Maarten Douma schrijft in Het Financieele Dagblad over de gevolgen van de voorgestelde strenge maatregelen van de overheid tegen witwassen.
In de strijd tegen witwassen wordt het verboden dat handelaren meer dan 3000 euro contant aannemen. Ook het biljet van 500 euro moet verdwijnen en banken moeten ‘ongebruikelijke’ klanten weren, als het vermoeden bestaat dat ze willen witwassen.
Het zijn voorstellen uit een pakket maatregelen – Plan van aanpak witwassen – van minister Wopke Hoekstra (Financiën) en minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid), dat op 1 juli 2019 naar de Tweede Kamer is gestuurd. Volgens de bewindslieden zijn deze extra stappen nodig om het criminelen lastiger te maken.
Het kabinet benadrukt dat banken de afgelopen jaren een aantal keer ernstig zijn tekortgeschoten bij de aanpak van witwassen. Inmiddels doen ze grote investeringen om witwassen beter tegen te gaan.

Nederland wil, aldus de ministers in hun Aanbiedingsbrief plan van aanpak witwassen, internationaal tot de koplopers op de aanpak van witwassen behoren. Tegen het einde van 2019 spreekt het kabinet met diverse partijen over de voortgang en de effectiviteit van de maatregelen en wordt ook de Tweede Kamer geïnformeerd.

Volgens Douma leiden de maatregelen tot economische schade. Hij schrijft:

“De Rabobank meldde deze week dat het aantal mensen op zijn afdeling compliance^*) inmiddels is opgelopen tot 1600. Zegge: zes-tien-honderd. En dat is dan nog maar één bank. Allemaal om een taak uit te voeren die natuurlijk primair een overheidstaak is. Ter vergelijking: de Fiod zelf heeft ongeveer 1500 werknemers.

Schending elementair rechtsbeginsel

Ondertussen moet ABN Amro op last van De Nederlandsche Bank alle vijf miljoen particuliere klanten (dat wil zeggen: u en mij) nog eens doorlichten op signalen van witwassen. Preventief fouilleren 2.0, zullen we maar zeggen. Een flagrante schending van het elementaire rechtsbeginsel dat zonder redelijke verdenking niet zomaar tot strafrechtelijk onderzoek mag worden overgegaan natuurlijk. Komt dus mooi uit dat de banken deze klus lekker zelf moeten opknappen; de Fiod zou het zelf nooit hebben mogen doen.

Spervuur aan formuliertjes

Betrouwbare schattingen van de economische schade die deze compliance-orgie veroorzaakt, ontbreken vooralsnog, maar een miljardje of wat tikken we toch zeker wel aan, lijkt me. De banken zelf geven jaarlijks al vele honderden miljoenen uit aan IT-systemen en, vooral, extra mensen. Maar daarmee is het niet gedaan. Deze lieden zitten namelijk niet te pingpongen daar op die Zuidas, althans toch niet de hele dag, maar zijn actief bezig met het strooien van zand in de economische motoren van hun klanten. Doodgewone transacties lopen dagen, zo niet weken, vertraging op en bedrijven moeten extra juristen inhuren om het spervuur aan formuliertjes dat door hun financiers op ze wordt afgevuurd te pareren”.

Douma eindigt met te schrijven dat de banken geen tegenstem durven laten horen en dat ze collectief lijden aan het Stockholmsyndroom.

Lees de hele column van Maarten Douma, Een collectief stockholmsyndroom, Het Financieele Dagblad, 19 augustus 2019: https://fd.nl/auteur/maartendouma
Maarten Douma is Investment Director bij Indofin Group.

Kabinet wil strengere maatregelen tegen witwassen, Het Parool, 1 juli 2019: www.parool.nl

Kabinet komt met uitgebreid Plan van aanpak witwassen, door Maurijn Rezvani, Transparency International, 4 juli 2019: www.transparency.nl

Plan van aanpak witwassen en Aanbiedingsbrief, Rijksoverheid, 30 juni 2019: www.rijksoverheid.nl

^Noot
*) Een compliance professional is veelal aangesteld bij een instelling of bedrijf om toe te zien op de naleving van wet- en regelgeving binnen de organisatie. Op het niet voldoen aan de wetgeving, staan stevige sancties.