Redactie Beroepseer

Op 5 juni 2014 gaat de Tweede Kamer met minister Schippers in debat over het voorstel zorgverzekeraars voortaan vrij te laten zodat zij de medische zorg van zorgverleners die zij niet hebben gecontracteerd, niet meer hoeven te vergoeden. Daarmee kan een patiënt feitelijk alleen nog terecht bij zorgverleners die geselecteerd zijn door de verzekeraar. Deze selectie vindt voornamelijk plaats op basis van kosten en winstmarges.

De Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen – VPHuisartsen – is van mening dat het een fundamenteel burgerrecht is om in vrijheid je eigen zorgverlener – huisarts, medisch specialist, fysiotherapeut, apotheker, psycholoog, tandarts, diëtist of andere zorgverlener – te kiezen. “Meer keuzevrijheid voor patiënten vormde in 2006 één van de argumenten voor invoering van de Zorgverzekeringswet. Het stond tegenover de plicht om je als burger bij een verzekeraar aan te melden. De macht van de vier landelijke zorgverzekeraars met 90 procent van alle verzekerden, is inmiddels onaanvaardbaar groot. Met afschaffing van de keuzevrijheid voor burgers, met niet-onderhandelbare contracten voor zorgaanbieders en zonder contracteerplicht voor verzekeraars, is van enige balans in de zogenaamde zorgmarkt geen sprake”, stellen de huisartsen.

De beroepsorganisatie heeft een oproep gedaan aan alle Nederlandse zorgverleners om op woensdag 4 juni van 13 tot 14 uur, een werkonderbreking te houden om patiënten en medewerkers te informeren over de gevolgen van de afschaffing van artikel 13 uit de Zvw.

Dit initiatief is mede bedoeld als signaal naar de Tweede Kamer. Inmiddels hebben verschillende brancheorganisaties waaronder de KNGF (fysiotherapeuten), de KNMP (apothekers), de NMT (tandartsen) en de NVP (psychotherapeuten), steun betuigd aan het initiatief tegen afschaffing van het recht van burgers op vrije artsen- of zorgverlenerskeuze.

De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) vindt de oproep tot staking momenteel voorbarig en niet in het belang van de patiënt. De LHV vindt aanpassing van artikel 13 Zorgverzekeringswet absoluut ongewenst en heeft zich steeds sterk gemaakt voor vrije artsenkeuze. De LHV meldt op haar website

…”dat de vrije keuze voor de huisarts zo goed als zeker gewaarborgd is. Momenteel voeren de politieke partijen nog overleg over de definitieve wetswijziging. De LHV volgt ook de komende weken met kritische blik de politieke discussie over de Zorgverzekeringswet. De continuïteit van zorg en vrije artsenkeuze komen door de voorgestelde aanpassing van artikel 13 in gevaar. Bovendien wordt de onderhandelingsmacht van zorgverzekeraars versterkt en wordt onvoldoende invulling gegeven aan hun informatieplicht en zorgplicht”.

VPHuisartsen: ‘Eigen zorgverlener kiezen is fundamenteel burgerrecht’, VPHuisartsen, 2 juni 2014: www.vphuisartsen.nl

LHV niet blij met staking, Medisch Contact, 2 juni 2014: www.medischcontact.nl

Zie ook: Afschaffing Artikel 13 van Zorgverzekeringswet bedreigt professionaliteit van de arts op Groepsblog Beroepseer: https://beroepseer.nl

Consequenties van wijziging Artikel 13 van Zorgverzekeringswet voor u als verzekerde en voor beroepsgroepen, op Groepsblog Beroepseer. https://beroepseer.nl

U P D A T E

Verslag Algemeen overleg Zorgverzekeringswet met Minister Schippers en de Vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 5 juni 2014: www.tweedekamer.nl

Onvolkomen debat, door Flip Vuijsje, Arts en Auto, 9 juni 2014: www.artsenauto.nl

Zorgstelsel bestaat acht jaar, en is faliekant mislukt, Politalk, 5 juni 2014: www.politalk.nl (Website is opgeheven)

Terugblik op zorgdebat 4 juni 2014 in tweets en links: https://www.vvaa.nl/voor-leden/zorgdebat/debatten/vrije-artsenkeuze (niet meer beschikbaar)

De patiënt wordt gedegradeerd tot een onmondige burger en de medische zorg wordt gedegradeerd tot ordinaire koehandel als de plannen van minister Schippers om artikel 13 van de Zorgverzekeringswet te wijzigen doorgaan.,
Dat zei advocaat Gerard Spong op 4 juni 2014 in een lezing in Nieuwspoort waarin hij juridische argumenten aanvoerde tegen het ‘onzalige voornemen van de minister’ waarmee de vrije artsenkeuze wordt opgeofferd: https://beroepseer.nl

In MedZ, vakblad voor de praktijkhoudende huisarts, staat in elke editie een dialoog tussen een voor- en tegenstander van een geponeerde stelling. In het meinummer 2014 is de stelling: De gezondheidszorg is ziek. Niet de patiënt staat centraal, maar het systeem. De professionals zijn doorgaans bovengemiddeld gemotiveerd om goede zorg te bieden, maar toch wordt die zorg vaak niet als zodanig ervaren. In de praktijk hebben zorgverleners nauwelijks tijd voor de patiënt. De schuld van een op hol geslagen systeem? Of moeten artsen de hand in eigen boezem steken?

Wim van der Meeren is CEO van zorgverzekeraar CZ. Hij vindt dat er niets mis is met de huidige gezondheidszorg. Integendeel: “De kwaliteit van onze zorg staat op een hoog niveau. Het enige echte probleem is de betaalbaarheid. Wij doen ons werk vanuit respect voor de patiënt, maar wij hebben als verzekeraar ook respect voor de verzekerden die nog geen patiënt zijn. De zorg moet betaalbaar blijven om ook de patiënten van morgen te kunnen helpen. Wij staan als verzekeraar voor de uitdaging om daar een goede balans in te vinden”.

Van klachten over de bureaucratie is hij niet onder de indruk. “Dossiervorming is een wezenlijk onderdeel van het huisartsenvak. Een goede statusvoering lijkt mij essentieel voor de medisch-inhoudelijke kwaliteit van de zorg”.  Het liefst zou hij zien dat de automatiseringssystemen op elkaar afgestemd werden of dat iedereen het electronisch patiëntendossier LSP gaat gebruiken.
In de spreekkamers is volgens Van der Meeren qua efficiency nog veel te verbeteren. Bovendien hebben artsen een deel van de bureaucratie aan zichzelf te wijten: “Zorgen voor de patiënt en oog hebben voor diens belang is een kerntaak van dokters. Waarom willen huisartsen dan geld voor taken zoals de samenwerking met apothekers om medicijngebruik na te kijken? Dat lijkt mij toch echt onderdeel van de basiszorg. En waarom moet er bij ketenzorg een koptarief bovenop komen? Als je dat wilt als beroepsgroep, prima. Maar dan zijn wij wel gedwongen om de regelgeving uit te breiden”.

We hebben het zorgsysteem nodeloos ingewikkeld gemaakt 

Over de vraag of de gezondheidszorg ziek is hoeft Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam geen moment na te denken: “Dat is overduidelijk! Dat is de kern van het probleem waar we in Nederland mee worstelen. We hebben hier een heel goed georganiseerd en efficiënt zorgsysteem, maar het is ook het duurste van Europa en dat komt doordat we het nodeloos ingewikkeld hebben gemaakt. Alles draait om het in stand houden van de organisatie, en niet meer om de mens of de patiënt. Dat blijkt ook in de uitgaven, die gaan grotendeels naar organisaties en niet naar professionals”.

Het grote probleem is volgens Rotmans dat de verbindingen tussen mens en zorgsysteem zijn doorgesneden. “De zorg is ontworpen voor de mens, maar de mens is eruit gefilterd. Andere financieel-economische prikkels vormen geen oplossing, want het zijn juist die prikkels die de oorzaak zijn van het feit dan we in deze ellende terecht zijn gekomen. Dit systeem is volkomen geëconomiseerd. Dat is fataal. Dan krijg je dat een systeem belangrijker is dan mensen, de zorgverzekeraar belangrijker dan de patiënt en geld belangrijker dan de klachten”.

De waarden van het systeem botsen met de waarden van de mens. Terwijl het systeem kosteneffectief en goedkoop wil zijn, wil de patiënt gewoon goed en vriendelijk behandeld worden. Dat zijn volkomen andere behoeften: “Er is iets scheefgegroeid. Het systeem staat goede zorg in de weg. Er is een overdaad aan managers, directeuren en organisaties met de bijbehorende bureaucratie. Terwijl voor de echt belangrijke dingen, zoals een consult tien minuten wordt ingeruimd. Eigenlijk is het raar dat huisartsen dit nog pikken. In tien minuten kun je geen echt contact opbouwen, laat staan een complete diagnose stellen”.

Voor Rotmans is het glashelder. De zorgverzekeraar heeft te veel macht, de huisarts heeft het te druk en de patiënt is niet tevreden, dus de zorg moet anders georganiseerd worden. Als voorbeeld noemt Rotmans Buurtzorg Nederland, een geslaagd experiment dat inmiddels het schoolvoorbeeld is geworden van kleinschalige, efficiënte, goedkope zorg met een menselijk gezicht.

Het huidige systeem loopt vast

In het meinummer 2014 van De Eerstelijns, tijdschrift en online community voor de samenwerkende eerstelijns zorgaanbieder, staat een interview met Jan Rotmans met de kop: Opvallend is het ontbreken van openlijk verzet. Hij zegt dat het te rustig is in de zorg, terwijl er momenteel een paradigmaverschuiving aan de gang is… “waarbij het niet meer gaat over verzorgen, maar zorgen dat mensen voor zichzelf zorgen. In brede maatschappelijke zin en dus ook in de zorg. Degenen die dit het eerst zullen begrijpen en toe gaan passen zijn kleine overzichtelijke gemeenschappen, in grote steden zal dit vanwege de complexiteit het langste duren. De transitie duurt zeker nog decennia”.

Rotmans stelt vast dat het huidige systeem helemaal vastloopt: “Alles is gericht op het verbeteren van het huidige systeem, kosten beheersen en controleren. Maar het fundament van het zorgsysteem is fout. Zorg wordt betaald, verrichtingen worden betaald, dus komen er verrichtingen en zorg. Maar zorg leveren is niet hetzelfde als gezonder worden. Meer zorg is vaak ongezonder. Zorg creëert afhankelijkheid, gezondheid onafhankelijkheid”.

Er is volgens Rotmans… “een een nieuw gezondheidszorgsysteem nodig en er is nergens ter wereld een blauwdruk. Er zijn gezondheidszorgsystemen zonder zorgverzekeraars denkbaar. Creatieve destructie bij de overheid en zorgverzekeraars. Als je gezondheidszorg nodig hebt, wil je niet efficiënt behandeld worden. De oude waarden waar het huidige zorgsysteem op gebouwd is, hebben geleid tot de huidige problemen. De spanning tussen patiënten en professionals nemen toe. Mantelzorgers conflicteren met zorgprofessionals. Toch is de onvrede nog niet maximaal”.

Rotmans eindigt in het interview met te zeggen “dat de kanteling in de gezondheidszorg nog moet gaan beginnen. Chaos is een voorspelling van kanteling. Het is nu nog te rustig in de zorg. Het gaat heel spannend worden, ik houd mijn hart vast. ‘Eerste hulp’ bij transities zal nodig zijn. Uiteindelijk komt het goed, maar daar gaat wel een generatie over heen”.

Gezondheidszorg is ziek – Niet de patiënt staat centraal, maar het systeem, door Petra Pronk in MedZ, vakblad voor de praktijkhoudende huisarts, nummer 3, 2014: https://issuu.com/appr-naarden/docs/boek_medz3

‘Opvallend is het ontbreken van openlijk verzet’, door Jan Erik de Wildt, De Eerstelijns, mei 2014: www.de-eerstelijns.nl

In de zomer van 2012 lag de 37-jarige Britse anesthesist Simon huilend op de vloer van een pub in Londen. Hij vroeg zich af hoe het zover had kunnen komen. Voor hem lag een brief, afkomstig van het Britse medisch tuchtcollege General Medical Council. Hij was geschorst vanwege rijden onder invloed. Simon was alcoholist, dronk wel dertig glaasjes per dag. Geconfronteerd met de puinhoop die hij van zijn loopbaan had gemaakt, overwoog hij zelfmoord.

In het voorafgaande jaar deed hij altijd de ademtest voordat hij aan het werk ging, bang om op de operatietafel een patiënt te doden. Simon bleek niet met de druk van een dubbel leven te kunnen omgaan. Paradoxaal genoeg was hij een goede dokter. Hij hield van zijn vak en was een natuurtalent.
Zijn toestand was veroorzaakt door een samenloop van omstandigheden. Zijn huwelijk was op de klippen gelopen, zijn moeder had kanker gekregen en hij woonde ver weg van zijn familie. Daar kwamen nog bij zelfverachting, de drang op te presteren en zijn zware verslaving aan alcohol die al was begonnen tijdens zijn studie: “Ik was een verlegen jongen en had gemerkt dat als ik dronk ik me beter kon aansluiten”.
Angst beheerste zijn leven. Angst om te falen, angst dat men zou ontdekken dat hij dronk, angst om zijn baan te verliezen en gestigmatiseerd te worden.

“Er was dat vreselijke gevoel van verlies”, herinnert hij zich van die ochtend in Londen, “dat alles voorbij was en dat ik nooit meer terug kon”.

Angst gestigmatiseerd te worden

David Emson leeft dagelijks met een gevoel van verlies. Zijn vrouw Daksha, een briljante jonge, in Londen wonende psychiater, leed aan bipolaire stoornis. Haar angst gestigmatiseerd te worden vanwege haar problemen liep uit op een tragedie. Ze gold als een van de intelligentste psychiaters, maar stond doodsangsten uit dat haar ziekte zou worden ontdekt.
Ze was zo gesloten over haar toestand dat ze de enige behandeling die ze toeliet een vluchtig consult in de wandelgangen van het ziekenhuis was. Meestal werd ze helemaal niet behandeld. Toen ze na de geboorte van haar kind ophield met medicijnen innemen, begon ze aan hevige wanen te lijden en raakte ze geobsedeerd door boze geesten. Uiteindelijk stak ze zichzelf en haar drie maanden oude baby in brand. De baby, die onmiddellijk overleed, bleek ook steekwonden te hebben. Dasha overleed drie weken later in een brandwondenziekenhuis. Ze was 34 jaar.

Uit een onderzoek van de National Health Service (NHS)* naar de zaak, bleek later dat het stigma van psychische stoornis een nevenfactor was. Ook de ontoereikende professionele zorg rondom en na de geboorte van haar kind was een nevenfactor. De belangrijkste factor was dat Daksha zowel arts als patiënt was. Ze was erin geslaagd anderen, inclusief de dokter die haar in de wandelgangen behandelde, ervan te overtuigen dat ze de symptomen de baas was.
Daksha’s geval was gecompliceerd. Op de universiteit had ze al eens een poging tot zelfmoord gedaan. Ze wilde psychiater worden “om haar aandoening te begrijpen”, aldus haar echtgenoot.

Tussen 10 en 20 procent van de artsen raken op een of andere manier depressief tijdens hun loopbaan. Volgens onderzoek van het Journal of Mental Health uit 2011 lopen zij een groter risico op zelfdoding dan de gemiddelde burger. Een zelfhulpgroep van artsen, de Doctors Support Network meldt dat 68 procent van de 116 artsen die deelnamen aan een enquête aan depressie leden. Anderen leden aan een bipolaire, angst- of eetstoornis of een verslaving.

Volgens dr Clare Gerada, voormalig voorzitter van het Royal College Of General Practitioners wordt het aantal artsen met een psychische aandoening of een verslaving een probleem met waarschijnlijk rampzalige gevolgen. De hulp aan zorgverleners is drastisch verminderd in de afgelopen jaren, terwijl de werkdruk en de stress zijn toegenomen. “Er zijn vele oorzaken waarom artsen ziek worden”, aldus Gerada: “Huisartsen vanwege de werkdruk en de onderwaardering voor wat ze proberen te doen. Voor anderen is het verlies van teamverband een oorzaak. Als je als kinderarts aan ouders hebt verteld dat hun kind is overleden, dan krijg je geen steun. In mijn tijd had je steun van een oudere arts uit het team”.

Maar artsen vinden het ook niet makkelijk hulp te vragen, ook als die voorhanden is. De problemen zitten diep, zowel psychologisch als sociaal, aldus Gerada. Zwakte, verslaving of een psychische stoornis gaan in de NHS gepaard met een stigma. We willen niet geloven dat dokters ook ziek kunnen worden. Zelf zien ze het als een teken van zwakte. Dokters worden ook op een voetstuk geplaatst, ze dragen een witte jas en spreken een andere taal. Dan is er de angst dat door toegeven aan depressie of verslaving, hun carrière voorbij zal zijn. Daar komen nog de obsessieve karaktertrekken bij. Een oog voor detail, de wens extra hard te werken, al die dingen maken hen tot goede dokters. Dan is er het feit dat dokters vreselijk bang zijn dat ze uiteindelijk zullen worden behandeld door een collega.

Volgens klinisch specialist dr Frances Burnett “willen dokters niet erkennen dat ze ziek kunnen worden, en als ze wel ziek worden, dan onderschatten ze de symptomen om maar door te kunnen blijven werken. Hulp zoeken in een vroeg stadium voordat de dingen uit de hand lopen, is belangrijk”. Dat is vaak moeilijk voor dokters omdat ze hun patiënten niet in de steek willen laten: “Ik heb dokters op bezoek gehad die werkten onder enorme druk maar toch doorgingen omdat ze toegewijd zijn aan hun werk. Dit heeft geleid tot vreemd en afwijkend gedrag, zoals bijvoorbeeld winkeldiefstal”.

Het lijkt wel of hij een misdaad te verbergen heeft

Johnny (niet zijn echte naam) is een vijftigjarige specialist op het hoogtepunt van zijn carrière. Onlangs werd bij hem bipolaire stoornis geconstateerd. “Ik denk dat ik het al 20 jaar had”, zegt hij. Vaak stapte hij middenin de nacht in zijn auto en reed hij, al rokend met de wind waaiend door het open dak twee of drie uur rond. Dan ging hij naar huis voor een uurtje slaap en daarna aan het werk in de operatiekamer. Hij leed aan stemmingswisselingen en angsten die hem het slapen beletten en is van zijn familie vervreemd.

“Bij een eerste of tweede bezoek aan de psychiater kon ik hem zand in de ogen strooien. Dat heb ik tien jaar volgehouden terwijl ik in therapie was”. Tijdens de behandeling kon hij terugvallen op zijn ervaring als arts. Het was geen normale patiënt-dokter relatie. Hij wist de ander te overtuigen dat er niets aan de hand was: “Ik vroeg me wel eens af of ik, als ik een treinmachinist was geweest en naar de huisarts was gegaan, net als andere mensen een recept had gekregen?”
Johnny is als de dood dat zijn aandoening wordt ontdekt. Zijn paranoia en angst om als “ziek” te worden bestempeld is verbijsterend. Het lijkt wel of hij een misdaad te verbergen heeft.

“Ik heb het aan niemand op mijn werk verteld. Waarom niet? Ik weet het niet. Ik zie het voor een deel als een teken van zwakte. We worden verondersteld mensen beter te maken. We worden niet verondersteld zwak te zijn. Ik wil niet dat mensen denken: ‘hij is gek geworden’ [..] Het is iets politieks, ziekenhuisspecialist zijn. Je laat niet zien dat je zwak bent. Ik wil niet dat mensen denken dat ik hulp nodig heb”.

Hij wil me niet vertellen wat voor specialisme hij heeft, alleen dat het een van de stressvolste is. Hij kan op zijn werk niet om hulp vragen als hij voelt dat het hem teveel wordt: “Er is geen hulp beschikbaar. Een kind sterft onder mijn handen, een twintigjarige; ik loop naar de achterzijde van het ziekenhuis en rook een sigaret, en dan weer direct terug naar het werk. Er is geen nabespreking. Er is helemaal geen steun, geen hulp voor dokters met een psychische aandoening, geen post-traumatische stresscounseling”.

Hij schat dat hij in zeventien jaar in totaal vier dagen ziek is geweest. Een keer is hij naar huis gegaan en had hij gedaan alsof hij het norovirus had:” Ik pikte dat eruit omdat ik wist dat ze, als ik diarrhee had, me vier dagen niet wilden zien. Maar ik dacht wel: ‘wat moet ik doen in de toekomst? Ik kan niet altijd met het norovirus aankomen'”.

Vertrouwelijke hulpdiensten voor dokters

In Londen is er een huisartsenpraktijk die niet is wat ze lijkt. Patiënten gaan naar binnen via de voordeur, maar aan de achterkant is een aparte praktijk waar dokters vertrouwelijk zorg kunnen krijgen. Dokters als Johnny en Simon, die daar beiden zijn behandeld, zitten daar met de andere patiënten, maar lopen bij verschillende dokters. Dit Practioner Health Programma (PHP) zoals het wordt genoemd, is in 2008 door de regering opgezet als een proef van twee jaar en als reactie op het oordeel over de zaak Daksha Emons.
De PHP behandelt momenteel vertrouwelijk 500 à 600 dokters uit de regio Londen. “We redden levens”, zegt medisch directeur Gerada: “We ontvangen duizenden brieven van dokters die ons dat meedelen. Dokters hebben een zorgstelsel voor zichzelf nodig”.

Bij bijna alle verslaafde artsen, onder wie Simon, blijkt de ontwenningskuur na zes maanden positief uit te werken. Na vijf jaar geldt dat voor 90 procent nog steeds. Simon kon zijn werk weer oppakken op een afdeling voor intensieve zorg. PHP heeft hem zijn leven teruggegeven en heeft hem gesteund tijdens de zeer zware verhoren van het tuchcollege.
De PHP is in staat tot een goede diagnose en een passende behandeling. Johnny’s leven is een stuk makkelijker geworden door de juiste medicatie.
De sleutel tot het succes van het programma is dat niemand weet dat er dokters komen die zelf hulp nodig hebben. Voor wie het nodig heeft, is er passende zorg. Max Henderson, een van de drie psychiaters die patiënten helpen bij PHP zegt: “We wisten dat we voor de PHP een plek moesten inrichten achterin een gewone kliniek. Als we namelijk de dokters hadden ontvangen in een ruimte met een bordje op de deur, waar mensen hen zouden kunnen zien en een causaal verband kunnen leggen, dan zouden ze niet meer zijn gekomen”.

De sleutel tot succes is een omgeving scheppen, aldus Henderson, waarin de dokters accepteren dat “jij de dokter bent en zij de patiënt. Veel van de mensen die uiteindelijk bij ons terechtkomen hebben eerder dokters bezocht die, hoewel ze het goed meenden, dingen zeiden als: ‘Wat vind je? Welke behandeling zou je willen?’ Ik moet hard werken om deze dokter-patiënten te behandelen als ieder ander”. Henderson voegt eraan toe: “Het is voor mij een verrassing te ervaren dat veel dokters die bij me komen psychisch ziek zijn geworden niet vanwege hun werk dat ze in een ziekenhuis doen, maar de manier waarop ze worden behandeld in hun werk. Sinds 2009 wordt de NHS* gekenmerkt door angst en onzekerheid”.

Wat Henderson ook zorgen baart is dat een toenemend aantal artsen dat lijdt aan verslaving of depressie, jong is: “We zien het aantal jonge artsen elk jaar toenemen, aankomende artsen die nog dertig jaar hebben te gaan”.
MedNet, een vertrouwelijke hulpdienst voor dokters en tandartsen in de regio Londen, bevestigt dit. De grootste groep die gebruik maakt van advies en hulp zijn artsen tussen de 30 en 39 jaar.

Dr Michael Wilks van de vertrouwelijke telefonische hulpdienst Sick Doctors Trust zegt dat het inderdaad zo is dat de dokters in nood steeds jonger worden. De hulplijn krijgt steeds meer te maken met jonge dokters die drugs gebruiken, of het nu cocaïne of medicijnen betreft. Een dokter die anoniem opbelde had zoveel Nurofen Plus gebruikt dat hij een maagbloeding kreeg.

Momenteel wordt er in Groot-Brittannië gewerkt aan een aantal nieuwe projecten om dokters in nood bij te staan. Medische opleidingen die op de hoogte zijn van het gevaar van drugs en alcohol, introduceren “fitness to practise” bijeenkomsten, bedoeld om gedrag van studenten te beïnvloeden. In het slechtste geval kunnen ze kwalijke gewoonten in de kiem smoren, maar in het beste geval vormen ze een vroege waarschuwing aan studenten die bezig zijn volwassen te worden.

Zie het artikel: Why doctors hide their own illnesses, door Louise Carpenter, the Guardian, 16 mei 2014: www.theguardian.com

^Noot
* De NHS is het openbare gezondheidszorgstelsel van Groot-Brittannië en is het grootste uit publieke middelen betaalde zorgstelsel ter wereld.

Review of literature on the mental health of doctors: Are specialist services needed? Journal of Mental Health 2011: www.researchgate.net

Doctors Support Network: www.dsn.org.uk

Royal College of General Practitioners: www.rcgp.org.uk

Practitioner Health Programme (PHP): www.practitionerhealth.nhs.uk

MedNet: www.londondeanery.ac.uk (Website is opgeheven. Zie: www.yumpu.com/en/document/view/5760227/mednet-london-deanery)

Sick Doctors Trust: http://sick-doctors-trust.co.uk

Medio mei 2014 vond er in Utrecht een bijeenkomst plaats over beroeps(z)eer, georganiseerd door de Stichting Compassion for Care en de medische vereniging VvAA. Het ging over de invloed van een medisch incident op de zorgprofessional. De gevolgen van een medisch incident op het persoonlijke leven van een arts of verpleegkundige kunnen enorm zijn; desondanks wordt hier in de praktijk weinig over gesproken.
Op de site van Arts en Auto staat een kort verslag van de bijeenkomst:

VvAA-bestuurslid Arjan van Nistelrooij opende namens de organisatoren de avond, waarna kernteamlid Loes van der Linden van Compassion for Care als avondvoorzitter het stokje overnam. Zij introduceerde Theatergroep Plezant. Een acteur kroop in de huid van vaatchirurg Floris Hesselink die verantwoordelijk wordt gehouden voor een incident met dodelijke afloop. We volgden hem in een onverwacht uur van bezinning.

Een accordeonist en toetsenist begeleidden hem met dialoog, zang en muziek en gaven op krachtige wijze de worsteling weer tussen succes en falen (‘ik heb geen fout gemaakt, het is misgegaan’), tussen loyaliteit en patiëntbelang (‘waarom heb je het gemeld en heb je niet eerst mij geïnformeerd?’), het willen aanspreken maar niet durven, de noodzaak van feedback en de angst voor reputatieschade. Kortom: is er een probleem of een irreële verwachting?

Dr. Kris Vanhaecht van de KU Leuven ging over tot de feiten. Hij deed onderzoek naar de impact van incidenten en stelt vast dat 50 procent van de zorgverleners in zijn of haar carrière te maken heeft met traumatiserende incidenten (in meer of mindere mate). Vanhaecht benoemt drie partijen die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden: het eerste slachtoffer (de patiënt), het tweede slachtoffer (de zorgverlener) en het derde slachtoffer (de organisatie en haar reputatie). De impact op de zorgverlener is zowel professioneel (anders gedragen, onzekerheid, geen beslissingen meer durven nemen, sneller fouten maken) als persoonlijk (boosheid, slapeloosheid, gezinsleven onder druk). Let wel: er zijn ook positieve effecten doordat men er een leerervaring van heeft kunnen maken en bijvoorbeeld protocollen aanpast.

Gynaecoloog Gerda Zeeman vertelde op indringende wijze uit haar eigen praktijk hoe zij een hartafwijking bij een baby miste en het kindje overleed, terwijl dat voorkomen had kunnen worden. Zij besloot – hoe moeilijk die beslissing ook was – de ouders direct tegemoet te treden en haar hele verhaal te vertellen. Zeeman: “Openheid zonder terughoudendheid heeft het vertrouwen in de afdeling hersteld.” In haar geval ook in haar: zij mocht de volgende zwangerschap van het zelfde ouderpaar begeleiden. Zeemans ervaringen en die van andere zorgverleners zijn opgetekend in het boek Dit nooit meer.

Zie site Arts en Auto: www.artsenauto.nl/beroepszeer

Compassion for Care: http://www.compassionforcare.com (Stichting Compassion for care is beëindigd per 13 maart 2024)

Over boek Dit nooit meer – Artsen vertellen over hun incident (2009): http://medischcontact.artsennet.nl