Redactie Beroepseer

Corrie van Brenk, voorzitter van vakbond Abvakabo FNV schrijft op haar Facebook over zorgbestuurders en de verkiezing op 8 april 2015 van de ‘Zorgmanager van het jaar’:
“Zorgbestuurders krijgen veel voor hun kiezen. Ook zij hebben geregeld een schouderklopje of steuntje in de rug nodig. Daarom is er de prijsuitreiking Zorgmanager van het jaar. De winnaar wordt geëerd vanwege uitzonderlijke prestaties; zijn/haar zorgbedrijf heeft een gezond huishoudboekje en een goede naam. Volgens de selectiecommissie is de zorgmanager van het jaar iemand met gezag, een ambassadeur voor goede zorg en heeft hij of zij vernieuwende, verbindende ideeën over de inrichting van de sector.

Ik heb in mijn werk bij de FNV met veel zorgbestuurders te maken gehad. En ja, daar zitten ook echt wel mensen bij die zo’n prijs verdienen. Waarom ook niet. Een groot gevoel van ongeloof daalde echter neer toen ik een van de genomineerden voor 2015 zag: de bestuursvoorzitter van thuiszorgorganisatie Sensire. Maarten van Rixtel.

Het kortetermijngeheugen van de selectiecommissie is misschien niet meer optimaal. De 1100 medewerkers en duizenden cliënten van Sensire zullen echter niet gauw vergeten wat zich in 2013 in de Achterhoek voltrok.
Samenvattend: zoals het een zorgmanager betaamt, wilde Maarten de goedkoopste zijn. De gemeente zou immers wel eens de zorg scherper in kunnen kopen. Wat nu te doen met de 1100 thuiszorgmedewerkers met een salarisschaal van 12,50 euro per uur die toch wel erg ‘duur’ zijn? Toegegeven; Maarten is een handige jongen. In no time had de bestuursvoorzitter een list bedacht. Hij sloot een thuiszorgdealtje met de gemeente. Hij zou de 1100 vrouwen ontslaan en vervolgens voor minder geld in een andere bv weer aannemen. Maarten was voortvarend. De bv Alphasense was al eerder opgericht en overgedragen aan een oud-werknemer. In zijn ogen was dit een win-win situatie. Sensire ontslaat iedereen en is van de werkgeverskosten en -risico af, de gemeente bespaart tonnen euro’s. Zittend aan zijn bureau droomde Maarten al van het moment waarop hij als zorgmanager van het jaar de bokaal in ontvangst mocht nemen.

Er is één maar; de thuiszorgers werden op deze manier gedwongen om aan de slag te gaan in een schijnconstructie. Zij zouden als zelfstandigen in dienst van de nieuwe bv komen, gingen 30 procent minder verdienen en zouden meer risico’s lopen omdat zij voortaan zelf pensioen, vakantiegeld en een ongeschiktheidsverzekering moeten betalen. Houdt het contract op, dan hebben de thuiszorgers geen enkel inkomen meer. Het was duidelijk. De list van Maarten ging volledig ten koste van deze vrouwen en natuurlijk pikten zij dat niet.

Na vele petities, acties en zelfs een bezetting van het kantoor van Maarten hebben de vrouwen het samen met FNV voor elkaar gekregen dat zij hun werk konden behouden. Zij werden overgenomen met behoud van hun rechten door een andere thuiszorgaanbieder. Geheel terecht, want hun werk veranderde niet.

Op 8 april 2015 wordt de beste zorgmanager van Nederland bekend gekozen. Juryvoorzitter André Rouvoet, tevens voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland, zal de winnaar bekendmaken.
Misschien wint Maarten wel, hij maakt de zorg immers goedkoper! Mijn geloof in het zelfreinigend vermogen in de gezondheidszorg was al niet groot maar is nu helemaal verdwenen. Wie haalt de rotte appels eruit?”

Facebook van Corrie van Brenk, 15 maart 2015: www.facebook.com

Uit de eerste monitor in 2015 onder leden van de Federatie Opvang blijkt dat de invoering van de Wmo2015 merkbare gevolgen heeft voor cliënten.

In een brief aan het ministerie van VWS schrijft voorzitter Jan Laurier dat cliënten gevolgen ondervinden van bezuinigingen door gemeenten: minder uren begeleiding per week, vermindering van het hulpaanbod, meer inzet van vrijwilligers en soms het sluiten van locaties. Zorgaanbieders hebben te maken met een explosieve stijging van administratieve en organisatorische lasten.

De Federatie Opvang vertegenwoordigt de maatschappelijke opvanginstellingen op landelijk niveau. Er zijn 62 instellingen lid. Alle instellingen zijn aangeschreven met de vraag om deel te nemen aan een internet-enquête. 37 leden hebben de enquête ingevuld. Dertien van de respondenten zijn tevens lid van de brancheorganisatie voor de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg GGZ Nederland. Enkele leden zijn ook lid van Jeugdzorg Nederland, de brancheorganisatie voor zorgondernemers Actiz of de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VGN). Veel instellingen voor opvang maken deel uit van een grotere organisatie die in meerdere domeinen van zorg en welzijn actief is.

Klik hier voor Rapport Monitor decentralisaties Federatie Opvang, maart 2015: https://beroepseer.nl

Federatie Opvang: www.opvang.nl (federatie en website zijn opgeheven)
Vanaf 1 januari 2020 zijn Federatie Opvang en RIBW Alliantie samen verdergegaan als ‘Vereniging Valente’- branchevereniging voor participatie, begeleiding en opvang. https://www.valente.nl/over-ons/

Psychiater Menno Oosterhoff doet een oproep om de petitie Behoud de ziel in de zorg te ondertekenen: “Het broeit in de gezondheidszorg. Broei ontstaat als warmte niet weg kan. En dat is precies wat er aan de hand is. Zorgverleners kunnen hun geestdrift niet meer kwijt. Die wordt verstikt door controle, bureaucratie en wantrouwen.

Beheersing en controle zijn goed. Tegenover het vuur van enthousiasme moet een koel hoofd staan dat kalm en helder kan denken. Maar de balans tussen vorm en inhoud, tussen beheersing en beweging, tussen hoofd en hart is zoek.

Arno Rutte, Tweede Kamerlid voor de VVD zegt dat we geen controle willen zodat we maar kunnen doen wat we willen. Meneer Arno Rutte snapt er geen hout van. We willen natuurlijk wel controles op kwaliteit en rechtmatigheid. Maar we willen geen zinloze controles, geen ziekmakende overmaat aan bureaucratie en geen wantrouwende benadering alsof we allemaal fraudeurs zijn.

De column met de jaloersmakend mooie titel ‘Stop met vinken, ga vonken’ beschrijft prachtig, dat te veel moeten vinken (checklijsten, procedures etc.) de vonk dooft.

Dat is wat er gebeurt. De vonk wordt gedoo(f)d. In het onlangs aan de Tweede Kamer aangeboden KPMG Plexus-rapport (119 pagina’s!) over de evaluatie van de zorg wordt gepleit voor (nog) meer macht bij de zorgverzekeraar. Hoe over de zorgverlener wordt gedacht, blijkt uit een fragment waarin staat, dat zorgaanbieders het weliswaar vervelend vinden te moeten tekenen bij het kruisje van een ‘slikken of stikken’-contract, maar dat dat niet relevant is als de premie erdoor omlaag gaat (vrij naar 5.5.3 pag. 89).

Dan heb je er heel weinig van begrepen. Zorg is niet een product dat je uit iemand kunt wringen. Zorg is hulp met warmte. Een stelsel waarin zorg een product is, een patiënt een schadepost en een hulpverlener een leverancier is een dode zorg.
‘The thrill is gone, the thrill is gone away from me’, zingt BBKing.

Dat scheelt bij mij soms niet veel meer. Als dat alleen mij treft dan is dat jammer voor mij. Maar het treft niet alleen mij. Heel veel zorgverleners zit het tot hier. Ook dat is het ergste nog niet.

Het ergste is dat het de zorg in het hart raakt en ook de patiënt treft. Zorg zonder ziel is zorg zonder kwaliteit”.

Wie vindt dat het anders moet, kan de petitie Behoud de ziel in de zorg ondertekenen: www.zielindezorg.nl (site is niet meer actief).

Lees de hele blog van Menno Oosterhoff: Behoud de ziel in de zorg, Medisch Contact, 16 maart 2015: www.medischcontact.nl

Hoe stemden de politieke partijen over wetten inzake de gezondheidszorg in de Eerste en de Tweede Kamer? Bijvoorbeeld als het ging om de vrije artsenkeuze,  het electronisch patiëntendossier of bevoegdheden van de zorgverzekeraars?

Op de blog Zorgen Regeerakkoord staat een lijst vermeld met onderwerpen, wetten, wetsvoorstellen en moties plus de resultaten van het stemgedrag van de politieke partijen.

Zie: Zorgen Regeerakkoord, 14 maart 2015: http://actiezorgenregeerakkoord.blogspot.nl

Volgens Peter Dijkshoorn, jeugdpsychiater en bestuurder van Accare, een gespecialiseerde instelling voor algemene en universitaire kinder- en jeugdpsychiatrie, zien we in de transitie van de jeugdzorg ondanks de doelstellingen juist meer bureaucratie ontstaan.
In een blog schrijft hij dat hij van een hoogleraar eens hoorde “dat bureaucratie een van de mooiste uitvindingen van de mensheid is. Het is een efficiënt systeem waarin we zaken gelijkwaardig en gestroomlijnd kunnen organiseren. ‘Maar’, zei hij erbij, ‘het gaat vaak mis. Mensen denken dat met regels alles maakbaar is en maken in de loop van de tijd steeds meer regels. Dan ontstaat er verwarring, die men probeert op te lossen met nog meer regels. Dat noemen we bureaucratisme’.

In de jeugdhulp zien we hier nu een voorbeeld van. Het ontstaat sneller dan we misschien ooit met een maatschappelijk systeem gezien hebben. Iedereen ervaart het, van ouders en wijkteammedewerkers tot en met de staatssecretaris. Kan dit de aanzet zijn tot een volgende stap?

Schotten en onduidelijkheden
Twee belangrijke gedachten achter de Jeugdwet zijn dat er minder schotten in de zorg moeten zijn en dat de professional meer vrijheid van handelen moet hebben. Inmiddels heeft de hoogleraar geschiedenis echter gelijk gekregen. Vanuit een hervormingswens en zorg over controle creëren we een gevarieerd systeem (nog in transitie) met meer schotten en onduidelijkheden dan eerder en met minder ruimte voor de professional. Bijvoorbeeld:

• We hebben mooie hbo-opleidingen, wo-opleidingen en vervolgopleidingen met veel registraties die geregeld opnieuw behaald moeten worden om kwaliteit te garanderen. Nu plaatsen we daarbij nog beschikkingsorganen, indicatieorganen en/of expertteams, die het handelen van die hoogopgeleide zorgprofessionals moeten controleren.
• We vinden dat te veel kinderen diagnoses krijgen; we laten die diagnoses echter op veel meer plaatsen dan voorheen de financiering bepalen.
• We weten dat mishandeling nooit helemaal uit te bannen is, maar tegelijk willen we nooit meer meemaken dat kinderen, ondanks een zorgsysteem, slachtoffer blijven van ernstige mishandeling. Daarom hebben we een meldsysteem gecreëerd dat afhankelijk van de gemeente iets meer of minder uitgebreid en strak is. Dit terwijl bekend is dat als je de verantwoordelijkheid vooral bij het formele systeem legt de individu zijn verantwoordelijkheid steeds minder neemt. En eigen verantwoordelijkheid was nu juist een van de doelen van de transitie.
• Een regio bepaalde dat het zorgbudget een extra procent moest krimpen, omdat er meer geld nodig was vanwege de complexiteit van het nieuwe apparaat. Moeten we dat een ‘perverse prikkel in het systeem’ noemen, maar nu aan de financierskant?”

Aan het slot van zijn blog doet Dijkshoorn een voorstel aan gemeenten, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), zorgaanbieders en branches: in gesprek gaan over de te nemen stap na deze toenemende bureaucratie om te komen tot een optimale zorg. Hij stelt o.m. de vraag: Kunnen we leren leven met onzekerheid en leren vertrouwen op hoogwaardig geschoolde professionals?

Lees de hele blog van Peter Dijkshoorn: Jeugdwet: via bureaucratisme naar top jeugdhulp? Kennisnet Jeugd, 6 maart 2015: http://kennisnetjeugd.nl. Lees ook de reacties! (blog niet meer beschikbaar. Site Kennisnet jeugd is opgeheven).

Er zijn langzamerhand zoveel structuren en systemen in onze maatschappij, dat er voor de inhoud nauwelijks plek over is. Lees het verhaal van psychiater Menno Oosterhoff over hoe hij besloot niet in te gaan op een uitnodiging voor een bijeenkomst over “de roadshow over de WAT-stap in het proces autorisatie”.
“Ik kon het niet opbrengen”, schrijft hij, “zeker niet toen ik de toelichting las: ‘Deze bijeenkomst is het logische vervolg op de uitrol van de WIE-stap die inmiddels volgens het implementatieplan gefaseerd heeft plaatsgevonden.’ Was getekend: de security officer.
Ik ken het implementatieplan niet, maar ik durf er gif op in te nemen dat er nog een derde stap zit aan te komen: de WANNEER-stap, of de HOE-stap. Ik wil het allemaal niet meer weten”.
Oosterhoff schrijft verder dat hij het dubbelleven dat hij leidt niet langer kan volhouden: “Tegenover mijn kinderen en de buitenwereld doe ik voorkomen dat ik mensen behandel. Stel je voor dat ze erachter komen hoe het echt zit”.

Oosterhoff besteedt zijn dag nog maar weinig aan mensen proberen beter te maken: “Ik vertel het ze niet als ik een hele dag kwijt ben aan een verplichte kwaliteitsvisitatie, nog los van alle voorbereiding. Ik zeg ook niet: vandaag heb ik een training gehad voor een audit.
Ze zouden denken dat ik een nieuwe behandeling hebt geleerd. ‘Bij welke problemen helpt audit dan?’ Wat zou het antwoord hen teleurstellen! Nou, eigenlijk is een audit een soort examen voor je instelling. Of die aan allemaal regels voldoet. En daarvoor moet ik een training volgen, zodat ik niet per ongeluk de verkeerde dingen zeg. Want dan krijgen we geen sticker.

Ik vertel ze niet over de eindeloze bijeenkomsten om zorgpaden te beschrijven en de discussie over wat precies een zorgmodule is en het verschil tussen een zorgprogramma en een zorgpad en dat na deze productiefase een implementatiefase gaat volgen en dat de zorg er alleen maar ingewikkelder van wordt.
Ik vertel ze niet over al die vergaderingen, die zelden over een behandelinhoudelijk onderwerp gaan, maar altijd over vorm en controle en meten en cijfers, die met werkelijke kwaliteit niks te maken hebben (prestatie-indicatoren).
Ik wil niet dat ze weten dat collega’s bij mij aankloppen, niet om mijn mening te vragen over een ingewikkelde patiënt, maar omdat ik veel weet van eisen die elke verzekering stelt aan de formele aspecten van een verwijzing.

Ik vind hen te jong om te weten, dat er zoveel vorm gekomen is dat er voor de inhoud nauwelijks plek over is.
Ik wil niet, dat ze weten dat als ik nog wel een patiënt behandel, meer dan de helft van de tijd opgaat aan onzinnige administratie, lijstjes afvinken, checklijstjes doorlopen, of onnodige vragenlijsten afnemen.
Ik wil niet dat ze weten dat ik om de gedeclareerde tijd te verantwoorden, geacht word in het patiëntendossier vanzelfsprekendheden op te schrijven, zoals ‘dossier gelezen, gebeld maar geen gehoor, brief gedicteerd’.”

Lees de hele blog Wat heeft de WAT-stap met geneeskunde te maken? door Menno Oosterhoff, Medisch Contact, 10 maart 2015: www.medischcontact.nl