Jacques Smeets

Click, call en face. Deze begrippen vernam ik tijdens een recente presentatie Fitte Leiders van de politie-eenheid Limburg. Er werd verder gesproken over systeembreuken, het Landelijk Functiegebouw Nationale Politie (LNFP) en de eigen reflectie op de nieuwe organisatie. De presentatie komt voort uit het programma Versterking Professionele Weerbaarheid Politie en is bedacht en samengesteld door mensen uit de eenheid zelf.

Het programma richt zich op strategische en tactische leidinggevenden in de eenheid Limburg. Doel is deze groep medewerkers mentaal en moreel fit te maken en te houden in deze veranderende tijd. Tijdens tweemaandelijkse bijeenkomsten passeren verschillende onderwerpen de revue. Zowel op cognitief, mentaal en fysiek vlak is er aandacht voor het proces en de situatie waarin de leidinggevenden zich bevinden. Naast het informeren over de actuele stand van zaken is er tijd en ruimte voor verdieping op verschillende onderwerpen. De keuze van de thema’s wordt mede door de doelgroep zelf bepaald. Onderliggende drijfveer is dat een fitte leider ook in staat is om medewerkers fit te houden.

Als kersverse gepensioneerde politieman, die nog steeds geïnteresseerd is in en betrokken bij het programma Weerbaarheid wilde ik iets meer weten over hoe het leiderschap binnen de nieuwe Nationale Politie vorm zou moeten krijgen. Doel van dit soort bijeenkomsten is om leidinggevenden bewust te maken van een fundamenteel andere opvatting over leiderschap en ontwikkeling van personeel en werk. Het mens- en organisatiebeeld dat hieronder ligt, kenmerkt zich onder andere door zelfredzaamheid, een professionele houding, flexibeliteit en alertheid. Leidinggevenden moeten zich vooral bewust zijn van de eigen mogelijkheden, talenten, voorkeuren en de verantwoordelijkheid voor hun eigen loopbaan. In wezen komt het erop neer dat er nieuw leven in de beroepseer wordt geblazen.

Anita Eberson, chef P&O van de eenheid Limburg, coachend leider en professional in Human Resource Management (HRM), sprak met grote passie en veel kennis over het nieuwe landelijke HRM bevragingssysteem. Haar natuurlijke manier van uitleg geven aan een uitermate ingewikkeld proces en het doel van de bijeenkomst zorgden ervoor, dat er geen moment van verslapping van aandacht bij de toehoorders ontstond.

Een nieuwe systematiek over informatievoorziening binnen de nieuwe organisatie is volgens Anita het click, call en face principe. Oude structuren en patronen dienen coûte que coûte doorbroken te worden. Eerst maar eens via de muisklik (click) gaan zoeken op het eigen Intranet. Mocht je niet vinden wat je zoekt dan kan je nog altijd bellen (call) met een medewerker en voor ingewikkelde vraagstukken is een persoonlijk gesprek (face) mogelijk. Dat klinkt heel logisch, want zo doe je dat vandaag de dag ook met bankzaken en verzekeringen. Eigen ervaringen hebben mij echter geleerd, dat dit binnen de politiewereld niet zo vanzelfsprekend is. Systemen werken niet altijd efficiënt en een overdaad aan bureaucratie en protocollen zorgen voor stroperigheid en veroorzaakt veel frustratie onder het personeel.

De Nationale Politie brengt beroering teweeg binnen de bestaande organisatie. Grote cultuurveranderingen staan er aan te komen, de vakbonden staan op de achterste poten. De trein is echter gestart en rijdt met hoge snelheid verder. Met welke bestemming? Die is nog niet helemaal duidelijk, het is wel te hopen dat er tot aan de eindbestemming spoor is aangelegd.
Uit het betoog van Anita bleek dat het proces erop gericht moet zijn om mensen binnen de organisatie te laten groeien en ontwikkelen, zodat hun beste kwaliteiten naar boven komen. Het individu, de mens, zal anders moeten gaan denken, hij of zij zal zich moeten gaan instellen op een totaal ander leiderschap. Het hele proces blijkt te gaan om bewustwording.

Roy Segers, binnen dezelfde eenheid betrokken bij de korpsontwikkeling en in zijn rol als veranderaar Operationeel Leiderschap, sprak al even gepassioneerd en professioneel over het nieuwe leiderschap. Het huidige leger politiemensen met de een of andere leidinggevende functie zal en moet een keuze gaan maken in de route die zij zelf willen afleggen. Er zijn drie mogelijkheden: leidinggevende, specialist of expert.

Leiderschap is essentieel en het is heel iets anders dan leiding geven. De ware leider heeft het in zich, die hoeft daar niet lang over na te denken. Twijfel die opkomt is volgens Roy Segers gezond en dwingt de bezitter ervan duidelijkheid over en bij zichzelf te creëren. Tegelijkertijd dringt hij aan op het openstaan voor nieuwe ontwikkelingen. Leidinggevenden zullen zich in de toekomst meer en meer als moderne managers gaan ontwikkelen. In de toekomst valt de huidige groep leidinggevenden uiteen in Leidinggevende, Specialist en Expert.
Leiding geven is een vak. In iedere rol zitten leidinggevende componenten. De eenheid Limburg telt straks nog slechts 43 fte met een leidinggevende functie. De specialist en expert zijn veel meer gericht op de inhoud en zitten dicht bij de operatie.
Segers besprak de selftest naar het model van Robert Quin. Deze autoriteit op het gebied van verandermanagement gaat er vanuit dat bij organisatieverandering bepaalde managementrollen het veranderproces versnellen of vertragen. Door verschillende rollen in meer en mindere mate te combineren ontstaan effectieve managersrollen waardoor een organisatie zich in de gewenste richting ontwikkelt.

Wellicht daarom trof ik in de beschrijving van de drie kernfuncties een aantal dezelfde essenties aan. De leidinggevende stelt plannen vast. De expert en specialist maken plannen. De kern is dat de leidinggevende verantwoordelijk is voor het resultaat, hij houdt zich bezig met de ontwikkeling van zijn mensen. Wat betreft netwerken participeert hij erin maar initieert ze niet. Dat is weer een taak voor de expert en de specialist. Deze twee zijn vakinhoudelijk bezig, waarbij de expert meewerkend voorman is. De Leidinggevende draagt eindverantwoordelijkheid voor resultaat, rendement en budget.

Tijdens de discussie over de onderwerpen hoorde ik bij sommige deelnemers twijfel en enige scepsis over het tijdpad waarop zaken operationeel moeten zijn. Begrijpelijk, bij de ontwikkelingen rondom en na de vorige reorganisatie werd er ook al gesproken over meer aandacht voor HRM.
Aan het eind van de presentatie bleef bij mij toch een positief gevoel hangen dat er binnen de politie iets wezenlijks verandert. Niet zozeer op het gebied van de organisatie, maar wel op menselijk gebied. Er werd gepassioneerd gesproken over het politieberoep en hoe men er tegenaan kijkt. Dit creëert vooral hoop, want uiteindelijk is elke leidinggevende vooral mens.

Eén ding werd mij duidelijk. Het politieberoep is een eervol beroep, waarop politiemensen terecht trots zijn. Tussen alle moeilijke begrippen en modellen door was duidelijk te horen dat de échte essentie van het beroep, namelijk een bijdrage leveren aan de veiligheid binnen de samenleving, nog steeds torenhoog bovenaan staat. Iedere deelnemer aan deze bijeenkomst bleek bereid om, indien nodig, in de spiegel te kijken en bij zichzelf te rade te gaan in hoeverre die essentie nog aanwezig is. Dát op zich is het waard om de aankomende veranderingen serieus te nemen.

Jacques Smeets, oud-politieman en auteur van De Blauwe Diender
www.deblauwediender.nl

Recent kreeg ik van een nog actieve politieman ter kennisgeving de tekst doorgestuurd van een column die door Els Brekelmans, plaatsvervangend korpschef van de nieuwe eenheid Limburg was geplaatst op het Politie Intranet. Aangezien ik inmiddels met pensioen ben, kon ik niet zomaar iets met die column beginnen. Al lezende ontstond bij mij de indruk dat haar column duidelijke raakvlakken had met de beroepseer. Het heeft immers wel degelijk zin om je druk te maken over die dingen waar je actief invloed op kunt uitoefenen. Maar als je tegen windmolens en de bierkaai vecht, verspil je onnodige energie, aldus Els Brekelmans. Zij zoekt haar heil meer in het nemen van afstand van het onveranderbare, (her)vind je glimlach en ontspan met de wetenschap dat we alleen de zekerheid van de onzekerheid hebben.
De korpschef zegt hiermee in zoveel woorden dat verandering bij jezelf begint. En dat doe je binnen het politieberoep met eer en geweten.
Ik hoop van harte dat de collega’s de huidige reorganisatie goed doorstaan en dat ze na een aantal jaren kunnen zeggen: “het was de moeite waard.”

Na een paar gesprekken met mensen uit de organisatie kwam ik in contact met Els Brekelmans. Zij gaf vervolgens toestemming voor plaatsing van haar column op andere websites.

Hier volgt haar column:

Als je iets niet kunt veranderen

De zomerperiode is een mooie periode om te werken. Minder agendadruk, minder mails dus ruimte om veel de regio in te gaan. In deze column een (kleine) bloemlezing van deze activiteiten.

Districtelijke recherche (DR) Noord- en Midden-Limburg
Ik werd bijgepraat over ontwikkelingen. Onderwerpen waren de samenwerking met Roermond, de betekenis van het voorgenomen besluit om het cellencomplex in Roermond te sluiten, de aanhoudingen in een jeugdgroep in Blerick waarbij jongens in de leeftijd van 10 tot 18 overvallen pleegden. Een andere criminele jeugdgroep die daardoor even op een laag pitje werd gezet. De impact van de reorganisatie op de recherche, de eerste districtelijke stuurploeg.

Bezoek aan Landgraaf
De evaluatie van het SGBO Pink Pop en de kijk van de chef basiseenheid daarop. Rondgang operationeel leiderschap met de korpschef. Een grote opkomst van de DR in Roermond. Onderwerpen die aan bod kwamen, de gekozen werkplek en consequenties daarvan, het sluiten van het cellencomplex voerden de boventoon.

Bezoek aan de basiseenheid Venray
Een rondgang door het (gedateerde) politiebureau, de ontwikkelingen in het basisteam, de kermis die voor de deur stond. De ontvangst van de korpschef Gerard Bouman die op werkbezoek kwam.
Onderwerpen tijdens dit werkbezoek waren: de bureaucratie rondom de Progriszuil, de ontwikkelingen en het effect van de reorganisatie op de meldkamers en de servicecentra Maastricht en Venlo. Het gesprek met de centrale vertrouwenspersoon over veiligheid in de organisatie.
De reacties waren positief, de korpschef had echt aandacht. Sommige collega’s vonden wel dat hij er moe uitzag! Die middag was hij op de hoogte gesteld van het feit dat de bonden het overleg hadden afgebroken. Ja, dan gaat je gezicht tekenen! De impact van dit bericht voor je bedrijf met 65.000 medewerkers. Medewerkers die al lange tijd onzeker zijn. Er waren al zoveel hobbels genomen. Ik werd (persoonlijk) geraakt door de berichten in de kranten. De kop: Nationale politie komt afspraken niet na! De regionale politiechefs en de afdeling HRM zouden teveel vrijheid krijgen. Stelselmatig zou de politietop eerder gemaakte afspraken negeren. Her en der zouden er nog mensen op bepaalde posten benoemd worden, dure inhuur van externen.

Uiteraard kan ik niet voor heel politie Nederland spreken, maar in Limburg gebeurt dit echt niet. Wij houden ons aan onze afspraken, niemand is op een positie benoemd. Alle verplaatsingen die er zijn geweest (en nog komen) zijn op tijdelijke basis. Van iedereen is de uitgangspositie vastgelegd. We moeten de zaak aan de gang houden, mensen gaan met pensioen en er zijn loopbaanafspraken gemaakt die we na willen blijven komen. Door de duur van de reorganisatie kan ik mij voorstellen dat het gevoel is dat mensen op die plaatsen thuis horen. Door alle hobbels zijn we flink uit de tijd gelopen en ik ben bang dat we in 2014 nog niet iedereen op zijn of haar plek hebben zitten.

Ik wens Gerard Bouman en de voorzitters van de bonden veel wijsheid toe om zo snel mogelijk uit deze impasse te komen in het belang van al onze medewerkers. Medewerkers die willen weten waar ze aan toe zijn, waar ze geplaatst gaan worden, dat ze stappen vooruit mogen maken in plaats van geremd te worden om het politiewerk verder te ontwikkelen, om nieuwe teams te mogen bouwen, elkaar te leren kennen en met plezier naar het werk komen. Soms ben
ik jaloers op het bedrijfsleven. Microsoft kondigde in juli 2013 aan te gaan reorganiseren. Een bedrijf van ruim 90.000 medewerkers in diverse landen. In december 2013 wil men klaar zijn omdat de toekomst van het bedrijf op het spel staat.

Dit is mijn tweede grote reorganisatie. Uit die ervaring blijkt dat wij jaren nodig hebben! Toch ben ik blij met deze werkgever. Het is niet alleen geld wat telt, baangarantie in deze tijd zorgt dat we ‘s avonds rustig kunnen slapen. Dat is heel wat waard! En als ik dan deze tekst lees kan ik weer glimlachen.
Als je iets niet kunt veranderen, waarom zou je je er dan druk over maken? Dat klinkt voor de hand liggend, maar hoe vaak doen we het stilletjes, of minder stilletjes, toch? Het heeft echt alleen zin om je druk te maken over die dingen waar je actief invloed op uit kunt oefenen. Al het andere is zo, net als het opkomen van de zon in de ochtend. Ben je het ergens niet mee eens en kun je invloed hebben op de uitkomst? Zet je dan schrap en doe alles wat je doen kunt. Maar heb je zelf geen invloed op iets, maar ken je mensen, die dat wel hebben? Spreek hen dan aan. Maar vecht vooral niet tegen bierkaaien en windmolens, want het kost je bergen energie en de opbrengst is niet meer dan frustratie. Het is heel bevrijdend om de kunst te leren van het vrede hebben met het onveranderbare. Neem afstand, (her)vind je glimlach en ontspan met de wetenschap dat we alleen de zekerheid van de onzekerheid hebben. En van zekerheid… daar houden we van!

Els Brekelmans
15 augustus 2013

Elke dag opnieuw lees je ergens iets over het geweld tegen hulpverleners. De website geweld tegen politie spreekt boekdelen. Geweld tegen gezagsdragers en autoriteit is van alle tijden.

Toen ik op 1 januari 1970 in dienst trad bij de politie was er geweld. Toen ik er op 1 november 2012 uitstapte, was dat ook nog het geval. In 1970 was er nog geen Internet, geen YouTube, niets van dat alles. De krant was er en natuurlijk radio en tv.  Anno 2013 ontkomt niets meer aan het oog van welke camera dan ook. Alles wordt geregistreerd en gepresenteerd, dag in dag uit, 24/7.

In de jaren ’70 knokten wij ons in de gemeente Maastricht door elk weekend heen. Met dronkenlappen, agressieve mensen en onruststokers. Jazeker, ook toen waren die er, elk weekend opnieuw. Maastricht telde toentertijd ruim 400 kroegen. De meeste knokpartijen ontsnapten aan het oog van de toenmalige media. Ze bleven als sterke verhalen hangen binnen de politiebureaus. De agent, die gewond raakte, liet zich verzorgen in het ziekenhuis en ging weer over tot de orde van de dag. Dat deden trouwens ook de meeste dronkenlappen, want het volgende weekend waren ze weer van de partij, net zoals de dienders.

In de loop der jaren werd er zwaarder gestraft, de enkelband deed zijn intrede, resocialisatie werd toegepast enz. enz. Geweld bleef bestaan.
De gezagsdragers ontwikkelden zich ondertussen ook verder, d.w.z. met steeds minder mensen daadwerkelijk op straat, nieuwe regels, wetten, normen en waarden. De mensen veranderden, dus ook de dienders. Er werd minder van elkaar geaccepteerd, de lontjes werden korter. Individualisme, opportunisme en materialisme deden hun intrede, De hebzucht sloeg toe, waardoor er onverbiddelijk ten koste van anderen werd gegraaid. Geweld bleef desondanks bestaan. Zo zijn we verworden tot de samenleving en het gezag anno 2013.

De strijd tegen die negatieve ontwikkelingen zal moeten worden getransformeerd tot nieuwe inzichten, tot een soort begrijpen, waaróm dit alles gebeurt, waarom mij overkomt wát mij overkomt. Zowel bij de gezagsdragers als bij anderen. Gezagsdragers zijn óók de samenleving. Ze komen niet van een andere planeet.
Het project Versterking professionele weerbaarheid spreekt boekdelen. Er zijn in elk geval drie weerbaarheidsvormen en geen twee, zoals zo vaak wordt geroepen. Er is sprake van fysieke, mentale én morele weerbaarheid. De kunst is om jezelf daarin te plaatsen, of je nu gezagsdrager bent of burger. Een nog grotere kunst is het om vervolgens in de spiegel te durven en kunnen kijken. Niet gemakkelijk, zeer zeker niet. Volgens mij ligt daar wél de sleutel tot de deur die toegang biedt tot minder geweld en agressie tegen wie dan ook.

Maar wie ben ik om dit allemaal zomaar te roepen? Ik ben gepensioneerd, heb geen last meer van die lastpakken, voyeurs en de mediagekte. Vandaar dat ik er maar over schrijf. Is wel zo gemakkelijk! En veilig!

De blauwe diender