Ambtenaren  hebben op 28 juni 2023 een Brandbrief gestuurd aan de Tweede Kamer en het Kabinet die inmiddels meer dan 2300 keer is ondertekend (stand ‘s ochtends 3/7/23). Zij schrijven daarin dat zij zich zorgen maken over het natuur- en klimaatbeleid van de huidige regering. Het betreft ambtenaren van ministeries, provincies, gemeenten en andere overheidsinstanties.

Normaal gesproken uiten ambtenaren zich niet publiekelijk, maar ambtenaren lieten al eerder op deze manier van zich horen. Binnenlands Bestuur – tijdschrift en journalistieke nieuwssite voor ambtenaren en bestuurders – schreef dat in oktober 2022 een aantal ambtenaren een brandbrief had gestuurd naar het Gemeentelijk Management Team (GMT) waarin zij hun zorgen uitten over het niet behalen van de eigen klimaatdoelstellingen van de gemeente Amsterdam. Anne Hofstede, een van de initiatiefnemers: “Wij zien dat de uitvoering van ons klimaatbeleid achterblijft bij de gestelde doelen én dat die doelen volgens de wetenschap niet genoeg zijn om onder de veilige grens van 1,5 graad opwarming te blijven. En dat terwijl Amsterdam, gelegen op en onder zeeniveau, alles te verliezen heeft”.

Het GMT is in gesprek gegaan met de briefschrijvers, waarna de gemeente Amsterdam toezegde te werken aan een ‘handreiking’ – een richtlijn – voor activistische ambtenaren die last hebben van gewetensbezwaren. Hoe verhoudt activisme zich tot de inhoud van iemands functie? En hoe verhoudt burgerlijke ongehoorzaamheid zich tot een ambtenaar die zich moet houden aan wet- en regelgeving? De handreiking is een toelichting op de ambtseed en gedragscode en dient, aldus de gemeente, als hulp voor ambtenaren die last hebben van gewetensbezwaren en een afweging willen maken. “Een apart bestuurlijk team en een Transitieteam zijn ingericht om dilemma’s boven tafel te krijgen, versnelling teweeg te brengen en resultaten te behalen. Eind juni vindt hierover verder besluitvorming plaats”.

Brandbrief bezorgde ambtenaren

Daniël Koelikamp, ambtenaar bij de provincie Groningen, is één van de initiatiefnemers van de Brandbrief bezorgde ambtenaren De brief kan digitaal worden ondertekend. Volgens Koelikamp is het initiatief niet verbonden aan een specifieke organisatie. Er zijn ambtenaren betrokken vanuit ministeries, provincies, gemeenten en andere overheidsinstanties.
In de brandbrief roepen de ambtenaren het kabinet en de Tweede Kamer op om het verzet tegen de Europese Natuurherstelwet te staken en te erkennen dat deze wet “een essentieel onderdeel is van de totale aanpak van de klimaat- en ecologische crisis waar we middenin zitten”. Ook willen de ambtenaren dat ‘desinformatie’ over de wet bestreden wordt.

De ambtenaren beschouwen het als hun morele plicht de brief te sturen. In de brief staat: Ambtenaren, hebben het ‘voorrecht’ om mee te werken aan beleid, maar daarbij hoort ook ‘de plicht daar waar nodig te waarschuwen’. De ondertekenaars verwijzen naar het ‘Toeslagenschandaal’ en hun ambtseed.
Koelikamp beweert in NRC dat de brandbrief geen ‘activistische protestbrief’ is maar eerder een oproep om het beleid van de regering nog urgenter uit te voeren.

Referenties

Lezen en ondertekenen Brandbrief bezorgde ambtenaren: https://klimaatcoalitie.org/brandbrief-bezorgde-ambtenaren#ondertekeningen  

‘Ambtenaren worden gemotiveerd om activistisch te zijn’, door Wouter Boonstra, Binnenlands Bestuur, 9 juni 2023: www.binnenlandsbestuur.nl

Amsterdam maakt handreiking voor activistische ambtenaren, door Wouter Boonstra, Binnenlands Bestuur, 6 juni 2023: www.binnenlandsbestuur.nl

Brandbrief ambtenaren: ‘grote zorgen’ over aanpak klimaat en ecologie, door Maria Bouwman, Binnenlands Bestuur, 28 juni 2023: www.binnenlandsbestuur.nl

Brandbrief ambtenaren: klimaatbeleid kabinet is ‘traag en tegenstrijdig’, door Rik Rutten, NRC, 30 juni 2023: www.nrc.nl

Zie ook:

Activistische ambtenaren: Niet blindvaren op moreel kompas, door Annemieke Diekman, VNG Magazine nummer 8, april 2023: https://vng.nl/artikelen/activistische-ambtenaren-niet-blindvaren-op-moreel-kompas