Thijs van Mierlo, directeur van LSA, schrijft in een blog over zijn intussen acht jaar durende zoektocht naar een overheid die bereid is afspraken te maken met actieve wijkbewoners. LSA is een landelijke vereniging van bewonersorganisaties, buurthuizen in zelfbeheer, wijkondernemingen en coöperaties.
Bij het lezen van een artikel in de krant kreeg hij een flashback en ging hij acht jaar terug in de tijd waarin de overheid een oproep deed aan de burgerij van Nederland.

Met de oproep Gevraagd: actieve burgers! meende de overheid de al drie jaar durende politiek-economische recessie te kunnen bezweren. Maar een oproep alleen is niet genoeg. Er is meer nodig om burgers actief te krijgen en zelf verantwoordelijkheid te laten nemen. Dat bleek op een Landelijke Bewonersdag met zeshonderd deelnemers in Arnhem op 10 december 2011. Op die bijeenkomst werd een manifest opgesteld met voorwaarden waaronder bewoners samen met professionals een sleutelrol kunnen spelen in de wijkaanpak. Het Manifest van Actieve wijkbewoners zou daarvoor als gids dienen.

Onbehagen en onmacht

Het manifest was een uitkomst voor de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, Piet Hein Donner, die in die tijd bezig was met de formulering van een visie op burgerschap en de verhouding overheid-burger-samenleving. De thema’s van het manifest kon hij hiervoor goed gebruiken.
Maar, aldus Van Mierlo, een visie is er nooit gekomen. Donner vertrok naar de Raad van State en hoewel zijn opvolgers hun tanden erop stuk beten, hebben ze het er uiteindelijk bij laten zitten.

Deze gang van zaken is de oorzaak van een knagend gevoel van onbehagen, of misschien wel van onmacht, bij Van Mierlo. Hij schrijft:

“Acht jaar later, op 13 januari 2020 kopt de Volkskrant ‘Waarom een rijk land uit armoede z’n bibliotheken en gymzalen sluit’. Met een dreigend beeld waarin gemeenten alle voor burgers belangrijke voorzieningen als sportzalen, bibliotheken, zwembaden en wijkhuizen zodanig moet korten dat zij omvallen. Terecht wordt in het artikel gewaarschuwd dat wat je afbreekt bijna voor altijd verdwijnt uit onze dorpen en wijken. Overigens niet uit geldgebrek. De economische crisis van 2011 ligt ver achter ons, het gaat beter als nooit tevoren. Maar door politieke keuzes van de nationale overheid en vooral veel onbegrijpelijke technocratische bedenksels als bekostigingssysteem, trap-op-trap-af en georganiseerde onverantwoordelijkheid.

Het Volkskrant-bericht wordt ontzettend veel gedeeld. Wat mij opvalt is vooral de moedeloosheid in de bijgaande reacties. Mensen twijfelen of zij het verschil kunnen maken met het doorbreken hiervan. Wat je ook aandraagt, bedenkt, bepleit of aan de kaak stelt: er verandert uiteindelijk weinig. Bij mezelf bespeur ik ook wel enige sporen van dat sentiment. Het is niet dat we niet eerder hebben gewaarschuwd en alternatieven hebben aangedragen. We stelden bij LSA een bewonersagenda op over de rol van bewoners in samenwerking met rijk, steden en stakeholders tot groei, innovatie en leefbaarheid. We droegen perspectieven aan voor een nieuwe wijkaanpak voor weerbare wijken. En voerden we honderden gesprekken met politiek en overheid, deden mee aan wetenschappelijk onderzoek. Altijd vanuit het perspectief van actieve bewoners en op zoek naar knoppen waaraan we kunnen draaien. Een dagelijkse zoektocht van overtuigen, voorleven, inspireren, belobbyen, aanmoedigen, versterken, vernieuwen. Niet om als netwerk van actieve bewoners in Nederland ons eigen gelijk te halen, maar op zoek naar nieuwe verhoudingen tussen overheid en samenleving”.

Van Mierlo concludeert dat het in de praktijk onmogelijk is tot resultaten te komen. De ‘regels’ laten dat vanwege tegenstrijdigheden niet toe. De overheid is onwelwillend een nieuw sociaal contract af te sluiten. De sector van vrijwilligers en bewoners maakt nauwelijks onderdeel uit van het Nederlandse poldermodel.
Lees het hele artikel van Thijs van Mierlo, Samenleving zoekt regering, LSA, 15 januari 2020: www.lsabewoners.nl/samenleving-zoekt-regering

Downloaden Manifest van Actieve wijkbewoners: https://beroepseer.nl

Brief van LSA aan Ministerie van Binnenlandse Zaken van 28 mei 2015 over de bewonersagenda: https://agendastad.nl/wp-content/uploads/2015/06/BewonersAgenda-Stad-LSA.pdf

Vooruit met de wijk: Actiepunten voor nieuwe wijkaanpak, door Pleuni Koopman, LSA, 11 november 2018: www.lsabewoners.nl

Participatielezing 31 januari 2020

Jos van der Lans, auteur van het Manifest van Actieve wijkbewoners, spreekt in Ede op vrijdag 31 januari 2020 de derde Participatielezing uit. Onderwerp is de Samenlevingsopbouw in de 21e eeuw. De lezing staat in het teken van ‘vijf jaar decentralisaties’.
Op 1 januari 2020 bestaan de decentralisaties van het sociale domein vijf jaar. Ze beoogden een indringende verbouwing van de Nederlandse verzorgingsstaat, te beginnen in wijken en buurten, met een prominente rol voor burgers en uitvoerende professionals. Een wending van systeemwereld naar leefwereld, een transformatie die de sociale werkvloer van de samenleving van een nieuwe (anti-bureaucratische, ontkokerde) dynamiek zou voorzien.
Wat is er van die grote woorden en aspiraties terecht gekomen?

Meer info over lezing op site van Movisie: www.movisie.nl (Niet meer beschikbaar).

U P D A T E

Zie Videoverslag Participatielezing 2020 met Jos van der Lans Samenlevingsopbouw in de 21e eeuw: www.movisie.nl/artikel/videoverslag-participatielezing-2020-jos-der-lans

Afbeelding bovenaan is van Gert Altmann