Over de (on)rechtmatigheid van het Landelijk Schakelpunt (LSP) dat zorgt voor snelle en betrouwbare elektronische uitwisseling van medische gegevens, is op 23 juli 2014 door de rechtbank te Utrecht uitspraak gedaan. De Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen was hierover in februari 2013 een rechtszaak gestart tegen de Vereniging van zorgaanbieders voor zorgcommunicatie (VZVZ), de beheerder van het LSP. De rechtbank wees de eisen van VPHuisartsen af waarin om stopzetting werd gevraagd van de verdere LSP-activiteiten door VZVZ.

VPHuisartsen op haar website naar aanleiding van de uitspraak:

“Na de onbegrijpelijke uitspraak over Zwarte Piet, nu een uitspraak die in feite het definitieve einde van het beroepsgeheim inluidt. Nadat de politiek de vrije artsenkeuze om zeep lijkt te willen brengen, besluit de rechter dat ook het beroepsgeheim niet langer bescherming behoeft. Wat is er aan de hand in Nederland? vraagt de huisartsenvereniging zich af.

Daar deze uitspraak van de rechtbank volstrekt niet verwacht werd, zal VPHuisartsen zich eerst verdiepen in de argumenten en overwegingen die ten grondslag liggen aan de rechterlijke uitspraak. Vervolgens zal besloten worden over eventuele vervolgstappen, waaronder het starten van een hoger beroep.

Inzetten voor veilig alternatief

De rechtbank mag dan hebben vastgesteld dat het LSP niet onrechtmatig is, maar dat betekent niet dat het er ook moet komen. We rekenen erop dat patiënten zo verstandig zijn zich niet aan te melden voor dit LSP-systeem. Daar lijkt het overigens ook al op met het zeer geringe aantal aanmeldingen (nog geen 15 procent) voor uitwisseling van de huisartsendossiers. Als VPHuisartsen willen we ons blijven inzetten voor een veilig en zinnig alternatief dat aan de eisen van de menselijke maat voldoet”.

Rechtbank zet LSP-discussie op scherp

In een commentaar op deze rechtszaak vraagt Jan Jacobs in een blog in het online magazine Smart health zich af of de VZVZ blij moet zijn met de uitspraak.
Hij analyseert: “… de uitspraak bevat een saillant detail, waarvan het maar de vraag is of VZVZ daar nu blij of onrustig van moet worden. VPHuisartsen stelde zich op het standpunt dat een aansluiting op het LSP formeel misschien niet verplicht is voor een praktiserend huisarts, maar in de praktijk wel. Daar zit wat in. De zorgverzekeraars en aanbieders maken er geen geheim van dat ze streven naar een landelijke dekking bij huisartsen en patiënten. Maar pro forma is het VZVZ-standpunt toch dat het LSP één van de beschikbare systemen is, en dat het eenieder vrij staat om ook een landelijk netwerk voor de uitwisseling van zorggegevens te ontwikkelen. Dat is ook het standpunt van minister Schippers als ze in debat gaat met kamerleden die stellen dat het LSP gedwongen winkelnering is.

Wat blijkt: de rechtbank vindt dat de VPHuisartsen hier het gelijk aan hun zijde hebben. De rechter vindt eigenlijk dat je als huisarts of apotheker zonder een aansluiting op het LSP je werk niet goed kunt doen. Ze zeggen het wat mooier: niet op de dan algemeen gebruikelijke wijze met zijn beroepsgenoten en de apothekers kan deelnemen aan de elektronische gegevensuitwisseling. De uitspraak stelt letterlijk: Hoewel er theoretisch geen verplichting is tot aansluiting op het LSP, is er voor de huisarts, anders dan VZVZ stelt, in de praktijk geen sprake van een vrijblijvende keuze.

Daarmee heeft in ieder geval één groep wijze mannen en vrouwen nu formeel op papier gezet wat iedereen eigenlijk al wist, maar nooit hardop durfde te zeggen. Natuurlijk zijn er genoeg stille voorstanders van het LSP, die een punt hebben wanneer ze zeggen dat we behoefte hebben aan één gestandaardiseerd systeem. Maar dat al te duidelijk uitspreken bleef tricky in dit politieke trauma-dossier. Dat durfden eigenlijk alleen sommige ICT-leveranciers.

Moeten ze bij VZVZ nu blij zijn of niet met deze uitspraak? En kan minister Schippers blijven volhouden dat er genoeg vrije keus is, als senatoren in het najaar dit vonnis erbij halen, wanneer de Eerste Kamer moet beslissen over de wetgeving rond de toegang tot patiëntgegevens via het LSP?

De rechtbank heeft de vraag over de vrijblijvende status van het LSP, waarschijnlijk ongewild, op scherp gezet. En dat is in dit al veel te lang slepende project een goede zaak”.

Rechtbank: LSP tast privacy en beroepsgeheim niet aan, 23 juli 2014, VPHuisartsen: www.vphuisartsen.nl

Blog: Rechtbank zet LSP-discussie op scherp, door Jan Jacobs, 23 juli 2014, online magazine Smart health: www.smarthealth.nl