In 2021 kreeg het Huis voor Klokkenluiders ruim 200 adviesverzoeken waarvan er elf over (vermoedelijke) misstanden gingen. Zo’n 249 keer werd telefonisch advies gevraagd. Verder werkte het Huis in 2021 aan meer maatwerk, preventie, zichtbaarheid van het Huis in netwerken en publicaties en aan efficiëntere werkprocessen en extra capaciteit. Dat blijkt uit het jaarverslag 2021 van het Huis voor Klokkenluiders, in maart 2022 gepubliceerd.

Het Huis doet soms interventies om een situatie op te lossen zonder dat de klokkenluider hier nadelen van ondervindt. Ook wordt achteraf soms onderzoek gedaan naar de situatie. In 2021 vonden zeven uitgebreide onderzoeken plaats en werden er twee in een grote publicatie uitgelicht. Ook verkende het Huis de mogelijkheden voor extra psychosociale hulp.

De meest in het oog springende activiteiten van het Huis voor Klokkenluiders in 2021 waren het voorkomen dat melders van misstanden op de werkvloer worden benadeeld en het actief inzetten op betere wetgeving.

Uitgegroeid tot herkenbare organisatie

Het Huis voor Klokkenluiders bestond in 2021 vijf jaar. In die jaren groeide het Huis uit tot een herkenbare organisatie die melders van misstanden bijstaat met advies en waar nodig diepgaand onderzoek doet. Ook bevordert het Huis de integriteit binnen Nederlandse werkrelaties door bij te dragen aan het voorkomen, signaleren en oppakken van misstanden.

Intern melden en integriteit op de werkvloer

Om het werk steeds beter te kunnen uitvoeren, heeft het Huis in 2021 ingezet op verdere ontwikkeling van vier thema’s die staan vermeld in de in 2020 gepubliceerde toekomstvisie. De focus ligt steeds meer op preventie en maatwerk. Dat wil zeggen, voorkómen dat misstanden op het werk ontstaan of dat melders worden benadeeld. Daarnaast richt het Huis zich op een belangrijke voorwaarde voor het werk: betere wetgeving die werknemers beschermt en de integriteit van organisaties vergroot. Het Huis voor Klokkenluiders kan zijn rol pas goed spelen als het een centrale en zichtbare positie heeft in het integriteitslandschap.

In het Voorwoord schrijft voorzitter Wilbert Tomesen van het Huis voor Klokkenluiders over het intern melden:

“Bovendien ondervinden veel werknemers die intern een misstand melden benadeling door hun werkgever als gevolg van die melding, iets wat wettelijk verboden is. Denk aan isoleren, overplaatsing, contractbeëindiging, slepende procedures of ontslag. En bij heel wat zaken waarnaar het Huis voor Klokkenluiders onderzoek doet, komt de werkgever achteraf tot de slotsom dat het anders had gemoeten. Het hád dus beter gekund”.

Het jaarverslag vermeldt dat er nog veel schort aan het integriteitsbeleid van Nederlandse organisaties. Voorzitter Wilbert Tomesen in het Voorwoord daarover:

“Als er één onderwerp telkens terugkeert in het maatschappelijk debat, dan is het wel integriteit op de werkvloer. Of beter gezegd: het gebrek daaraan. Regelmatig gaat het in de media over misstanden binnen diverse organisaties, over onwenselijke omgangsvormen en over een leiding die daar niet, halfslachtig of paniekerig op reageert. Wat betreft die integriteit op de werkvloer kan het dus beter”.

Om deze reden heeft het Huis een Integriteitswijzer gemaakt waarmee organisaties op weg worden geholpen naar een beter beleid.

Integriteitswijzer

Bij raadpleging van de Integriteitswijzer krijgt de gebruiker na het beantwoorden van 35 vragen een beeld van de sterke en zwakkere delen van de integriteitsaanpak. Het resultaat is een rapport met een visuele weergave van scores op de zeven pijlers van een samenhangend integriteitsbeleid. Daarnaast biedt het rapport duiding en tips om de zwakkere punten te verbeteren.

Wetsvoorstel voor betere bescherming klokkenluider

De nieuwe Wet bescherming klokkenluiders moet klokkenluiders een betere bescherming bieden. Hoewel de wet voor 17 december 2021 ingevoerd had moeten zijn, is het wetsvoorstel op dit moment nog in behandeling bij de Tweede Kamer.
Het Huis heeft aanvullingen op het wetsvoorstel gegeven en was (net als voorgaande jaren) erg actief in het Network of European Integrity and Whistleblowing Authorities (NEIWA), waar nu 28 autoriteiten uit 22 lidstaten in zitten.

Jaarverslag 2021 Huis voor Klokkenluiders, maart 2022: www.huisvoorklokkenluiders.nl/Publicaties/jaarverslagen/2022/03/15/jaarverslag-2021-huis-voor-klokkenluiders

Integriteitswijzer Huis voor Klokkenluiders: www.huisvoorklokkenluiders.nl/integriteit-bevorderen/integriteitswijzer

Zie ook: HvK: integriteitsbeleid schiet nog vaak tekort, Rendement online, 21 maart 2022: www.rendement.nl

Stand van zaken wetstraject en ingebrekestelling Wet bescherming klokkenluiders, Ministerie van Binnenlandse Zaken, 16 februari 2022: www.wetbeschermingklokkenluiders.nl