Redactie Beroepseer

Ruim tweederde (70%) van de bedrijfsartsen meldt beroepsziekten niet, terwijl ze hiertoe wettelijk verplicht zijn. Gebrek aan kennis van beroepsziekten en tijdgebrek worden als belangrijkste redenen opgegeven in een enquête onder bedrijfsartsen uitgevoerd in opdracht vande Inspectie van het Ministerie van Sociale Zakenen Werkgelegenheid SZW, voorheen de Arbeidsinspectie.
Dit meldt het onderzoeksjournalistieke platform Altijd wat monitor op basis van het rapport Versterken melding beroepsziekten. Het onderzoek bevestigt de conclusies uit de televisieuitzending Ziek door mijn werk van 5 februari 2014.

De arbeidsinspectie stuurde, in samenwerking met de Inspectie voor de Gezondheidzorg (IGZ), alle bedrijfsartsen in Nederland een vragenlijst om in kaart te brengen waarom bedrijfsartsen zo weinig beroepsziekten melden. Bijna een derde (31%) van de bedrijfsartsen geeft aan moeite te hebben om een beroepsziekte te herkennen of niet te weten hoe en waar die melding gedaan moet worden. 58% zegt geen tijd te hebben of vergeet te melden. Daarbij speelt mee dat de tijd die het kost om te melden vaak niet vergoed wordt door de werkgever.

Bedrijfsartsen worden betaald door de werkgever

Bedrijfsartsen zijn ook bang om betrokken te raken in een juridische strijd tussen werkgever en werknemer als ze beroepsziekten wél melden. 36% van de bedrijfsartsen vreest dat een melding juridische of economische consequenties heeft, onder meer voor het contract dat ze hebben met de werkgever. Bedrijfsartsen worden betaald door de werkgever en dat zet hun positie onder druk.

De uitzending van Altijd wat monitor leidde in juni 2014 tot een hoorzitting in de Tweede Kamer over beroepsziekten. “Onafhankelijkheid van bedrijfsartsen is in het geding”, zei Monique Frings-Dresen, directeur Nederlands Centrum voor Beroepsziekten tijdens die hoorzitting.

Door het slechte meldgedrag, geven de beroepsziektencijfers geen compleet beeld. Die cijfers zouden inzicht moeten geven in risicogroepen en vormen de basis voor beleid en preventieve activiteiten. De gebrekkige registratie is voor de Inspecties SZW en IGZ aanleiding om bedrijfsartsen aan te spreken op hun wettelijke meldplicht.

Op de oproep van de Altijd wat monitor hebben ook bedrijfsartsen gereageerd. Zij geven een verklaring waarom er zo weinig beroepsziekten worden gemeld en in wat voor lastige positie bedrijfsartsen zich kunnen bevinden. Op de site van Altijd wat monitor staan enkele citaten uit hun reacties.

Bedrijfsartsen herkennen beroepsziekten niet, door Daan Jansen, Altijd wat monitor, 14 juli 2014: https://demonitor.kro-ncrv.nl

Rapport Versterken melding beroepsziekten, met Aanbiedingsbrief aan Tweede Kamer van  minister Asscher, 8 juli 2014: www.rijksoverheid.nl (rapport niet meer beschikbaar op site Rijksoverheid).

Ziek door mijn werk, Altijd wat monitor, 5 februari 2014: https://demonitor.kro-ncrv.nl

De Altijd wat monitor, gestart in 2014, snijdt maatschappelijke thema’s aan waar heel Nederland mee te maken heeft, zoals de zorg, voedsel en duurzaamheid, en onderwijs.
(De Altijd wat monitor heet vanaf januari 2015 De monitor,  het onderzoeksjournalistieke platform van de KRO-NCRV).

Sinds de introductie in 2005 van de Diagnose Behandel Combinatie (DBC), het nieuwe declaratiesysteem voor zorgkosten in de ziekenhuiszorg en in 2008 in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), is er in de politiek en de media een beeld ontstaan als zou er sprake zijn van grootschalige en systematische fraude met dit systeem, veelal gepleegd door behandelaren. Het aantal incidenten in de GGZ werd breed uitgemeten in de media en berichten over de geschatte omvang van het bedrag van onjuist declareren varieerde van zeven miljoen tot vier miljard euro.

Omdat er nog veel onduidelijkheid rondom de aard van deze vermeende zorgfraude heerste, en er bovendien een lacune bestond in de kennis over de manier waarop behandelaren hier zelf tegenaan kijken, ging Andrea Frankowski voor haar masterscriptie het declaratiegedrag in de geestelijke gezondheidszorg onderzoeken. Titel van haar scriptie: Kop of munt? Twee zijden van zorgfraude – Over onjuiste zorgdeclaratie in de geestelijke gezondheidszorg door middel van DBC’s.
Haar onderzoek heeft zich gericht op een tweeledige vraag:
– welke problemen gaan er schuil achter de term ‘zorgfraude’ en
– welke zijn de handelingsrationaliteiten van het declaratiegedrag van zorgprofessionals volgens enerzijds de autoriteiten en anderzijds de zorgprofessionals zelf?

Zorgfraude of onjuist declaratiegedrag?

Uit de resultaten van het onderzoek komt naar voren dat de term zorgfraude niet scherp is gedefiniëerd, er is geen overeenstemming over de term. Daardoor is het niet goed mogelijk onderscheid te maken tussen zorgfraude en onjuist declaratiegedrag.
Er zijn dan ook verschillende vormen van zorgfraude en/of onjuiste zorgdeclaratie te onderscheiden die ofwel expliciet in strijd zijn met geldende wetten en regels ofwel niet tegen gestelde wetten en regels indruisen, maar desondanks wel beschouwd worden als onjuist, bijvoorbeeld door zorgverzekeraars of andere betrokken autoriteiten.
De categorie van onjuiste zorgdeclaratie waarbij geen expliciete wetten of regels zijn overtreden is met name relevant, omdat het in deze gevallen ontbreekt aan een wettelijk kader om er tegenop te treden. Onder deze categorie vallen bovendien ook vormen van onjuist gebruik zoals ‘upcoding’ en ‘overdeclaratie’. Dit is opmerkelijk omdat deze strategieën vaak worden genoemd door betrokken autoriteiten en vermoedelijk worden gezien als de meest voor de hand liggende vormen van zorgfraude.

Vervolgens bleek dat de betrokken autoriteiten en de zorgprofessionals van mening verschillen over welke handelingsrationaliteiten ten grondslag liggen aan declaratiegedrag dat geassocieerd wordt met ‘zorgfraude’. Zo lijken de betrokken autoriteiten die zich bezighouden met het maken van beleid, toezicht houden, handhaving en controle van zorgdeclaraties, ervan overtuigd dat zorgprofessionals declareren op grond van overwegingen die aansluiten bij rationele keuzen. D.w.z. dat zorgprofessionals zich laten leiden door eigenbelang en het binnenhalen van zo groot mogelijke financiële inkomsten, in plaats van door het belang van het collectief, zoals de beroepsgroep waartoe zij behoren of de maatschappij als geheel. Hierbij zouden zorgprofessionals kiezen voor behandelingen die hen de meeste financiële middelen opleveren en tegelijkertijd het minste (aan geleverd werk) kosten.

Zorgprofessionals hechten waarde aan andere zaken dan beleidsmakers

Volgens de zorgprofessionals liggen er hele andere overwegingen ten grondslag aan hun declaratiegedrag. Zij handelen op basis van belangen die tegenstrijdig of zelfs tegengesteld zijn aan het belang van beleidsmakers. Deze belangen betreffen niet maximalisatie van eigenbelang en winstgerichtheid, maar hebben betrekking op andere zaken waar professionals waarde aan hechten, zoals belangen van patiënten. Die wegen voor professionals zwaarder dan financiële belangen of het navolgen van regels.

Daarnaast is het zo dat zorgprofessionals negatief staan tegenover het DBC-systeem en niet erg bereid zijn om ermee te werken. Er worden dan ook veel bezwaren en kritische noten geuit ten aanzien van het systeem, bijvoorbeeld in de vorm van bezwaar- en beroepsprocedures. Deze bezwaren sluiten aan bij eerder onderzoek van bijvoorbeeld Lars Tummers van de Erasmus Universiteit^*).
De introductie van het DBC-systeem onder zorgprofessionals in de GGZ veroorzaakte ‘beleidsvervreemding’: een gebrek aan identificatie met het DBC-systeem en een gebrek aan bereidheid om het systeem te implementeren. Deze beleidsvervreemding treedt vermoedelijk op omdat het DBC-systeem gezien wordt als een van de maatregelen die marktwerking stimuleren en gericht zijn op waarden als efficiëntie en transparantie. Deze waarden zijn niet eenvoudig te verenigen met de cultuur van zorgprofessionals, omdat daarin andere waarden belangrijk worden gevonden, zoals het belang van de patiënt op de eerste plaats, autonomie en de mogelijkheid tot zelfregulering en zelfsturing.

Het is dan ook niet ondenkbaar dat zorgfraude en/of andere vormen van onjuiste zorgdeclaratie een uitvloeisel zijn van de spanning die is ontstaan tussen waarden die professionals belangrijk vinden en waarden die in het beleid dat zij moeten implementeren centraal staan.

Weeffout in het systeem

Volgens de professionals zit er een sterke – moeilijk te negeren – prikkel tot strategisch handelen in het systeem ingebouwd. Deze prikkel moet volgens de zorgprofessionals geïnterpreteerd worden als een weeffout in het systeem die bepaald gedrag uitlokt, terwijl er in feite geen sprake is van een verkeerde ethiek onder de medische professionals. Bepaalde vormen van onjuiste zorgdeclaratie – bijvoorbeeld administratieve fouten – kunnen het best verklaard worden doordat het declaratiesysteem niet altijd even helder is en elk jaar verandert.

Het komt ook voor dat zorgprofessionals handelen om zichzelf werk te verschaffen en kosten declareren om de organisatie waarin ze werken financieel te helpen. Oorzaak hiervoor is de economische crisis. Zorgprofessionals vermoeden dat zorgverzekeraars, beleidsmakers en handhavers vanwege de crisis krampachtig reageren en steeds minder begrip voor hen hebben. Dat uit zich volgens hen in het willen beheersen en controleren van de zorgprofessionals, die ervaren dat er steeds minder begrip voor hen wordt opgebracht met als gevolg het omzeilen van wetten en regels.

Het bemoeilijken van het werk van zorgprofessionals in de GGZ is ook een reden voor veel onbegrip. Het DBC-systeem zou volgens hen niet aansluiten op de praktijk en dus niet geschikt zijn voor de geestelijke gezondheidszorg.
Het DBC-systeem brengt grote financiële onzekerheid met zich mee en vormt een administratieve last. Het is een systeem dat de eigen doelstellingen niet haalt en eigenlijk alleen maar meer kosten met zich meebrengt doordat er veel financiële middelen ingezet moeten worden voor de controle en de aanpak van onjuiste zorgdeclaraties. Een ander belangrijk bezwaar tegen het systeem is het schenden van de privacy van patiënten.
Zorgprofessionals vinden het bezwaarlijk dat er digitale registraties en gedetailleerde informatie doorgestuurd moet worden aan zorgverzekeraars. Deze informatie is veelal te herleiden tot individuele patiënten, waardoor zorgprofessionals het idee hebben dat hun beroepsgeheim wordt geschonden.

Verschil in perspectief

De conclusie van het onderzoek is dat er dat er twee verschillende perspectieven bestaan op zorgfraude: die van de betrokken autoriteiten en die van de professionals. De autoriteiten zijn vooral geïnteresseerd in de output van professioneel werk en baseren de regels op kwantitatieve maatstaven, terwijl professionals vooral gericht zijn op kwalitatieve maatstaven en de praktijk van het werk.
De verschillende perspectieven zijn van invloed op ideeën over aansturing van professionals: ofwel op basis van regulering (door de staat), ofwel op basis van zelfregulering (door de professionals).
Het gevolg van het verschil in perspectieff is dat professionals overheidsregulering ervaren als een last, die zij proberen te negeren en te ontduiken.
Frankowski eindigt haar scriptie met de suggestie het verschil in perspectief als middel te gebruiken om de spanningen te verzachten en om begrip voor elkaar te krijgen. In elk geval laat de ‘tweespalt’ in visies en belangen zien dat er sprake is van twee werelden rond het thema zorgfraude.

^Noot
*) De bereidheid van GGZ-zorgprofessionals om te werken met DBC’s: eerste resultaten van een onderzoek onder 1300 zorgprofessionals. Lars Tummers, 2010. Erasmus Universiteit Rotterdam.
Policy alienation. Analyzing the experiences of public professionals with new policies. PhD thesis. Lars Tummers, 2012. Erasmus University Rotterdam.

Kop of munt? Twee zijden van zorgfraude – Over onjuiste zorgdeclaratie in de geestelijke gezondheidszorg door middel van DBC’s, Andrea Frankowski, december, 2013. Masterscriptie Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap, Universiteit Utrecht: https://beroepseer.nl

Uit een groot landelijk onderzoek naar het functioneren van sociale wijkteams van gemeenten en samenwerkende organisaties voor maatschappelijke ondersteuning, blijkt dat er nog veel hindernissen genomen moeten worden wil de decentralisatie van AWBZ, Jeugdzorg, Participatiewet en Passend onderwijs goed verlopen. Per 1 januari 2015 worden deze taken overgeheveld naar de gemeenten.
Het doel van sociale wijkteams, ook wel buurtteams genoemd, is het bieden van een beter op elkaar afgestemde dienstverlening aan burgers die het alleen niet redden; ze zijn een belangrijke schakel tussen de vraag en het aanbod van hulp en zorg. De sociale wijkteams worden gevormd door professionals uit zoveel mogelijk organisaties in een gemeente. Ze worden ‘uitgeleend’ door hun eigen instelling.

Het landelijke onderzoek is uitgevoerd door de Stichting VraagWijzer Nederland die naast het doen van onderzoek ook beleid ontwikkelt en advies en ondersteuning biedt aan gemeenten, woningcorporaties en organisaties voor welzijn en zorg.
Het onderzoek is te verdelen in twee groepen respondenten: die met een sociaal wijkteam en die zonder een sociaal wijkteam. De gemeenten en organisaties die nog geen sociaal wijkteam hebben maar daar wel over nadenken waren ook in de gelegenheid gesteld om de vragen te beantwoorden.

Op dit moment zijn er 403 gemeenten in Nederland. Hiervan hebben 323 vertegenwoordigers van deze gemeenten (of organisaties voor welzijn of maatschappelijke ondersteuning) de vragenlijst ingevuld
Onder de respondenten zijn 99 gemeenten met een sociaal wijkteam en 69 gemeenten zonder een sociaal wijkteam. Er deden 34 organisaties mee die in een sociaal wijkteam participeren en 15 organisaties waar de gemeente (nog) geen sociaal wijkteam heeft.
Door de resultaten van beiden groepen respondenten op te tellen wordt het totaal van het aantal gemeenten onder de respondenten waar een of meer sociale wijkteams actief zijn 162. In 116 gemeenten is nog geen sociaal wijkteam actief.

Uit het onderzoek blijkt dat het aantal sociale wijkteams dat intensief in teamverband samen werkt in de minderheid is: In 25 gemeenten is een duidelijke keuze gemaakt voor een team (22,9%). Het aantal netwerkverbanden en tussenvarianten is in de meerderheid: samen goed voor 61,5%.

Geconcludeerd wordt dat de helft van de sociale wijkteams niet geschoold is voor het nieuwe werk en een groot deel van de sociale wijkteams nog niet gefaciliteerd is met een adequaat ITC-systeem. Opvallend is dat een meerderheid van de sociale wijkteams wel met de Zelfredzaamheid-Matrix^*) werkt maar slechts een deel van de teams hier een instructie voor kreeg. Wat de ICT betreft: een groot deel van de respondenten geeft aan dat zij nog geen registratiesysteem gebruiken. Van dubbele registratie is bij 33 respondenten het geval.

De Stichting doet een aantal aanbevelingen, zoals het organiseren van een intensieve vorm van samenwerking, zorgen voor adequate scholing en het faciliteren van ICT.

Noot
^*) Zelfredzaamheid-Matrix (ZRM). Zie bijvoorbeeld: www.zelfredzaamheidmatrix.nl

Zie voor het volledige rapport met alle resultaten: Landelijk onderzoek sociale wijkteams – Een onderzoek naar de stand van zaken van de sociale wijkteams onder gemeenten en samenwerkende organisaties voor maatschappelijke ondersteuning, Stichting VraagWijzer Nederland, Leiderdorp, 24 juni 2014: www.stichtingvraagwijzernederland.nl

Zie ook het artikel op de site van Buurtzorg Jong: Sociale wijkteams gaan niet werken als er geen echte verandering komt, oktober 2014: www.buurtzorgjong.nl

Psychiater Bas Frelier schreef op de site van GGZ Nieuws een artikel met de alarmerende titel: GGZ in Nederland: luid de noodklok. Daarin legt hij uit dat bezuinigingen van de regering rücksichtslos en met weinig visie zijn doorgevoerd. Aan het eind van zijn artikel komt hij tot de conclusie dat werknemers in de GGZ niet weten hoe zij zich moeten weren tegen de negatieve effecten van de bezuinigingen.

Frelier werkt sinds vijf jaar als psychiater in Amsterdam en vindt het een zeer interessant beroep, hij zou niet anders willen: “Maar veel heb ik in die relatief korte tijd zien veranderen. Ik wil de noodklok luiden over het langzaam maar gestaag afbrokkelen van de geestelijke gezondheidszorg in Nederland.
Kinder- en jeugdpsychiaters stonden vorig jaar op de barricades naar aanleiding van de overheveling van de kinder- en jeugdpsychiatrie naar de gemeenten. Hun strijd heeft niet mogen baten. Op dit moment is de situatie in de gehele ggz nijpend en deze vraagt mijns inziens om actie. Uit een recente ledenpeiling van de Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) blijkt dat twee op de drie huisartsen moeite hebben met het verwijzen van een patiënt naar de ggz. Het Landelijk Platform GGZ meldt dat wachtlijsten inmiddels oplopen tot een half jaar. Mensen zien af van hulp, waardoor klachten de kans krijgen te verergeren.
Hulpverleners in de ggz zien hun werk veranderen en hebben een onbestemd gevoel. Zij willen iets doen, maar weten niet wat. Ik zal proberen de belangrijkste veranderingen uiteen te zetten om vervolgens met een actieplan te komen. Dat ik feitelijk onvolledig zal blijven, moet u mij niet kwalijk nemen; er zijn simpelweg te veel veranderingen doorgevoerd.
Laat ons beginnen met het bezuinigingsbeleid voor de ggz van minister Schippers. Dit laat zich het best omschrijven als ‘downsizen, downgraden en delegeren’.

Rücksichtslos downsizen

Het downsizen (in beter Nederlands ‘snijden’) is gestart toen duidelijk werd dat door opgelegde marktwerking in de ggz er niet minder, maar juist meer zorgaanbieders bij waren gekomen. Dit zorgde voor kostenstijging in plaats van -daling. Er moest, logischerwijs, bezuinigd worden. Die bezuinigingen, moeten we nu concluderen, zijn rücksichtslos en met weinig visie doorgevoerd.
Eén op de drie bedden wordt opgeheven. Psychiatrische patiënten in crisis worden pas op het allerlaatste moment opgenomen, waardoor ziektebeelden en agressie op de afdelingen in korte tijd veel ernstiger zijn geworden. Ernstig voor de patiënt, maar zeker ook voor de medewerkers die met meer agressie te maken krijgen. Van mijn collega’s van de gesloten afdeling waar ik vijf jaar geleden werkte, hoor ik: ‘je herkent het niet meer terug’. Minder tijd om te praten met de patiënt, meer repressie, meer dwang.
Het doorvoeren van bezuinigingen betekent ‘snijden op de werkvloer’. Zorgvuldig opgebouwde teams met kennis van zaken worden uit elkaar getrokken en hoogopgeleide hulpverleners met jaren ervaring komen thuis te zitten.

Downgraden van werk

Daarna kwam het downgraden: de behandelingen moeten door een zo goedkoop mogelijke kracht worden uitgevoerd. Daarvoor worden goedkopere basispsychologen in de ggz aangetrokken om de patiënt te behandelen, als de huisarts deze überhaupt nog aangemeld krijgt (zie eerder). Huisartsen raken overvraagd en overbelast. Zij hebben consulten van slechts 10 minuten, veel te kort voor deze ingewikkelde problematiek.
Gevangenissen en sociale opvangplaatsen (huizen voor onbehuisden), niet geoutilleerd om met ernstige vormen van psychiatrie om te gaan, stromen vol met crisisgevoelige mensen. Zij worden de nieuwe psychiatrische klinieken.

Verlammende controles

En dan het delegeren: minister Schippers heeft de zorgverzekeraars het mandaat gegeven om met methodes genaamd ROM (Routine Outcome Monitoring) en benchmark behandelingen en behandelcentra onderling met elkaar te vergelijken. Dit heeft ‘primair tot doel de behandeling te ondersteunen en verbeteren’, zo lezen we in het Bestuurlijk Akkoord Toekomst ggz 2013-2014.
Checks en controles mochten ooit een goed idee zijn, ze hebben nu vooral een verlammende en frustrerende werking op behandelaren en doen daarmee de behandelingen geen goed. De meetinstrumenten zijn aantoonbaar niet in staat om een uitspraak te kunnen doen over kwaliteit of duur van behandelingen, maar worden wel hiervoor gebruikt.
De alarmerende uitzending van het tv-programma Zembla liet zien dat deze methode is doorgeslagen en niet meer als doel het verbeteren van zorg heeft. Het is een stok geworden om de hond mee te slaan en een manier om kortingen op te leggen. Psychiater Jim van Os, die zich al jaren verzet tegen dit oneigenlijke gebruik, wees in Trouw onder meer op de ondoelmatigheid van deze gang van zaken en de enorme kosten die het met zich mee brengt.[1]
Vooral dit laatste aspect van Schippers’ beleid – het delegeren aan de zorgverzekeraars – krijgt aandacht in de media. De zorgverzekeraar heeft de macht en bepaalt. O.a. de Groene Amsterdammer bericht uitgebreid over ‘de bureaucratische chaos (…) in het spiegelpaleis van de zorgfinanciering’ en beschrijft de hopeloze alledaagse excessen.[2]

Privacy

Een hierbij komend belangrijk probleem is de privacy van de patiënt. De Zembla-uitzending toont aan dat deze niet gewaarborgd is. Dit is voor de ggz een zeer groot probleem. De privacy van onze patiënten is namelijk het fundament van onze behandeling. Dit is de reden dat patiënten zich bij ons durven uit te spreken. Geestelijke gezondheidszorg is al moeilijker toegankelijk geworden, maar zonder een gegarandeerd privacy-beleid kan de laatste therapeut de deur achter zich dicht trekken. Want wie durft er dan nog zijn hart te luchten?
En het houdt niet op, de volgende maatregel dient zich al weer aan: de vrije artsenkeuze is straks van de baan. Hulde aan de VvAA die op 23 april 2014 een paginagrote advertentie plaatste in de NRC om Kamerleden te wijzen op de negatieve gevolgen wanneer zij hiermee instemmen. Helaas heeft ook dit niet mogen baten.

Verantwoorde zorg bedreigd

Behandelaren in de ggz hebben een verantwoordelijke baan. Wij helpen mensen met een probleem dat ze nou juist niet zelf of met de buurvrouw kunnen oplossen. Sociale contacten in de zin van buurtbewoners, partners of familieleden kunnen heel belangrijk zijn voor het welzijn van een patiënt, ze kunnen echter een behandeling niet vervangen en zijn soms zelf juist (een onderdeel van) het probleem. Solidariteit neemt af in dit land en men verkiest de lusten van de vrijheid – ‘ik doe wat ik wil’ – boven de lasten – ‘los jij je probleem zelf maar op’. Hoe denkt de overheid onder deze omstandigheden de participatiemaatschappij vorm te gaan geven?
Het tuchtrecht is er om behandelaren ter verantwoording te roepen voor hun handelen, de inspectie van de gezondheidszorg is er om organisaties te controleren op kwaliteit van de zorg. Maar verreweg de meeste tijd zijn wij kwijt aan de administratieve verantwoording aan de zorgverzekeraars. Diezelfde zorgverzekeraars overigens, die de laatste jaren beschamende miljardenwinsten behalen.
De vraag is dan ook niet hoeveel bezuinigingen de ggz nog aan kan. De vraag is: wat is (nog) verantwoorde zorg? Niet de verantwoording middels talloze vragenlijstjes aan de zorgverzekeraars, maar verantwoord voor onze patiënten en hun naasten. Kunnen wij onder de huidige omstandigheden nog spreken van een gezonde ggz, die haar taak naar behoren kan uitvoeren?

Hoofdbehandelaarschap en regeldruk

Psychische en psychiatrische problemen zijn ingewikkeld en veel omvattend. Simpelweg de bezem door de ggz brengt risico’s met zich mee. Natuurlijk, niet alles is kommer en kwel. Zo is de discriminerende zorgtoeslag na een jaar van veel lobby en overleg teruggedraaid en is onlangs besloten dat langdurige ggz-patiënten een plaats krijgen in de Wet Langdurige Zorg (Wlz). Maar dit zijn druppels op een gloeiende plaat.
De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en GGZ Nederland zitten gelukkig niet stil. De eerste organiseert op 25 juni 2014 een discussiebijeenkomst over het hoofdbehandelaarschap. Dat ook dit een hot issue is bewijst het feit dat de bijeenkomst binnen een aantal weken was volgeboekt. Maar de voorzitter van de NVvP heeft ook wat uit te leggen. Namelijk, in zijn brief naar VWS van 24 september 2013 pleit hij er voor ‘dat het hoofdbehandelaarschap in de gespecialiseerde gezondheidszorg alleen ingevuld kan worden door de psychiater en de klinisch psycholoog’. Op mijn poliklinische werkplek zou dat betekenen dat ik als psychiater een verzesvoudiging zou krijgen van mijn caseload, een voor iedereen inclusief mijzelf zeer onwenselijke situatie.
GGZ Nederland nam het initiatief om op 22 mei 2014 met alle partijen die betrokken zijn bij het Bestuurlijk Akkoord om de tafel te gaan zitten om afspraken te maken over de doorgeslagen regeldruk (ondertussen tussen de 17% en de 31,5 % van de totale kosten). Maar is het genoeg?

Actie

Het is aan GGZ Nederland en de verschillende beroepsorganisaties in de ggz om duidelijk te maken dat wij er voor mensen met psychische problemen zijn, mits wij ons werk op een gewaarborgd niveau kunnen blijven uitoefenen en we onze patiënten kunnen garanderen dat hun verhaal veilig is bij ons.
Als inderdaad alle partijen van het Bestuurlijk Akkoord weer om de tafel komen, dan is het aan GGZ Nederland om de vraag te stellen ‘What’s in there for us?’ Het kan en mag niet zo zijn, dat door de bezuinigingen de geestelijke gezondheidszorg opdroogt in dit land. In het Bestuurlijk Akkoord lezen we: ‘Partijen zullen in 2012 plannen van aanpak opstellen (…) waaronder het verminderen van administratieve lasten’. Het is ondertussen 2014 en deze lasten zijn alleen maar erger geworden.
Wijs beleidsmakers op de gevolgen van Schippers’ ‘downsizen, downgraden en delegeren’-beleid. Benadruk dat bezuinigingen ook risico’s met zich meebrengen voor de veiligheid niet alleen van de psychiatrische patiënt, maar vooral ook voor de maatschappij.

De website van GGZ Nederland geeft de mogelijkheid om via het ‘meldpunt knelpunten zorgcontractering’ misstanden met zorgverzekeraars aan te kaarten. Een meldpunt ‘calamiteiten ten gevolge van bezuinigingen’ zou daarnaast een goede optie zijn. Een incident of calamiteit zegt vaak meer dan 100 beleidsnota’s. Dat ik in dit stuk geen individuele incidenten of calamiteiten noem, wil niet zeggen dat er niet tientallen zijn geweest. Via bovengenoemd meldpunt zouden deze geclusterd kunnen worden in een database, om een bredere analyse te kunnen maken en tendensen te kunnen bespeuren.
Wijs tevens op het Bestuurlijk Akkoord waarin staat dat ‘vanaf 2014 de informatie op persoonsniveau beschikbaar’ is. Is patiëntenprivacy nog gegarandeerd?
Ten slotte: werknemers in de ggz willen zich uiten, maar weten niet hoe. Door elke dag geconfronteerd te worden met de negatieve effecten van de bezuinigingen voelen zij zich machteloos en vrezen de toekomst. Genoeg ‘markt’ en ‘merk’! Tijd voor ‘mens’ en ‘methode’! Wie neemt het initiatief voor acties op het Malieveld?”

Noten
[1] Meten of behandeling effect heeft, psychiaters worden er gek van, Trouw, 6 april 2014.
[2] Onderzoeksdossier, Het zorgkostendebacle, De Groene Amsterdammer, 5 juni 2014

GGZ in Nederland: luid de noodklok, door Bas Frelier, 24 juni 2014, GGZ Nieuws: www.ggznieuws.nl (Artikel is niet meer beschikbaar op ggznieuws.nl).

In 2011 was er op 29 juni een grote demonstratie op het Malieveld in Den Haag tegen de “onmenselijke bezuinigingen”, waaronder  invoering van een extra verhoging van de eigen bijdrage tot 200 euro voor geestelijke gezondheidszorg. Aan de demonstratie namen tussen de acht- en tienduizend mensen deel. Minister Schippers van VWS kreeg een petitie aangeboden tegen de bezuinigingen met ruim 47.000 handtekeningen.