Arbeidskwaliteit in turbulente tijden. Update van de Europese arbeidskwaliteitsindex

De financiële en economische crisis van vijftien jaar geleden veroorzaakte sinds generaties een van de diepste recessies. Sindsdien lijken de Europese arbeidsmarkten te maken te hebben met eeuwigdurend crisismanagement. Het herstel is ongelijkmatig geweest, waarbij beleidsmaatregelen lange tijd vooral gericht waren op het stimuleren van banengroei en de aandacht veel minder gericht op de kwaliteit van de gecreëerde banen. Toenemende ongelijkheid, trage loongroei en uitbreiding van de onzekere gig-economie zijn slechts enkele factoren die de alarmbellen doen rinkelen over de onhoudbaarheid van het huidige economische model.

De Covid-19 pandemie, met de daaruit voortvloeiende wijdverspreide lockdowns en beperkingen op het economisch verkeer, vormt opniew een ernstig risico op een wereldwijde recessie. Bovendien hadden de pandemie en de sanitaire maatregelen die volgden een belangrijk transformerend effect op de manier waarop werk wordt georganiseerd en uitgevoerd. Ze versnelden de technologische en digitale transitie, met een aanzienlijke impact op psychosociale risico’s, werkzekerheid en de balans tussen werk en privéleven. Zonder veel respijt na de schok van de pandemie, worden de Europese samenlevingen nu geconfronteerd met een energiecrisis en een crisis van de kosten van levensonderhoud. En dit alles gebeurt binnen de context van voortdurende socio-ecologische en digitale transformaties.
Deze processen hebben onvermijdelijk gevolgen voor de kwaliteit van banen. Daardoor is het monitoren van ontwikkelingen in de kwaliteit van banen dringend geboden in een turbulente tijd als de onze.

Arbeidskwaliteit

De Europese Job Quality Index (JQI) wordt samengesteld door ETUI-onderzoekers om de kwaliteit van banen in alle EU-landen te beoordelen en te vergelijken. De JQI omvat een breed scala aan werk- en tewerkstellingskenmerken en vat ze samen in zes dimensies van arbeidskwaliteit.

Het doel van de index is een instrument bieden voor vergelijking van de kwaliteit van banen van werknemers in verschillende EU-landen en een analyse van trends in de kwaliteit van banen in de loop van de tijd. De index neemt een duidelijk standpunt in over wat een baan van goede kwaliteit is en welke richting van verandering duidt op verbetering. Deze beoordeling is gebaseerd op de veelheid aan gegevens van eerder onderzoek naar de verbanden tussen werk en arbeidsomstandigheden enerzijds en gezondheid, welzijn en productiviteit van werknemers anderzijds.

Hoewel de Index kan worden toegepast in onderzoek naar de redenen voor uiteenlopende resultaten of de drijvende krachten achter nationale grenzen overschrijdende verschillen in arbeidskwaliteit, biedt de index op zichzelf geen verklaring voor waarom landen laag of hoog scoren wat betreft de dimensies.

Het werkdocument is ingedeeld in acht hoofdstukken

1. Hoofdstuk 1: Introductie
2. Hoofdstuk 2: Construction of the European Job Quality Index, legt uit hoe de Europese Job Quality Index is opgebouwd, inclusief een beschrijving van de dimensies, de gebruikte gegevens en de berekeningsmethode van de scores.
3. Hoofdstuk 3: Job quality of European workers in 2021, geeft een samenvatting van de meest recente resultaten van de JQI voor 2021. Eerst een overzicht van de veranderingen  in de algemene index en vervolgens voor elk van de dimensies afzonderlijk. De resultaten worden geanalyseerd per land en per geslacht.
4. Hoofdstuk 4: Trends in job quality, 2005-2021, is gewijd aan een analyse van veranderingen van de arbeidskwaliteit in de EU in de loop van de tijd en laat zien hoe de rangorde van landen op de verschillende dimensies van arbeidskwaliteit is veranderd sinds 2005.
5. Hoofdstuk 5: Job quality and job quantity, onderzoekt de relatie tussen de kwaliteit en de kwantiteit van arbeid, met nadruk op arbeidsparticipatie en de prevalentie van zelfstandig ondernemerschap.
6. Hoofdstuk 6: Collective interest representation and other dimensions of job quality, onderzoekt het verband tussen collectieve belangenvertegenwoordiging en andere dimensies van arbeidskwaliteit.
7. Hoofdstuk 7: In Unequal distribution of job quality across the workforce, wordt de verdeling van verschillende aspecten van arbeidskwaliteit over de beroepsbevolking onderzocht, waarbij aan het licht komt dat een groot deel van de ongelijkheid verband houdt met zowel sectorale- en beroepssegregatie als bedrijfsgrootte.
8. Hoofdstuk 8 sluit af met een samenvatting van de resultaten en enkele beleidsconsequenties.

Downloaden Job quality in turbulent times .An update of the European Job. Quality Index, door Agnieszka Piasna, Etui, Brussel, mei 2023. www.etui.org

Job quality in turbulent times, European Trade Union Institute: www.etui.org/publications/job-quality-turbulent-times

European Trade Union Institute – ETUI: www.etui.org/

Transformative pathways towards a new European eco-social model

Op 5 oktober 2023 vindt in Brussel – vanwege de grote belangstelling tevens online – de hybride conferentie Transformative pathways towards a new European eco-social model plaats. Aanvang 9.15 uur. Plaats Hotel DoubleTree bij het Hilton (room Willow).
Zie voor volledig programma, aanmelden en meer info op ETUI: www.etui.org/events/transformative-pathways-towards-new-european-eco-social-model

The European Trade Union Institute – ETUI – is het onafhankelijke onderzoeks- en opleidingscentrum van de European Trade Union Confederation (ETUC), dat zelf de Europese vakbonden verenigt in één Europese koepelorganisatie. Het ETUI stelt zijn expertise – die het met name heeft opgedaan in het kader van zijn banden met universiteiten en netwerken van academici en deskundigen – ten dienste van de belangen van werknemers op Europees niveau en van de versterking van het sociale aspect van de Europese Unie.