Volgens de Amerikaan David Graeber heeft ruim één op de drie werkenden een zogenaamde bullshitbaan – een onzinbaan. In de documentaire Mijn bullshitbaan van regisseur Roland Duong komt een aantal van hen aan het woord.

Graeber is antropoloog en maatschappelijk activist; sinds 2013 hoogleraar aan de London School of Economics (LSE). Het fenomeen ‘bullshitbaan’ introduceerde hij in 2013 in zijn essay On the phenomenon of bullshit jobs: A work rant. Een boek over het onderwerp, Bullshit jobs: A theory volgde in 2018. Eerder verschenen van zijn hand Utopia of rules (2015) waarin hij stelde dat meer marktwerking niet tot minder, maar tot meer bureaucratie leidt.

Het beeld dat Graeber schetst, verklaart een hoop hedendaagse fenomenen, waar economen, sociologen en politicologen zich eerder geen raad mee wisten. De almaar uitdijende bureaucratie in bedrijven, bijvoorbeeld, waar niets of niemand effectiever of productiever van wordt. Volgens Graeber is de managerscultuur van vandaag een nieuw feodaal systeem, waarbinnen topmanagers hun koninkrijkjes opbouwen onder de vlag van efficiëntie. De bouwstenen zijn nutteloze afdelingen waar mensen de weg kwijtraken.

Meer dan twintig procent van de werkende mensen in het Westen heeft het idee dat wat ze doen helemaal geen zin heeft. Toch werken ze zich een ongeluk en verdienen samen miljarden. Waarom stoppen we niet gewoon met die bullshitbanen?
Het is nog erger: er zijn zelfs mensen die zeker weten dat hun werk niets bijdraagt. Soms gaan hun werkzaamheden in tegen al hun principes. Het is werk dat, als het niet zou worden gedaan, door niemand wordt gemist. De wereld zou er zelfs beter van worden, als het gewoon zou blijven liggen.

In Mijn bullshitbaan komen aan het woord: David Graeber;  Katinka van Cranenburgh, consultant ethical business; Emmie, voormalig communicatiemedewerker; Mehdi, voormalig content manager; Mark, product manager; Jeroen van der Most,
voormalig marktonderzoeker, nu kunstenaar; Eilis Lawlor, politicoloog en economisch socioloog.

Volgens Katinka van Cranenburg kan ook een succesvolle carrière een ‘bullshitbaan’ zijn. Ze heeft zelf ondervonden dat het gebrek aan zingeving niet kan voortduren: “Wie zich niet laat leiden door blinde ambitie zal zich op een zeker moment afwenden van zijn of haar spiegelbeeld. Sommige managers krijgen lichamelijke klachten, anderen ontwikkelen een burn-out. Rechtsom of linksom, uiteindelijk vraagt de zelf-reflecterende en zelf-respecterende manager aan zijn spiegelbeeld: ‘wíl ik hier eigenlijk wel zijn?’.” (Zie Cranenburgs artikel Ook een succesvolle carrière kan een ‘bullshitbaan’ zijn, 24 maart 2019: https://tpo.nl/2019/03/24/katinka-van-cranenburgh-ook-een-succesvolle-carriere-kan-een-bullshitbaan-zijn/).

Mijn bullshitbaan werd uitgezonden in het programma Tegenlicht van de VPRO op zondagavond 24 maart 2019 op NOP2.

Duur 44 min.

Tweet n.a.v. de documentaire: “Precies de reden waarom ik na 15 jaar ‘corporate career’ tot de conclusie kwam van ‘dit nooit meer!’ 45 min. @VPROTegenlicht die verplichte kost zou moeten zijn voor iedereen bij een corporate”. (25 maart 2019).

Ga naar video: www.vpro.nl