Lerarentekorten houden aan en zijn ongelijk verdeeld, waarschuwt de Onderwijsraad in de verkenning Schaarste schuurt. De raad dringt erop aan dat lerarentekorten niet alleen een probleem mogen zijn van de scholen en schoolbesturen die er het hardst door worden geraakt. En ze mogen de kansenongelijkheid in het onderwijs niet verder vergroten. Op verzoek van de minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs heeft de raad doordacht hoe in onderwijs voorzien kan worden bij een aanhoudend tekort aan leraren. De raad werkt daartoe handelingsopties uit en de implicaties daarvan. Onderwijs blijven geven bij een tekort aan leraren vergt pijnlijke keuzes.

In het Woord vooraf schrijven voorzitter Edith Hooge en secretaris-directeur Mirjam van Leeuwen van de Onderwijsraad:

“Het onderwijs piept en kraakt’, valt de afgelopen periode met enige regelmaat te horen en te lezen. Het lerarentekort speelt al langer, maar is in omvang zo toegenomen dat het probleem nu op steeds meer scholen hard wordt gevoeld. Ook beleidsmatig is er al langer aandacht voor het lerarentekort, al heeft dit nog niet geleid tot oplossing of substantiële terugdringing ervan.

Dat is een groot probleem, want zonder leraren geen onderwijs. Het is dus zaak te blijven werken aan oplossingen om te zorgen voor voldoende leraren. Maar werken aan terugdringing van het tekort alleen is niet voldoende. Personeelsschaarste speelt overal en cijfers over onderwijs laten na 2030 een verder oplopend tekort zien. Om die reden heeft de minister de Onderwijsraad gevraagd te verkennen wat het betekent als er structureel minder leraren beschikbaar zijn in het onderwijs.

Die vraag stellen is al moeilijk. Al ziet de raad dat scholen, sommige meer dan andere, dagelijks worstelen met het lerarentekort, spreken over het lerarentekort in termen van een aanhoudend probleem ligt heel gevoelig. Want als het aankomt op onderwijs, wil je als samenleving geen veer laten. Je wilt als ouder kunnen rekenen op goed onderwijs voor je kinderen. En als leraar wil je zo rijk mogelijk onderwijs kunnen bieden aan al je leerlingen. Nadenken over hoe scholen onderwijs kunnen verzorgen als er niet voldoende leraren beschikbaar zijn, ligt nog gevoeliger. Want dat mag er niet toe leiden dat we ons neerleggen bij het tekort aan leraren.

Schaarste schuurt, zeker in het onderwijs. Het schuurt, omdat de tekorten ongelijk zijn verdeeld en juist scholen met veel sociaal kwetsbare leerlingen het hardst worden getroffen. En het schuurt omdat moeilijke en pijnlijke keuzes noodzakelijk zijn. Maar we kunnen de ogen niet sluiten voor dit groeiende en scheef verdeelde probleem. Daarom verkent de raad in twee richtingen hoe overheid en onderwijs de situatie van een aanhoudend lerarentekort door kunnen komen en de schaarste het hoofd kunnen bieden: beperking van het onderwijsaanbod en optimalisering van het werk in het onderwijs.

Scholen kunnen dit niet alleen voor elkaar krijgen. Ook omdat het lerarentekort een collectief vraagstuk is, leent het zich niet voor een ‘ieder-voor-zich-aanpak’. Bovendien zijn er geen gemakkelijke antwoorden of panklare oplossingen. In deze verkenning geeft de Onderwijsraad een aantal aanzetten die gezamenlijke doordenking en verdere uitwerking vergen. De raad vindt dat principes van solidariteit en een rechtvaardige verdeling van de schaarste daarbij centraal horen te staan”.

Downloaden verkenning Schaarste schuurt en In het kort Schaarste schuurt, Onderwijsraad, juni 2023: www.onderwijsraad.nl/

Persbericht: Onderwijsraad doet beroep op solidariteit bij omgaan met aanhoudende en ongelijk verdeelde lerarentekorten, Onderwijsraad, 29 juni 2023: www.onderwijsraad.nl