Redactie Beroepseer

In de Volkskrant van donderdag 5 juni verscheen een opiniestuk van econoom en D66-bestuurslid Michiel Verkoulen^*) waarin hij betoogt dat de zorgverzekeringswet noodzakelijkerwijs versoberd wordt, maar dat de vrije artsenkeuze blijft bestaan. Ook tijdens het BNR Zorgdebat op dinsdag 4 juni^**) verdedigde hij het aanpassen van artikel 13.
Ton Lassing, Voorzitter van de Nederlandse organisatie voor Wondverpleegkundigen (NOVW) reageert met onderstaande open brief op de site van Arts en Auto.

Geachte heer Verkoulen,

Het is niet mijn gewoonte om publiekelijk te reageren op geschreven krantenartikelen. Maar na het bijwonen van het Zorgdebat van BNR en uw zeer eenzijdige artikel in de Volkskrant neem ik de moeite, met mijn 50 jaar ervaring in de gezondheidszorg, om u toch het een en ander uit te leggen. In de hoop dat u bereid bent om dit zorgvuldig te lezen. Ook de Volkskrant heb ik dit verhaal toegestuurd, aangezien ik van een kwaliteitskrant voor het gewone volk toch iets meer diepgang had verwacht.

U schrijft op 5 juni in uw opiniebijdrage: “Met de afschaffing van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet vindt wel een versobering plaats, maar het is mogelijk je eigen arts te kiezen. Inkoopmacht van verzekeraars klinkt misschien oneerlijk maar is broodnodig. Het idee bestaat dat de vrije artsenkeuze wordt afgeschaft door het schrappen van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet. Maar is dat wel zo? En wat zijn de gedachten achter de voorgestelde wetswijziging?”

Dit is toch echt naar mijn mening een drogredenering: de veronderstelling dat het afschaffen van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet, voornamelijk de vrije artsenkeuze, gaat om een simpele versobering, maar dat men zijn eigen medisch specialist mag blijven kiezen. Artikel 13 is namelijk een vastgesteld grondrecht, dat nu helaas van ons is gestolen door VVD, PvdA, ChristenUnie, SGP en D66. U kunt er toch niet omheen dat voor menigeen die ‘vrije keuze’ bij medisch specialisten en geestelijke gezondheidszorg niet meer mogelijk is? En dat is nog steeds het grootste gedeelte van de bevolking, aangezien slechts een kwart van de mensen in bezit is van een restitutiepolis. Of er straks meer restitutiepolissen worden afgenomen, is zowel voor u als voor mij een open vraag. Dus geen enkele zekerheid.

Zelf werk ik al meer dan 45 jaar als communicatie-expert in de gezondheidszorg. Ben zo eigenwijs om te zeggen dat ik weet waar ik over spreek. Ben zelf non-profit voorzitter van een beroepsorganisatie in de zorg en heb met grote regelmaat te maken met VWS, CVZ (Zorginstituut Nederland), NZa en zorgverzekeraars. Het is iedere keer weer teleurstellend om te constateren dat je mag meepraten, je kennis mag inleveren, maar niet mag meebeslissen en dus geen stem hebt bij dergelijke organisaties. Dat is de praktijk en daar heb ik meer dan bewijs voor. Ik zie daar in uw betoog in de Volkskrant niets van terug en ook niet bij uw verdediging in het debat bij BNR. Ik kan dan ook niets anders dan constateren dat u geen oog heeft voor de praktijk of andere argumentaties.

Wat betreft de kwaliteitseisen het volgende: De enige partijen die kwaliteitseisen kunnen opstellen, zijn de werkers in de zorg zelf. Dat geldt voor iedere beroepsgroep. Zij hebben immers dagelijks te maken met de zorg die wordt gegeven, zijn daarvoor opgeleid en hebben er verstand van. Natuurlijk moeten de door hen opgestelde kwaliteitseisen worden getoetst, dat geldt voor de werkers en voor de zorgaanbieders. Toetsing moet plaatsvinden door een onafhankelijk instituut en zeker geen zorgverzekeraars die grote financiële belangen hebben.

Een goede stap in die richting is de omzetting van CVZ naar het Zorginstituut Nederland. Kwaliteitseisen, richtlijnen of protocollen moesten in het verleden altijd in de extra tijd en non-profit worden gemaakt door de werkers in het veld en werden doorgaans slechts gebruikt als intern toetsinstrument binnen de beroepsgroep. De overheid had er geen geld voor over. Dat partijen in het werkveld het desondanks deden in het belang van de patiënt, is alleen maar te prijzen.

Het Zorginstituut Nederland maakt het nu eindelijk mogelijk dat de kwaliteitseisen wel worden vastgelegd. Zorgaanbieders die niet voldoen aan kwaliteitseisen, kunnen dan worden geweerd. Dus ook daar is het afschaffen van artikel 13 overbodig, als het Zorginstituut Nederland zijn best blijft doen. Dat rechters vinden dat zorgaanbieders zonder contract toch zeker 80 procent vergoed moeten krijgen, is een heel logische uitspraak. Want de overheid had al veel eerder moeten zorgen voor een Kwaliteitsinstituut en dat heeft ze zelf nagelaten. Dus de rechter heeft geen andere keus.

Wat opvalt in uw betoog in de Volkskrant is dat u het woord ‘macht’ gebruikt. U zou dit niet moeten gebruiken in een dergelijk artikel dat bol staat van aannames waarom artikel 13 moet verdwijnen. Maar uw betoog wordt nauwelijks onderbouwd met echte evidence. Dat is volgens mij ook de reden dat u het woord ‘macht’ of ‘inkoopmacht’ gebruikt. Een verderfelijk woord, aangezien het woord ‘inkoopoverleg’ of ‘gezamenlijke kennis’ en ‘kunde’ voor alle partijen betere woorden zouden zijn. Met de woordkeuze in uw artikel geeft u uw visitekaartje af, als het gaat om zorgverzekeraars en is ‘(inkoop)macht’ in uw verhaal duidelijk.

Het woord macht hoor en zie ik helaas ook terug bij alle behandelaars in de zorg die contracten krijgen voorgeschoteld van zorgverzekeraars die onaanvaardbaar zijn, maar die ze toch moeten accepteren, het ‘take it or leave it’ concept. Ook daar heb ik veel voorbeelden van. Het woord macht zie en hoor ik ook terug bij bedrijven die producten of innovaties leveren in de gezondheidszorg. De zorgverzekeraars bepalen nu of het product goed of slecht is. Waarom zal een bedrijf nog innoveren als het geen of nauwelijks kans maakt met een nieuw product in de index? Het woord macht zie ik ook terug bij patiënten, waar zorgverzekeraars uitmaken of iets wel of niet vergoed wordt, terwijl het om hun eigen geld gaat.

U stelt dat er, om de balans te bewaken, een ‘sterke zorgverzekeraar’ moet zijn. Ik kan u vertellen, die komt er niet. Want waar blijkt dat uit? Welke evidence is er dat er een ‘sterke zorgverzekeraar’ is of zal komen? De acht laatste jaren dat ik intensief met zorgverzekeraars heb gewerkt, luisteren ze niet naar behandelaars of beroepsorganisaties. En ik verzeker u, ze gaan ook niet luisteren. Waarom zouden ze; ze hebben nu al de absolute zeggenschap. En ze krijgen steeds meer van mevrouw Schippers.

U heeft ook geen enkel bewijs dat de zorgverzekeraars nu bij het afschaffen van artikel 13 nog meer hun best gaan doen. Ze hebben een slechte reputatie opgebouwd, zijn slecht benaderbaar en hebben onvoldoende kennis. Dat hebben ze al vele jaren meer dan bewezen. Ze hebben het gewoon niet, hun cultuur/visie is anders! U mist echt een stuk praktijk. Vermoedelijk heeft het ermee te maken aan welke kant u zit.

De rol van de zorgverzekeraar is in ons stelsel cruciaal, schrijft u. Dat is regelrechte onzin, ook dat is gebleken. Cruciaal zijn ‘kwaliteitsnormen’ die getoetst moeten worden en dat moet worden vormgegeven en gecontroleerd door onafhankelijk partijen die geen belang of geldelijk gewin hebben. Cruciaal is dat patiënten krijgen waar ze voor betaald hebben en geadviseerd worden door onafhankelijke behandelaars. Ook daar moet nog veel in gebeuren. Cruciaal is ook, dat degenen die betaald hebben, ook recht krijgen op de zorg die ze echt nodig hebben. Zorgverzekeraars kunnen dat niet beoordelen. Zij functioneren niet in de dagelijkse zorgpraktijk.

Moeten we het overlaten aan de zorgverzekeraars? Zorgverzekeraars hebben grote belangen, dat tonen ze elke dag. Door de hoge salarissen van bestuursleden, het streven de winsten hoog te houden en door het voortdurend niet nemen van hun maatschappelijke verantwoordelijkheden. En de politiek die kijkt ernaar. Nog steeds hebben ze dit soort zaken niet aangepakt, ondanks de Balkenende norm van €228.000,- zitten er nog vele bestuursleden in de zorg dik boven deze norm. Dat geldt ook voor bestuursleden ouderenzorg zoals Trouw onlangs meldde. Dat is geld van de verzekerden, daar moet je verantwoord en integer mee omgaan.

Wil je vertrouwen kweken, dan moet er bij zorgverzekeraars en zeker bij de bestuurders veel aan de integriteit veranderen. Een recent voorbeeld uit mijn dagelijkse praktijk als voorzitter van de beroepsorganisatie NOVW: wij en de andere leden van het overkoepelende orgaan voor wondzorg, het Wondplatform, wilden graag kwaliteitseisen gaan vastleggen binnen ons werkveld van de wondzorg en zochten hiervoor financiële steun bij de zorgverzekeraars. Het is tenslotte een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Het antwoord was uiteraard negatief en dus blijft het alleen de verantwoordelijkheid van de werkers in de zorg. Zo gaat het voortdurend. En ik kan u nog vele voorbeelden leveren uit de praktijk.

Waarom dan het protest schrijft u? U weet het antwoord zelf: 84 procent van de mensen wil dit niet. Bij het BNR debat was u de enige voorstander van dit plan. Het was misschien moedig dat u het verdedigde, maar u hoorde volgens mij nauwelijks wat er echt werd gezegd. En dat was niet zo vreemd. U was gevraagd om het afschaffen van artikel 13 te verdedigen, want zorgverzekeraars/politiek zelf komen niet opdagen. Doen ze niet, hoort ook niet bij hun cultuur. Opnieuw een gemiste kans om positief over te komen. Als zo veel mensen het niet willen, dat denk ik dat u als econoom meer moet gaan nadenken over de argumenten van patiënten en behandelaars. Zij hebben dagelijks met zorgverzekeraars te maken. En dat u die argumentatie uit de dagelijkse praktijk niet meeneemt, is heel erg spijtig.

Natuurlijk worden er ook drogredenen aangevoerd, maar een intelligent mens als u moet juist die drogreden naar de prullenbak kunnen verwijzen en de goede reden te voorschijn halen. Maar ik hoorde alleen maar termen bij u als ‘wellicht’ en ‘mogelijk’, ‘het idee bestaat’ of ‘het zal allemaal beter worden, als we de zorgverzekeraars meer macht geven’. Hoe simpel. We krijgen vast later de woorden: ‘met de wetenschap van nu had ik het eigenlijk anders gedaan’.

Wat gaat gebeuren! We krijgen een hausse aan polissen, die door chronisch zieken en ouderen onmogelijk kunnen worden beoordeeld of ze goed voor hen zijn. Er zijn maar vier grote zorgverzekeraars en we hebben nu al ik weet niet hoeveel polissen en er komen er dus nog veel meer. Schippers had zelfs nog een eigen drogreden op tv: Zij neemt zelf ook de goedkoopste. Dat klinkt toch geweldig! Klinkt voor mij een beetje als die verkoper die bij twijfel over de schoenen die ik aan het passen ben, als laatste zetje tegen mij zegt: ‘Ze zijn geweldig meneer, ik heb ze zelf ook.’ Ik vraag mij af of de minister straks ook nog blij is met haar goedkope polis met zorg onder de regie van de zorgverzekeraars, als ze straks ouder is of chronisch ziek wordt (wat ik overigens niet hoop voor haar). Zieke mensen kunnen prima kiezen, maar wel met een bekwame en integere behandelaar die ze kunnen vertrouwen en niet met een zorgverzekeraar die onvoldoende praktische medische kennis heeft en onbereikbaar is voor de patiënt.

Als laatste nog deze ‘prachtige’ zin in uw artikel: “Een deel van het protest komt voort uit een diepgevoelde ontevredenheid bij een aantal zorgaanbieders over ons zorgstelsel en de rol van de verzekeraar daarin. Soms is dat terecht.” Een bijzondere constatering. Zoals aangegeven het is namelijk niet een ‘deel’ – het is 100 procent van de zorgaanbieders en ook nog eens bij ons als beroepsorganisaties – en het is ook niet ‘soms’. U was er tijdens het BNR-debat zelf getuige van. En u voelt het goed aan. U vervolgt met ‘onze gezondheid is ons veel waard’. Wat is er dan tegen ‘het behoud van vrije keuze’.

U hoeft zich nu geen zorgen meer te maken, ons grondrecht artikel 13 is, zoals gezegd, al gestolen. Zelfs ‘sociale’ en ‘christelijke’ politieke partijen hebben daar aan deelgenomen. Wat is ‘sociaal’ en wat is ‘christelijk’. Liberale partijen die staan voor vrijheid van keuze, hebben ‘keuze’ geschrapt. Hoe liberaal.

Voor mij als lid van D66 een reden om mijn lidmaatschap op te zeggen; dat heb ik ook direct gedaan. D66 heeft zijn sociale kant met dit akkoord totaal verloren. Stem al tientallen jaren op D66. Hoe erg is dat! Na 45 jaar in het vak gezondheidszorg verlies ik het vertrouwen in de politiek. De miljard bezuiniging had op vele andere manier kunnen worden ingevuld maar zeker niet met het afschaffen van een grondrecht. En de gedachten achter de wetswijziging, dat hoef ik u niet uit te leggen, dat weet u als landelijk bestuurslid van D66 heel goed, dat is hier niet nodig om te bespreken, zijn alleen maar platte woorden als ‘geld’ en ‘bezuiniging’ op een snelle manier. Ik hoef u dus ook niet meer uit te leggen wat voor zwarte dag het afschaffen van het langgeleden verworven artikel 13 is voor de liberale democratie. De toekomst zal het leren.

Vriendelijke groeten,

Ton Lassing Voorzitter

Zwarte dag, Open brief van Ton Lassing, 12 juni 2014, Arts en Auto: www.artsenauto.nl

^Noot
*) De vrije keuze voor uw arts blijft bestaan’, De Volkskrant, 5 juni 2914: www.volkskrant.nl/

U P D A T E

^**) Verslag Zorgdebat over Vrije artsenkeuze, VVaA: www.vvaa.nl/voor-leden/zorgdebat/debatten/vrije-artsenkeuze

Zie ook het artikel Strijd over vrije artsenkeuze gaat verder in Tweede Kamer op site Follow the money, 16 juni 2014: www.ftm.nl

Gert van Dijk is secretaris van de Ethische Commissie van het Erasmus Medisch Centrum en lid van de regionale Toetsingscommissie euthanasie. In het tijdschrift Arts en Auto vertelt hij dat hij zich verbaast over de worsteling in de zorg over het begrip kwaliteit, waarbij overheid en samenleving om het hardst roepen dat de kwaliteit van zorg transparanter moet, maar waarbij niemand kan aangeven wat kwaliteit nu precies is: “Daardoor worden in het systeem prikkels ingebouwd waarbij het niet zeker is of deze de kwaliteit bevorderen. Ziekenhuizen worden tegenwoordig afgerekend op sterftecijfers: een lager sterftecijfer zou een betere kwaliteit betekenen. Maar daar kun je vraagtekens bij plaatsen. Neem een ziekenhuis waar artsen veel overleggen met hun patiënten en er goede palliatieve zorg is. Het is bekend dat patiënten in die situatie vaak minder agressieve behandelingen kiezen. Daardoor zijn de sterftecijfers in dat ziekenhuis misschien hoger, maar hoeft er geen sprake te zijn van kwalitatief mindere zorg”.

Meer transparantie en minder administratie zijn twee krachten die elkaar tegenwerken

Ook een korte periode tussen diagnose en behandeling wordt vaak als indicator gezien voor goede zorg. Niet altijd terecht, meent Van Dijk. “Als die behandeling bijvoorbeeld een operatie inhoudt, kan het óók betekenen dat de arts toewerkt naar een operatie, terwijl dat kwalitatief gezien niet per se de beste behandeling hoeft te zijn. In sommige situaties, zoals bij bepaalde vormen van borst- of prostaatkanker, is het een reële optie om af te wachten hoe de ziekte zich ontwikkelt. Zo kan een prikkel die bedoeld is om de kwaliteit te bevorderen, een prikkel worden om tot agressieve geneeskunde over te gaan. Het is zeer de vraag of de patiënt daar altijd bij gebaat is”.

Sowieso is het ontwikkelen van deugdelijke kwaliteitsindicatoren in de zorg een lastig punt, meent Van Dijk. “Je kunt kwaliteit in zijn algemeenheid niet uitdrukken in een cijfer. Tegelijkertijd: hoe meer indicatoren, des te groter de administratieve last voor de zorgprofessional. Dat is de paradox: iedereen wil meer inzicht in kwaliteit, maar dat betekent tegelijk dat zorgverleners domweg meer papieren moeten invullen. Meer transparantie en minder administratie zijn twee krachten die elkaar tegenwerken”.

Veel vragen van patiënten zijn zingevingsvragen

Van Dijk heeft de rol van de arts de afgelopen decennia flink zien veranderen: “Vroeger was er een duidelijke arbeidsverdeling tussen artsen en geestelijken. Door de secularisering zijn mensen met zingevingsvragen steeds vaker bij hun arts gaan aankloppen. Dat stelt nieuwe eisen aan artsen, want als arts moet je wel in staat zijn met dergelijke vraagstukken om te gaan. En je moet ook weten dat veel vragen naar medische zorg in feite zingevingsvragen zijn. Hoe moet ik met mijn laatste levensfase omgaan?, is zo’n vraag. Het is voor de hand liggend om op dergelijke vragen een medisch antwoord te geven. Maar als je als arts in staat bent te herkennen dat het eigenlijk een zingevingsvraag is, verdwijnen veel medische vragen als sneeuw voor de zon. Dat kan ook leiden tot minder vraag naar medische zorg. Maar hoe minder tijd een arts heeft, des te groter wordt de kans dat de patiënt met een recept de deur uit loopt.”

Volgens Van Dijk moet in de laatste levensfase de vraag ‘Welke behandeling wilt u?’ vervangen worden door de vraag ‘Wat is voor u nog belangrijk?’. “Dat stelt nieuwe eisen aan artsen. Zij moeten in staat zijn dat soort gesprekken te voeren. Veel geneeskunde is tegenwoordig ouderengeneeskunde en mede daardoor is het echt een praatberoep geworden. Ik sprak laatst een oncoloog die aangaf dat hij er veel tijd in steekt om mensen af te raden door te gaan met behandelingen. Goed dat daar dus ook een vergoeding voor komt.”

Lees het hele interview met Gert van Dijk: Ruim baan voor eigen afwegingen, door Roel Notten, Arts en Auto, juni 2014: www.artsenauto.nl/app/uploads/2014/05/06-2014p012-015.pdf

Op managementsite.nl staat een interview met prof.dr. Nicolaas Schaper, hoogleraar Interne Geneeskunde aan het Maastricht Universitair Medisch Centrum over regelzucht, regelruimte, de positie van de professional en wat het betekent voor de rol van de arts als de patiënt centraal komt te staan. Schaper is gespecialiseerd in diabetes mellitus.
Guido van de Wiel vroeg hem allereerst iets te vertellen over de manier waarop momenteel de diabetesbehandeling in Nederland is geregeld.

Schaper: “Wij zijn in Nederland heel goed in het organiseren van de zorg en ik denk dat we het in veel opzichten ook goed geregeld hebben. De kwaliteit van de diabeteszorg is veel beter dan zo’n dertig jaar geleden. Maar we hebben door de cultuur van spreadsheetmanagement een systeem ontworpen waar iedere patiënt in moet passen. We persen de patiënt als het ware door dat systeem en denken vervolgens dat we de diabeteszorg goed geregeld hebben. Maar als je een gehaktmolen hebt en je draait er allerlei verschillende soorten vlees doorheen, dan krijg je toch maar één ding: gehakt. Dat is de fase waar we in Nederland beland zijn. Vroeger hadden we helemaal niks, toen konden we zelfs het vlees niet bereiden, dus dat is weliswaar een enorme verbetering, maar toch.
Door regels op te stellen en structuren te ontwerpen, is het probleem nog niet opgelost. Wij hebben binnenkort 1 miljoen mensen met diabetes in Nederland en diabetes lossen we voorlopig niet op. Diabetes is een chronische aandoening: iemand heeft het en houdt het, levenslang. Het is een uitdaging voor de komende tijd om de zorg zo te organiseren dat deze kosteneffectief is, maar dat die tegelijkertijd recht doet aan de individuele patiënt en zorgverlener. One size does not fit all.”

Het gevaar is dat bureaucratische handelingen een doel op zich worden

Wat betekent dit spreadsheetmanagement voor de patiënten in de praktijk?
Schaper: “Wij hebben onderzoek gedaan naar consultvoering en veel gesprekken opgenomen. Een mooi voorbeeld is de patiënt die overstuur binnenkomt en begint te vertellen over de echtscheiding waar hij of zij in is verwikkeld. Je hoort de praktijkondersteuner dan zeggen: Ja, dat is heel vervelend voor u. Maar wilt u nu even komen zitten, want ik moet uw bloeddruk meten en ik moet naar uw voeten kijken, want dit is uw jaarcontrole. Aan de ene kant geweldig, vroeger keek men maar zelden naar de voeten en jaarcontroles werden vaak niet gedaan, maar of die procedurele gang op dat moment koste wat kost moest worden gevolgd? Deze patiënt zit met een heel ander verhaal, maar die praktijkondersteuner blijft zich richten op het vullen van de spreadsheet. Dat afvinkgedrag wordt beloond: anders krijgt hij een geïrriteerde huisarts tegenover zich. Dat is verklaarbaar, want de zorgverzekeraar vindt dat er slechte zorg wordt geleverd als de spreadsheets niet zijn ingevuld.
Het gevaar ligt op de loer dat de bureaucratische handelingen een doel op zich worden. Checklists kunnen helpen, maar het wordt een probleem als we allerlei gegevens onder het mom van kwaliteitsindicatoren moeten aanleveren”.

Wat er nodig is

Tegen het eind van het interview vraagt Van de Wiel aan Schaper wat er nodig is?
Schaper: “Wij moeten als professionals meer vrijheidsgraden krijgen om per patiënt een individuele afweging te mogen maken. Nu wordt er vaak een te restrictief beleid gevoerd, waarin het protocol, geschreven voor de gemiddelde patiënt, centraal staat in plaats van de individuele patiënt. Het opzetten van proeftuinen waarin nieuwe medicamenten of andere interventies geïntroduceerd worden en nauwkeurig gevolgd worden, kan hierbij helpen. Tegelijkertijd mag de zorgverzekeraar in zo’n systeem van integrale bekostiging vragen dat het totale budget niet stijgt. Zo worden de zorgverleners gestimuleerd tot bezuinigingen in zorguitgaven die vervolgens weer gebruikt kunnen worden voor innovaties.

Het formuleren van richtlijnen heeft ons gebracht waar we nu staan in de diabeteszorg. Dat is in veel gevallen een heel goed uitgangspunt. Maar ik denk dat een richtlijn een leidraad moet zijn. We zijn nu op het punt gekomen dat we meer tailormade, geïndividualiseerde therapieën zouden moeten kunnen aanbieden. Het is daarvoor nodig om minder veeleisend te zijn als het gaat om het invullen van spreadsheets. De tijd die we daarmee winnen, dienen we in verdere ontwikkeling van een kwaliteitssysteem te steken, waarin professionals doen waar ze goed in zijn en ze verantwoording over de inhoud van zorg moeten afleggen aan hun cliënten en aan hun collegae. Ook de zorgverzekeraars moeten hierbij betrokken worden”.

Lees het hele interview met prof. Schaper: Ons zorgsysteem is soms de grootste vijand van de patiënt, 10 juni 2014, Management site: www.managementsite.nl

In augustus 2014 verschijnt het boek Organiseren met toekomst – van agile tot zelfsturing, onder redactie van Guido van de Wiel, uitg. Academic Service.

Een delegatie van jeugdzorgmedewerkers biedt Staatssecretaris Van Rijn op donderdag 12 juni 2014 een petitie aan. Ze hebben ruim 1300 handtekeningen verzameld onder medewerkers bij Bureau Jeugdzorg Noord-Brabant, Gelderland en Zuid-Holland. Met de petitie vragen ze aandacht voor het feit dat grofweg de helft van de werkgelegenheid bij bovengenoemde organisaties op het spel staat.

Met de petitie vragen de medewerkers aandacht voor het feit dat de werkgelegenheid in de Jeugdzorg fors onder druk staat. Dit als gevolg van de nieuwe Jeugdwet die per 1 januari 2015 in werking treedt én de daarmee gepaard gaande bezuinigingen van 15 procent op het huidige budget in de sector. De petitie wordt tussen 16.45 tot 17.15 uur bij VWS aangeboden.

Werkgelegenheid
Uit de arbeidsmarktrapportage die in opdracht van VWS is uitgevoerd en uit analyses van het UWV komt een schrikbarend beeld naar voren: de werkgelegenheid in de sector Jeugdzorg zal met 20 tot 30 procent krimpen. Dit betreft 6.000 tot 9.000 fte. Aangezien er relatief veel parttimers in onze sector werken gaat het hier om maar liefst 8.000 á 12.000 mensen.

Ernstige zorgen
De medewerkers in dienst bij Bureau Jeugdzorg Gelderland, Bureau Jeugdzorg Noord-Brabant en Bureau Jeugdzorg Haaglanden/Zuid-Holland maken zich ernstige zorgen. Voor de organisaties waar zij werkzaam zijn lijken de gevolgen namelijk nog dramatischer dan hierboven beschreven. Grofweg de helft van de werkgelegenheid bij deze organisaties staat op het spel.

Niet voor niets heeft van Rijn in deze periode de bestuurders van hun organisaties uitgenodigd om over die gevolgen met van Rijn het gesprek aan te gaan. Medewerkers maken zich niet alleen ernstig zorgen over de continuïteit van de zorg voor kwetsbare kinderen, maar zeker ook over de continuïteit van het werk.

Eisen

Medewerkers vragen aan Staatssecretaris van Rijn:

• Om op 1 januari 2015 geen gat te laten ontstaan waar de kwetsbare kinderen de dupe van worden. Ze willen dat van Rijn, vanuit zijn systeemverantwoordelijkheid voor de Jeugdzorg, de continuïteit van zorg garandeert.
• Om er op toe te zien dat ervaren werknemers niet tussen wal en schip raken. Als werk overgaat naar een andere zorgaanbieder of gemeente, op te leggen dat de werknemers het werk volgen en overgenomen worden door de nieuwe zorgaanbieder.
• Om er voor te zorgen dat als er toch werknemers ontslagen moeten worden er voldoende geld is om een fatsoenlijk sociaal plan te kunnen afspreken.

Jeugdzorgmedewerkers bieden Staatssecretaris Van Rijn petitie aan, website Abvakabo FNV, 11 juni 2014: www.abvakabofnv.nl (Artikel is niet meer beschikbaar; deze site bestaat niet meer. Zie voortaan site FNV, sector Zorg & Welzijn: www.fnv.nl/cao-sector/zorg-welzijn)

Het televisieprogramma Hollandse Zaken van omroep Max is vanavond, woensdag 11 juni 2014, gewijd aan de manager en de werknemers op de werkvloer naar aanleiding van de uitkomst van een grote enquête.

Begin juni 2014 maakte de Amsterdamse thuiszorgorganisatie Amstelring bekend 600 mensen te ontslaan. De vakbond wijst o.a. dure interimmanagers en een mislukt, miljoenen kostend tijdsbesparingsproject aan als de oorzaak van dit massa-ontslag.
Amstelring lijkt het zoveelste voorbeeld van mismanagement in de publieke sector: zorg, onderwijs en woningcorporaties. Werknemers worden horendol van alle verplichte rapportages, protocollen, innovaties en peperdure experimenten die het management hen oplegt. Er wordt al bijna tien jaar over geklaagd, maar de arbeidsomstandigheden op de werkvloer lijken niet te verbeteren. Het management legt de oorzaak bij de overheid en de verplichte marktwerking.

Uit een groot onderzoek van Hollandse Zaken onder 5500 leden van AbvaKabo, CNV Publieke Zaak en de Unie, waarbij zowel managers als medewerkers op de werkvloer werden ondervraagd, blijkt dat werknemers zich tekort gedaan voelen en dat managers in zorg, onderwijs en volkshuisvesting twijfelen aan hun eigen rol.

Naar voren komt dat 69 procent van de ondervraagde werknemers vindt dat regels en voorschriften van het management niet bijdragen aan betere dienstverlening.
Ook vinden werknemers in meerderheid dat managers vooral werk voor zichzelf creëren (54 procent) en een onevenredig groot beslag leggen op het budget van de organisatie (65 procent). Nog niet één op de vijf werknemers (18 procent) vindt dat managers passend worden beloond.

Zeventig procent van de managers denkt blijkens de enquête dat zij werknemers dagelijkse beslommeringen uit handen nemen. Zodoende kunnen werknemers zich concentreren op hun werk. Ruim acht van de tien werknemers is het hiermee oneens. Zij vinden juist dat managers hen met onnodige taken opzadelen. Toch zijn zowel managers als werknemers het met elkaar eens dat de groeiende hoeveelheid regels, resultaatgerichte afspraken en protocollen de achterliggende oorzaak van de managementcultuur zijn.

Vooral de zorg lijkt een tikkende tijdbom. Nieuwe plannen komen en gaan. Dure (interim)managers komen en gaan. En de gewone werknemer? Die buffelt door. Of wordt ontslagen.

In het programma komen aan het woord werknemers uit de zorg, AbvaKabo-bestuurder Lilian Marijnisssen en zorgmanagers. De vraag luidt: Wat is nodig om mensen gemotiveerd aan het werk te houden?
Presentatie: Cees Grimbergen
Op woensdag 11 juni 2014 om 20.25 uur op Nederland 2
De herhaling is op donderdag 12 juni 2014 om 9.45 uur, Nederland 2

De manager heeft het gedaan, Hollandse Zaken, Omroep Max: www.maxvandaag.nl/programmas/tv/hollandse-zaken/de-manager-heeft-het-gedaan/POW_00789923/

Manager twijfelt aan eigen rol, Skipr, koersbepalend in de zorg, 11 juni 2014: www.skipr.nl

Joep Verbugt, voorzitter Raad van Bestuur van GGZ Eindhoven en de Kempen (GGzE) en bestuurslid van GGZ Nederland is bang dat de geestelijke gezondheidszorg straks nog meer geld kwijt is aan wat hij noemt de ‘doorgeschoten regeldrift’.

Uit onderzoek blijkt dat de geestelijke gezondheidszorg in heel Nederland nu al eenvijfde van het jaarbudget van vijf miljard besteedt aan administratie en verantwoording van de kosten en regels. Verbugt voorziet een toename daarvan als de GGZ overgaat naar de gemeenten.

Na 1 januari 2015 worden zowel de jeugdzorg van de GGZ als een deel van de langdurige geestelijke gezondheidszorg door de gemeenten betaald. “We krijgen dan bijvoorbeeld in deze regio te maken met 20 gemeenten. Als die allemaal met regels komen die we moeten verantwoorden dan lopen de administratiekosten nog verder op. Terwijl je dat geld wil besteden aan de zorg voor clienten,” zegt Verbugt.

“Meer kijken naar eindresultaat”

De GGzE-topman waarschuwt voor nog meer regeldruk. Hij benadrukt dat controles op de uitgaven terecht zijn. “Maar in plaats van te kijken of de procedures en de processen kloppen zouden we moeten kijken naar het eindresultaat: worden onze cliënten zelfredzamer? Nemen ze meer deel aan de samenleving?”

In Nederland hebben steeds meer mensen geestelijke gezondheidszorg nodig. De GGzE hielp vorig jaar tien procent meer cliënten, dankzij onder andere een betere samenwerking met huisartsen.

Zie Topman Verbugt van GGzE luidt noodklok over ‘doorgeschoten regeldrift’, door Tonny Vossen, Omroep Brabant, 6 juni 2014: www.omroepbrabant.nl