In november 2022 is de Staatscommissie rechtsstaat ingesteld met de opdracht het functioneren van de Nederlandse rechtsstaat te onderzoeken en voorstellen te doen voor versterking. Henk Kummeling werd benoemd tot voorzitter van de commissie. Kummeling is rector magnificus en hoogleraar vergelijkend constitutioneel recht aan de Universiteit van Utrecht. Bij de opdracht zou de commissie nadrukkelijk aandacht hebben voor bescherming van burgers tegen onvoorziene en ongewenste gevolgen van overheidsmaatregelen.
De commissie heeft het voornemen voor juni 2024 haar advies aan te bieden aan het kabinet.

Motie Omtzigt/Van dam

De Staatscommissie Rechtsstaat is ingesteld op voordracht van de ministers Weerwind (Rechtsbescherming) en Bruins Slot (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties). De commissie komt voort uit het rapport Ongekend onrecht over de toeslagenaffaire. Dat rapport constateert dat in de toeslagenaffaire de grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden en dat burgers daardoor ernstig in de knel zijn gekomen. Naar aanleiding van dit rapport heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen van de leden Omtzigt en Van Dam waarin de regering wordt gevraagd een Staatscommissie in te stellen die kijkt naar het functioneren van de rechtsstaat.

Brieven aan de staatscommissie

Om tot een goede analyse te komen is een breed beeld van ervaringen met de rechtsstaat en ideeën om de rechtsstaat te verbeteren nodig. Om tot zo’n breed beeld te komen zijn aan verschillende personen en organisaties gevraagd een brief aan de commissie te schrijven.

Inmiddels zijn er bijna vijftig brieven binnengekomen. Daarvan zijn er 32 van personen, o.a. van:

• Rob van Gestel, hoogleraar theorie en methode van wetgeving en methoden van juridisch onderzoek, Tilburg University
• Ernst Hirsch Ballin, hoogleraar Tilburg University en voormalig minister van Justitie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
• Robine de Lange-Tegelaar, president rechtbank Den Haag
• Sandra Palmen, strategisch adviseur bij het ministerie van Financiën en raadsheer-plaatsvervanger bij de Centrale Raad van Beroep (CRvB)
• Johan Remkes, bestuurder en voormalig voorzitter van de Staatscommissie parlementair stelsel
• Herman Tjeenk Willink, Minister van Staat en onder meer voormalig voorzitter van de Eerste Kamer en vice-president van de Raad van State
• Evelien Tonkens, hoogleraar burgerschap en humanisering van de publieke sector aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht
• Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden
• Arre Zuurmond, Regeringscommissaris Informatiehuishouding en voormalig ombudsman

Daarnaast hebben vijftien organisaties een brief gestuurd aan de commissie, waaronder:

• Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV)
• Instituut Publieke Waarden (IPW)
• Landelijke Cliëntenraad (LCR)
• Privacy First
• Raad voor de rechtspraak (Rvdr)

Klik hier voor lijst alle inzenders: https://www.staatscommissierechtsstaat.nl/onderwerpen/brieven/brieven

De brieven zijn één manier voor de staatscommissie om ervaringen en ideeën te verzamelen. Daarnaast heeft de staatscommissie een ‘flitspeiling’ laten uitvoeren onder burgers en kon iedereen een bijdrage leveren via een internetconsultatie (tot juli 2023). Daarnaast maakt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) voor de staatscommissie een overzicht van burgerperspectieven op de rechtsstaat.

Denk mee! Open Forum op 20 oktober 2023

Als burger of professional kunt u meedenken met de staatscommissie. De eerstvolgende mogelijkheid hiervoor is op vrijdag 20 oktober 2023. Er is dan een Open Forum bij de Social Impact Factory in Utrecht, vlakbij het Centraal station.

Meer info en aanmelden op: ww.staatscommissierechtsstaat.nl/actueel/activiteiten/2023/10/20/open-forum

Brieven aan de staatscommissie, Staatscommissie rechtsstaat: www.staatscommissierechtsstaat.nl/onderwerpen/brieven/brieven

Bijdragen van burgers en professionals, met tijdlijn: www.staatscommissierechtsstaat.nl/meedenken

Motie Omtzigt/Van Dam over een staatscommissie die het functioneren van de rechtsstaat analyseert – Parlementaire ondervraging kinderopvangtoeslag, Parlementaire monitor: www.parlementairemonitor.nl/9353000/1/j9vvij5epmj1ey0/vlfmjb5u43zh

Eindverslag onderzoek kinderopvangtoeslag gepresenteerd: ‘Ongekend onrecht’, Blogs Beroepseer, 18 december 2020: https://beroepseer.nl/