Redactie Beroepseer

Opstaan voor democratie in het digitale tijdperk

Geschreven op 18 december 2013. Gepost in Blogs, Overheid.

Het ongebreideld vergaren van metadata van telecommunicatie is ‘zeer waarschijnlijk’ ongrondwettig. Een historische uitspraak met een nog onduidelijk effect. Voor het eerst schiet een rechtbank in de VS in rake bewoordingen de datahonger van de NSA – National Security Agency – af. Concreet het vergaren van alle metadata van (mobiele) telefonie via Amerikaanse telecomproviders.
Tot nog toe strandden rechtszaken tegen de NSA, en werd het juridisch kader geregeld via geheime rechtbanken. Nu wordt in een openbare rechtszaak een burger in het gelijk gesteld in zijn strijd voor privacy en tegen de NSA.

Arbitraire invasie van privacy

In zijn artikel Rechter sabelt ‘Orwelliaanse’ NSA-surveillance neer op de site van Computerworld schrijft Andreas Udo de Haes dat rechter Richard Leon hard in zijn oordeel is: het zonder enige selectie vergaren van telefoniegegevens voor analyse is een ‘arbitraire invasie’ op de grondwettelijk vastgelegde privacy, specifiek het vierde amendement. Het programma is door de snelle ontwikkeling van zowel de mobiele telefoon en het gebruik ervan als de surveillancetechnologie welhaast Orwelliaans. Volgens Leon leiden deze ontwikkelingen er juist toe dat mensen meer privacy mogen verwachten, niet minder. De overheid heeft geen enkel voorbeeld kunnen geven dat het verzamelen van bulkdata enig concreet resultaat heeft opgeleverd. Het inbrengen van een arrest uit 1979 slaat nergens op, vindt de rechter. De Supreme Court kon destijds “nooit vermoeden hoe burgers in 2013 hun telefoon gebruiken”. En vooral, welke rijke metadata onze telefoons permanent genereren.
De overheid komt ook niet uit onder de rol van de telecombedrijven. De telco’s buiten beschouwing laten “is net zoiets als een historische analyse van de Beatles zonder John, Paul, en George”.

Een krachtige veroordeling, vindt de New York Times¹⁾. Historisch, constateert privacyvoorvechter EFF. Toch is de impact van de uitspraak tot nog toe vooral van belang voor de publieke opinie in de VS. Concreet verandert er nog weinig: de zaak gaat over enkele burgers, niet over alle burgers. En hangende de vervolguitspraak hoeft de overheid nog niets aan te passen.

Staatssurveillance van persoonlijke gegevens is diefstal

De internationale kritiek op de datahonger van de staat en de inlichtingendiensten zwelt aan. Een week eerder, op 10 december 2013, werd bekend gemaakt dat meer dan vijfhonderd schrijvers van over de hele wereld, inclusief Nobelprijswinnaars hebben verklaard de schaal waarop staatssurveillance wordt bedreven te veroordelen. Ze waarschuwen ervoor dat spionage-organisaties de democratie ondermijnen. Ze moeten worden ingetoomd door een nieuw internationaal handvest.
De ondertekenaars komen uit 81 landen, onder wie Margaret Atwood, Don DeLillo, Orhan Pamuk, Günter Grass, Tom Stoppard, Ian McEwan, Martin Amis, Arundhati Roy, J.M Coutzee, Amos Oz, David Grossman, Ariel Dorfman, Yann Martel, Mikhail Shishkin, Henning Mankell, Lionel Shriver en Hanif Kureishi.

Ze zeggen dat de omvang van de spionage van digitale communicatie van miljoen mensen iedereen tot potentiële verdachte maakt en dat heeft een funeste invloed op de wijze waarop een maatschappij functioneert.
Ze dringen er bij de Verenigde Naties op aan een internationaal handvest op te stellen ter bescherming van digitale rechten van burgers in het internettijdperk.
Hun oproep komt na de dag waarop ‘s werelds leidende technologiebedrijven ingrijpende veranderingen van afluisterwetten eisten voor behoud van het vertrouwen van het publiek in internet. Deze oproep weerspiegelt de groeiende internationale druk om de massale afluisterpraktijken in landen als de V.S. en Groot-Brittannië – die met deze praktijken zijn begonnen – kritisch te beoordelen.

Na de open brief van bedrijven als Apple, Google, Microsoft en Facebook aan de Amerikaanse president Barack Obama, is er nu een petitie, ondertekend door een opmerkelijke lijst van vooraanstaande schrijvers uit de hele wereld die staten ervan beschuldigen hun macht systematisch te misbruiken door massale en weerzinwekkende surveillance.

Het Engelse dagblad The Guardian heeft in de afgelopen zes maanden een serie artikelen gepubliceerd over de methoden van massasurveillance van de Britse inlichtingendienst GCHQ en de Amerikaanse NSA, met name over twee van de belangrijkste programma’s die de Snowden-documenten hebben onthuld: PRISM van de NSA en Tempora van de GCHQ. Voor elkaar houden ze de deur open om te verzamelen, op te slaan en gegevens te analyseren van miljoenen telefoongesprekken, e-mails en zoekmachineopdrachten.

Een maatschappij onder surveillance is niet langer een democratie

De onthullingen van Snowden hebben het recht van alle mensen getart en ondermijnd om “ongestoord en niet-geobserveerd te leven”, in hun gedachten, persoonlijke omgeving en communicaties. “Dit fundamentele mensenrecht is van generlei waarde gebleken door misbruik van technologische ontwikkelingen door staten en bedrijven voor massasurveillance.
“Een persoon onder surveillance is niet langer vrij; een maatschappij onder surveillance is niet langer een democratie. Als onze democratische rechten nog wat waard zijn, dan moeten ze zowel in de virtuele als in de echte wereld gelden”.
De schrijvers eisen het recht “voor alle mensen om te bepalen in welke mate persoonlijke gegevens op legale manier mogen worden verzameld, opgeslagen en verwerkt”.
Een digitale rechtenovereenkomst die staten moeten tekenen is de volgende stap. “Surveillance is diefstal. Deze gegevens zijn geen publiek bezit, wij zijn zelf de eigenaar ervan. Als ze worden gebruikt om ons gedrag te voorspellen, dan worden we beroofd van nog iets anders: het principe van de vrije wil is cruciaal voor democratische vrijheid”.

Ian McEwan heeft tegen The Guardian gezegd: “Wat de Leviathan kan, zal hij doen. De staat geeft van oudsher de voorkeur aan zekerheid boven vrijheid. De technologie heeft de staat middelen aangereikt die niet te weerstaan zijn, middelen voor massasurveillance waarvan Orwell versteld zou hebben gestaan. Het is een dwingend proces, tenzij er weerstand komt. Het is duidelijk dat we beschermd moeten worden tegen terrorisme, maar niet tegen elke prijs”.

Noten
¹⁾ A powerful rebuke of mass surveillance, New York Times, 16 december 2013: www.nytimes.com/2013/12/17/opinion/a-powerful-rebuke-of-mass-surveillance.html

²⁾ In Historic Ruling, Federal Judge Declares NSA Mass Phone Surveillance is Likely Unconstitutional, door Trevor Timm, Electronic Frontier Fondation, 16 december 2013: www.eff.org/deeplinks/2013/12/historic-ruling-federal-judge-declares-nsa-mass-phone-surveillance-likely

De verklaring van de schrijvers is tegelijkertijd in 27 landen gelanceerd. De initiatiefnemers hopen nu dat het publiek de petitie gaat tekenen: A stand for democracy in the digital age. Writers against mass surveillance. Zie www.change.org

Rechter sabelt ‘Orwelliaanse’ NSA-surveillance neer, door Andreas Udo de Haes op site Computerwereld, 17 december 2013: http://computerworld.nl (Niet meer beschikbaar)

World’s leading authors: state surveillance of personal data is theft, Matthew Taylor and Nick Hopkins, 10 december 2013: www.theguardian.com

Lees ook: Beroepsorganisaties beseffen te weinig de gevolgen van de informatiseringsrevolutie, door Ab van Eldijk, Blogs Beroepseer: https://beroepseer.nl

Op de site nu.nl staat een interview met de Amerikaanse schrijver Patrick Flanery dat gaat over zijn boek Gevallen land. Hij zegt dat hij tot zijn verbazing ontdekte tijdens het schrijven van Gevallen land “hoe ingeburgerd de ogenschijnlijk futuristische monitor- en surveillancetechnieken al zijn… Op het laatst had ik het idee dat de maatschappij en de moderne technologie zich dermate snel ontwikkelen, dat we het legaal niet meer kunnen bijbenen. Dat we ons niet meer weten te beschermen tegen onze eigen creaties, en geen verweer hebben tegen onze basale instincten: hebzucht, agressie, het plunderen van de aarde. Toch maken maar heel weinig mensen zich druk om dit soort dingen, ongelooflijk.”
Patrick Flanery verbaasd over ‘ingeburgerde big brother’, 18 december 2013: www.nu.nl

U P D A T E

Op 19 december 2013 verscheen er op de site van Webwereld het artikel Webvader schrijft ‘hypocriet’ Nederland boze brief waarin Sir Tim Berners-Lee en ruim 100 activistengroepen de Open Government Partnership (OGP), waar Nederland onderdeel vanuit maakt, betichten van hypocrisie.
De webvader heeft een grote groep activisten en organisaties die strijden voor de vrijheid van meningsuiting (waaronder Oxfam, Privacy International en zijn eigen World Wide Web Foundation) verzameld om een blok te vormen tegen de 62 OGP-landen. Zij prediken openheid, verantwoordelijkheid en toegankelijkheid voor burgers, maar runnen tegelijkertijd het grootste surveillance-netwerk dat de wereld ooit gezien heeft.

Ook zeggen Sir Berners-Lee en consorten dat de vervolging van klokkenluiders strijdig is met het beginsel van openheid van bestuur. In een open brief aan de Open Government Partnership vragen zij alle landen om hun privacywetten te herzien, klokkenluiders te beschermen en meer transparantie bij de huidige werkwijzen van grootschalige surveillance.

“Wij voegen ons bij andere maatschappelijke organisaties, mensenrechtengroepen, academici en gewone burgers in het uiten van onze grote zorgen over wereldwijde overheden, inclusief OGP-leden. Zij onderscheppen en bewaren routineus privécommunicatie van volledige bevolkingsgroepen en doen dat in het geheim, zonder afzonderlijke waarborg en met weinig of geen zinvol toezicht”, schrijven de activisten in een recente brief, waarover The Guardian schrijft.
“Deze praktijken eroderen de ‘checks en balances’ waar deze verantwoording van afhangt, en heeft een zwaar ontmoedigende uitwerking op de vrijheid van meningsuiting, informatie en vereniging. De idealen van openheid van bestuur hebben zonder deze rechten geen betekenis.”

Webvader schrijft ‘hypocriet’ Nederland boze brief, door Chris Koenis, 19 december 2013, op website van Webwereld: http://webwereld.nl (Techsite Webwereld is opgeheven)

Consultants verdienen veel aan eurocrisis

Geschreven op 17 december 2013. Gepost in Blogs, Financiële sector.

De eurocrisis schijnt nogal lucratief te zijn voor veel financiële adviseurs. Alvarez en Marsal, BlackRock, Oliver Wyman, Pimco. Deze namen zeggen de gemiddelde Europeaan niets, maar ze spelen een hoofdrol in alle eurozone-bailouts en hebben de belastingbetaler vooralsnog meer dan tachtig miljoen euro gekost in Griekenland, Ierland, Portugal, Spanje en op Cyprus.
De “troika” van internationale kredietverstrekkers – de Europese Centrale Bank (ECB), de Europese Commissie en het internationale Monetaire Fonds (IMF) – maken gebruik van hun “onafhankelijke expertise” om te bepalen hoeveel geld landen of banken nodig hebben om te voorkomen dat ze niet meer kunnen voldoen aan hun financiële verplichtingen.
Ze worden dikwijls ingehuurd zonder openbare aanbesteding en zonder dat er gevraagd wordt naar transparantie en aansprakelijkheid.
Soms worden ze ingehuurd ondanks potentiële belangenconflicten die kunnen ontstaan door connecties met investeringsfondsen en andere financiële dienstverleners.
De financiële adviseurs huren op hun beurt ook weer andere firma’s in. Dat leidt tot vragen over wie er toegang heeft tot interne informatie en het gebruik daarvan.

Naast de lokale advocatenfirma’s, behoort een secondair ingehuurde firma altijd tot de ‘Grote vier’: de accountantskantoren Deloitte, Ernst & Young, KPMG en PricewaterhouseCoopers (PwC).
Dat heeft geleid tot het ontstaan van een “gouden kring” van ongeveer een dozijn firma’s die het monopolie hebben op het regelen van een bailout^*) in een EU-land.

Neem Alvarez en Marsal bijvoorbeeld. De in New York gevestigde firma verdiende twee miljoen euro in 2012 voor het opzetten en beheren van Spanje’s “bad bank”^**).
Typisch is dat deze firma de hulp heeft ingeroepen van het Spaanse advocatenkantoor Cuatrecasas, het Japanse financiële adviesbureau Nomura en PricewaterhouseCoopers om te assisteren bij het werk.

Alvarez en Marsal heeft ook nog 6.6 miljoen euro verdiend aan de bailout van Cyprus. Er brak een schandaal uit toen dat aan het licht kwam. Volgens een interne inspectie van het bestuur van de centrale bank van Cyprus kregen Alvarez en Marsal uitbetaald ondanks het slechte werk dat voor een deel geleverd was.
Het bleek dat € 1.1 miljoen plus BTW was betaald voor het beoordelen van de Bank van Cyprus, de grootste kredietverstrekker tot en met december 2012. Er was ook nog een extra bedrag uitgetrokken van € 250.000 om het werk in 2013 voort te zetten

Toen in december 2012 Cyprus dreigde uit de eurozone te worden gezet, gaf Panicos Demetriades de firma Alvarez en Marsal nieuwe opdrachten. Hij heeft dat gedaan, hoewel het bestuur de firma had “ontslaan” vanwege de “waargenomen potentiële belangenconflicten” die hadden te maken met de beoordeling van de Bank van Cyprus. Hij had aan Alvarez en Marsal twee van de nieuwe contracten gegeven, ondanks de bezwaren van het bestuur.
In het begin van 2013 ontving de firma € 960.000 plus BTW en een onkostenvergoeding van € 270.000 voor het analyseren van de herkapitalisatieplannen van de banken in Cyprus.
De firma ontving ook nog eens € 2.7 million plus BTW en een onkostenvergoeding van € 540.000 voor hulp bij de herindeling van de Bank van Cyprus zelf en van de Laikibank.

Het schandaal van de geheime vergoedingen

De “waargenomen potentiële belangenconflicten” waren nog maar het topje van de ijsberg.
In oktober 2013 brak er een schandaal uit toen de media van Cyprus met het bericht kwamen dat Demetriades nog een andere, fantastische opdracht aan Alvarez en Marsal had gegeven voor een bedrag van € 15 miljoen, zonder dat het bestuur ervan wist. De hoogte van de bonus was 0,1 procent van de totale waarde van de herkapitalisatiekosten van de banken van Cyprus (€15.7 miljard).
Volgens interne correspondentie en concepten van contracten die teruggaan tot maart 2013 heeft uitvoerend directeur Hal Hirsch, en Demetriades, in principe ingestemd met dit bedrag, “ongeacht de wijze waarop” de herkapitalisatie zou worden uitgevoerd.
Uit daaropvolgende schimmige gesprekken in Brussel bleek dat in de overeenkomst over de uiteindelijke bailout ook de maatregel was opgenomen dat burgers van Cyprus een deel van hun spaargeld moesten afstaan als ze meer dan honderdduizend euro op hun bankrekening hadden staan.

De geheime bonus doet de vraag rijzen: Hoe objectief was Alvarez en Marsals beoordeling van de banken van Cyprus toen ze wisten dat ze een deel van de bailout zouden krijgen? Het schandaal toont ook aan wat er kan gebeuren als contracten achter gesloten deuren worden toegewezen. Demetriades beweerde in een schriftelijke verklaring dat hij had ingestemd met het bedrag onder druk van de Amerikaanse firma. Het document van de inspectie van de centrale bank citeert dat de overeenkomst over de vergoeding “getekend was onder dwang. De heer Hirsch dreigde op het hoogtepunt van de crisis het hele Alvarez team uit Cyprus weg te halen als er niet werd getekend”.
Vroeg in september, nadat de centrale bank het contract met de firma had beëindigd, eiste deze dat het hele bedrag van € 15 miljoen betaald zou worden.
Maar toen het bestuur daartegen in opstand kwam onder luid protest dat het geen weet had van deze overeenkomst, bood de Amerikaanse firma aan genoegen te nemen met minder: “We gaan akkoord met een herkapitalisatievergoeding van € 4.75 miljoen. Dat is een aanzienlijke en vrijwillige vermindering waarover niet verder onderhandeld kan worden”, schreef Hirsch in een brief aan de centrale bank op 19 september.

Het schandaal is evenwel nog niet voorbij. Het parlement en de procureur-generaal van Cyprus hebben aangekondigd de zaak nader te onderzoeken. De woordvoerder van Alvarez en Marsal heeft afgezien van commentaar omdat het onderzoek nog loopt. De firma probeert zich uit de situatie te redden. In een brief van 26 oktober 2013 aan de centrale bank schreef ze dat het bestuur “alle bevoegdheid” heeft om de hoogte van een vergoeding voor herkapitalisatie te bepalen.
Ondertussen twijfelt het bestuur van de centrale bank eraan of Demetriades “onder dwang” gehandeld heeft. Het zegt dat hij zes maanden de tijd heeft gehad om te klagen bij het bestuur of de troika, maar heeft verkozen het niet te doen. Alvarez en Marsal is niet de enige firma die aan de troika gerelateerde contracten krijgt toegewezen zonder openbare aanbesteding.

Waarom doen ze het?

Complexe verhoudingen tussen adviesbureaus, de “Grote vier” en de centrale bank van een land waren er ook in Ierland en Griekenland.
De vraag die oprijst is waarom deze firma’s steeds weer ingehuurd worden en wat hen beweegt zich te verbinden aan de troika? De firma’s die daarbij betrokken waren, reageren niet op de vraag.
Volgens Constantin Gurdgiev, hoogleraar financiën aan het Trinity College in Dublin is een van de oorzaken het gebrek aan expertise bij de centrale banken.
Hij vertelde dat “in de periode waarin de kredietschepping floreerde, en die voorafging aan de kredietcrisis, centrale banken in rap tempo deskundig en bekwaam personeel zagen vertrekken naar de private sector van financiële dienstverleners”. Hij voegde eraan toe dat het achterblijvende personeel vaak mechanische taken uitvoerde zoals het sorteren en verzamelen van gegevens die door banken waren verstrekt, maar “het ontbrak hun aan cruciale kennis om balansen na te trekken of een business performance plan te ontwerpen”.

De eis van de troika om gegevens te verstrekken en hervormingen in te voeren ter bestrijding van de crisis was teveel gevraagd van de centrale banken.
Het inhuren van grote namen uit de consultancywereld maakte de regering van deze landen geloofwaardiger, vooral bij de financiële markten.

Richard Boyd Barrett, Iers parlementslid van de linkervleugel, die verschillende vragen had gesteld, is heel wat cynischer. Hij vertelde dat het merendeel van de consultancybureaus en accountants “deel uitmaken van dezelfde ‘gouden kring’ van bankiers en overheidsfunctionarissen die de financiële crisis in de eerste plaats hebben veroorzaakt”. Een andere bron liet weten dat de voornaamste drijfveer van adviesbureaus niet de vergoedingen van vele miljoenen zijn, maar “contact” met mensen uit de regering.
Deze bron, een voormalige Ierse belastingambtenaar die anoniem wenst te blijven, herinnerde zich ontmoetingen met vertegenwoordigers van PwC die “als eerste het (Amerikaanse interbedrijf Facebook) introduceerden in Ierland”. Hij zei: “De ambtenaren, d.w.z. topambtenaren, arrangeerden maar al te graag een ontmoeting met klanten van PwC of zelfs met toekomstige klanten… Je kon met hun praten over het Ierse belastingstelsel. Het was allemaal heel gemoedelijk”.

Grote firma’s als Blackrock zeggen dat ze “Chinese muren” hebben die hun consultancywerk scheidt van hun andere bezigheden. Maar mensen die weten hoe het systeem werkt, geloven dat niet.
“Ik denk niet dat het mogelijk is op welk niveau dan ook een Chinese muur te bouwen. Mensen praten. Dit is niet mogelijk”, aldus de Ierse bron.
“Als PwC vier of vijf jaar geleden een speciale vraag had over belastingen, dan kon ze de database raadplegen en zeggen: De persoon die je nodig hebt om binnen te komen bij de Ierse belastingdienst is die en die en hij heeft vakkennis op dat gebied”, voegde de bron toe.

“Het idee als zouden ze dit soort connecties niet hebben, is geheel bezijden de waarheid. Zo gaan ze te werk”.

Dit artikel maakt deel uit van een grensoverschrijdend onderzoek naar de troika van internationale kredietverstrekkers, waaraan journalisten uit diverse Europese landen hebben meegewerkt. Het onderzoek is mede gefinancierd door de Duitse Heinrich Böll Stichting.

Lees het hele artikel Troika consultancies: A multi-million euro business beyond scrutiny, door Valentina Pop op site van EUobserver, opgericht in 2000 door hoofdredacteur Lisbeth Kirk om het debat over de (ontwikkeling van) Europese zaken te ondersteunen. Met hulp van de Adessium Foundation publiceert EUobserver een speciale serie van onderzoeksrapporten om licht te werpen op minder bekende en ingewikkelde werkzaamheden van de Europese Unie. http://euobserver.com

^*) Bailout: letterlijk uitkopen. Hier gebruikt als term om een euroland te redden via het opkopen van staatsobligaties en het verstrekken van leningen. Een bailout mag officieel niet volgens het Verdrag van Maastricht. Vandaar dat allerlei complexe technische omwegen bedacht zijn. Voorbeeld: de Europese Centrale Bank mag niet rechtstreeks staatsobligaties afnemen van probleemlanden. (Verklarende woordenlijst van NRC Handelsblad: Het jargon van de eurocrisis).

^**) Een bad bank is een bank die alle rommelkredieten en andere ongezonde delen van een bank overneemt, zodat die laatste veilig is voor een eventueel bankroet. Het idee werd gelanceerd als redmiddel voor banken in de problemen. De Zweedse overheid beheerde in de jaren negentig met succes een bad bank, na een zware crisis bij de Zweedse banken.

Alex Benninkmeijer: Mensen met moed en een onafhankelijke houding kunnen het verschil maken

Geschreven op 15 december 2013. Gepost in Blogs, Overheid.

alex brenninkmeijer nationale ombudsman Hans Goslinga van dagblad Trouw schrijft in zijn column van 15 december 2013 over het vertrek van de Nationale Ombudsman: “Alex Brenninkmeijer nam deze week na acht jaar in stijl afscheid van zijn functie als Nationale Ombudsman, met krachtige kritiek op de politiek. In een vraaggesprek met het liberale avondblad noemde hij niet man en paard, maar sprak hij over ‘de politiek’, die te veel een wij-beslissen-houding aanneemt en zichzelf daarmee overwaardeert.

Brenninkmeijer komt de verdienste toe dat hij, veel meer dan zijn voorgangers, het instituut van de Nationale Ombudsman een gezicht heeft gegeven. In de dominante beeldcultuur is het van belang om naast het opbouwen van inhoudelijk gezag herkenbaar te zijn voor het publiek. Dat geldt zeker voor een instituut dat tot taak heeft burgers te helpen die klachten hebben over de overheid. Maar ook om te laten zien dat hindermacht in een democratische rechtsstaat noodzakelijk en nuttig is. De gaande ombudsman, die op 1 januari begint bij de Europese Rekenkamer in Luxemburg, heeft dat goed aangevoeld, net als eerder Pieter van Vollenhoven met zijn Onderzoeksraad voor veiligheid.

‘Kil en ruw’

Dikwijls bewoog Brenninkmeijer zich op en over de grenzen van zijn functie met harde, soms ook politiek geladen kritiek. Hij liet aldus zien niet bang te zijn, nodig om door de politieke bevangenheid van ministeries en coalities heen te breken. Zo waarschuwde hij in 2008 voor de populaire retoriek van politieke daadkracht en bestuurlijke overmoed. Sterk leiderschap propageren, zei hij, staat gelijk aan het propageren van die ene leider en dat is niet verstandig. Een wijs leider weet de burger juist tot actieve participatie te bewegen. Het was daarom kwalijk dat de overheid hem ‘kil, onverschillig en ruw’ bejegende. Dat was tegen het zere been van toenmalig premier Balkenende, die er een jij-bak van maakte: de overheid doet het vaak goed, veel burgers misdragen zich.

De vertrekkende ombudsman trok zijn kritiek deze week door: de politiek zou een bescheidener, meer bemiddelende rol moeten spelen. ‘Geen regeerprogramma’s meer, geen kleine elite die bepaalt. De vraag is ook of het concept politieke partij nog wel werkt. De democratische basis van de partijen is momenteel buitengewoon mager’. Fundamentele kritiek, die nu meer nog dan in de periode-Balkenende haaks staat op de tendens in politiek Den Haag om hindermacht zoveel mogelijk terzijde te schuiven of verdacht te maken.

Platte centenkwestie

Het meest recente voorbeeld is de onwelwillende reactie van staatssecretaris van justitie Teeven op de rechterlijke uitspraak Volkert van der G., de moordenaar van Pim Fortuyn, tot aan zijn vrijlating in mei 2014 maandelijks op proefverlof te sturen. Weliswaar verklaarde hij de uitspraak te respecteren, maar bijna in één adem voegde hij eraan toe dat vanwege de veiligheidsmaatregelen de belastingbetaler op kosten wordt gejaagd. Het moet tot diep nadenken stemmen dat een bewindsman die geacht wordt hoeder van de rechtsstaat te zijn, het recht terugbrengt tot een platte centenkwestie.

Ander recent voorbeeld van de tendens naar een ongetemperde democratie waarin de wil van de meerderheid tot maat der dingen wordt: het initiatiefvoorstel van het VVD-Kamerlid Taverne om een eind te maken aan de rechterlijke toetsing van wetten aan mensenrechtenverdragen, voorop het Europees verdrag voor de rechten van de mens. Volgens Taverne is dat een taak voor de democratisch gekozen Tweede Kamer, niet voor rechters, die zijn benoemd en dus deze legitimatie missen.

Rechtsbescherming

Het voorstel is een frontale en brutale aanval op het principe van de scheiding der machten, de basis van de democratische rechtsstaat. Oud-minister van justitie Hirsch Ballin wees er vorige maand in de Rechtsstaatlezing op dat dit beginsel niet alleen spreiding van macht beoogt, maar ook rechtsbescherming van ieders persoonlijke vrijheid tegenover de meerderheid. Hij voegde daar aan toe: ‘Zelfs als die meerderheid alle reden heeft boos en verontwaardigd te zijn’.

Het is een stuk gemakkelijker mee te buigen met sentimenten dan ferm te staan voor de rechtsbeginselen. Een reden temeer voor tegenmachten als de Nationale Ombudsman om de overheid hinderlijk te blijven volgen. Het aardige is dat Van Vollenhoven en Brenninkmeijer hebben laten zien dat mensen met moed en een onafhankelijke houding het verschil kunnen maken. De Tweede Kamer kan er als controleur van de regering een voorbeeld aan nemen.”

Brenninkmeijer op BNR Radio: “Ga nou eens echt diep de samenleving in”

Op 9 december 2013 sprak Brenninkmeijer op BNR Nieuwsradio, o.a. over de marktwerking in de zorg. Tegen Paul van Liempt zei hij: “De marktwerking in de zorg is een ramp, door de onduidelijke financiële prikkels in het systeem. Den Haag heeft geen oog voor wat zich allemaal afspeelt. Binnen twee à drie jaar dreigt de ramp zich alleen maar te verhevigen. De politiek luistert selectief, maar moet eigenlijk diep de samenleving in. De financiële prikkels in het systeem zijn zo ingewikkeld dat de doorsnee directie van een ziekenhuis zijn eigen begroting niet begrijpt en de toezichthouders, de patiënten en de verzorgden snappen ook helemaal niet wat er in hun financiën omgaat.”

Wat ‘marktwerking’ wordt genoemd is volgens Brenninkmeijer in feite niet meer of minder dan een planeconomie. “Ga nou eens echt diep de samenleving in en stel je heel onbevangen op. Begin nou gewoon bij de mensen die het aangaat en kijk primair naar wat zorg nou betekent. Je kunt heel veel nadruk leggen op het begrip kwaliteit in de zorg, maar uiteindelijk bepaalt de patiënt wat dat is, en dat ziet er heel anders uit dan wat techneuten bedenken. De patiënt wil zekerheid en zorg, dat zijn de kernwoorden.

Doordat de arts in een raar, ingewikkeld afrekensysteem verstrikt is geraakt, zijn we de kern van de zaak – het goede gesprek met de arts – kwijtgeraakt, meent Brenninkmeijer. “Hij moet gaan zitten vinken en computerprogramma’s gehoorzamen en uiteindelijk rolt daar een of andere factuur uit. Het systeem is veel te ingewikkeld en we hebben geen zicht op wat zorg betekent voor mensen.”

N.B. Alex Brenninkmeijer wordt per 1 januari 2014 collegelid van de Europese Rekenkamer voor een termijn van zes jaar. Hij is de opvolger van drs. G.M. (Gijs) de Vries.

Haagse macht vraagt herkenbare tegenmacht, door Hans Goslinga, Trouw, 15 december 2013: www.trouw.nl

Alex Brenninkmeijer: Marktwerking in de zorg is een ramp, door Thijs Baas, 9 december 2013, website BNR Radio: www.bnr.nl

Inspectie: verplichte toetsing alle zorgverleners

Geschreven op 15 december 2013. Gepost in Blogs, Zorg.

omslag staat van de gezondheidszorg 2013 De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) wil dat alle beroepsbeoefenaren in de zorg verplicht deelnemen aan visitaties of andere vormen van inhoudelijke collegiale toetsing. Ook zorgverleners die werkzaam zijn in een solopraktijk.

Dat zegt de IGZ in Staat van de Gezondheidszorg 2013, gepubliceerd op 13 december: “Wanneer een zorgverlener in een eenmanspraktijk minder goed gaat functioneren, hebben collega’s wel degelijk een verantwoordelijkheid om in actie te komen”, aldus de IGZ in het jaardocument waarin de stand van zaken van het kwaliteitstoezicht in de zorg wordt weergegeven.

Solopraktijk

De toezichthouder ziet een actieve rol weggelegd voor de beroepsorganisaties. Zij kunnen visitaties instellen of aanscherpen en ze zijn ook in staat om verbeterprogramma’s op te stellen voor zorgverleners in een solopraktijk. Daarnaast pleit de toezichthouder ervoor om bij her-registraties meer eisen te stellen, bijvoorbeeld door verplicht te stellen dat een beroepsbeoefenaar deelneemt aan visitaties en werkt aan eventuele verbeterpunten. Een andere optie is om de na- en bijscholing minder vrijblijvend te maken.

Disfunctioneren

De zaak-Jansen Steur en andere incidenten rond patiëntveiligheid, zoals in het Ruwaard van Putten Ziekenhuis, hebben het disfunctioneren van artsen en andere zorgverleners in de schijnwerpers geplaatst. Mede hierdoor zijn beroepsgroepen met allerlei initiatieven gekomen om disfunctioneren bespreekbaar te maken. De Inspectie schat dat 1 procent tot 5 procent van alle 1,3 miljoen zorgverleners niet goed functioneert.
Afgelopen donderdag bracht de Orde van Medisch Specialisten zijn visiedocument naar buiten. De specialisten willen dat vakgroepen verplicht worden om in te grijpen als zij zien dat een collega niet goed functioneert. Ook andere zorgverleners zijn bezig om de controle op de uitoefening van het beroep aan te scherpen. Zo voeren bijvoorbeeld specialisten ouderengeneeskunde een visitatiesysteem in.

Onderzoek

De Inspectie wil dat tussen zorgverleners onderling een cultuur ontstaat waarin elkaar aanspreken op fouten gewoner wordt. Nu komen klokkenluiders vaak in een lastige positie terecht. Uit internationaal onderzoek blijkt dat collega’s veel eerder bereid zijn om te melden dat ze zich zorgen maken over iemands functioneren als ze weten dat de melding leidt tot hulp en niet tot sancties. De IGZ wil dat ‘veilig’ gemeld kan worden zodat lering getrokken wordt uit een incident. ‘Waar angst regeert, wordt niet geleerd. We zien als Inspectie dat dit aloude gezegde nog steeds vaak actueel is’, aldus inspecteur-generaal Ronnie van Diemen.

Zie: Zorgvisie: Inspectie: verplichte toetsing alle zorgverleners, 13 december 2013: www.zorgvisie.nl

Investeren in kwaliteit van zorgprofessionals is investeren in kwaliteit en veiligheid van zorg, Nieuwsbericht van Inspectie voor de Gezondheidszorg, 13 december 2013: www.igz.nl (Bericht niet meer beschikbaar)

Staat van de gezondheidszorg 2013 – Op weg naar aantoonbaar verantwoord functionerende beroepsbeoefenaren in de zorg: www.igz.nl

Veel commotie over nieuwe video-campagne KWF Kankerbestrijding

Geschreven op 13 december 2013. Gepost in Zorg.

kwf campagne 2013 aandacht aub Artsen, verpleegkundigen en verzorgenden laten via Twitter blijken wat zij vinden van de nieuwe campagne die KWF Kankerbestrijding heeft gelanceerd. In een videoserie van acht afleveringen met de titel: Aandacht AUB! Een psychosociaal gestoorde comedy krijgen we zorgverleners te zien die zich niet weten te gedragen, slechts aan zichzelf denken en hun vak verloochenen. De patiënten hebben geen weerwoord en laten zich in hun kwetsbaarheid onbeschoft behandelen of doen lustig mee met de humor.

Op de site van KWF staat een verantwoording van de video:

“Ondanks alle inspanningen van zorgprofessionals, blijkt uit onderzoek dat kankerpatiënten niet altijd de begeleiding krijgen die zij nodig hebben. Optimale ondersteuning is voor alle patiënten belangrijk. Gezien het ingrijpende karakter van kanker en de behandeling daarvan (met gevolgen op lichamelijk, psychologisch en sociaal gebied) geldt het dubbel en dwars voor mensen met kanker.

Om deze reden heeft KWF Kankerbestrijding besloten extra aandacht te geven aan dit onderwerp. Dit wordt gedaan in de vorm van een campagne voor zorgprofessionals die in een ziekenhuis werkzaam zijn. Deze campagne is niet bedoeld voor het algemene publiek. De campagne wordt uitgerold via kanalen voor de zorgprofessionals.

In de voorbereidingsfase zijn gesprekken gevoerd met zorgprofessionals, patiënten en andere stakeholders over de boodschap en aanpak van de campagne. Uit deze gesprekken kwam naar voren dat de insteek origineel moest zijn en humor mocht bevatten, om zo de aandacht te trekken van de zorgprofessionals.

Op basis daarvan is een eerste concept ontwikkeld. De sketches zijn over the top, maar wel gebaseerd op ervaringen uit de praktijk. Ze laten zien hoe het geven van echte aandacht in de knel kan komen. Uiteraard trekt KWF Kankerbestrijding de deskundigheid van zorgprofessionals niet in twijfel.

Het concept is getest onder een aantal professionals uit de doelgroep. De gekozen toon bleek goed aan te slaan. De professionals beoordeelden de scenes als over the top, maar ook als herkenbaar.

Inmiddels zijn ruim dertig ziekenhuizen benaderd om de campagne in te zetten en de boodschap in hun eigen ziekenhuis uit te rollen. Het overgrote deel heeft intussen aangegeven mee te doen aan de campagne.
De campagne moet een bijdrage leveren aan een van onze doelstellingen: een betere kwaliteit van leven van kankerpatiënten”.

Reactie van artsen, verpleegkundigen en verzorgenden

De tweets tonen aan dat niet alle mensen uit het vak het met de smaak en de humor van KWF eens zijn. Niets zo moeilijk als de juiste toon vinden in een gevoelige campagne. Het ziet ernaar uit dat deze campagne zijn doel voorbij schiet.
Een advies zou kunnen zijn een beter en vakkundiger public relations- of reclamebureau inschakelen dat de kunst verstaat gepaste video’´s te maken bij zo’n onderwerp. Een ander idee is misschien diep in ons eigen hart kijken en beginnen met opnieuw het menselijk vermogen dat we compassie noemen, te ontwikkelen. Laten we daar eens campagne over voeren.

In het voorjaar van 2011 werd het Com-Passion for Care Charter gepresenteerd, opgesteld door tachtig mensen in Nederland die werkzaam zijn in de gezondheidszorg: artsen, patiënten, verpleegkundigen en mensen met een functie bij zorgverzekeringsmaatschappijen.
Het charter is een handvest dat iedereen wil inspireren compassie weer het leidende principe bij zorgverlening te maken. Het wil ertoe bijdragen dat de menselijke maat terugkeert in de zorg en het zorgonderwijs. In een video laat initiatiefnemer Salmaan Sana, medisch student aan de VU zien wat hem heeft doen besluiten tot het charter dat volgens hem de balans moet gaan herstellen tussen menselijkheid en efficiëntie. Zie: www.beroepseer.nl

Een greep uit de tweets op vrijdagochtend en -middag 13 december 2013:

Ik vind het een belediging voor al die bevlogen en betrokken zorgverleners in de oncologie

Wonderlijke campagne van KWF. Snap de gedachte erachter eigenlijk niet. Kan iemand dat uitleggen?

Met het belachelijk maken van zorgprofessionals krijg je NIET meer aandacht voor bejegening

heel, heel erg. Ga het even doorspelen, want gevoelsmatig kan dit echt niet.

Nog enkele mensen laten zien. zelfde reactie. Denk ik toch “KWF, ga toch fietsen…”

Aftellen tot @kwf_nl de campagne terugtrekt 1,2,3,…

Het gaat er niet om wat je ermee bedoelt. Gaat erom dat je iets BEREIKT. Resultaat nu: geschoffeerde zorgverleners

Een andere vraag: behoort dit überhaupt tot de doelstellingen van KWF?

In 1 woord S C H O F F E R E N D ! voor alle betrokkenen die dagdagelijks te maken hebben met mensen en/met kanker.

Ik kan wérkelijk niet bedenken wat KWF nou tot haar eigen doelstellingen rekent

Hoeveel geld, van donateuren, dat beter besteed had kunnen worden, heeft @kwf_nl uitgegeven aan deze troep?

Ik word er verdrietig van.

De reactie van KWF op alle commotie luidt: “We hebben wel ‘n snaar geraakt. We hadden een boek kunnen schrijven, maar we houden nu een spiegel voor.” (Radio 1)
Het KWF verwachtte al dat de campagne tot kritische vragen zou leiden en had daarom een toelichting klaarliggen. Maar dat de reacties op de filmpjes zo heftig zouden zijn, kwam wel onverwacht.

De video’s zijn niet meer te zien op de site van KWF. De eerste is nog wel te zien op You Tube: http://www.youtube.com/watch?v=RBsueoRlB88&feature=youtu.be

kwf campagne 2013 aandacht aub 2

U P D A T E

Bericht van KWF vrijdagmiddag: De campagne Aandacht AUB! schept op dit moment meer verwarring dan duidelijkheid. Daarom hebben we deze stopgezet. Zie: www.blikopnieuws.nl
Kosten: 450.000 euro…

KWF: “We werden overvallen door heftigheid kritiek”. Interview met persvoorlichter van KWF Marsja Meijer, door Jasper Mulder, 13 december 2013 op website van Communicatie magazine: www.adformatie.nl/commerce/kwf-we-werden-overvallen-door-heftigheid-kritiek

Bericht van NOS vrijdagmiddag 13 december 2013: Filmpjes van KWF-campagne ‘Aandacht a.u.b’.: “KWF Kankerbestrijding heeft besloten de campagne ‘Aandacht a.u.b.’ stop te zetten na een golf van kritiek. De campagne was bedoeld voor zorgprofessionals. In de filmpjes spelen acteurs zorgverleners die op een stuitende manier slechtnieuwsgesprekken voeren met patiënten of luid telefonerend bij patiënten klagen over werkdruk. Bekijk hier een paar van de filmpjes”: http://nos.nl

Ton Heerts over vakmanschap, goed werk, zingeving van arbeid en verbondenheid

Geschreven op 13 december 2013. Gepost in Blogs, Welzijn.

Op de najaarsbijeenkomst van de Banning Werkgemeenschap in november 2013 in Amsterdam gaf Ton Heerts, voorzitter van vakbond FNV, een lezing over zingeving en ontplooiing op het werk. Op de site van Sociale vraagstukken staat een op deze lezing gebaseerd artikel: Al het werk is zingevend, ook het vrijwillige.

“Onze samenleving is vooral gericht op betaald werk. Door die nadruk voelen vrijwilligers en mantelzorgers zich ondergewaardeerd. Ten onrechte. Hun bijdrage is niet alleen zinvol maar ook complementair aan de voorzieningen van de verzorgingsstaat.

Zowel bij de beleidsmakers, de werkgevers en de vakbeweging is de focus voornamelijk gericht op betaald werk. Tegelijkertijd vindt de overheid dat burgers via vrijwilligerswerk en mantelzorg moeten bijdragen aan de participatiesamenleving. Deze spagaat heeft invloed op de zingeving die mensen ervaren. De nadruk op betaald werk betekent namelijk dat de onbetaald werkenden zich ondergewaardeerd voelen. Alvorens daar nader op in te gaan, eerst enkele woorden over de context waarin het debat over betaald en onbetaald werk zich afspeelt.

In de afgelopen twee decennia is de arbeid volkomen ondergeschikt gemaakt aan het bedrijfsresultaat, of erger nog: aan de belangen van aandeelhouders. Flexibiliteit is daarbij het toverwoord. Door de flexibilisering van arbeid hebben meer dan anderhalf miljoen werknemers in Nederland inmiddels een ‘los’ contract. De gevolgen hiervan zijn bekend: makkelijk ontslag, minder scholing, slechtere beloning en ‘voor jou tien anderen.’ Werk is in veel gevallen een individuele ‘race to the bottom’ geworden.

Vrijheid van handelen in gedrang

Als de flexibilisering van de arbeid in het huidige tempo doorgaat, zijn vaste dienstverbanden straks niet meer dan een vage herinnering. Behalve dat deze ontwikkeling een verslechtering van de arbeidsvoorwaarden met zich mee brengt, is zij ook funest voor de binding van mensen met hun werk. Een binding die voortvloeit uit het menselijke verlangen om goed werk te doen omwille van het werk zelf.

Duurzaam werk verschaft mensen waardigheid. Naast goede arbeidsvoorwaarden en zekerheid biedt het idealiter ook ruimte voor zeggenschap en vakmanschap. In de huidige arbeidsverhoudingen komt de vrijheid van handelen op de werkvloer en daarmee de ruimte voor vakmanschap echter steeds vaker in het gedrang. Een paar bekende voorbeelden. Docenten hebben zoveel stelselwijzigingen over zich heen gekregen dat ze nauwelijks toekomen aan het geven van goed onderwijs. En voor verzorgenden en verplegenden is de handelingsvrijheid ingeperkt omdat precies is vastgelegd hoeveel tijd ze mogen besteden aan bepaalde handelingen.

Tegenstellingen zetten solidariteit onder druk

De vraag of er nog wel ruimte is voor de eigen invulling van het werk, voor het vakmanschap is des te belangrijker als bedacht wordt dat arbeid alleen zingevend is als het bijdraagt aan zelfontplooiing en persoonlijk welzijn en verricht wordt in verbondenheid met anderen. Die verbondenheid of solidariteit staat zwaar onder druk, niet in het minst door de tegenstelling tussen buitenstaanders en gevestigden op de arbeidsmarkt.

De gevestigden zijn mensen met een vast contract en met redelijke tot goede arbeidsvoorwaarden. Zij beschikken over een zekere mate van bestaanszekerheid. Dat laatste kan niet gezegd worden van de buitenstaanders: het leger van oproepkrachten, mensen werkzaam in payrollconstructies, schijnzelfstandigen en uitzendkrachten. Zij hebben vaak slechte arbeidsvoorwaarden en leven voortdurend in grote onzekerheid. Voor sommigen is zelfs het maar de vraag of ze de volgende dag nog werk hebben.

Ook jong en oud worden in het publieke debat over arbeidsverhoudingen vaak tegenover elkaar gezet: jongeren zouden geen probleem hebben met flexibele arbeidscontracten, ouderen wel. Bij het zoeken naar een oplossing voor deze tweedeling is de leidende gedachte tot nu toe dat de één er alleen maar op vooruit kan gaan wanneer de ander inlevert.

Hype fnuikt debat over herverdeling van arbeid

Het politieke en maatschappelijke debat over de collectieve mogelijkheden tot herverdeling van arbeid is gestrand op de hype van de te verwachte tekorten op de arbeidsmarkt. Volgens die gedachte zou herverdeling van het betaalde werk niet nodig zijn, omdat er door de vergrijzing straks, na de crisis, werk genoeg is. Of dat beeld werkelijkheid wordt, valt nog te bezien. Vooralsnog hebben we te maken met een almaar stijgende, voor een deel structurele, werkloosheid.

In zijn eerste Troonrede zette koning Willem Alexander onlangs stevig in op activering naar betaald werk. De grote vraag is of dat zo scherp moet worden aangezet. Met de immer grotere nadruk op betaalde arbeid en de steeds hardere regels is het de vraag of mensen wel tijd en energie overhouden voor mantelzorg en vrijwilligerswerk die we krachtens de koninklijke proclamatie van de participatiesamenleving kennelijk ook zeer waarderen. Activeren naar betaald werk is belangrijk, maar dit moet niet zulke vormen aannemen dat vrijwilligerswerk, ook als mogelijke opstap naar een betaalde baan, onmogelijk wordt.

Weg met de tegenstellingen en de of-of keuzes

Terug naar het begin: is de vraag naar de zingeving van werk ten tijde van een diepe crisis wel relevant of moet je gewoon blij zijn dat je überhaupt werk hebt? Werk is zingevend als het aansluit op wie je bent en wat je kunt, op wat je mogelijkheden, opleidingen, ervaringen en wensen zijn. Een activiteit waarin je je vakmanschap kwijt kan en waar je plezier aan beleeft, maar ook een die bestaanszekerheid en groeimogelijkheden biedt. Dat kan via een betaalde baan maar ook in vrijwilligerswerk.

We moeten kortom af van de grote tegenstellingen en de of-of keuzes. Onbetaald werk waarderen, betekent mensen ruimte geven zelf in te vullen hoe ze hun bijdrage aan de samenleving willen vormgeven. Om dat te kunnen doen, moeten we de kern van de verzorgingsstaat overeind houden, en dienen we een nieuwe consensus te bereiken over wat mensen horen bij te dragen”.

Al het werk is zingevend, ook het vrijwillige, door Ton Heerts, op site Sociale Vraagstukken, 10 december 2013: www.socialevraagstukken.nl

Kwart van de Nederlandse rechters overwoog de afgelopen vijf jaar op te stappen

Geschreven op 10 december 2013. Gepost in Blogs, Overheid.

Uit een enquête die Vrij Nederland hield onder de rechterlijke macht blijkt dat een kwart van de Nederlandse rechters overwoog de afgelopen vijf jaar op te stappen. In het artikel De rechter is het zat schrijven Harry Lensink en Marian Husken dat de Nederlandse rechters ontevreden zijn over hun werkdruk, de bemoeienis van politici, slechte wetgeving en de veeleisende burger. Dat blijkt uit hun antwoorden op enquêtevragen over de Haagse politiek, de bezuinigingen en de kwaliteit van de rechtstaat.

“De ondervraagde magistraten noemen wetsvoorstellen van de bewindslieden op Veiligheid en Justitie ‘broddelwerk’, gebaseerd op ‘gesundes Volksemfinden’, gestuurd door ‘populisme’, met het gevaar dat het land verwordt tot ‘een bananenrepubliek’. We ontvingen honderden van dergelijke reacties, in even zovele varianten (klik hier voor een bloemlezing van de uitspraken).
In oktober stuurde Vrij Nederland in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR) vragenlijsten naar de 2584 NVvR-leden. Ruim een kwart reageerde: 689 magistraten (80 procent rechters, 20 procent OM’ers).

Het meest in het oog springende resultaat is het aantal respondenten dat de afgelopen jaren heeft overwogen om te stoppen: een kwart van de rechters – voor het leven benoemd – en bijna de helft van de OM-medewerkers. ‘Het is een hele leuke baan in een hele slechte organisatie,’ schrijft een van de geënquêteerden.

Een ander pregnant punt van onvrede betreft de bemoeienis vanuit Den Haag. Veel plannen en luchtballonnetjes van regering en volksvertegenwoordiging worden door de rechters verguisd. 65 procent keurt de voortvarendheid van het duo Teeven en Opstelten af. Voor sommigen gaat de Haagse bemoeienis zo ver, dat ze twijfelen aan werking van de trias politicia (ruim 20 procent). ‘De rechtspraak lijkt meer en meer een domein te worden waarop iedereen maar vrijelijk zijn kritiek kan spuien. Dat ‘ondermijnt op den duur het noodzakelijke vertrouwen’, noteert een van de rechters. Een ander meldt: ‘ Met name Opstelten en Teeven stralen consequent uit het beter te weten dan de rechterlijke macht, dat is zeer schadelijk (en ook feitelijk onjuist, maar dat terzijde).’

Neem bijvoorbeeld Teevens wetsvoorstel om het spreekrecht van het slachtoffer uit te breiden, zodat deze zich ook kan uitlaten over de strafmaat. 76 procent van de magistraten vindt dat een onzalig idee (77,4 procent rechters, 70,5 procent OM’ers). Ook het coffeeshopbeleid van Opstelten krijgt een dikke onvoldoende. 63 procent vreest de opkomst van de straatdealer door een harder softdrugsbeleid, met als excuus dat zo de georganiseerde criminaliteit kan worden aangepakt. In die laatste categorie – de misdaadbestrijding – wil de minister nu ook de criminele burgerinfiltrant inzetten. Niet doen zegt 66,7 procent van de rechters. Hier is het OM evenwel een andere mening toegedaan: 59,8 procent meent dat een dergelijk opsporingsmiddel noodzakelijk is”.

Naast hun mening over hun werk in relatie tot maatschappelijke ontwikkelingen vroeg VN de magistraten ook naar hun eigen achtergronden. Wie zijn onze rechters en officieren van justitie? Van de respondenten is de man/vrouw-verhouding gelijkwaardig. Driekwart van hen is ouder dan veertig jaar, tachtig procent heeft kinderen. Ruim de helft van de vrouwen werkt in deeltijd, tegen nog geen kwart van de mannen. 67 procent heeft nevenfuncties, waarvan een derde in het maatschappelijk werk en een derde in het onderwijs. Slechts een kleine 7 procent heeft een bijbaan in het bedrijfsleven.

Naast de enquête onder de magistraten, interviewde VN 11 rechters langdurig over hun werk.

Lees het hele artikel De rechter is het zat, door Harry Lensink en Marian Husken, Vrij Nederland, 10 december 2013: www.vn.nl

Uitspraken van de rechters, door Harry Lensink en Marian Husken, Vrij Nederland, 10 december 2013: www.vn.nl

Open brief aan Minister Schippers over vergoeding ziekenhuizen te stoppen met behandeling

Geschreven op 9 december 2013. Gepost in Blogs, Zorg.

In reactie op het voorstel van Minister Schippers van Volksgezondheid ziekenhuizen een vergoeding uit te keren voor het – in overleg met de patiënt – stoppen van de behandeling, schreef ‘een bange burger’ een open brief:

Beste Edith,

Er was eens een eed.
De eed van Hippocrates.
We nemen even een gedeelte van deze eed erbij;

“Ik zal naar mijn beste oordeel en vermogen en om bestwil mijner zieken hen een LEEFREGEL voorschrijven,
En nooit iemand kwaad doen
Nooit zal ik om IEMAND te gerieven een dodelijk middel voorschrijven,
of een RAAD geven,die als hij word opgevolgd de dood tot gevolg heeft.

U zou graag willen dat artsen een vergoeding krijgen als ze mèt de patiënt besluiten om niet verder te behandelen,
of te starten met een nieuwe behandeling
Verder vind u dat artsen een terminale patiënt moeten inlichten over de zin of onzin van een behandeling .

Artsen zijn geneigd om alle mogelijke behandelingen te benutten en zo te proberen een patiënt in leven te houden
Zoals het hoort als u het mij vraagt
Zo vind ik ook dat een beslissing om niet verder te gaan met een behandeling TEN ALLE TIJDEN bij de patiënt hoort te liggen
En NOOIT EN TE NIMMER beïnvloed mag worden door een arts,en al helemaal niet om dat daar een eventuele vergoeding tegenover zou staan

Ik snap dat er bezuinigd moet worden
De ziekenhuiszorg kost ons jaarlijks zo’n 20 miljard
Uw maatregel zou een financieel verstandige zet zijn, denkt u
Ik vind deze maatregen doodeng!
Wat u doet is een prijskaartje aan een mensenleven hangen!
Er gaat per jaar steeds meer zorggeld op aan bureaucratie ,doe daar maar wat aan
Als mensen om wat voor reden dan ook besluiten tot het stoppen van een behandeling moet dat hùn keuze zijn
niet die van u!

van een bange burger.

Commentaar van een andere burger: “Het stoppen van een behandeling mag niet gebeuren vanwege financiële prikkels. Dat leidt tot perverse effecten. Dit is een zaak van medische ethiek en de beroepsgroep”.

Huisarts Rob Schonck twitterde: “Ik voer al jaren gesprekken met patiënten over wel/niet doorbehandelen. Voor € 17,34, zoals elke huisarts” (9 december 2013).

Zie: http://channeke72.wordpress.com (Niet meer beschikbaar op internet).

Betaal ziekenhuizen voor het stoppen van behandeling, door Sander Heijne, 7 december 2013, de Volkskrant: www.volkskrant.nl

Lees ook op Blogs Beroepseer: Hoe dokters (willen) sterven, 1 december 2013: https://beroepseer.nl

Het Academisch Manifest – Van een bezette naar een publieke universiteit

Geschreven op 7 december 2013. Gepost in Blogs, Onderwijs.

In het decembernummer 2013 van Krisis, tijdschrift voor actuele filosofie, staat een nieuw 21 pagina’s tellend manifest gepubliceerd: Het Academisch Manifest – Van een bezette naar een publieke universiteit. Het is een door Willem Halffman en Hans Radder geschreven pittig, politiek manifest over wat er mis is met de universiteiten en wat er moet veranderen.
Willem Halfman is wetenschapsonderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hans Radder is hoogleraar filosofie van wetenschap en technologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en voorman van het in november 2013 door 25 wetenschappers opgerichte Platform Hervorming Nederlandse Universiteiten.^*)

De universiteit is bezet door de veelkoppige wolf van het Management

Ze beginnen met te schrijven dat… “de universiteit bezet is – niet (zoals in 1969) door inspraak eisende studenten, maar dit keer door de veelkoppige wolf van het Management. Die heeft de academie gekoloniseerd met een huurlingenleger van professionele bestuurders, gewapend met spreadsheets, outputindicatoren en auditprocedures, onder luidkeelse begeleiding van de Efficiëntie- & Excellentiemars. Het Management heeft daarbij de academicus tot interne vijand uitgeroepen: hij moet voortdurend worden gewantrouwd, getest en gecontroleerd, onder de permanente dreiging van reorganisatie, opheffing en ontslag. De wetenschappers laten zich daarbij gedwee tegen elkaar uitspelen, als angstige, makke schapen, die enkel hopen zelf nog de dans te ontspringen door hun buurman op het cruciale moment een slag voor te zijn. Om controle te houden, zet de wolf de meest absurde middelen in, zoals geldverslindende hele en halve fusies, steeds verfijndere en dus kostbare verantwoordingssystemen en peperdure prestigeprojecten.

De verovering lijkt te werken en de export van kennis uit de nieuwe kolonie kan steeds verder worden opgevoerd, maar in de binnenlanden etteren de problemen. Zo wijzen alle opgepoetste indicatoren voortdurend naar de sterren, maar zakt op de werkvloer de stemming gestaag verder weg. Bij de wolf stroomt de champagne na elk nieuw doelpunt in de Shanghaicompetitie, terwijl de universitaire schapen zich wanhopig ziek werken en de kwaliteit van de kennisplantages begint te wankelen, zoals betoogd in een groot aantal uitvoerige en grondige analyses.
Daarnaast proberen de schapen via een schier eindeloze stroom van opiniestukken, klaagzangen, brandbrieven en smeekbedes de absurde misstanden van de bezetting onder de aandacht te brengen van de wolf, die ze allemaal reduceert tot incidenten, afdoet als onvermijdelijke neveneffecten, of ze eenvoudigweg negeert.

We zetten zes cruciale processen en hun uitwassen nog even op een rijtje om te laten zien dat het om veel meer dan incidenten gaat.
Onze beschrijving geldt in de eerste plaats de Nederlandse universiteit, waar de bezetting door het management nog niet zo ver gaat als in Groot Brittannië, maar waar deze inmiddels wel een krachtig continentaal bruggenhoofd heeft gevestigd.

Het meetbaar en vergelijkbaar maken met het oog op ‘accountability’
Uit naam van ‘kwaliteit’ wordt permanente concurrentie aangewakkerd
De belofte van grotere ‘efficiëntie’
De aanbidding der excellentie: iedereen in de top!
Inhoudsloos procesmanagement
De belofte van economische redding

Onze generatie heeft de wolf binnengelaten. We wilden een universiteit die meer op de maatschappij was betrokken — via de wetenschapswinkel de ivoren toren uit — maar we kregen een universiteit die de maatschappij tot het bedrijfsleven heeft gereduceerd. We wilden verantwoordingsinstrumenten die slapende hoogleraren en uitgebluste collega’s tot de orde zouden roepen. Maar intussen hebben deze instrumenten hoofdzakelijk reële effecten op de jongere onderzoekers met hun tijdelijke aanstellingen.

Het alternatief: de publieke universiteit

Een alternatief voor de huidige managersuniversiteit is de publieke universiteit die zich richt op het algemeen belang – en op de bedachtzame deliberatie over wat dat algemeen belang inhoudt. Dat betekent geen reductie tot ‘toegepaste wetenschap’. Ook fundamenteel onderzoek (niet te verwarren met autonome wetenschap, want wetenschap is nooit autonoom geweest) is van eminent maatschappelijk belang. De resultaten ervan vormen een broodnodige bron waaruit we kunnen putten wanneer de toekomst heel anders blijkt te zijn dan onze korte-termijn extrapolaties suggereerden.
Als universiteiten zoeken we een nieuwe maatschappelijke samenwerking waarin we (wereld)burgers en hun organisaties onze kennis aanbieden, ook als ze geen cent hebben. We zijn niet het begin van de productielijn van een winstgevende gadgetbakkerij, maar een ‘commons’, een kennismeent: een gedeelde, organisch groeiende tuin van weten en wijsheid, waaruit ieder naar behoefte mag leren en waaraan ieder mag bijdragen.

Concrete voorstellen om dit model te realiseren: een provocatieve voorzet.

Van hiërarchie naar zeggenschap
Bestuur als facilitaire dienst
Grenzen aan verspillende controlesystemen
Verbod op fusies
Einde van het eigen-universiteit-eerst beleid
Geen verkwistende concurrentie tussen universiteiten
Universitair reclameverbod
Universiteitsbladen voor publiek debat, niet voor bedrijfs-PR
Terugkeer van de gedetailleerde jaarverslagen
Geen vastgoedspeculatie en afschaffing van holdings
De hele academische staf geeft college
Gratis leren
Bovengrens aan de studentenpopulatie
Afscheiding van uitsluitend beroepsgerichte opleidingen
Schrap ‘productiviteit’ als beoordelingscriterium voor onderzoek
Invoeren van het sabbatsjaar
Afschaffing van matching
Geen directe relaties tussen inhoudelijke beoordeling en financiële beloning
Maatschappelijke inspraak in plaats van commerciële controle
Ondersteuning van de kennismeent

Elf voorbeelden om weerstand te bieden

Alleen breed gedragen, collectief verzet kan een luisterend oor afdwingen. Alleen door de angst van ons af te schudden kunnen we gezamenlijk en op gelijke voet nadenken over de toekomst van de universiteiten.
Wat kunnen we doen? Laten we proberen te leren van de vele anderen die geleefd hebben (of nog leven) onder een bezetting, en kijken welke vruchtbare en minder vruchtbare strategieën zij hebben ontwikkeld.

Hier zijn elf voorbeelden van acties waarmee emancipatorische bewegingen geprobeerd hebben de bezetter van zich af te schudden.

Vertrekken naar het buitenland
Juridische actie,
De stiptheidsactie om bureaucratische absurditeit aan de kaak te stellen,
Sabotage,
De collectieve weigering,
Solidare vakbonden vormen
Massale demonstratie
Tegen-indicatoren (counter-measures)
De staking
De tegenbezetting
Parlementair-politieke actie

Het zal duidelijk zijn dat de weg lang is, zelfs zonder einde. Tegelijk is duidelijk dat de nood aan collectieve weerstand hoog is, want aan argumenten en manifesten heeft het Management lak. Er is maar één conclusie mogelijk: Werknemers aller universiteiten, verenigt u!”

Klik hier voor downloaden van Het Academisch Manifest – Van een bezette naar een publieke universiteit, door Willem Halffman en Hans Radder, verschenen in Krisis no 3, december 2013: https://beroepseer.nl

Website van tijdschrift Krisis: http://archive.krisis.eu

^*) Steun het Platform Hervorming Nederlandse Universiteiten op website http://platform-hnu.nl