“Beste allemaal. Deze praktijkhouder gaat voorlopig op zwart. Leeg en moegestreden. Klaar met alle administratieve ballast, verplichte vinkjes op in te dienen excel-sheets, WSV-projecten voor de bühne van de ZV’s, huisvestingslasten die amper te dragen zijn, loterijen waaraan je moet meedoen om wat meer tijd voor de patiënt te kunnen krijgen. Oplopende kosten van personeel, ICT enz enz met ontoereikende indexatie die je daarvoor krijgt. Geen enkele support die je als individuele praktijkhouder verder concreet ervaart van ZV, NZa of beroepsorganisaties…. Ik doe even nergens meer aan mee. Geen projecten, geen WSV, geen FTO enz enz.
…
Het is niet anders voor nu. Als ik door zou gaan op oude voet kent Nederland anders weer een jonge praktijkhouder minder…”

Deze woorden zijn afkomstig van huisarts Robert-Jan van Rijn uit Alphen aan den Rijn op LinkedIn, begin mei 2023.

Boze of ontevreden mensen

Tegen Harrie van Opstal van het Algemeen Dagblad (AD) van 21 mei 2023 zegt Van Rijn tijdens een interview dat je “in dit vak bijna dagelijks wordt geconfronteerd met boze of ontevreden mensen, die via een omweg hun zin proberen te krijgen”.
Terwijl hij dacht dat hij naar eer en geweten zijn werk als huisarts deed, dacht de familie van een patiënt er anders over. Van de ene op de andere dag was Van Rijn doelwit van een heftige lastercampagne op internet. Hij werd aan de online schandpaal genageld omdat hij een verkeerd medisch oordeel had gegeven volgens de nabestaanden van een 85 jarige man. Deze overleed op 14 februari 2021. Uit onderzoek bleek dat het slachtoffer positief getest was op corona en dat er verder geen aanwijzingen waren naar een mogelijke andere doodsoorzaak. Van Rijn vulde daarom het coronavirus als vermoedelijke doodsoorzaak in. Volgens de zoon kon dit geen doodsoorzaak zijn. Hij stelde dat zijn vader al jaren hartpatiënt was en zich prima voelde op de dag voor zijn overlijden. De huisarts krijgt daarom een ultimatum voorgesteld: de doodsoorzaak herzien of onderzocht worden door het Medisch Tuchtcollege. Bovendien publiceerde de familie van de overledene artikelen op internet, met naam en foto van Van Rijn plus het adres van zijn praktijk.
Prompt kwam er een stroom haatzaaiende berichten op gang met soms regelrechte doodsbedreigingen: ‘moordenaar’, ‘nazizwijn’, ‘zet die huisarts tegen de muur’.
Nadat het Tuchtcollege had vastgesteld dat Van Rijn als huisarts zorgvuldig had gehandeld, spande Van Rijn een rechtszaak aan tegen de zoon. Uiteindelijk stelde de strafrechter vast dat onder meer laster is bewezen. De zoon is op 28 maart 2023
veroordeeld tot een (deels voorwaardelijke) geldboete en een vergoeding aan de arts voor immateriële schade.
Al met al is Van Rijn twee jaar bezig geweest met de lasterkwestie.

Ook aan de kant van de patiënt mag wat gebeuren

Van Rijn heeft de nodige reacties van collega’s gekregen naar aanleiding van de recente rechtszaak: “Velen vinden het goed dat er een streep in het zand wordt getrokken. Weet je, meestal zuchten we als huisartsen dit soort incidenten weg. Maar ten diepste zie je dat medici hier meer en meer tegenaan lopen. Een vervelende of zelfs agressieve bejegening… Er zijn erg veel korte lontjes”.

Deels is die eisende houding verklaarbaar, geeft Van Rijn meteen toe. “Mensen zijn mondiger geworden. Ze gaan eerst zelf op internet zoeken. En – zeker sinds corona – kent het leven veel meer onzekerheid. Mensen zijn bezorgder.  (…) Mensen voelen zich klem zitten, alles is veel strikter geregeld. En dan groeit de neiging om de dokter te vragen het maar even op te lossen”.

“Mensen voelen zich afgescheept als ze in eerste instantie pijnstillers voorgeschreven krijgen. Antibiotica wordt als een wondermiddel beschouwd. Waarom gedragen zij zich als een verwend kind dat z’n zin niet krijgt? Echt, het is bijna dagelijks dat we een dreigement naar het hoofd geslingerd krijgen. Voor je het weet word je als arts geframed dat je zorg zou weigeren’’.
(…)
“Tijdens die lasterkwestie ben ik geschrokken van hoe kwetsbaar je bent als dokter. De eerste reflex is om wat meegaander te zijn. Maar ik merk dat ik inmiddels toch wat defensiever word en mijn zelfvertrouwen herwin. Ik durf zo nodig weer ‘nee’ te zeggen. Het is vooral de manier waarop je dat doet. Je kijkt toch altijd hoe je jezelf kunt verbeteren. En die omgang met de patiënt is soms een hele kunst, zeker als je de de persoon tegenover je niet kent’’.

Van Rijn zou graag zien dat ook de patiënt zijn houding gaat veranderen: “Ik ben bang dat de wal het schip keert. Mensen beseffen vaak niet dat de HAP^*) een noodvoorziening is. De zorg verschraalt omdat er te weinig nieuwe aanwas is en de kosten stijgen. Ook gaat de vergrijzing voorlopig nog wel door. HAP’s denken al na of zij strenger moeten worden in het bepalen van ‘levensbedreigende spoed’. En klachten daarover worden minder vaak gehonoreerd, verwacht ik. Daar moet de maatschappij aan wennen. Je mag straks al blij zijn áls je je eigen huisarts hebt’’.

Tot slot vertelt Van Rijn dat de animo om praktijkhoudend huisarts te zijn daalt: “Dokters raken vaker uit de running door een burn-out. Het is teveel wat ze op zich af krijgen. Ik ben nu dertien jaar werkzaam als huisarts en heb ik in die tijd al drie collega’s verloren aan suïcide’’.

Een behartenswaardig advies sluit het interview af. De moeder van Van Rijn had in de gang een verbandkast “waarin pleisters, verband, jodium, pijnstillers en weet ik wat allemaal zat. Tegenwoordig lijkt in dat kastje op de gang alleen het kaartje van de HAP te liggen. Ik hoop van harte dat dát gaat veranderen. Dat iedereen, thuis of misschien wel op school, gewoon weer de broodnodige medische zelfzorg leert’’.

Lees het hele interview Hoe huisarts mikpunt op internet werd, omdat familie het niet eens was met doodsoorzaak, door Harrie van Opstal, Algemeen Dagblad, 21 mei 2023: www.ad.nl/binnenland/hoe-huisarts-mikpunt-op-internet-werd-omdat-familie-het-niet-eens-was-met-doodsoorzaak~aa4e7725/

‘Dood door covid-19? Dat kan niet en pikken we niet!’, door Simone Pauw, Medisch Contact, 13 januari 2023: www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/dood-door-covid-19-dat-kan-niet-en-pikken-we-niet

Man (58) verspreidt online haatberichten over Alphense huisarts en wordt veroordeeld door rechter, Alphens.nl, 29 maart 2023: www.alphens.nl

Noot
*) HAP = Een huisartsenpost (HAP) of dokterswacht is een regionaal centrum voor huisartsgeneeskundige spoedzorg buiten de normale praktijktijden.

Aanbevolen

Defensieve zorgverlening, trendrapport VvAA i.s.m. Stichting Beroepseer. Van defensieve zorgverlening is sprake als een zorgverlener door druk van patiënten en hun familie of derden, zoals zorgverzekeraars en IGZ, andere zorg verleent dan hij volgens zijn professionele inzicht nodig acht. Klik hier voor downloaden.

Patiëntenbelang onder druk door spagaat zorgverlener, Blogs Beroepseer, 29 maart 2016: https://beroepseer.nl/blogs/zorg/patientenbelang-onder-druk-door-spagaat-zorgverlener/

Een brutaal mens heeft de halve wereld. Over toename van defensieve zorgverlening en de weerbaarheid van de huisarts – Stichting Beroepseer, Blogs Beroepseer, 18 augustus 2017: https://beroepseer.nl