Redactie Beroepseer

Zes bezwaren tegen de nieuwe inlichtingenwet. Organisaties beginnen een rechtszaak tegen de Staat

Geschreven op 13 juli 2017. Gepost in Blogs, Overheid.

Er komt een rechtszaak tegen de Staat vanwege schenden van het privéleven door de nieuwe inlichtingenwet, ook wel aftapwet genoemd. De eerste Kamer ging dinsdagavond 11 juli 2017 akkoord met een per 1 januari 2018 ingaande wet die die veiligheid moet verbeteren. Dat betekent niet dat de wet er zomaar komt. Een aantal organisaties is van plan de staat voor de rechter te dagen. Het betreft de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (WIV), die de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) meer macht geeft.
Tegen de wet stemden D66, SP, GroenLinks en de Partij voor de Dieren.
Bauke Schram interviewde voor Elsevier Weekblad directeur Vincent Böhre van Privacy First^*), een van de organisaties die bezwaren tegen de wet hebben die niet alleen het privéleven betreffen maar ook een reeks burgerrechten aantasten zoals het recht op vertrouwelijke communicatie en het recht op informatievergaring.

Böhre zegt overigens niet tegen invoering van de wet te zijn: “We willen de scherpste kanten van deze wet halen. De wet laten aanpassen”. Veiligheid en privacy behoren in balans te zijn. Het kan niet zo zijn dat deregering doorslaat en de balans zoek is.

Onder leiding van Boekx Advocaten was er in maart 2017 al een concept-dagvaarding bij de Eerste Kamer ingediend, opgesteld voor de organisaties Privacy First, Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA) en het Platform Bescherming Burgerrechten. Daarin wordt een kritische reactie geciteerd van Amnesty International die goed weergeeft wat er op het spel staat:

“In een democratische rechtsstaat zoals Nederland kan het nooit noodzakelijk zijn om de gehele bevolking onder communicatie-surveillance te plaatsen. Het wetsvoorstel breekt met een wereldwijde trend om meer waarborgen op te nemen in de bevoegdheden van inlichtingen-en veiligheidsdiensten om niet-noodzakelijke en disproportionele inbreuken op mensenrechten te voorkomen of te compenseren. Ook is het maar de vraag of het stelsel van waarborgen zoals voorgesteld in de Wiv 20XX aan mensenrechtenstandaarden voldoet, zoals bijvoorbeeld in het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden is vastgelegd.”

Het Advocatenblad schreef na afloop dat de Senaat gefaald heeft in het garanderen van mensenrechten, daarbij Jelle Klaas citerend van PILP – Public Interest Litigation Project – een project van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten: “De senaat heeft gefaald om onze mensenrechten te garanderen, dus het is nu aan de rechter. Privacy is ook een mensenrecht”.

Rechtszaak tegen staat: ‘Aftapwet hoort thuis in een militaire dictatuur’, door Bauke Schram, Elsevier Weekblad, 12 juli 2017: www.elsevierweekblad.nl

Inlichtingenwet door de Eerste Kamer, door Peter Olsthoorn, Netkwesties, magazine over maatschappij en internet, 13 juli 2017: www.netkwesties.nl

Concept-dagvaarding tegen de WIV – NGO’s v. de Nederlandse Staat, 30 maart 2017, Boex Advocaten: www.privacyfirst.nl

^Noot
^*) Privacy First is een onafhankelijke stichting met als doel behoud en bevordering van het recht op privacy. Privacy is een universeel mensenrecht ende basis van onze democratische rechtsstaat. De stichting is in 2008 opgeircht en bestaat grotendeels uit professionele vrijwilligers: www.privacyfirst.nl

U P D A T E

3 internetrechten die op sterven na dood zijn, Computerworld, 14 juli 2017: http://computerworld.nl

Kandidatenlijst bekend van verkiezing ‘Overheidsmanager van het Jaar 2017’

Geschreven op 12 juli 2017. Gepost in Blogs, Overheid.

De kandidatenlijst van de verkiezing Overheidsmanager van het Jaar 2017 is bekend gemaakt. Acht overheidsmanagers zijn geselecteerd. “De jury was onder de indruk van de kwaliteit, kennis en ervaring van de voorgedragen kandidaten. Het was lastig een keuze te maken, maar de shortlist bevat naar onze mening de acht toppers voor de volgende ronde”, aldus Ank Bijleveld, Commissaris van de Koning in Overijssel en juryvoorzitter.

De acht kandidaten zijn gekozen uit vijfendertig overheidsmanagers van ministeries, provincies, gemeenten, waterschappen, adviesorganen, agentschappen en zelfstandige bestuursorganen. Thema van de verkiezing 2017 is: Wie durft in de wind te staan?!

De acht kandidaten zijn:

– Gerard Bakker – Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (Bestuursvoorzitter)

– Elanor Boekholt O’Sullivan – Koninklijke Luchtmacht/Ministerie van Defensie (Commandant Vliegbasis Eindhoven)

– François van Doesburg – Gemeente Veenendaal (Afdelingsmanager Programma’s en Projecten/directeur Ontwikkelingsbedrijf Veenendaal-oost)

– Pieter Hilhorst – Provincie Gelderland (Secretaris/Algemeen Directeur)

– Hans Julsing – Gemeente Groningen (Directeur Inkomensdienstverlening)

-Kees Keuzenkamp – Ministerie van Veiligheid en Justitie (Plaatsvervangend directeur Regie Vreemdelingenketen/hoofd Ketenvoorzieningen)

– Alex van der Plas – Politie Eenheid Rotterdam (Algemeen Commandant)

– Irma Woestenberg – Gemeente ‘s-Hertogenbosch (Gemeentesecretaris)

Op vrijdag 20 oktober 2017 worden de drie finalisten bekend gemaakt op de verkiezingsavond die feestelijk gevierd wordt in de Ridderzaal in Den Haag. Daar wordt de winnaar uitgeroepen tot Overheidsmanager van het Jaar 2017.

Over de verkiezing

De overheid staat voor grote uitdagingen. Daarom heeft de overheid juist nu betrokken en competente medewerkers nodig. En zeker ook krachtige overheidsmanagers die het talent kunnen sturen. De stichting Verkiezing Overheidsmanager van het Jaar zet deze bijzondere topambtenaren in de schijnwerpers. En brengt daarmee de functie van overheidsmanager positief onder de aandacht.

De jury bestaat uit voorzitter Ank Bijleveld, Commissaris van de Koning in Overijssel; Jannine van den Berg, politiechef Landelijke Eenheid; Antje Dekker, secretaris-directeur Waterschap De Dommel; Paul Depla, burgemeester van Breda; Sandra Groeneveld, hoogleraar Publiek Management; Bram de Klerck, directeur-generaal Algemene Bestuursdienst; José Manshanden, directeur GGD Publieke Gezondheid gemeente Amsterdam en Overheidsmanager van het Jaar 2015; Siebe Riedstra, secretaris-generaal ministerie van Veiligheid en Justitie en Maarten Schurink, bestuursvoorzitter Sociale Verzekeringsbank.

Overheidsawards: www.overheidsawards.nl

U P D A T E

Overheidsmanager van het Jaar 2017 bekend, VNG, 21 november 2017: https://vng.nl

Hoogleraar Dorien Pessers neemt afscheid van Universiteit van Amsterdam. “Zij werd soms gevreesd om haar scherpe woorden en pen”.

Geschreven op 9 juli 2017. Gepost in Blogs, Onderwijs.

Op 7 juli 2017 gaf hoogleraar Dorien Pessers haar afscheidscollege in de Aula van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Meer dan dertig jaar was zij verbonden aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid waar ze zich bezighield met de theoretische grondslagen van de publieke en private sfeer. Sinds de oprichting in 2006 is zij betrokken geweest bij Stichting Beroepseer, waarvan zij bestuurslid was tot 2015.
Ter gelegenheid van haar afscheid van de UvA had Dirk Wolthekker een gesprek met Dorien Pessers voor Folia, het journalistieke medium voor studenten, docenten en medewerkers van de UvA.

Hij schrijft dat Pessers “soms gevreesd werd om haar scherpe woorden en pen, maar ook zeer geliefd was bij collega-wetenschappers en studenten, juist omdat ze altijd op de bres heeft gestaan voor haar vak. Pessers: ‘Waar ik echt een hekel aan had, was dat je vaak te horen kreeg van managers en bestuurders dat een docent ‘aansluiting moet zoeken bij de leefwereld van studenten’. Onzin. Dat moet je juist helemaal niet doen. Studenten willen kennismaken met een andere en nieuwe wereld en die moet je als docent aan hen laten zien. Dát verwachten ze’.”

Wolthekker: Uw afscheidscollege heeft als titel Recht en de fantasma’s van de medische biotechnologie en de rechtsvragen die daaruit voortvloeien. Kunt u dat eens toelichten?
Pessers: “Waar ik op in wil gaan, is de verlossingsfantasie die bestaat rondom de maakbaarheid van het lichaam. Het lichaam wordt steeds meer gezien als een maakbare zaak. Vijftien jaar geleden werd voorspeld dat de 21ste eeuw de gouden eeuw van de medische biotechnologie zou worden. Dat zou best kunnen, maar het heeft wel grote juridische gevolgen. De biotechnische wetenschap zou ons uit het lichamelijke lijden verlossen: een kind via kunstmatige weg en dan ook nog alleen een gezond kind; een zachte dood op het moment dat wij dat willen; kunstmatige intelligentie wegens onze gebrekkige geestelijke vermogens. Aangemoedigd door het aanbod fantaseren we daarover en roepen we de staat op om dat allemaal te regelen. Maar hoe ver ga je en met welke juridische consequenties? Want fantasieën kunnen uitzinnig worden en verworden tot fantasma’s, en die hebben in de geschiedenis weinig goeds opgeleverd. Daar ga ik het vanmiddag over hebben”.

Als een afgerichte kleuter…

Wat beschouwt u als hoogtepunt in uw carrière?
“Het waren niet zozeer hoogtepunten als wel vreugdepunten: aan een nieuw artikel beginnen, worstelen en er uiteindelijk toch uitkomen; de gesprekken met promovendi en collega’s. Dat waren echt momenten van vreugde. En natuurlijk de studenten. Die vormden eigenlijk een constante stroom van vreugde. Dat kwam vooral tot uiting tijdens de werkgroepen: vijfentwintig adolescenten, allemaal jonge en open geesten, die leergierig waren en de collegezaal als andere mensen wilden verlaten dan ze binnengekomen waren. Heel inspirerend. Ik heb altijd gezegd: ‘Studenten zijn de troost van mijn oude dag’.”

De laatste jaren bent u werkzaam aan zowel de UvA als de VU. Ziet u cultuurverschillen?
“Aanvankelijk was de VU in het voordeel: veel kleinschaliger en dus kortere lijntjes dan aan de UvA, waar de managers eerder hun intrede deden. Toen kwamen ook aan de VU de managers, de digitalisering en daarmee de anonimisering. De afgelopen jaren zat ik op de VU in het Initium-gebouw: veel open werkruimtes, waar je je niet kunt concentreren, je geen eigen werkkamer hebt en je aan het eind van de dag je tafeltje moet opruimen, want er mag niets blijven liggen. Die ongelofelijke verkleutering en infantilisering is de academie onwaardig. De Oudemanhuispoort was natuurlijk als gebouw een grote puinhoop, maar ik kon er wel mijn deur afsluiten en hoefde er niet als een afgerichte kleuter mijn boeltje op te ruimen…”

Lees het hele interview van Dirk Wolthekker met Dorien Pessers: ‘Die verkleutering en infantilisering is de academie onwaardig’, Folia, 7 juli 2017: www.folia.nl

Zie ook interview met Dorien Pessers voor de jubileumbundel ter gelegenheid van Tien jaar Stichting Beroepseer 2006 – 2007: Vrijheid is kardinaal onderdeel van beroepsvreugde: https://beroepseer.nl

U P D A T E

Essay De mens als wetenschappelijk te analyseren en modificeren object – De aanbidding van het DNA, door Dorien Pessers, De Groene Amsterdammer, 6 september 2017: www.groene.nl

Een mooie boom

Geschreven op 7 juli 2017. Gepost in Blogs, Publicaties.

Een mooie boom, kort verhaal door Jordi Lammers, 7 juli 2017

Een mooie boom, kort verhaal door Jordi Lammers, ‘writer in residence’ bij Beroepseer

Geschreven op 7 juli 2017. Gepost in Blogs, Kunst en cultuur.

Jordi Lammers is voor een jaar ´Writer in residence’ bij stichting Beroepseer. Hij schrijft regelmatig voor ons een verhaal over werkende mensen, over mensen die zorg dragen voor de ander en zorg ontvangen. Hoe gaan zij om met de dilemma’s en emoties die daarmee gepaard gaan? Vandaag publiceren wij zijn zesde verhaal, Een mooie boom.

Begin van Een mooie boom:
— ‘Het maakte niet uit hoe je doet’ zei de leider van de groep, ‘zolang ze maar uit die boom komt.’
De man die tegenover Peter stond was de enige houthakker die een rood hesje droeg, de anderen hadden allemaal een gele aan.
Daarnaast was hij een stuk smaller en kleiner dan de rest.
‘Het spijt me’, zei Peter, ‘maar ze luistert net zo slecht naar mij als naar jou.’.—
Verder lezen, klik hier.

Jordi Lammers is een twintigjarige student Nederlands uit Nijmegen. In zijn vrije tijd schrijft hij verhalen en gedichten, die onder andere op zijn webblog http://jordiilammers.tumblr.com te lezen zijn.
Voor het boek Het alternatief voor de zorg (2015) schreef hij het gedicht Mensenhanden.
Wie op de hoogte van zijn werk wil blijven, kan hem volgen op Twitter (@ladoublemers).
Vorig collegejaar (2015-2016) was hij de campusdichter van de Radboud Universiteit. In dit zelfde jaar behaalde hij de finale van de landelijke schrijfwedstrijd Write Now.
Op 25 november november 2016 maakte bliotheek Gelderland Zuid bekend dat Lammers een prijs krijgt vanwege zijn bijdrage aan de taalcultuur in de regio Nijmegen.

Klik hier voor verhaal 1: Handen en voeten (28 september 2016).
Klik hier voor verhaal 2: De achterkant van de zon (26 oktober 2016)
Klik hier voor verhaal 3: Ziekenhuiskunst (27 november 2016)
Klik hier voor verhaal 4: Het achterhoofd (23 februari 2017)
Klik hier voor verhaal 5: Een prachtige pallia (13 april 2017)

Do 13 juli kort geding tegen Stichting Benchmark GGZ. Eis: staken verwerking en vernieting ROM-gegevens

Geschreven op 6 juli 2017. Gepost in Blogs, Zorg.

Mag een databank patiëntgegevens gebruiken die een psychiater of psycholoog moet verstrekken? Al jaren wordt er geprotesteerd tegen het verplicht invullen van zogenaamde ROM-gegevens die door de in 2010 opgerichte Stichting Benchmark GGZ (SBG) worden verwerkt. De patiëntengegevens worden verstrekt omdat de zorgverzekeraar dit eist. Dit nu is in strijd met de wet. SBG schendt de privacy van patiënten.

In januari 2017 besloot een aantal personen en organisaties uit de geestelijke gezondheidszorg een petitie te starten: Stop ROM als benchmark in de GGZ. Met ROM wordt bedoeld: Routine Outcome Monitoring, het regelmatig invullen van vragenlijsten, bedoeld ter ondersteuning van de behandeling^*). De actiegroep is voor het meten van kwaliteit maar tegen ROM als benchmark omdat:

zonder toestemming/medeweten gegevens worden verzonden;
gepseudonimiseerde gegevens herleidbaar zijn tot een patiënt;
het niet wetenschappelijk, duur en tijdrovend is zonder het beloofde zicht op de kwaliteit van de GGZ

Kortgeding

Omdat SBG blijft doorgaan met de gegevensverwerking en niet bereid is ermee op te houden, hebben de samenwerkende partijen besloten tot een kort geding. Op 24 mei 2017 is een formele ’sommatiebrief’ aan SBG gestuurd met het verzoek de gegevensverwerking met ROMdata te staken en bovendien de al in hun bezit zijnde data te vernietigen. In hun reactie daarop geeft SBG o.a. te kennen dat ROMdata volgens hen geen persoonsgegevens zijn en dat de Wet bescherming persoonsgegevens aldus niet van toepassing is.

Stichtig KDVP, die zich inzet voor het behoud van privacy en vertrouwelijkheid binnen de (geestelijke) gezondheidszorg, laat weten dat naar aanleiding van deze weigering van SBG om de verwerking van ROMdata te staken, er besloten is tot een kort geding. De KDVP is met de andere partijen formeel procespartij in het kort geding.

De rechtszitting vindt plaats op donderdag 13 juli om 9.00 uur bij de Rechtbank Midden-Nederland, Vrouwe Justitiaplein 1 te Utrecht.
De zitting is openbaar.Voor de bekostiging van dit kort geding is een bedrag van ongeveer € 20.000, – nodig. Financiële bijdragen worden zeer op prijs gesteld.

Noot
^*) ROM – Routine Outcome Monitoring – is van oorsprong een systeem waarbij meetinstrumenten worden gebruikt om de effecten van een individueel behandeltraject te evalueren. Inmiddels is de toepassing echter veel breder geworden. Door de metingen per instelling te vergelijken – dit heet benchmarken – moet duidelijk worden welke instellingen goede resultaten boeken. Op grond daarvan beslissen zorgverzekeraars bij wie ze de zorg inkopen. Om dit mogelijk te maken is de Stichting Benchmark GGZ opgericht. GGZ-instellingen worden door de verzekeraars verplicht hun ROM-gegevens aan deze stichting aan te leveren.

Referenties

Stichting KDVP: www.kdvp.nl

Petitie en kortgeding: https://www.petities24.com/a/165922

Donaties welkom voor kortgeding tegen stichting Benchmark GGZ inzake onrechtmatig verwerken ROMgegevens, Groepsblog Beroepseer, 15 maart 2017: www.beroepseer.nl

Petitie gestart: Stop ROM als benchmark in de GGZ, Blogs Beroepseer, 30 januari 2017: https://beroepseer.nl

Databank voor rechter: ‘Stop met verwerken privacygevoelige gegevens GGZ-patiënten’, Zembla, 23 juni 2017: https://zembla.vara.nl

Ernstig tekort in de wijkverpleging. Door drukte geen goede zorg meer mogelijk

Geschreven op 6 juli 2017. Gepost in Blogs, Zorg.

De grootste beroepsvereniging in Nederland voor verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten V&VN maakt zich zorgen over een structureel tekort aan mensen in de wijkverpleging. Deze zomer wordt dat tekort extra nijpend omdat collega’s en mantelzorgers op vakantie gaan. Uitzendbureaus hebben geen personeel meer beschikbaar. Eind 2016 waren er 1000 mensen nodig. Dit tekort zal volgens het ministerie van VWS oplopen tot circa 2500 – 3500 in 2019.

V&VN stuurde In juni 2017een brief over de tekorten en de effecten daarvan naar de leden van de vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid voor hun vergadering over de wijkverpleging op 5 juli 2017.
Kamerleden hebben daarop massaal aandacht gevraagd voor dit enorme probleem en willen weten wat staatssecretaris Van Rijn van het ministerie van Volksgezondheid hieraan gaat doen. Van Rijn heeft toegezegd dat er binnen een maand een arbeidsmarktagenda naar de Kamer wordt gestuurd met een plan van aanpak. Hij maakte ook bekend dat vanaf 2018 er 435 miljoen euro per jaar beschikbaar is voor de verpleeghuizen, speciaal om extra mensen te kunnen aantrekken.

Al jaren wordt er gewaarschuwd voor een tekort aan zorgpersoneel. In oktober 2014 luidde een kop in de Volkskrant: Grote zorgen over dreigend tekort bij wijkverpleging. In het voorjaar van 2015 bijvoorbeeld startten V&VN en de organisatie van zorgondernemers Actiz de campagne Daar zit meer achter om HBO-verpleegkundigen te interesseren voor de ouderenzorg en de wijkverpleging. V&VN geeft ook gastcolleges om studenten te interesseren voor het beroep van verpleegkundige.

Oorzaken

Als oorzaken van de tekorten worden genoemd: toename van de vergrijzing in de beroepsgroep zelf. Verpleegkundigen gaan met pensioen, terwijl de instroom beperkt blijft.
Hogescholen hanteren nog altijd de numerus fixus. Studenten moeten meedoen aan een loting om de studie HBO-V te kunnen volgen. Deze lotingprocedure is ingesteld door een tekort aan stageplaatsen.
Ziekenhuizen hebben de afgelopen jaren te weinig geld geïnvesteerd in de opleiding van verpleegkundig personeel. Een gevolg is toenemende werkdruk. Steeds minder mensen moeten dezelfde hoeveelheid werk doen.
Uit een peiling over werkdruk bij verpleegkundigen en verzorgenden is gebleken dat mensen die vaker extra diensten moeten draaien en stress op het werk ervaren, eerder overwegen om te stoppen met de zorg. Extra diensten zijn vaak aan de orde van de dag: “222 uur overwerk in het eerste kwartaal van dit jaar”, “werkweek van 60 uur, terwijl ik een contract heb van 32 uur”, “bij ons worden vacatures niet meer online gezet omdat dat niet goed is voor het imago en omdat ze toch nauwelijks vervuld worden”.
Geconcludeerd kan worden dat het minder aantrekkelijk worden van het beroep van verpleegkundige zorgt voor uitstroom en dus oplopende tekorten. Verpleegkundigen werken zich een slag in de rondte, vallen uit en daar staat weinig instroom van nieuw personeel tegenover. Ook wordt steeds meer zichtbaar dat door drukte er geen goede zorg meer mogelijk is.

Een andere oorzaak van het nijpende gebrek aan personeel is het sluiten van verzorgingshuizen en het zwaarder indiceren voor verpleeghuizen met als gevolg dat ouderen langer thuis wonen. De zorg wordt complexer. Door de veranderingen in het zorg heeft de wijkverpleegkundige er meer taken bij gekregen.
Als ouderen uiteindelijk – meestal na lang thuis wonen – in een verpleeghuis terecht komen, hebben zij complexe problemen, een combinatie van lichamelijke en psychische problemen, of een vergevorderde vorm van dementie. Hoogopgeleid personeel is dan ook hard nodig om deze zorg te kunnen leveren. Maar het imago van het werk in een verpleeghuis is niet al te positief: ouderen wassen, uit bed halen en te eten geven.
Door het langer thuiswonen belanden ouderen vaker op spoedeisende hulpafdelingen, die inmiddels ook onder druk staan qua capaciteit.

Aandacht voor tekorten in de wijkverpleging, V&VN, 5 juli 2017: www.venvn.nl/nieuws/aandacht-voor-tekorten-in-de-wijkverpleging/

Ruim 400 miljoen extra voor verpleeghuizen, V&VN, 4 juli 2017: www.venvn.nl/nieuws/ruim-400-miljoen-extra-voor-verpleeghuizen/

Alarmerend tekort aan zorgpersoneel: de belangrijkste vragen op een rij, Vrijheid in de zorg, 22 februari 2017: http://vrijheidindezorg.nl/2017/02/tekort_zorgpersoneel_vragen/ (Website is niet meer actief)

Tekort wijkverpleegkundigen; ‘Ik denk dat de situatie heel schrijnend wordt’, Omroep Gelderland, 17 maart 2017: www.omroepgelderland.nl

Grote zorgen over dreigend tekort bij wijkverpleging,Trouw, 30 oktober 2014: www.trouw.nl

Twee nieuwe boeken waarschuwen voor opleidingskloof tussen burger en bestuurder

Geschreven op 5 juli 2017. Gepost in Blogs, Overheid.

Bijna alle Tweede Kamerleden, bewindslieden en ambtenaren zijn hoogopgeleid. Tegelijkertijd heeft de overgrote meerderheid van de stemgerechtigden een lagere of zelfs geen opleiding. Hoe problematisch is dat? Twee nieuwe boeken waarschuwen voor deze opleidingskloof tussen burger en bestuurder.
Wie enkele tientallen jaren geleden naar de samenstelling van de Tweede Kamer keek, zag een redelijk evenwichtige afspiegeling van het opleidingsniveau binnen de samenleving. Notabelen en aristocraten deelden het pluche met voormalig arbeiders en boeren. Met name de confessionele en sociaaldemocratische partijen hadden veel Kamerleden in de gelederen met een laag opleidingsniveau maar veel praktijkervaring op de werkvloer.

Inmiddels is de Tweede Kamer zo mogelijk nog diverser geworden. Allochtonen, vrouwen en seksuele minderheden zijn goed vertegenwoordigd. Tegelijkertijd is het opleidingsniveau van de Kamerleden de laatste decennia flink toegenomen. In de huidige samenstelling heeft maar liefst 96 procent van de Kamerleden een hbo-opleiding of hoger. Ter vergelijking: zo’n 70 tot 80 procent van de stemgerechtigden heeft dat niet.

Opleiding als scheidslijn

Dus rijst de vraag: is dat verontrustend? Ja, meent bestuurskundige Anchrit Wille van de Universiteit Leiden. Zij schreef samen met Mark Bovens (Universiteit Utrecht) het toonaangevende boek Diplomademocratie (2010), dat nu ook in het Engels verschijnt: Diplomademocracy. “Degenen met de hoogste opleidingen domineren in vrijwel alle belangrijke politieke en maatschappelijke functies”, zei ze op 3 juli 2017 tijdens de boekpresentatie in het Wijnhavengebouw van de Universiteit Leiden. “Zo is opleiding inmiddels dé scheidslijn die de samenleving verdeelt. Al hebben we inmiddels honderd jaar algemeen kiesrecht, er is een nieuwe vorm van ongelijkheid voor in de plaats gekomen”.

Die diplomademocratie – ofwel meritocratie – kan ervoor zorgen dat lager opgeleiden zich niet vertegenwoordigd voelen in het democratisch bestel. Dat kan weer resulteren in lage verkiezingsopkomsten: in de Europese verkiezingen stemt slechts een derde van de kiesgerechtigden. Wille: “Daarnaast is boekenwijsheid niet hetzelfde als burgerkennis. Dat maakt het voor politici lastiger om zich in te leven in de zorgen en wensen van de burger”. Andersom zorgt het er vaak voor dat lager opgeleide burgers minder vertrouwen hebben in politici.

Economische agenda opdringen

Kennis is dus macht. Dat blijkt ook wel uit het boek The power of economists within the state van bestuurskundige Johan Christensen van de Universiteit Leiden. Hij onderzocht welke invloed economen hadden op het nationale economische beleid in Nieuw-Zeeland, Ierland, Noorwegen en Denemarken. Die invloed blijkt aanzienlijk. Landen waar veel economen op het ministerie werken (Nieuw-Zeeland en Noorwegen), gingen veel verder in het invoeren van neoklassieke economische maatregelen. Het leidde bijvoorbeeld tot de privatisering van staatsbedrijven en de liberalisering van internationale handel.
“Ambtenaren met een economieopleiding zijn natuurlijk beter in staat om ministers en staatssecretarissen te adviseren”, aldus Christensen. “Tegelijkertijd is iemands vooropleiding nooit waardevrij. Je ziet dat de economen in Nieuw-Zeeland en Noorwegen vaak op tamelijk agressieve manier een agenda opdrongen die nauw aansloot bij het dominante economische denken van die tijd”. Juist lager opgeleiden zijn vaak geen voorstander van deze verregaande liberalisering. Dat zie je bijvoorbeeld aan de standpunten over Europa of arbeidsmigratie.

Mark Bovens ziet de opkomst van populistische partijen als een “mogelijk herstel van de oude orde”. Stemmers met een lagere opleiding dwingen op die manier alsnog de gevestigde partijen om hun partijprogramma’s aan te passen. Eén ding blijft echter opvallen: ook die populistische partijen hebben vaak hoogopgeleiden aan het roer.

Uit: Is de ‘diplomademocratie’ te stoppen? Nieuwsbrief Universiteit Leiden, 4 juli 2017: www.universiteitleiden.nl

The sway of economists in public policy, door Johan Christensen, Governance and global affairs blog, Universiteit Leiden, 27 juni 2017: www.governanceandglobalaffairsblog.nl

Alan Ralston over professionaliteit en de waarden van de psychiater

Geschreven op 4 juli 2017. Gepost in Blogs, Zorg.

Alan Ralson, psychiater, filosoof en voortrekker van Beroepseer gaat in zijn blog Navelstaren dieper in op de professionele identiteit van psychiaters. Hij raadt elke psychiater aan eens een duik te nemen in de geschiedenis van het eigen vak en eens te kijken naar het vak en de beroepsgroep in relatie tot de maatschappelijke context.

Aan het slot van zijn blog schrijft hij dat de uitdaging van de psychiaters ligt in het bewaken “van dat wat ooit het beginpunt was van onze professie: humanisering. Je professionaliteit komt in het geding als je je professionele waarden verloochent. Als je je alleen verdedigt met de mededeling ‘Regels zijn regels’, ben je geen professional. Een professional durft gemotiveerd van de richtlijn af te wijken maar hoort ook gemotiveerd de richtlijn af te kunnen wijzen: zeg eens nee. Maar er zijn meer opties: rationalisatie humaniseren, door bijvoorbeeld kwaliteitstransparantie op een valide, persoonsgerichte wijze te organiseren”.

Ralston heeft een korte checklist gemaakt om – verplicht – in te vullen voor het begin van elke werkdag:

Wat waren ook alweer mijn professionele waarden?
Breng ik die in mijn dagelijks werk in de praktijk?
Zo nee, waar moet ik dan iets veranderen?

Als professionaliteit overeenkomt met hart voor de zorg, dan is mijn advies om niet te gaan navelstaren, maar liever: check your own pulse””.

Lees de hele blog Navelstaren, door Alan Ralston, Arts en auto, 1 juli 2017: www.artsenauto.nl/navelstaren