In september 2017 begon het onderzoek Ruimte voor wendbaar vakmanschap. Het betrof een onderzoek naar leeractiviteiten en begeleidingsstrategieën in hybride leeromgevingen. Doel was methodieken ontwikkelen voor het op maat begeleiden van mbo-studenten in een hybride leeromgeving. De directe aanleiding voor dit project waren vragen van begeleiders van de beroepspraktijk en van ROC’s. Een hybride leeromgeving is een samenwerking van scholen en beroepspraktijk waar een mix van theorie en praktijk tot stand komt.

Het beroepsonderwijs maakt steeds vaker gebruik van hybride leeromgevingen waarin leren en werken met elkaar verweven zijn. Ze worden steeds populairder. Maar, mbo-docenten, werkplekbegeleiders, coaches en andere begeleiders hadden gemerkt dat de begeleiding van studenten in een hybride leeromgeving niet altijd soepel verloopt. Ze hadden vragen en vroegen zich af hoe ze studenten beter konden begeleiden.

Begeleiden van wendbaar vakmanschap

He zoeken naar antwoorden heeft vier jaar geduurd (tot april 2022). In juni 2022 is het eindrapport verschenen: Begeleiden van wendbaar vakmanschap in hybride leerwerkomgevingen in het mbo. Het onderzoek heeft geleid tot bewezen bruikbare, en op doelmatigheid geteste methodieken.

De noodzaak van lerende en zich ontwikkelende vakmensen wordt steeds groter. Momenteel is te zien dat werk verschuift en zelfs verdwijnt. Bepaalde sectoren zoals zorg, techniek en onderwijs hebben moeite met het vervullen van vacatures. Maar we zien ook dat het werk verandert en vernieuwt en dat dit gevolgen heeft voor de vakmensen die in de toekomst nodig zijn.

Regelmatig is in wetenschappelijke publicaties en vaktijdschriften te lezen dat de wereld snel verandert als gevolg van mondialisering en technologisering. Ook is te lezen dat studenten die nu worden opgeleid in beroepen terechtkomen waarvan we niet weten hoe die eruitzien of dat ze worden opgeleid voor beroepen die straks niet meer bestaan. Dergelijke toekomstscenario’s berusten in hoofdlijnen op twee aannames. De aanname dat de wereld snel verandert en dat organisaties en (vak)mensen mee moeten veranderen om de slag niet te missen en de aanname dat de wereld snel verandert doordat organisaties en vakmensen die mede vormgeven. Het eerste vraagt van vakmensen om te reageren op de veranderingen die op hen afkomen. Het tweede vraagt van vakmensen om een bijdrage te leveren aan de veranderende wereld.

Externe invloeden en interne motieven

Als we kijken naar werkplekken van op mbo-niveau opgeleide vakmensen dan zien we dat hun werk inderdaad aangepast moet worden om bijvoorbeeld de directe concurrentie bij te kunnen houden. Maar we zien ook dat er werk is dat verandert omdat leidinggevenden en medewerkers in bedrijven zelf het werk willen verbeteren. Externe invloeden zoals concurrentie of toenemende digitalisering en interne motieven zoals het makkelijker maken van het werk of het effectiever samenwerken met nieuwe middelen om het werk beter te doen, komen soms tegelijkertijd voor.

Downloaden eindrapport Begeleiden van wendbaar vakmanschap in hybride leerwerkomgevingen in het mbo, onder redactie van Anne Khaled & Marco Mazereeuw, juni 2022. Onderzoek is (mede)gefinancierd door Regieorgaan
SIA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO): https://husite.nl