Redactie Beroepseer

Over de (on)rechtmatigheid van het Landelijk Schakelpunt (LSP) dat zorgt voor snelle en betrouwbare elektronische uitwisseling van medische gegevens, is op 23 juli 2014 door de rechtbank te Utrecht uitspraak gedaan. De Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen was hierover in februari 2013 een rechtszaak gestart tegen de Vereniging van zorgaanbieders voor zorgcommunicatie (VZVZ), de beheerder van het LSP. De rechtbank wees de eisen van VPHuisartsen af waarin om stopzetting werd gevraagd van de verdere LSP-activiteiten door VZVZ.

VPHuisartsen op haar website naar aanleiding van de uitspraak:

“Na de onbegrijpelijke uitspraak over Zwarte Piet, nu een uitspraak die in feite het definitieve einde van het beroepsgeheim inluidt. Nadat de politiek de vrije artsenkeuze om zeep lijkt te willen brengen, besluit de rechter dat ook het beroepsgeheim niet langer bescherming behoeft. Wat is er aan de hand in Nederland? vraagt de huisartsenvereniging zich af.

Daar deze uitspraak van de rechtbank volstrekt niet verwacht werd, zal VPHuisartsen zich eerst verdiepen in de argumenten en overwegingen die ten grondslag liggen aan de rechterlijke uitspraak. Vervolgens zal besloten worden over eventuele vervolgstappen, waaronder het starten van een hoger beroep.

Inzetten voor veilig alternatief

De rechtbank mag dan hebben vastgesteld dat het LSP niet onrechtmatig is, maar dat betekent niet dat het er ook moet komen. We rekenen erop dat patiënten zo verstandig zijn zich niet aan te melden voor dit LSP-systeem. Daar lijkt het overigens ook al op met het zeer geringe aantal aanmeldingen (nog geen 15 procent) voor uitwisseling van de huisartsendossiers. Als VPHuisartsen willen we ons blijven inzetten voor een veilig en zinnig alternatief dat aan de eisen van de menselijke maat voldoet”.

Rechtbank zet LSP-discussie op scherp

In een commentaar op deze rechtszaak vraagt Jan Jacobs in een blog in het online magazine Smart health zich af of de VZVZ blij moet zijn met de uitspraak.
Hij analyseert: “… de uitspraak bevat een saillant detail, waarvan het maar de vraag is of VZVZ daar nu blij of onrustig van moet worden. VPHuisartsen stelde zich op het standpunt dat een aansluiting op het LSP formeel misschien niet verplicht is voor een praktiserend huisarts, maar in de praktijk wel. Daar zit wat in. De zorgverzekeraars en aanbieders maken er geen geheim van dat ze streven naar een landelijke dekking bij huisartsen en patiënten. Maar pro forma is het VZVZ-standpunt toch dat het LSP één van de beschikbare systemen is, en dat het eenieder vrij staat om ook een landelijk netwerk voor de uitwisseling van zorggegevens te ontwikkelen. Dat is ook het standpunt van minister Schippers als ze in debat gaat met kamerleden die stellen dat het LSP gedwongen winkelnering is.

Wat blijkt: de rechtbank vindt dat de VPHuisartsen hier het gelijk aan hun zijde hebben. De rechter vindt eigenlijk dat je als huisarts of apotheker zonder een aansluiting op het LSP je werk niet goed kunt doen. Ze zeggen het wat mooier: niet op de dan algemeen gebruikelijke wijze met zijn beroepsgenoten en de apothekers kan deelnemen aan de elektronische gegevensuitwisseling. De uitspraak stelt letterlijk: Hoewel er theoretisch geen verplichting is tot aansluiting op het LSP, is er voor de huisarts, anders dan VZVZ stelt, in de praktijk geen sprake van een vrijblijvende keuze.

Daarmee heeft in ieder geval één groep wijze mannen en vrouwen nu formeel op papier gezet wat iedereen eigenlijk al wist, maar nooit hardop durfde te zeggen. Natuurlijk zijn er genoeg stille voorstanders van het LSP, die een punt hebben wanneer ze zeggen dat we behoefte hebben aan één gestandaardiseerd systeem. Maar dat al te duidelijk uitspreken bleef tricky in dit politieke trauma-dossier. Dat durfden eigenlijk alleen sommige ICT-leveranciers.

Moeten ze bij VZVZ nu blij zijn of niet met deze uitspraak? En kan minister Schippers blijven volhouden dat er genoeg vrije keus is, als senatoren in het najaar dit vonnis erbij halen, wanneer de Eerste Kamer moet beslissen over de wetgeving rond de toegang tot patiëntgegevens via het LSP?

De rechtbank heeft de vraag over de vrijblijvende status van het LSP, waarschijnlijk ongewild, op scherp gezet. En dat is in dit al veel te lang slepende project een goede zaak”.

Rechtbank: LSP tast privacy en beroepsgeheim niet aan, 23 juli 2014, VPHuisartsen: www.vphuisartsen.nl

Blog: Rechtbank zet LSP-discussie op scherp, door Jan Jacobs, 23 juli 2014, online magazine Smart health: www.smarthealth.nl

Het beleid in de mondzorg is in handen van bureaucraten en ‘geldmanagers’. Fraude en kwaliteitsverlies zijn daarvan het gevolg. De Stichting Onafhankelijke Hulpverlening (SOH) wil hier een einde aan maken en is gestart met het vinden van steun voor de petitie Mondigheid over eigen mond die de stichting van plan is media december 2014 aan te bieden aan de leden van de Vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

In januari 2014 zei voorzitter Herman van Nouhuys: “Uit allerlei hoeken krijgen we signalen dat de Nederlandse mondzorgaanbieders de recente ontwikkelingen spuugzat zijn. Ze voelen zich de afgelopen jaren van links naar rechts gestuurd, met alle chaos en imagoschade van dien. Daarbij zien we dat beleidsmakers zich stelselmatig doof houden voor signalen uit het veld”.

De SOH wil de druk van het huidige systeem in de mondzorg opheffen en een nieuw beleid invoeren dat de kwaliteit stimuleert en de kosten beteugelt. De verantwoordelijkheid ligt dan weer waar die hoort: bij de hulpvrager en de hulpverlener.

De SOH heeft geconstateerd dat door het huidige beleid:

– de patiënt het kind van de rekening wordt. Integriteit van de tandarts wordt ondermijnd;
– de mondzorg bloot staat aan een verdeel- en heersbeleid;
– de kosten worden verhoogd en de kwaliteit wordt verlaagd met als gevolg schade voor de arts-patiëntrelatie.

• Met de weg BIG mogen ook niet tandartsen tandheelkunde verrichtingen doen.
• De Tweede Kamer zal met de afschaffing van artikel 13 een einde maken aan de vrijheid van artsenkeus.
• De Tweede kamer wil de zorgverzekeraar verantwoordelijk stellen voor de kosten en de kwaliteit in de zorg.
• De zorgverzekeraar heeft noch de mankracht noch de mogelijkheid (deskundigheid) om op kwaliteit in te kopen, heeft dat dan ook nog nooit gedaan.
• De Nederlandse Zorgautoriteit hanteert een prijsbeleid met ondeugdelijke en intimiderende middelen.
• De Inspectie Gezondheidszorg schroeft de praktijkeisen op aan de hand van richtlijnen die vanuit de commercie tot stand komen.
• Zorgverzekeraars genereren hun winsten met het aanbieden van ondoorzichtige polissen, door hulpverleners onder druk te zetten en de premies te verhogen.

Voor ondertekenen van de petitie Mondigheid over eigen mond, ga naar de site van Petities: http://petities.nl/petitie/mondigheid-over-eigen-mond

De Stichting heeft een video laten maken die op een rake – en humorvolle – manier laat zien hoe wij ons tot in het absurde laten beheersen door de regels van het zorgsysteem. De Stichting stelde zich de vraag hoe het gezicht van het Nederlandse zorgsysteem eruit zou zien als het een gezicht had? Zie onderaan de video.

Site van de Stichting Onafhankelijke Hulpverlening – SOH: www.sohnederland.nl

Lees ook Stichting Onafhankelijke Hulpverlening is er klaar mee, door Marijke Simons, Blogs Tandheelkunde Bohn, Stafleu van Loghum,  21 januari 2014, http://mijn.bsl.nl

Volgens Paul Frissen zal de overheveling van taken van de rijksoverheid naar de gemeente per ingang van 1 januari 2015 leiden tot meer bemoeienis en controle, toezicht en monitors. Paul Frissen is bestuursvoorzitter van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur in Den Haag, hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg en lid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. In een interview met Alexandra Sweers voor Zorg + Welzijn waarschuwt hij ervoor dat hoe meer taken de rijksoverheid overdraagt aan de gemeente, des te meer ze zich zal bemoeien met de uitvoering ervan.

De geschiedenis leert dat de informatiebehoefte van de rijksoverheid groot is, legt Frissen uit. Daarom zal ze willen weten hoe de gemeenten de overgehevelde taken zullen uitvoeren. “Er zijn alleen al 15 monitoren in voorbereiding om de decentralisaties in de gaten te houden”, geeft de hoogleraar als voorbeeld. “Bovendien is er minder geld en dat betekent dat de overheid strenger wordt in het verstrekken van voorzieningen. En dat moet gecontroleerd worden. De verzorgingsstaat zal niet verdwijnen, maar eerder harder en strenger worden”, voorspelt Frissen.

Bemoeien

Gemeenten krijgen meer taken, omdat juist zij hun burger kennen, is de overtuiging. Een sympathieke voorstelling, vindt Frissen aan de ene kant. “Maar de gemeente gaat tegelijk ook meer interveniëren achter de voordeur, in de privésfeer van de burgers. Er wordt gehamerd op eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. Het wordt allemaal heel enthousiast gebracht en de intentie is echt goed, maar uiteindelijk verwacht de overheid wel dat de burger gaat doen wat zij voorschrijft.”

Thuiszorg

Als de overheid zich wil terugtrekken door te decentraliseren, dan moet ze echt loslaten en aanvaarden dat er meer verschil en ongelijkheid in de samenleving ontstaan, stelt Frissen. En het is nog maar de vraag of de samenleving klaar is voor deze ongelijkheid. “Wanneer je bijvoorbeeld de thuiszorg decentraliseert, krijgt iemand in Groningen andere thuiszorg dan iemand in Maastricht. Dat wordt zeker opgemerkt en dan kun je er vergif op innemen dat er Kamervragen komen. Dan moet je een minister hebben die zegt: dat klopt en dat was juist de bedoeling. En die ministers hebben we niet zoveel.”

Verdraagzaamheid

Bij een echte terugtrekkende overheid kunnen burgers meer vrijheid pakken en dat moet je wel kunnen toelaten, zo stelt Frissen als voorwaarde. “Ook als dat niet helemaal gaat zoals de overheid dat zou willen.” En of de samenleving daar helemaal klaar voor is, is ook nog maar de vraag. “De verdraagzaamheid voor wat afwijkend en verschillend is, is behoorlijk afgenomen. Iedere burger wil maximale vrijheid voor zichzelf, maar bij de buurman moet streng gehandhaafd worden.”

Lees het hele interview met Paul Frissen: ‘Overheid gaat juist meer bemoeien en controleren’, door Alexandra Sweers, 15 juli 2014, Zorg + Welzijn: www.zorgwelzijn.nl

Paul Frissen is een van de sprekers op het Zorg + Welzijn jaarcongres van 11 september 2014: www.zorgwelzijncongressen.nl (bericht niet meer beschikbaar).

Ruim tweederde (70%) van de bedrijfsartsen meldt beroepsziekten niet, terwijl ze hiertoe wettelijk verplicht zijn. Gebrek aan kennis van beroepsziekten en tijdgebrek worden als belangrijkste redenen opgegeven in een enquête onder bedrijfsartsen uitgevoerd in opdracht vande Inspectie van het Ministerie van Sociale Zakenen Werkgelegenheid SZW, voorheen de Arbeidsinspectie.
Dit meldt het onderzoeksjournalistieke platform Altijd wat monitor op basis van het rapport Versterken melding beroepsziekten. Het onderzoek bevestigt de conclusies uit de televisieuitzending Ziek door mijn werk van 5 februari 2014.

De arbeidsinspectie stuurde, in samenwerking met de Inspectie voor de Gezondheidzorg (IGZ), alle bedrijfsartsen in Nederland een vragenlijst om in kaart te brengen waarom bedrijfsartsen zo weinig beroepsziekten melden. Bijna een derde (31%) van de bedrijfsartsen geeft aan moeite te hebben om een beroepsziekte te herkennen of niet te weten hoe en waar die melding gedaan moet worden. 58% zegt geen tijd te hebben of vergeet te melden. Daarbij speelt mee dat de tijd die het kost om te melden vaak niet vergoed wordt door de werkgever.

Bedrijfsartsen worden betaald door de werkgever

Bedrijfsartsen zijn ook bang om betrokken te raken in een juridische strijd tussen werkgever en werknemer als ze beroepsziekten wél melden. 36% van de bedrijfsartsen vreest dat een melding juridische of economische consequenties heeft, onder meer voor het contract dat ze hebben met de werkgever. Bedrijfsartsen worden betaald door de werkgever en dat zet hun positie onder druk.

De uitzending van Altijd wat monitor leidde in juni 2014 tot een hoorzitting in de Tweede Kamer over beroepsziekten. “Onafhankelijkheid van bedrijfsartsen is in het geding”, zei Monique Frings-Dresen, directeur Nederlands Centrum voor Beroepsziekten tijdens die hoorzitting.

Door het slechte meldgedrag, geven de beroepsziektencijfers geen compleet beeld. Die cijfers zouden inzicht moeten geven in risicogroepen en vormen de basis voor beleid en preventieve activiteiten. De gebrekkige registratie is voor de Inspecties SZW en IGZ aanleiding om bedrijfsartsen aan te spreken op hun wettelijke meldplicht.

Op de oproep van de Altijd wat monitor hebben ook bedrijfsartsen gereageerd. Zij geven een verklaring waarom er zo weinig beroepsziekten worden gemeld en in wat voor lastige positie bedrijfsartsen zich kunnen bevinden. Op de site van Altijd wat monitor staan enkele citaten uit hun reacties.

Bedrijfsartsen herkennen beroepsziekten niet, door Daan Jansen, Altijd wat monitor, 14 juli 2014: https://demonitor.kro-ncrv.nl

Rapport Versterken melding beroepsziekten, met Aanbiedingsbrief aan Tweede Kamer van  minister Asscher, 8 juli 2014: www.rijksoverheid.nl (rapport niet meer beschikbaar op site Rijksoverheid).

Ziek door mijn werk, Altijd wat monitor, 5 februari 2014: https://demonitor.kro-ncrv.nl

De Altijd wat monitor, gestart in 2014, snijdt maatschappelijke thema’s aan waar heel Nederland mee te maken heeft, zoals de zorg, voedsel en duurzaamheid, en onderwijs.
(De Altijd wat monitor heet vanaf januari 2015 De monitor,  het onderzoeksjournalistieke platform van de KRO-NCRV).