Peer van der Helm geeft in een blog commentaar op het nieuwe, op 25 maart 2019 gepresenteerde actieplan De best passende zorg voor kwetsbare jongeren door het Ministerie van Volksgezondheid (VWS).
Van der Helm is lector residentiële jeugdzorg aan de Hogeschool Leiden en o.m. hoofd onderzoek bij expertise- en behandelcentrum Fier en adviseur bij behandelcentrum Schakenbosch. Sinds 2007 doet hij onderzoek naar het leef- en werkklimaat in de gesloten jeugdzorg. Titel van zijn blog: Goede plannen, maar niks concreets en geen geld.

Van der Helm:

“In het actieplan [… ] staan veel mooie voornemens, net als in alle vijf(!) voorgaande actieplannen voor de jeugd, waar in de praktijk helaas nog weinig van terecht is gekomen. De vraag is daarom, wat er van dit plan terecht gaat komen. De jeugdzorg is namelijk een mammoettanker die niet makkelijk van koers verandert. Dat komt deels doordat er veel belangen spelen maar ook dat er een moordende concurrentie tussen instellingen aan de gang is om de aanbestedingen. Dat was een stelselvergissing met zichtbare nadelige gevolgen. Ik noem een paar problemen die in dit actieplan zijn weggelaten en doe een voorstel voor verbetering.

Belangenconflicten die voorgesteld worden als taakconflicten

Een verschil van mening tussen professionals kan een taakconflict zijn waar, na een stevige discussie, vernieuwing daadwerkelijk op gang komt. Verandering moet nu eenmaal ook schuren. Maar wanneer er sprake is van een belangenconflict (geld, invloed, macht) dan werken mooie plannen in de praktijk als een doofpot en is kritiek niet welkom. Nu wordt ten onrechte in het actieplan (dat een sterk ‘wie kan daar tegen zijn?’-gehalte heeft), de illusie gewekt dat er geen sprake is van een belangenconflict en iedereen het met elkaar eens is. Daarom worden pijnlijke keuzes die geld kosten in de tekst weg-gepolderd. Wanneer namelijk niet in medewerkers wordt geïnvesteerd en het klimaat in de instellingen repressief blijft, worden ook de afzonderingen en suïcides niet teruggedrongen. Dan gaan we waarschijnlijk in de toekomst nog veel meer mooie actieplannen zien, samen met praattafels en uitstelonderzoeken en waar niemand op tegen kan zijn maar waar kwetsbare jongeren in de praktijk niks van merken.

Geen geld en geen consequenties bij niet halen doelstellingen

Wat de zaak nog problematischer maakt is, dat de minister meteen al gezegd heeft dat er geen extra geld komt. Een vernieuwingsimpuls kost veel geld, kijk maar hoe dat destijds na 2007 bij de JJI’s is gerealiseerd^*). Uiteindelijk is het leefklimaat in de JJI’s door een verbeterimpuls spectaculair verbeterd. Dat kwam ook doordat de hele sector in 2016 de resultaten van hun leefklimaatonderzoeken openbaar naar de kamer stuurde. Dat wordt in het Actieplan echter zorgvuldig omzeild. Er komt geen openbaar leefklimaatonderzoek. Zoiets doet vrezen dat er geen werkelijke keuzes worden gemaakt. Nergens staan dan ook op andere urgente onderwerpen concreet meetbare doelen en wat de consequenties zijn wanneer die niet gehaald worden. Dat doet vermoeden, dat er waarschijnlijk bitter weinig verandering zal komen.

Kennis die al bestaat maar niet wordt toegepast

Een derde punt van zorg gaat over de nadruk die in het plan ligt op het ontwikkelen van ‘nieuwe’ kennis. Ik heb al eerder betoogd dat die kennis er al lang is, maar dat we die vaak niet inzetten”

Lees de hele blog van Peer van der Helm waarin hij concreet haalbare doelen aangeeft. Hij zou het actieplan graag willen herschrijven: Actieplan ‘best passende zorg voor kwetsbare jongeren’, 26 maart 2019: www.linkedin.com/pulse/actieplan-best-passende-zorg-voor-kwetsbare-jongeren-van-der-helm/

^{Noot
*) JJI – Justitiële jeugdinrichting  is een gesloten instelling voor jongeren met jeugddetentie of een maatregel tot plaatsing in een justitiële jeugdinrichting (PIJ, ook wel bekend als ‘jeugd-tbs’).}

De best passende zorg voor kwetsbare jongeren, Rijksoverheid, 25 maart 2019: www.rijksoverheid.nl

Plan voor beter passende zorg voor kwetsbare jongeren, Rijksoverheid, 25 maart 2019: www.rijksoverheid.nl (Nieuwsbericht niet meer beschikbaar op site Rijksoverheid). Ga naar het sitearchief van de Rijksoverheid en tik in grijze linkerkolom in zoekveld de titel van het bericht: https://rijksoverheid.sitearchief.nl/#archive