Deze maand verscheen het themanummer ‘Gezag in lokaal bestuur’ van het Tijdschrift Bestuurskunde.[1] Dit nummer van het wetenschappelijke tijdschrift van de Vereniging voor Bestuurskunde gaat over het gezag van lokale ambtsdragers. Hun gezag staat in toenemende mate onder druk zo suggereren de cijfers van vertrekkende wethouders en gemeentesecretarissen.  ‘Gezag in lokaal bestuur’ gaat daarom over hoe verschillende belangrijke ambten in het lokaal bestuur succesvol en geloofwaardig kunnen worden ingevuld. Dit themanummer heeft daarbij speciale aandacht voor de praktijk van de wethouder en de gemeentesecretaris.[2]

Het gedachtegoed en onderzoek van Stichting Beroepseer over gezag vormt een belangrijke basis voor het thema van deze uitgave van Bestuurskunde. Er zijn bijdragen opgenomen gebaseerd op publicaties van Stichting Beroepseer zoals Het gezag van de gemeentesecretaris (Stichting Beroepseer, 2019).  Inmiddels heeft Stichting Beroepseer een uitgebreid Portfolio Gezag opgebouwd, zie het overzicht hieronder. Met onze verkennende studies naar gezagsdragers en hun veranderende gezagspositie in de 21^e eeuw willen bij bijdragen aan een gezagsvolle taakuitoefening in de publieke sector, werkplezier bij professionals en een kwalitatieve publieke dienstverlening voor burgers.

Het themanummer is te vinden via: https://tijdschriften.boombestuurskunde.nl/tijdschrift/bk/2020/2 U kunt daar de inleiding van het nummer gratis lezen, u abonneren op het tijdschrift of losse artikelen aanschaffen.

—–

Portfolio gezag – Stichting Beroepseer

De afgelopen jaren heeft Stichting Beroepseer een brede agenda opgebouwd aan publicaties en bijeenkomsten rondom het thema gezag.

-Gezagsdragers

De aandacht voor het thema gezag begon met de verschijning van de bundel Gezagsdragers in 2012. Dit boek, onder redactie van Gabriël van den Brink, Thijs Jansen en René Kneyber, vraagt aandacht voor het feit dat professionals zoals politieagenten, verpleegkundigen, leraren en conducteurs te kampen hebben met een gezagscrisis. Waar gezag in vroegere tijden inherent was aan de rol die zij vervulden, zien hedendaagse gezagsdragers zich gesteld voor een tegenstrijdige ontwikkeling: terwijl hun gezag steeds minder vanzelf spreekt, lijkt gezagsvol optreden meer dan ooit van hen verwacht te worden. Gezagsdragers bespreekt deze discrepantie en komt bovendien met (beleidsmatige) oplossingen.

-Ambtelijk vakmanschap en moreel gezag

In 2016 verscheen het essay Ambtelijk vakmanschap en moreel gezag. Hierin pleiten Gabriël van den Brink en Thijs Jansen voor een ambtelijk statuut om de overheid meer gezag in de samenleving te bezorgen. Volgens de auteurs zijn er in de samenleving volop morele gezagsbronnen aanwezig. Politieke bestuurders maken hier echter stelselmatig geen of te weinig gebruik van, vanwege de overheersing van machtskwesties en kortetermijnbelangen. Een ambtelijk statuut kan hier een tegenwicht aan bieden. Dit statuut dient waarden te bevatten die uitdrukking geven aan de publieke missie (bijvoorbeeld onafhankelijkheid, rechtsstatelijkheid, rechtmatigheid, rechtvaardigheid) en aan de professionele missie (bijvoorbeeld deskundigheid, dienstbaarheid, doelmatigheid en eerlijkheid) van het ambtelijk werk.

-Het gezag van de wethouder

Ook heeft Stichting Beroepseer onderzoek verricht naar het gezag van wethouders en gemeentesecretarissen. In 2018 verscheen Het gezag van de wethouder. Hierin gaan Corné van der Meulen en Thijs Jansen op zoek naar het gezag van wethouders in de 21e eeuw. Welke bronnen kunnen wethouders aanwenden voor een gezagsvol optreden? Het boek werd door de Wethoudersvereniging cadeau gegeven aan alle aantredende wethouders na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018.

–Het gezag van de gemeentesecretaris

In 2019 verscheen het boek Het gezag van de gemeentesecretaris. Een ambachtelijke uitdaging. Corné van der Meulen, Thijs Jansen en Niels Karsten onderzochten hoe gemeentesecretarissen gezagsvol op kunnen treden. Ondanks dat de meeste secretarissen positief zijn over de mate van gezag, ervaren zij dat gezag steeds meer op individueel niveau moet worden verdiend en waargemaakt. De Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS) heeft alle actieve secretarissen een exemplaar van het boek en een flyer met de belangrijkste resultaten cadeau gedaan.

-Het gezag van de raadsgriffier (verschijnt in 2020)

Stichting Beroepseer is, in samenwerking met het Tilburg Institute of Governance (Tilburg University) en de Vereniging van Griffiers, op zoek naar het gezag van de raadsgriffier. Het onderzoek moet inzichtelijk maken welke bronnen griffiers tot hun beschikking hebben om tot een gezagsvol optreden te komen. De resultaten zullen worden verkregen uit een grootschalige enquête en een drietal interviews. De resultaten van het onderzoek verschijnen in het boek Het gezag van de raadsgriffier (werktitel), dat in oktober 2020 wordt gepresenteerd. Dit boek wordt een aantrekkelijke publicatie waarin de beroepsgroep kan ontdekken welke gezagsbronnen cruciaal voor hen zijn en hoe zij – met behulp van deze bronnen – gezagsvol kunnen handelen.

-Publicaties en scholing

Naast deze publicaties heeft Stichting Beroepseer ook over gezag gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften zoals het Tijdschrift Bestuurskunde. Op basis van de opgedane inzichten geeft Stichting Beroepseer ook gezagscursussen aan wethouders als onderdeel van de Wethoudersopleiding van het Tilburg Institute of Governance (Tilburg University).

[1] Bestuurskunde verschijnt viermaal per jaar en is het wetenschappelijk tijdschrift van de Vereniging voor Bestuurskunde.

[2] Drs. Thijs Jansen en Corné van der Meulen MSc, ‘Op zoek naar succesvol gezag in het lokaal bestuur’, Bestuurskunde 2020-2, p.3-5