Een derde van de Nederlandse scholieren loopt het risico om laaggeletterd het onderwijs te verlaten,. Dat was het resultaat in december 2023 van een internationaal onderzoek van PISA – Programme for International Student Assessment – waarbij onderzoekers van de Organisatie voor Economische Samenwerking in Ontwikkeling (OESO) elke drie of vier jaar de vaardigheden van 15-jarigen wereldwijd meten. Wat te doen om het niveau te verhogen?
Op woensdag 27 maart 2024 kwam de Tweede Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bijeen (OCW) voor de hoorzitting over ‘Lees- en Taalvaardigheid’ bijeen.

Naast de  commissieleden van VVD, PvdA, NSC, BBB, SGP en PVV was aanwezig de groep genodigden die bestond uit tien (hoog)leraren en onderwijsexperts, onder wie Jacqueline Bulterman-Bos, auteur van het boek Het lerarentekort en Martin Bootsma van de Alan Turingschool in Amsterdam.

Veelheid aan eisen en verwachtingen

NOS Nieuws heeft verslag gedaan van de hoorzitting. De experts en de Kamerleden delen hun zorgen. De basisvaardigheden – taal, lezen en rekenen – van Nederlandse leerlingen gaan achteruit, zowel op de basisschool als in het voortgezet onderwijs.

De terugkeer van de leesplank is niet nodig, aldus de onderwijsdeskundigen. Er zijn voldoende goede leermethoden. Het echte probleem schuilt in de veelheid van eisen en verwachtingen aan de leerkrachten en schoolleiding. De scholen zijn overbelast. “Focus op de basisvaardigheden”, zegt Matthijs van den Berg van de Inspectie van het Onderwijs. “Breng focus aan en investeer in de professionaliteit van de leerkracht”, adviseert Henk Wilbers van Onderwijsontwikkeling Nederland. “De kracht ligt in de beperking”.

De politiek kan het zich aanrekenen. Martin Bootsma hekelt bijvoorbeeld het plan om het schoolzwemmen weer in te voeren. “Dat is drie kwartier heen, een uur zwemmen en drie kwartier terugrijden. Dat gaat van de andere lessen af”. Gerdineke van Silfhout van de Stichting Leerplanontwikkeling houdt een lijst bij met verzoeken en plannen uit de Tweede Kamer. “Daar staan al 300 wensen op, van de aanleg van een moestuin tot dat schoolzwemmen”.

Expert Wilbers heeft in ieder geval een goede boodschap voor de partijen die een kabinet proberen te vormen. De verbetering van het lees-, taal- en rekenniveau hoeft “geen miljarden te kosten”. De Kamer moet focus aanbrengen. In de beperking ligt de sleutel”.

De boodschap van de uitgenodigde deskundigen is glashelder: focus, kies en stop met de overbelasting van de leraren.  “Geen Week van het Geld” of andere aparte projecten, “geen verplicht schoolzwemmen” en ook “geen moestuin”.

Bericht aan de leerkracht

Ook de Volkskrant besteedde aandacht aan de hoorzitting in het artikel De boodschap aan de Tweede Kamer klinkt luid en breed gedragen: ‘Het leesplezier moet terug in de klas’ en opent met een gedicht, op de zitting voorgedragen door Marit Koster, leerkracht van basisschool de Sterrenpracht te Axel:

Betrek een tekst die zindert | bij zowat elke les. | Besmet hen onverminderd. | Wees leesgids. Boek succes.

Het is de laatste strofe van Bericht aan de leerkracht van de Vlaamse dichter Stijn De Paepe.

Rondetafelgesprek Lees-en taalvaardigheid, Tweede Kamer, 27 maart 2024: www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2024A01396

Onderwijsexperts zijn plannetjes Tweede Kamer zat: ‘Focus op de basis’, NOS, 27 maart 2024: https://nos.nl

De boodschap aan de Tweede Kamer klinkt luid en breed gedragen: ‘Het leesplezier moet terug in de klas’, Raoul du Pré, de Volkskrant, 27 maart 2024: www.volkskrant.nl

U P D A T E

Downloaden Het tij keren. Effectief leesonderwijs in de klas. Didactief special, april 2024: https://beroepseer.nl

Deze special is gemaakt in opdracht van Stichting Lezen. Stichting Lezen is de drijvende kracht achter de leesbevordering in
Nederland. Zij genereert kennis over lezen en verbindt partijen die er samen voor zorgen dat kinderen en jongeren goede en gretige lezers worden en blijven.