Het artikel Overheid, neem docent rechtstreeks in dienst van docente wiskunde Karin den Heijer op 7 maart 2014 in de Volkskrant heeft een stortvloed aan reacties opgeroepen. Het nieuws van 4 maart dat er 500 miljoen euro extra aan onderwijsgeld vrijkomt, vond Den Heijer goed nieuws, maar ze vroeg zich af of dat geld ook goed besteed zal worden door de onderwijsinstellingen? Zij zijn er zelf verantwoordelijk voor hoe zij deze middelen inzetten om de kwaliteit van hun onderwijs te verbeteren.

“Op het Jeugdjournaal gaf een leerlinge haar commentaar”, schrijft Den Heijer: “‘Dat is lastig kiezen. Van een leraar leer je, maar een conciërge is ook belangrijk.’ Dit meisje slaat de spijker op zijn kop. Het is onverantwoord om scholen te laten kiezen voor de leraar of de conciërge. Beiden zijn een basisvoorwaarde voor goed onderwijs”.
Den Heijer is het er niet mee eens dat schoolbesturen die 500 miljoen euro extra helemaal naar eigen inzicht kunnen besteden. Zij vindt dat schoolbesturen de gelden niet goed besteden, dat het geld niet bij de juiste mensen, de docenten, terechtkomt, maar opgaat aan onzinnige cursussen als groeien tot excellente leraar of Kennismaking met de 7 habits voor leraren of het inhuren van externe reken-consultants“.

Den Heijer stelt dat: “de besteding van publiek geld een publieke aangelegenheid is waarover de overheid moet waken. Lesgevend en ondersteunend personeel horen rechtstreeks in dienst te zijn van de overheid”…

René Kneyber, wiskundeleraar en mede-redacteur van het in oktober 2013 verschenen boek Het alternatief – weg met de afrekencultuur in het onderwijs! heeft een reactie geschreven op Karin den Heyers artikel in de Volkskrant. Hij schrijft:

Docenten zijn slap, laks en slaafs; stop daar toch eens mee!

Wiskunde-docente Karin den Heijer pleit in de Volkskrant van 7-3-2014 ervoor dat docenten rechtstreeks in dienst komen van de overheid. Dat is typerend voor de slappe, lakse en slaafse houding van Nederlandse docenten. Onderwijzers zouden hun zinnen juist moeten zetten op zelfbestuur.

Onderwijsbesturen zijn al een hele tijd de kop van jut in het onderwijs. Sinds de introductie van de lumpsum zijn de kosten van het onderwijs met 60% toegenomen, bij een nagenoeg gelijk aantal docenten en een gelijk aantal leerlingen, en niemand heeft overzicht over hoe dat geld besteed wordt. Docenten en leerlingen merken van al dat geld enkel dat ze er niks van terugzien, maar moeten regelmatig in de krant lezen dat onderwijsbesturen geld oppotten, over de balk smijten met panden aan de Zuid-as of skyboxen bij FC Twente of gewoon door het in eigen zakken te steken. Dat onderwijsbestuurders bovendien ook nog eens zelden op de werkvloer te vinden zijn, draagt helemaal niet bij aan hun inmiddels toch al breekbare imago.

Dat er 500 miljoen extra wordt uitgetrokken voor het onderwijs, levert dan ook geen enthousiasme op op de werkvloer. Die merken daar uiteindelijk te weinig van, constateert Karin den Heijer terecht. Het is natuurlijk potsierlijk dat van al dat geld er maar weinig van tot een verbetering van het primaire proces zal leiden. En dat moet beter, dat ben ik met mijn collega eens, maar het voorstel om docenten dan maar in dienst te plaatsen van de overheid daar begrijp ik helemaal niets van.

Het is om te beginnen al een bizar uitgangspunt dat de overheid een betere werkgever zou zijn, terwijl we op tal van terreinen kunnen zien dat dat niet zo is. Wat dat betreft is het tekenend voor de ‘vrijwillige slavernij’ die veel docenten kenmerkt. Omdat de ene meester niet voldoet, zou het geselen door een ander beter of wenselijker zijn. De continue klaagzang van onderwijzers betreft dan ook vooral hoe het top-down-bestuur zou moeten verbeteren. Maar dat is van hetzelfde laken een pak. Daar blijft onderwijs maar van in dezelfde krampachtige cirkels ronddraaien.

Ja er zijn problemen, maar die afstand tussen overheid en onderwijs is een noodzakelijke, volgens filosofe Hannah Arendt. En om de problemen te overwinnen zouden we die afstand niet moeten verkleinen, maar nog verder moeten vergroten. Het best onderbouwde idee om docenten onder het juk en de willekeur van bestuur en overheid weg te halen is zelfbestuur, docenten besturen zichzelf en elkaar. Geef docenten veel meer zeggenschap over fundamentele zaken in het onderwijs zoals de besteding van geld, maar ook het ontwerp van roosters, curriculum en de aanname, beoordeling en het ontslag van leraren, schoolleiders en bestuurders door middel van collectieve autonomie. Uit internationaal onderzoek blijkt dat dan pas het onderwijs ook fundamentele sprongen vooruit zal maken .

Maar dat vraagt ook om een zekere beroepshouding bij leraren. Dat zij beseffen dat zij zelf de verantwoordelijkheid moeten nemen om de eerste stappen te zetten naar dat zelfbestuur. En dat zij verantwoordelijkheid moeten nemen voor die verantwoordelijkheid. En daarom niet altijd maar moeten klagen over hoe ze behandeld worden door ‘de baas’. Want dan neemt uiteindelijk niemand onze beroepsgroep meer serieus.

Overheid, neem docent rechtstreeks in dienst, door Karin den Heijer, 7 maart 2014 in de Volkskrant: www.volkskrant.nl

 U P D A T E

Karin den Heijer dient René Kneyber van repliek in haar artikel Het juiste alternatief? op de website van Didactief – Opinie en onderzoek voor de schoolpraktijk, 20 maart 2014: www.didactiefonline.nl