Op vrijdagmiddag 13 december 2019 is het boek Ontwerp voor een beter belastingstelsel gepresenteerd in Pulchri Studio in Den Haag. Het Nederlandse belastingstelsel is economisch verstorend, allesbehalve neutraal en buitengewoon complex. Het is nodeloos ondoelmatig en moedigt belastingontwijking aan. Bovendien kent het hoge uitvoerings- en nalevingskosten. Dit werkt willekeurige en illegale toepassing van de regels in de hand. Een van de schrijnendste gevolgen hiervan is de kindertoeslagkwestie die de gemoederen in alle gelederen van de Nederlandse bevolking hoog deed oplopen in het najaar van 2019.

In Ontwerp voor een beter belastingstelsel geven economen hun visie op de wijzen waarop het Nederlandse belastingstelsel hervormd zou moeten worden. Het boek analyseert belastingen op arbeids- en kapitaalinkomens, de winstbelasting en indirecte belastingen. Vele bouwstenen worden aangedragen om het belastingstelsel doelmatiger, neutraler en eenvoudiger te maken.
De adviezen en voorstellen in het boek zijn geschreven door wetenschappers en beleidsexperts uit binnen- en buitenland. Hiermee willen zij bijdragen aan de discussie voor een beter belastingstelsel voor Nederland.
Alle voorstellen houden de belastingdruk constant en zijn geen pleidooi voor een grotere publieke sector, meer inkomensherverdeling of sterker overheidspaternalisme.

Voorwoord van Menno Snel

De bundel is geredigeerd door Sijbren Cnossen en Bas Jacobs. Cnossen is academic partner bij het Centraal Planbureau (CPB) en hoogleraar aan de Universiteit van Pretoria. Jacobs is hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Het Voorwoord is geschreven door Menno Snel, staatssecretaris van Financiën. Hij begint met het noemen van een van zijn voorgangers, Alexander Gogel die in 1799 een eerste schets maakte voor een stelsel van algemene belastingen:

“De verenigde gewesten moesten tot een eenheidsstaat gevormd worden en volgens Gogel hoorde daar één belastingstelsel bij. Hij stond daarmee aan de wieg van waar ik mij ruim tweehonderd jaar later als staatssecretaris van Financiën dagelijks mee bezighoud.
[…]
Die steeds veranderende tijden laten zien dat een belastingstelsel nooit statisch kan zijn. De maatschappij verandert en dus ook de belastingen. Sinds dat eerste stelsel van algemene belastingen is er sprake geweest van een continu bijschaven, hervormen en uitbreiden. Soms met rigoureuze stelselwijzigingen, dan weer met kleine aanpassingen. Door die voortdurende bewegingen, vaak ook ingegeven door de politiek-economische realiteit, kom je niet altijd uit op die ideale schets die je zou maken als je met een blanco vel kon beginnen.
Juist daarom is het van groot belang om die politieke begrenzing eens los te laten en met de academische bril te kijken naar ons systeem. Ik juich van harte toe dat in het kader van de Sijbren Cnossen-leerstoel voor economie en overheidsfinanciën aan de Erasmus School of Economics in deze bundel vermaarde economen uit binnen- en buitenland ons belastingsysteem bezien. De beleidsaanbevelingen gaan van de vennootschapsbelasting en de btw, tot het belasten van digitale platformen en de belastingdruk van eenverdieners versus tweeverdieners. De contribuanten geven blijk van bevlogenheid en idealisme, door hun academische kennis in te zetten voor een goed stelsel, met uiteindelijk grote impact op mens en maatschappij. Deze bundel zal een mooie inspiratiebron zijn voor mij en mijn opvolgers op deze plek. Daarbij hebben wij helaas niet die vrijheid van het blanco vel.De praktische uitvoerbaarheid, de politieke haalbaarheid en mogelijk grote herverdelingseffecten beperken de mogelijkheden. Tegelijkertijd zien we allemaal dat het systeem aan hervorming toe is.

Om die reden heb ik opdracht gegeven voor het ambtelijke traject ‘bouwstenen voor een beter belastingstelsel’. In een serie onderzoeken stellen we daarin de vraag of de huidige belastingen en heffingen nog steeds bijdragen aan de kwaliteit van onze samenleving en wat er beter kan. Hoe is de belastingdruk verdeeld over verschillende groepen in de samenleving, zoals tweeverdieners, eenverdieners,grote en kleine bedrijven? Ook het effect van de klimaattransitie, globalisering en digitalisering op de belastingen wordt onderzocht. De diverse academische inzichten uit deze bundel zullen ongetwijfeld van pas komen. Zo zetten we, vanaf de eerste pennenstreken van Alexander Gogel, met vereende krachten stappen vooruit –en soms een paar stappen terug – op de weg naar een zo eerlijk, effectief en efficiënt mogelijk stelsel dat steeds weer past in de moderne tijd”.

Inhoudsopgave en downloaden van Ontwerp voor een beter belastingstelsel, onder redactie van Sijbren Cnossen en Bas Jacobs, een uitgave van ESB, vakblad voor economen, 298 p., 2019 op de site van ESB: https://esb.nu

Experts nemen initiatief tot ontwerp voor een beter belastingstelsel, Erasmus Universiteit, 12 december 2019: www.eur.nl

Kamerbrief Tweede Kamer bouwstenen voor een beter belastingstelsel, Rijksoverheid, 15 april 2019: https://beroepseer.nl

U P D A T E

Bouwstenen voor een beter belastingstelsel Tweede Kamer, Rijksoverheid, 18 mei 2020: www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/05/18/bouwstenen-voor-een-beter-belastingstelsel-tweede-kamer