De enorme expansie van digitale bedrijven komt tot uiting in de hoeveelheid geld die ze besteden aan beïnvloeding van beleid van de Europese Unie. De digitale industrie geeft nu bijna honderd miljoen euro per jaar uit aan lobbyen, een bedrag dat alle andere uitgaven van de particuliere sector in het niet doet vallen. De sector probeert zijn enorme economische macht om te zetten in meer politieke invloed, terwijl Europese politici hebben gezworen de dominantie van grote digitale platforms te reguleren.

Uit een onderzoek van Corporate Europe Observatory (CEO) en LobbyControl e.V. blijkt nu voor het eerst dat niet alleen de Big Tech-industrie ongekende bedragen heeft uitgegeven om te lobbyen bij EU-instellingen, maar wordt ook het ‘lobbynetwerk’ van de sector en de manier waarop het functioneert in kaart gebracht. Het rapport, getiteld The lobby network: Big Tech’s web of influence in the EU, biedt een gedetailleerde analyse van de lobbymacht van technologiebedrijven in de EU. Van de reuzen uit Silicon Valley en Shenzhen tot de online opgerichte bedrijven die de infrastructuur bouwen voor het draaiende houden van het internet.
Een samenvatting van het rapport staat op de site van CEO. Margarida Silva en Max Bank schreven er een uitgebreid artikel over: How Big Tech money skews the European playing-field, op Social Europe.
Allereerst wordt er een een beeld geschetst van de grootste spelers, hun netwerk en land van herkomst. Hun lobbybudgetten worden onthuld alsmede hun toegang tot EU-besluitvorming. Ook wordt onthuld hoe deze lobbymacht in de praktijk opereert bij debatten over EU-beleid en wetgeving inzake digitale diensten.

Jaarlijks 97 miljoen euro

Niet minder dan 612 bedrijven, groepen en bedrijfsverenigingen lobbyen actief om het EU-beleid inzake de digitale economie te beïnvloeden en geven daarvoor jaarlijks minstens 97 miljoen euro uit. Maar het lobbyen voor technologie wordt gedomineerd door een handvol bedrijven. Slechts tien zijn verantwoordelijk voor bijna een derde (32 miljoen euro) van de desbetreffende uitgaven: Vodafone, Qualcomm, Intel, IBM, Amazon, Huawei, Apple, Microsoft, Facebook en Google.
Uit een vergelijking blijkt dat deze tien grootste bedrijven meer lobbymacht hebben dan hun tegenhangers in de farmaceutische, chemische en auto-industrie of de financiële sector.

Ten minste een vijfde van de bedrijven die bij de EU lobbyen voor digitaal beleid is in de VS gevestigd; minder dan een procent heeft een hoofdkantoor in China of Hongkong. Chinese bedrijven hebben tot dusver niet zo zwaar in EU-lobby’s geïnvesteerd als hun Amerikaanse tegenhangers. De tien grootste bedrijven zijn ook collectief georganiseerd in bedrijfs- en handelsverenigingen, die zelf belangrijke lobby-actoren zijn. Deze verenigingen hebben een lobbybudget dat het budget van de 75 procent kleinere bedrijven in de digitale industrie verre overtreft.

Tandeloze maatregelen

In het verleden was Big Tech over het algemeen gekant tegen regelgeving. Nu nieuwe regels onvermijdelijk worden, probeert de sector een nieuw verhaal te vertellen door regels ogenschijnlijk te steunen, maar dan gaat het alleen om tandeloze maatregelen die zorgvuldig worden gedefinieerd door de sector. De volgende stap is deze aanpak combineren met pogingen de regelgeving een bedreiging te noemen, niet voor zichzelf, maar voor consumenten en kleine en middelgrote ondernemingen. Dat gaat gepaard met het aanwakkeren van geopolitieke angst – door te waarschuwen dat Europa door de regelgeving achterop zal raken bij de Verenigde Staten en, vooral, China. Aan dit verhaal ligt nog steeds de overtuiging ten grondslag dat regelgeving innovatie in de kiem smoort.

De lobby van Big Tech steunt ook op de financiering van een breed netwerk van derden, waaronder denktanks, MKB- en startersverenigingen en juridische en economische adviesbureaus, om de eigen boodschap door te drukken. Financieringsrelaties worden vaak niet bekendgemaakt, met als gevolg verdoezeling van potentiële vooroordelen en belangenconflicten.

De uitkomsten van het onderzoek tonen aan dat lobbyen, vooral door de Amerikaanse giganten, maar één doel heeft: zich verzetten tegen strenge regels die het bedrijfsmodel en de winstmarges van Big Tech zouden kunnen aantasten. Vanuit democratisch oogpunt zijn deze immense lobbybudgetten zeer verontrustend en ongezond.
In de EU zijn politieke processen aan de gang om de regels voor digitale platforms aan te scherpen. Met de Digital Markets Act (DMA) en de Digital Services Act (DSA) wil de Europese Commissie de macht van Google, Amazon en andere grote spelers inperken. De digitale industrie is hierover in opstand gekomen, vooral over de DMA. Door de geconcentreerde lobbymacht van de bedrijven dreigen de voorstellen af te zwakken.

Programma

De toenemende macht van de digitale bedrijven zou het signaal moeten zijn voor de EU en de lidstaten strengere regelgeving voor lobby’s in te voeren en ervoor te zorgen dat er nieuwe instrumenten komen om de macht te van de Big Tech-bedrijven die de wetgeving naar hun hand willen zetten, te beperken. De conclusie van het rapport bevat voor dat doel een programma met twaalf artikelen. Inspanningen gericht op regulering van de digitale economie kunnen leiden tot een beter internet dat ten dienste staat van mensen, kleine bedrijven en gemeenschappen. Het is van cruciaal belang dat onafhankelijke burgers betrokken raken bij beleidsdiscussies om ervoor te zorgen dat lobbyisten niet de toekomst van de technologie bepalen in de EU.

De civil society – de burgermaatschappij – behoort in actie te komen. Academische instellingen, denktanks en NGO’s die banden onderhouden met Big Tech behoren kritisch te overwegen of zij kunnen functioneren als deel van de soft power van het bedrijf. Als dat nodig is, behoren zij de banden met dat bedrijf te verbreken.

Downloaden rapport The lobby network: Big Tech’s web of influence in the EU, Corporate Europe Observatory en LobbyControl e.V., augustus 2021: https://corporateeurope.org

How Big Tech money skews the European playing-field, door Margarida Silva en Max Bank, Social Europe, 1 september 2021: https://socialeurope.eu

The lobby network: Big Tech’s web of influence in the EU, Corporate Europe Observatory, 31 augustus 2021: https://corporateeurope.org