 185 over (zware) mishandeling met soms blijvend letsel tot gevolg.
Ook in deze categorie zijn de meeste dossiers afkomstig uit de sectoren primair (347) en voortgezet onderwijs (215). In navolging van de toename in ernst bij psychisch geweld, constateert de vertrouwensinspectie ook een verschuiving in de ernst van het fysiek geweld. De vertrouwensinspectie ziet een verband tussen het niet herkennen, erkennen en interveniëren om pesten gestopt te krijgen dat in voorkomende gevallen leidt tot vechtpartijen en soms zelfs mishandelingen

Nieuwe wetten

De meld-, overleg- en aangifteplicht in het onderwijs geldt op dit moment alleen voor seksuele misdrijven, waarbij de beklaagde een met taken belast persoon is en het slachtoffer een minderjarige of wilsonbekwame leerling.
In juli 2024 is het herziene Wetboek van Strafrecht (Titel XIV: ‘misdrijven tegen de zeden’) ingevoerd. In de herziening van het herziene Wetboek van Strafrecht zijn meer seksuele misdrijven strafbaar gesteld.

Daarnaast is er ook een wetsvoorstel in voorbereiding (Wet Vrij & Veilig Onderwijs) om de sectorwetten aan te passen. Onderdeel van dat voorstel is de meld-, overleg- en aangifteplicht voor besturen van onderwijsorganisaties te laten gelden voor seksueel misbruik en seksuele intimidatie zoals bedoeld in de Wet Seksuele Misdrijven. Een ander belangrijk onderdeel van het wetsvoorstel is dat het leeftijdscriterium van minderjarigheid komt te vervallen wanneer het slachtoffer leerling of student is. Ook seksueel grensoverschrijdend gedrag richting meerderjarige leerlingen of studenten zal dan onder de meld-, overleg en aangifteplicht gaan vallen. Het gaat dan om alle gevallen van een seksueel misdrijf, waarbij de beklaagde een met taken belast persoon is en waar een afhankelijkheidsrelatie met een student of leerling aan de orde is. De meld-, overleg- en aangifteplicht gaat daarmee ook gelden voor het middelbaar beroeps- en hoger onderwijs.

Naar verwachting gaat de Wet Vrij & Veilig Onderwijs medio 2026 in.

Groei in meldingen bij vertrouwensinspecteurs zet door in schooljaar 2023-2024, Inspectie van het onderwijs, 3 februari 2025: www.onderwijsinspectie.nl

Overzicht dossiers vertrouwensinspecteurs in het onderwijs in schooljaar 2023-2024, Onderwijsinspectie, 3 februari 2025: www.onderwijsinspectie.nl

Downloaden rapport Overzicht dossiers vertrouwensinspecteurs in het onderwijs 2023–2024, Onderwijsinspectie 2 december 2024: https://beroepseer.nl

Website Vertrouwensinspecteurs: www.onderwijsinspectie.nl/onderwerpen/vertrouwensinspecteurs

Gabriël van den Brink in radioprogramma over zijn nieuwe boek en de twee grondmodellen van leiderschap

Geschreven op . Gepost in Andere, Video/Podcast. Geen reacties op Gabriël van den Brink in radioprogramma over zijn nieuwe boek en de twee grondmodellen van leiderschap

2024 was een belangrijk jaar voor de democratie in de wereld. In Nederland, de Verenigde Staten en talloze andere landen werden nieuwe leiders gekozen. Het is inmiddels duidelijk dat burgers hebben gekozen voor een ander geluid. Aan welke vraag beantwoordden deze nieuwe leiders? Hoe zal het ze vergaan in het centrum van de macht? En hoe zullen zij de geluiden van het burgerlijk onbehagen beantwoorden?

Voor het wekelijkse radioprogramma op zaterdagmiddag Dr. Kelder & co is Gabriël van den Brink uitgenodigd voor de uitzending van 1 februari 202 om te komen praten over zijn nieuwe boek De actualiteit van het archaïsche, uitgegeven bij Prometheus. Van den Brink is gasthoogleraar wijsbegeerte bij Centrum Ethos aan de Vrije Universiteit. Voordien was hij lector aan de politieacademie in Apeldoorn en van 2006 tot 2015 hoogleraar maatschappelijke bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg.

Op verzoek van Jort Kelder leest Van den Brink aan het begin van de uitzending een sleutelpassage over leiderschap uit zijn boek voor:

“Zo nodig riep de leider alle mannen uit Tembeland bijeen om in zijn huis te vergaderen. Eerst bedankte hij de gasten voor hun komst, hij noemde kort de reden voor het overleg, en vervolgens deed hij er het zwijgen toe Daarna kon iedereen het woord voeren. Medicijnman, krijger, arbeider, winkelier, etc. Sprekers werden niet onderbroken en het beraad nam uren in beslag. Men gaf vrijelijk zijn mening en dat ging door tot consensus was bereikt. Die kon trouwens ook inhouden dat men van mening kon verschillen zodat nader overleg geboden was. De leider sprak pas tegen zonsondergang. Aan hem de taak een samenvatting te geven van alles wat was gezegd en dat om te zetten in een beslissing die breed gedragen werd.
In zijn autobiografie vertelt Nelson Mandela dat zijn politieke leven sterk werd bepaald doordat hij als jongeman kon waarnemen hoe democratisch leiderschap werkte“.

Na voorlezing van de passage legt Van den Brink uit dat leiderschap twee grondmodellen kent: democratisch leiderschap en autocratisch leiderschap. Er zijn alle mogelijke varianten maar er is een wezenlijk verschil:

“Mijn conclusie na onderzoek van twee miljoen jaar menselijke evolutie is dat wij naar democratisch leiderschap neigen. Dat waarderen wij het meest. Dat is heel oud, bijna twee miljoen jaar oud. Pas heel recent, tienduizend jaar en nog wat korter, zijn wij meer autocratische vormen van leiderschap gaan kennen en soms waarderen. Wij kiezen vooral autocratisch leiderschap als de tijden onzeker zijn. Maar van huis uit liever een democratisch model zoals Mandela hier schetst”.

In tijden van onzekerheid of in tijden van heel snelle veranderingen, als je van buitenaf bedreigd wordt door een vijand of een vermeende vijand, vervolgt Van den Brink, wordt de gemeenschap – en dat is ook zeer oud – als het ware even één. En dan komt er een soort leider die alle macht tijdelijk in handen krijgt om dat conflict aan te gaan. “Die vorm van autocratie ligt als het ware klaar voor als het nodig is. Wij leven in een tijd waarin we, overal in het Westen, worden geconfronteerd met autocratische leiders – tot mijn spijt moet ik zeggen (maar dat doet er niet toe) – en de vraag is nu: Waarom gebeurt dit? Dat heeft alles te maken met de enorm snelle veranderingen die zich in de wereld en ook in onszelf voltrekken”.

Een heel belangrijke boodschap

Van den Brink: “We zitten in een wereld van digitalisering en dat zet, als sommigen hun zin krijgen, in de komende eeuw fors door. Allemaal hartstikke handig, ik doe het zelf ook, maar wat is nu het probleem met digitalisering? Je raakt je lichaam kwijt. En wij zijn dus als zoogdieren, en trouwens überhaupt als dieren, op ons lichaam aangewezen En mijn boek laat zien, en dat vind ik een heel belangrijke boodschap, dat alles wat wij als mensen doen, denken, waarnemen, voelen, kunst, spreken, geloven, ritueel, paren, vechten, allemaal hele sterke lichamelijke componenten zijn. Dat lichaam doet altijd mee.
Wat wordt er van de mens, als je dat digitaliseert? Nou, er gebeurt iets raars met mensen en de jeugd lijdt daar al onder.
Dat wil zeggen, er is een groot verschil tussen een vriendschap fysiek beleven, lichamelijk, met mensen die je echt een hand geeft, omarmt, of desnoods mee vecht, of dat zien op een plaatje. Dat is een wereld van verschil, en wat mij zorgen baart is dat met de voorstanders van digitalisering dit verschil onderschat wordt, alsof dat lichaam er niet toe doet. Maar dat is een vergissing, wij zijn ook lichamelijke wezens”.

Luister verder naar Gabriël van den Brink in het NPO-radioprogramma Kelder & Co, 1 februari 2025. Fragment Een nieuwe elite duurt 15 min. Klik hier