Wat is nuttig werk? Dat is niet voor iedereen hetzelfde. Ronald Dekker legt het uit aan Ellen Schat in haar artikel op NSvP – Innovatief werk – met een eenvoudig voorbeeld: “Als ik iemand de straat zie vegen, vind ik dat nuttig werk. Maar het is wel subjectief. En als ik zie dat het de volgende dag weer vies is, vind ik het misschien toch geen nuttig werk meer. Het is dus ook een momentopname”. Het blijkt dat de term lastig te gebruiken is voor onderzoek of beleid.
De NSvP staat voor de in 1926 opgerichte Nederlandse Stichting voor Psychotechniek die zich hard maakt voor mens en werk. De NSvP investeert in kennis en maatschappelijk initiatief en kijkt kritisch naar vastgeroeste patronen.

Arbeidseconoom Ronald Dekker is gasthoofdredacteur van het jaarlijkse NSvP-themanummer van het Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken en momenteel als onderzoeker werkzaam bij TNO. Hij hoopt op verdieping van de begrippen nuttig werk/werken in het algemeen belang. Daarbij hoort ook de rol van technologie, industriepolitiek en het onderwijs bij toekomstig nuttige banen.

Werken in algemeen belang

Werken in algemeen belang is meer bezien vanuit het collectief: wat vinden we zinvol en belangrijk werk voor onze samenleving? De term biedt meer houvast, al is het natuurlijk nog altijd subjectief welk werk het algemeen belang dient: Dekker: “Werk in school en ziekenhuis wordt grosso modo beschouwd als belangrijk voor de publieke zaak, het zijn sectoren waarin overigens nu juist een enorm tekort is. Bezorging van pakketjes door het hele land of flitsbezorging worden minder beschouwd als zinvol voor de maatschappij”.
Een term die we tegenwoordig in dit verband vaker horen zijn de zogenaamde bullshitjobs, waarmee banen worden bedoeld waarvan de werknemer zélf vindt dat ze maatschappelijk zinloos zijn.

Dekker gebruikt voor het themanummer van TvA ‘werken tot nut van het algemeen’. Dekker: “Toen ik op internet zocht op deze term, kwam ik al gauw op de Maatschappij tot Nut van het Algemeen die in de achttiende eeuw individuele en maatschappelijke ontplooiing stimuleerde en onderwijs en cultuur toegankelijk wilde maken voor iedereen”. Sindsdien hebben overheidsorganisaties, door de overheid betaalde organisaties en het democratiseringsproces voor veel verandering gezorgd op het gebied van werken in algemeen belang, maar de laatste dertig à veertig jaar wordt veel aan de markt overgelaten.

Brede welvaart

Dekker vindt hervormen van de economische structuur een goed idee. Bij die hervorming zou brede welvaart een rol dienen te spelen. Brede Welvaart kijkt verder dan economische groei en materiële welvaart. De term brede welvaart is intussen wel meer ingebed in beleid, maar volgens Dekker is dat nog niet voldoende.

De vraag is: wat vinden wij zinvol en belangrijk werk voor onze samenleving? De NSvP en TvA hopen dat wetenschappelijke bijdragen inzoomen op nieuwe vormen van ‘matching’ op de arbeidsmarkt die bijdragen aan meer nuttig werk.

Dekker gaat in het artikel nog in op industriepolitiek en technologie. Lees het hele artikel Arbeidseconoom Ronald Dekker: ‘Discussie over werken in algemeen belang op hoger plan tillen’, door Ellen Schat , NSvP, 29 augustus 2023: www.innovatiefinwerk.nl

Het themanummer van het Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, waarvan Ronald Dekker de gasthoofdredacteur is, verschijnt in december 2023. /www.aup-online.com/content/journals/01692216

NSvP: www.innovatiefinwerk.nl

Brede welvaart in de regio, Planbureauvoor de Leefomgeving: www.pbl.nl/brede-welvaart-in-de-regio