Herma Slingerland runt een gezinshuis in Bergambacht waar zij “Voorbeeldige Jeugdzorg” in praktijk brengt. Deze nieuwe werkwijze in de jeugdhulpverlening is ontstaan uit een oproep van de Stichting Jeugdformaat aan haar medewerkers met ideeën te komen om het anders te gaan doen in de jeugdhulpverlening.
Met Voorbeeldige Jeugdzorg krijgen kind en beroepskracht voorrang boven protocollen en regels.
Umair Haque roept in de titel van zijn blog van 13 oktober 2011 op “de gevaarlijke keuze te maken je te verzetten”. Die keuze moet worden gemaakt, met het oog op een beter en zinvol leven.
Haque is directeur van Havas Media Labs, een platform voor nieuwe ideeën en innovatie, en schrijver van The New Capitalist Manifesto: Building a Disruptively Better Business (2011). In dat boek heet Haque de lezer welkom in het slechtste decennium sinds de Grote Depressie, de crisis van de jaren dertig van de 20ste eeuw.
Volgens Haque zitten we momenteel niet in een financiële of economische crisis, maar in een institutionele crisis. De huidige instituties hebben doelen en idealen die nog stammen uit het industriële tijdperk. Die idealen zijn passé, want ze leiden tot meedogenloze exploitatie van hulpbronnen, van bovenaf opgelegde bevelstructuren, het achterhouden van informatie omwille van behoud van macht en bovenal het najagen van persoonlijk gewin ten koste van anderen. Om het tij te keren schreef Haque het nieuwe kapitalistische manifest waarin hij idealen en doelen voor onze tijd aanreikt.
Het is dan ook geen wonder dat Haque zijn ogen richt op de Occupy beweging die in september 2011 van start ging op Wall Street in New York en in het weekeind van 15 en 16 oktober 2011 uitgroeide tot een mondiale beweging van betogers die met tenten pleinen, plantsoenen en parken bezet houden. De beweging betoogt tegen misbruik van macht van banken, instellingen, corporaties en lobbyisten, falende regeringen en economische en sociale ongelijkheid. Maar eigenlijk zijn de protesten en de daarmee gepaard gaande tentenkampen al eerder begonnen in de V.S.
In februari en maart 2011 demonstreerden leraren massaal in de staat Wisconsin tegen het voornemen van gouverneur Scott Walker
hun loon drastisch te verlagen en hun te verbieden in de toekomst collectieve arbeidsovereenkomsten te sluiten. De leraren demonstreerden ook tegen de achteruitgang van de kwaliteit van het onderwijs. Ze voelden zich niet meer serieus genomen in hun beroep. De demonstraties mondden uit in het opslaan van tenten rond het parlementsgebouw van Wisconsins hoofdstad Madison.
Haque noemt het nieuwe verschijnsel Metamovement, een beweging van bewegingen, waarvan er geen twee dezelfde zijn. De Arabische lente maakt er deel van uit, evenals de Londense rellen, de protesten in India tegen corruptie, de demonstraties in Israël en Spanje, de studentenprotesten in Chili en de Occupy beweging.
De beweging is in gang gezet door de 26-jarige Tunesische straatverkoper Mohamed Bouazizi die zich in december 2010 uit wanhoop in brand stak. Reden was de inbeslagname van zijn groentekar waarvoor hij geen vergunning had, maar waarmee hij al zeven jaar lang de kost verdiende voor zijn uit acht personen bestaande familie. Moe van het steeds weer moeten betalen van de boete van tien dinar, een bedrag gelijk aan een dagopbrengst, weigerde hij dat nog langer te doen. Omdat de politieagente de tien dinar niet kreeg, sloeg en bespuugde ze Bouazizi. Een poging zich te beklagen over deze vernedering bij het provinciale bestuur, liep op niets uit. Hij kreeg geen gehoor.
En hier gaat het om. Bouazizi werd niet alleen de kans ontnomen om vooruit te komen in het leven. Nee, hij werd gestraft voor het feit dat hij de moed had vooruit te willen in het leven. In plaats van onvervreemdbare rechten – niet de rechten van de rijken, maar het recht op een fatsoenlijk, zinvol leven – viel onrecht hem ten deel: het voortdurend verstoken zijn van rechten. Hem werd het recht ontnomen de maker van zijn eigen lot te zijn. Zijn menselijke waardigheid werd hem afgepakt.
Volgens Haque is een pijnlijk gevoel van onrecht en onmacht de gemeenschappelijke noemer van de Metabeweging. Dat gevoel heb je niet omdat de rijken rijker worden, maar omdat het je niet gegund wordt soeverein te zijn en baas over eigen leven. Lees de verhalen van onmacht van de mensen op de website van We are The 99 Percent, die zonder werk, zonder ziektekostenverzekering en zonder spaargeld proberen het hoofd boven water te houden.
De Metabeweging, aldus Haque, is geen voorbijgaand, zwak protest, maar een aanzwellend resonerend geluid van mensen die onmenselijke toestanden uitdagen.
Is er nog iemand tot wie je je kunt wenden, vraagt hij? De Metabeweging keert zich naar elkaar als knopen in een pulserend netwerk en gaat eisen stellen aan instituties. Het gaat om het onvervreemdbare recht de regisseur van eigen leven te zijn, in plaats van te moeten leven als een wezenloze marionet.
De afgelopen jaren waren er al identieke geluiden te horen. De 93-jarige Franse filosoof en verzetsveteraan Stéphane Hessel roept in zijn pamflet Indignez vous! van 2010 – in het Nederlands vertaald als Neem het niet! – op tot verzet tegen onder meer de dictatuur van het geld en de principes en waarden waar in de twintigste eeuw wereldwijd voor is gestreden, niet overboord te gooien. Hij vindt dat iedereen zelf op zoek moet naar thema’s die verontwaardiging rechtvaardigen. Laten we in de spiegel kijken en ons afvragen waarover we verontwaardigd zijn. Als we dat niet doen, lopen we de kans overschillig te worden, en dat is het ergste wat ons kan overkomen.
Haque pleit voor een nieuw economisch paradigma, gebaseerd op wat hij met een Grieks woord eudaimonia, noemt, een goed leven. Een goed leven is een zinvol leven waarin je in je eigen levensonderhoud kunt voorzien op een waardige manier. Een leven met een zekere autonomie of soevereiniteit met waarden die ertoe doen voor jezelf en de mensheid.
Met zijn nieuwe paradigma sluit hij zich aan bij de in de laatste tijd opkomende nieuwe ideeën over bestuursvormen en nieuwe bestuursfilosofieën. Voorbeelden van op die nieuwe modellen gebaseerde experimenten die blijken te werken in de praktijk, beginnen de aandacht te trekken.
In het boek Beroepstrots – een ongekende kracht (2009) is het slothoofdstuk gewijd aan een nieuwe bestuursfilosofie die uitgaat van zelfrespect en (beroeps)trots, waarin mensen met een beroep worden aangespoord hun eigen lot te veranderen en op te komen voor zinvol werk. Dat is werk waarin de mens wordt aangesproken op zijn eigen vermogens en potentieel, voorwaarde voor een menswaardige samenleving. Nieuwe instituties zijn nodig om hieraan te voldoen. Bewijzen dat het mogelijk is zijn Buurtzorg Nederland en de Eigen kracht-conferenties.
Een ander voorbeeld is het burgerinitiatief van de Vlaamse schrijver David Van Reybrouck die een oproep deed voor een “burgertop” van de “G1000”, waarop duizend willekeurige, gekozen burgers op 11 november 2011 gaan praten over onderwerpen waar we echt van wakker liggen en die te maken hebben met politiek en democratie. Op de website van G1000 kan de agenda al worden meebepaald.
Tussen de menigte en de tenten op het Malieveld tijdens de Occupy Den Haag liepen vijf jonge mannen in de leeftijd van 20 tot 25 jaar, op zoek naar geestverwanten. Een hovenier, een bouwvakker, een loodgieter, een schrijver en een initiatiefnemer van Occupy. De bouwvakker zei dat wat hij op televisie ziet altijd hetzelfde is, altijd dezelfde mensen, altijd hetzelfde nieuws. Hij kon zich 
in het geheel niet herkennen in de programma’s en de mensen. Met een videocameraatje in de hand liep hij rond en vroeg ontspannen aan de mensen, jong en oud, waarom ze daar waren. Instemmend knikkend hoorde hij de verhalen aan.
Het doel van de Metabeweging is niet vastomlijnd, ze heeft gebrek aan coherentie en stelt geen eisen, is het verwijt. Dat zou volgens commentatoren dan ook de oorzaak worden van het uiteindelijk mislukken. De beweging zal een stille dood sterven. Zo denkt ook Dave Pollard erover in zijn artikel Why the metamovement ultimately will fail. Maar, wie zijn artikel tot het eind toe leest, ziet daar ook staan dat hij vurig hoopt dat de Metabeweging uiteindelijk wèl zal slagen.
Een boeddhistische wijsheid luidt dat je van je zwakke punt je sterke punt kunt maken. Wie weet hoe dat moet, kan nog wel eens ver komen en doelen bereiken. Zo zou het ook kunnen gaan met de Metabeweging.
Referenties en links
Blog van Umair Haque Make the dangerous choice to dissent: klik hier.
Lees ook de commentaren!
Why the metamovement ultimately will fail, door Dave Pollard. Klik hier.
We Are the 99 Percent: wearethe99percent.tumblr.com/
The New Capitalist Manifesto: Building a Disruptively Better Business. Klik hier.
Neem het niet! door Stéphane Hessel, 2011, uitgave Van Gennep, Amsterdam. Klik hier.
Over de G1000 Burgertop: www.g1000.org/nl/
Beroepstrots – een ongekende kracht. Klik hier.
De Wisconsin demonstraties en de speech van Kathleen Kennedy Towsend, Blogs Beroepseer, 11 juni 2011: https://beroepseer.nl
Defend Wisconsin. Klik hier.
Pro-Union Website ‘Defend Wisconsin’ Blocked In Capitol, Huffington Post,
Demonstratie Save Our Schools, Blogs Beroepseer, 5 augustus 2011: https://beroepseer.nl
Website van Eigen kracht-conferenties: www.eigen-kracht.nl
Foto’s: Occupy Den Haag op het Malieveld, 15 en 16 oktober 2011
De roep om innovatie en creativiteit is groot in Nederland. Wat doen we om beide te stimuleren?
Han Bakker onderzocht in hoeverre en hoe vaak organisaties gebruik maken van nieuwe ideeën, aangereikt door eigen werknemers. De uitkomst laat zien dat werknemers met nieuwe ideeën komen, maar dat het management er vaak niets mee doet. Bedrijven zouden innovatiever worden als zij hun werknemers meer de ruimte zouden geven en ingingen op hun voorstellen.
Een hulpmiddel om innovatie en creativiteit te ontketenen en ontwikkelen is idee-management. Daarmee wordt interactief verkeer tussen alle lagen van de organisatie op gang gebracht, tussen organisaties en in gemeenten, regio’s en op nationaal en internationaal niveau.
In 2012 wordt er op de huisartsenzorg 132 miljoen euro bezuinigd. De kernwaarden van het huisartsenberoep komen hierdoor onder druk te staan.
Huisarts Rinske van de Goor vertelt wat de gevolgen zijn voor de huisarts, de praktijk, de patiënt en het ziekenhuis.
Rinske van de Goor was een van de sprekers op de landelijke manifestatie “Korten maakt méér kapot…” in de RAI te Amsterdam op 6 oktober 2011.
Ed Booms is initiatiefnemer van SlimFit, een nieuwe en uitdagende manier om primair onderwijs te organiseren. De traditionele klas verdwijnt en daarvoor in de plaats komt een groep van circa 75 kinderen, aangestuurd door een team van leerkrachten en diverse ondersteuners.
Momenteel zijn er zestig met SlimFit experimenterende basisscholen.
De resultaten zijn volgens Booms dat onderwijskrachten dagelijks onderling weer over kinderen praten en meer plezier in het werk hebben. De bedoeling is dat ook de kwaliteit van het lesgeven omhoog gaat en de werkdruk afneemt.
Wat gebeurt er momenteel op het gebied van de politie in het beleid van het Ministerie van Veiligheid en Justitie? Minister Opstelten is overduidelijk druk in de weer met nieuwe plannen, gelet op de berichten in de media.
Tijd voor een kort overzicht van gepresenteerde plannen en programma’s in de afgelopen maanden.
Er zijn twee hoofdthema’s te onderscheiden:
I Vermindering administratieve lastendruk en meer ruimte voor vakmanschap, en II Weerbaarheid politie.
I Vermindering administratieve lastendruk en meer ruimte voor vakmanschap
Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie is bezig in hoog tempo de administratieve lastendruk van politieagenten te verminderen en meer ruimte te creëren voor vakmanschap.
In zijn toespraak tot de politie op de themadag Het nieuwe politiewerken van het Netwerk voor Innovatie en Kwaliteit (NIK) op 14 april 2011 in de Reehorst in Ede, zette hij uiteen wat zijn ministerie aan het doen is met het Aanvalsplan bureaucratie, dat hij de week daarvoor in de Tweede Kamer had toegelicht.
Het plan is vastgelegd in het actieprogramma “Minder regels, meer politie op straat” waarin drie ‘aanvalsfronten’ worden onderscheiden:
1. Opruimen overbodige en ergerlijke bureaucratie
2. Slimmer politiewerk
3. Meer vakmanschap
De administratieve lasten bij de politie zijn te hoog, waardoor politiemensen teveel tijd achter het bureau zitten. Daarom vermindert de Rijksoverheid samen met de politie en het Openbaar Ministerie (OM) de bureaucratie met 25%, zodat er meer tijd is voor het echte politiewerk op straat en voor opsporingsonderzoeken. De meeste aandacht moet uitgaan naar de aanpak van overlast en het oplossen van criminaliteit. Dit kan leiden tot meer werkplezier voor de agenten en tot meer veiligheid in de samenleving.
Slimmer werken wil zeggen dat politiewerk zo wordt georganiseerd dat agenten op straat minder belast worden met het administratieve werk. Dit werk wordt overgenomen door een backoffice. Het resultaat van deze manier van werken is aanzienlijk: de administratie voor de agenten op straat wordt gehalveerd. Uit onderzoek blijkt dat deze agenten in het korps Hollands Midden niet langer ruim 40 procent achter hun bureau hoeven door te brengen. Dit is verminderd naar net iets boven de 20 procent.
Wat vakmanschap betreft is het belangrijk dat politieagenten voldoende handelingsruimte hebben en met gezag kunnen optreden. Zij nemen in grote mate zelfstandig beslissingen, die aansluiten op de omstandigheden van een situatie. Denk hierbij aan de verschillen in aanpak van een verkeersongeval, een roofoverval of een situatie met huiselijk geweld.
Vakmanschap en zogenaamd maatwerk komen daarom centraal te staan. De politie neemt dit onder anderen mee in het onderwijs van de politie.
In Opsteltens toespraak op de NIK-themadag viel op dat hij bij het noemen van het derde onderdeel van de plannen – meer vakmanschap – sprak over “Sturing vanuit vertrouwen”.
Dat doet denken aan het in 2010 verschenen boek van Jaco van Hoorn Sturen op vertrouwen – goed leiding geven aan goed politiewerk.
Opstelten:
“Belangrijk is dat er een sfeer heerst waarin u en uw leidinggevenden vertrouwen hebben in het vakmanschap van de diender op straat. Op cijfers managen past daar niet bij. Als voorbeeld mogen de bonnenquota dienen die ik heb afgeschaft. Over dit onderwerp heb ik eind vorig jaar, op deze zelfde plek, voor een zaal met 500 wijkagenten ook al over gesproken.
Ik wil daar graag nog even op terugkomen.
Na afloop van dat congres kreeg ik namelijk twee interessante vragen: (1) zat het management dan fout met de cijfers en de quota? En (2) hoeven we dan helemaal niet meer te schrijven? Op beide vragen luidt het antwoord: nee! Bonnen schrijven is en blijft een kerntaak van de politie, maar u bent zeer wel in staat om zelf te bepalen waar dat nuttig en noodzakelijk is om de veiligheid te bevorderen. Het goed invullen van deze kerntaak is een onderdeel van uw vakmanschap”.
Op de NIK-themadag konden deelnemers meedoen aan een workshop met Jos de Blok, oprichter en directeur van de zelfstandige organisatie van wijkverpleegkundigen Buurtzorg Nederland.
Buurtzorg is voor steeds meer beroepsgroepen hèt lichtend voorbeeld van je werk doen zoals het oorspronkelijk bedoeld is, met vakmanschap, vrije handelingsruimte en zonder onnodige bureaucratie.
II Vergroten en verbeteren van weerbaarheid politie
Een ander plan ter verbetering van de politie is het actieplan Versterking professionele weerbaarheid dat minister Opstelten in juni 2011 naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Het plan begint met de woorden dat… “Politiemensen zich 24/7 loyaal tonen aan de uitvoering van de politietaak en boeken hierin mooie resultaten. Geweld en agressie tegen politieambtenaren nemen echter toe, het gezag van politiemensen wordt doorlopend bevochten en de frustratie binnen het vak over bureaucratie en de administratieve lastendruk is groot.
Het politievak is opgeschoven van een ‘stevig ambt’ naar een ‘hoog risicoberoep’.
Dit eist zijn tol: de druk op mensen is groot, het aantal psychosociale klachten onder politiemensen neemt toe, de inzetbaarheid neemt af. Dit vraagt om bijzondere aandacht voor de veerkracht van politiemensen en een organisatie die dit ondersteunt: bij een professionalisering van het vak hoort een doorlopend onderhoud van het fysieke, mentale en morele schild.
De plannen, die samen met de politievakbonden worden aangepakt richten zich dan ook op:
1 de versterking van de veerkracht van politieambtenaren
2 het vergroten van het vakmanschap van politieambtenaren
3 en het vergroten van de (operationele) inzetbaarheid bij de politie.
Al deze hierboven genoemde plannen en ontwikkelingen zijn onderdeel van de Nationale politie die per 1 januari 2012 aan de slag gaat.
De contouren van het nieuwe politiebestel beginnen zich duidelijk af te tekenen, zoals te lezen is in allerlei presentaties, folders en op websites. Bijvoorbeeld de folder Nationale politie: Minder bureaucratie, meer kwaliteit. Meer vakmanschap en daadkracht op straat. Daarin kunnen we lezen hoe de nationale politie in elkaar steekt. De volgende punten staan daarbij centraal:
Minder bureaucratie door:
• Vereenvoudigen van aangifte
• Meer snelheid in standaardzaken
• Minder formulieren invullen en protocollen volgen
Meer kwaliteit door:
• Een organisatie die functioneert als een eenheid
• Snel inspelen op de eisen van de maatschappij
Meer vakmanschap door:
• Politie dicht bij de burger
• Goed toegeruste en opgeleide politieagenten
• Meer ruimte voor politiewerk, minder bureauwerk
Meer daadkracht op straat door:
• Duidelijke aansturing door één minister en één landelijke
korpschef
• Duidelijke politie-inzet op basis van een lokaal vastgesteld
Veiligheidsplan
Referenties en links:
Op 14 april 2011 gaf Minister Opstelten een toespraak in Ede op de themadag van NIK – Netwerk voor Innovatie en Kwaliteit. Thema was Het nieuwe politiewerken; meer ruimte voor de praktijk, minder achter het bureau. Zie voor meer info over deze themadag bij Tweede Kamer: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2011D15874&did=2011D15874
Actieprogramma bureaucratie Minder regels, meer op straat: https://beroepseer.nl
Boek Sturen op vertrouwen – goed leiding geven aan goed politiewerk, door Jaco van Hoorn, sinds 2010 lid van de korpsleiding van de politie Hollands Midden. Van Hoorn is voortrekker van de Stichting Beroepseer. Klik hier voor meer info over het boek en klik hier voor info over Jaco van Hoorn.
Er is een meldpunt waar agenten zelf kunnen aangeven welke onnodige belemmeringen zij bij hun werk ondervinden en hoe deze opgelost kunnen worden: meldpunt@dgv.minvenj.nl
Het schijnt dat er elke dag wel tien ideeën binnenkomen op het meldpunt, en er zijn al veel goede ideeën gerealiseerd. Kijk voor meer informatie op de site van de Rijksoverheid.
Website van “Netwerk voor Innovatie en Kwaliteit – leren voor en door de politie” (NIK): http://www.nikthemadag.nl (website is opgeheven).
Op de website www.rijksoverheid.nl/nationalepolitie staat regelmatig nieuwe informatie over de vorming van de nationale politie en andere actuele politieonderwerpen. Webadres is veranderd in www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/politie
Downloaden van de folder De nationale politie: minder bureaucratie, meer kwaliteit. Meer vakmanschap en daadkracht op straat, waarin de voordelen vermeld staan van de nationale politie en hoe de organisatie wordt opgebouwd: https://beroepseer.nl
Klik hier voor het actieplan Versterking professionele weerbaarheid politie op de website van de Tweede Kamer: www.tweedekamer.nl
Zie ook de website van politievakbond ACP waarop de reactie van ACP op bijvoorbeeld het Actieplan Weerbaarheid politie: www.acp.nl (Reactie niet meer aanwezig op site van ACP)
U P D A T E
Rapport brengt belangrijkste belemmeringen bij Nationale Politie in kaart, 18 juli 2017: https://www.consultancy.nl/nieuws/14354/rapport-brengt-belangrijkste-belemmeringen-bij-nationale-politie-in-kaart
Eindrapportage Administratieve lastenvermindering Politie, Rijksoverheid, 27 juni 2016: beroepseer.nl
Buschauffeur Ton van den Berg vertelt over zijn persoonlijke ervaringen met agressie op het werk, hoe hij daarmee omgaat en over zijn beroepseer. Daarna noemt Leo Hartveld als bestuurder van FNV welke concrete maatregelen er tegen agressie op het werk genomen moeten worden van de kant van leidinggevenden en werkgevers.
Een belangrijk punt is dat incidenten door de werknemer gemeld worden en dat met de werkgever aangifte wordt gedaan. Hiervoor moet tijd worden uitgetrokken.
Bovendien is het nodig dat de werknemer – de leraar of de sociaal werker bijvoorbeeld – niet in de positie komt dat hij nog eens bedreigd wordt door degene die de agressie heeft geuit, maar juist gesteund wordt door de leiding op school of bij de sociale dienst, om maar twee regelmatig met agressie en geweld in aanraking komende beroepsgroepen te noemen.
Monique Volman is in juni 2011 benoemd tot hoogleraar Onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam. In haar oratie maakte zij duidelijk waar het haar om gaat in het onderwijs.
Niet om individueel presteren, standaardtoetsen en hoge scores. Dat is eenzijdig en leidt tot verschraling. Er zijn immers veel dingen die je niet kunt toetsen, maar wel belangrijk zijn.
Volman pleit voor een alternatief: het bevorderen van betrokkenheid van leerlingen bij school en het leerproces. Het gaat erom dat leerlingen het gevoel hebben dat ze met hun kennis en vaardigheden iets kunnen in de samenleving.
Behalve betrokkenheid bevorderen is het ook belangrijk dat leerlingen meekrijgen dat zij zelf van betekenis zijn. Wat zij kunnen, wat zij weten en wat zij doen, is van belang om een bijdrage te kunnen leveren.
Onderwijs is niet bedoeld om te scoren, maar voor ontwikkeling van leerlingen.
Wat journalist en filosoof Ben Kuiken betreft, mogen de managers vertrekken. Hij voorspelt dat binnen tien jaar het ook zal gebeuren.
Kuiken noemt drie nadelen op van management. Een daarvan is dat door de hiërarchische manier van organiseren, medewerkers hun betrokkenheid kwijtraken.
Op basis van gelijkwaardigheid en gemeenschappelijkheid kunnen zelfsturende medewerkers de organisatie opnieuw inrichten. Voorbeelden daarvan zijn Buurtzorg Nederland en het Finse onderwijsssysteem.