Goed Werk Gereedschap

Beroepseer en integriteit hebben alles met elkaar te maken. Het gaat immers om de intrinsieke motivatie om je vak volgens de waarden die daarvoor gelden zo goed mogelijk uit te voeren. Daarom onderschrijft Stichting Beroepseer van harte de Week of Integrity^*), waarin integriteit uitgebreid onder de aandacht wordt gebracht. Als Partner van de Week van de integriteit organiseert Stichting Beroepseer een gratis webinar: Rechtsstaat en integriteit – Waar ligt de grens? Onder begeleiding van docent Caroline Raat verkennen we op een interactieve manier wanneer je werk mag weigeren, een melding kunt doen en mag demonstreren. Ook staan we stil bij tegenspraak en veiligheid. Webinar Rechtsstaat en integriteit vindt plaats op dinsdagochtend 10 december 2024 om 9.30 uur. Aanmelden kan per mail: contact@rechtenraat.nl   Noot ^*) Week of Integrity: www.weekofintegrity.org/nl

De mogelijkheden van generatieve AI en ChatGPT nemen in versneld tempo toe. Terwijl in 2023 duizend AI-experts in een open brief opriepen tot een pauze in de ontwikkeling ervan, hebben ontwikkelaars van kunstmatige intelligentie (AI) geen gehoor gegeven aan een pauze. Een bekende houding is immers: “Als iets eenmaal in de wereld geholpen is, kun je het niet meer tegenhouden; het beste is mee te gaan met de stroom”. AI wordt gebruikt door steeds meer mensen voor allerlei adviezen – in plaats van naar een advocaat te gaan, om maar een voorbeeld te noemen. Aan de andere kant klinkt er vanuit de zakenwereld scepsis wat betreft de huidige aanpak van het verbeteren van AI-modellen. Die aanpak blijkt niet meer te voldoen, men zoekt naar nieuwe mogelijkheden. Agentforce Op het grootschalige evenement Agentforce World Tour in Amsterdam op 12 november 2024 stonden ‘de AI-entiteiten in de schijnwerpers’. Marco van der Hoeven schrijft op nieuwsplatform Rocking Robots dat “Agents net zo alomtegenwoordig zullen worden als webpagina’s of apps nu zijn”. Op het evenement is het rapport State of de Connected Customer van Salesforce gepresenteerd. Salesforce – een internationaal bedrijf van software voor klantrelatiebeheer – heeft 14.300 consumenten en zakelijke afnemers wereldwijd – onder wie 1000 Nederlanders – ondervraagd voor het bepalen van trends in de relatie met  klanten. Een Agentforce bevat een reeks autonome AI-agenten die zelfstandig aan de slag gaan bij de klantenservice en de verkoopafdeling of de marketing van een bedrijf. De toepassing is bedoeld om tijdrovende of repeterende taken uit handen te nemen van medewerkers en als volwaardige AI-collega waar nodig bij te springen. Het gaat bijvoorbeeld om het beantwoorden van vragen van klanten of het optimaliseren van marketingcampagnes. Een Agentforce-agent is een proactieve, zelfstandige applicatie die medewerkers of klanten 24/7 gericht bijstaat. De applicatie beschikt over de benodigde bedrijfskennis om taken uit te voeren volgens een specifieke rol. Een rol definieert de functie en de bredere doelen die de agent binnen het team dient te realiseren. Salesforce presenteerde Agentforce als een stap verder dan traditionele chatbots, met een redeneermodule die, aldus Van der Hoeven, de klantbehoeften dynamisch beoordeelt en actie onderneemt. Salesforce-executives legden uit dat traditionele chatbots vaak op vaste antwoorden zijn gebaseerd, wat tot frustratie en onvolledige ondersteuning kan leiden. In tegenstelling daarmee biedt het AI-systeem van Agentforce contextueel nauwkeurige antwoorden en lost het zelfstandig problemen op. Minder vertrouwen Hert blijkt dat het vertrouwen van consumenten in bedrijven op een record laag niveau staat. Driekwart van de Nederlanders vertrouwt bedrijven minder dan een jaar geleden. Op BAAZ, platform en tijdschrift voor de ondernemer, CEO en hoger management, staat een samenvatting. Bijna de helft (49%) vindt dat door AI-ontwikkelingen het vertrouwen in bedrijven nog belangrijker wordt. Hoewel Nederlanders over het algemeen nuchterder zijn over de impact van AI dan elders in de wereld, zegt 72 procent wel graag te willen weten wanneer zij met een AI-agent communiceren. Dit is een daling ten opzichte van vorig jaar, toen nog negen op de tien consumenten aangaven dit te willen weten. Een van de conclusies is dat bedrijven het zich niet kunnen veroorloven AI verkeerd te gebruiken. BAAZ schrijft dat alleen al in de periode rond de feestdagen wereldwijd meer dan € 185 miljard aan online verkopen door AI zal worden beïnvloed. Een voorbeeld: voor 38 procent van de klanten is een moeizaam retourproces of een andere onhandige koopervaring een reden om elders te winkelen. Deze eis naar gemak en consistentie zet bedrijven onder druk om te voldoen aan de verwachtingen van de moderne consument. Jeroen Heijmans, hoofd Enterprise en Deputy Country Leader bij Salesforce in Nederland: “Vanwege het lagere vertrouwen en hogere verwachtingen van consumenten is de retailsector dit jaar een stuk competitiever. De gepersonaliseerde ervaringen met AI-agenten, die we vandaag tijdens de Agentforce World Tour in Nederland presenteren, kunnen de klantloyaliteit vergroten”. Geen sterke mening Nederlanders hebben, vergeleken met de rest van de wereld, geen sterke mening over de rol van AI in hun leven, blijk uit het rapport. Bijna de helft (48%) is neutraal over de impact van AI op hun persoonlijke leven, terwijl 53 procent hetzelfde zegt over de invloed op hun professionele leven. Ook de nieuwsgierigheid naar AI is in Nederland lager dan gemiddeld, met slechts 36 procent die nieuwsgierig is naar AI, vergeleken met 41 procent wereldwijd. Drie kwart van de consumenten heeft minder vertrouwen in bedrijven dan vorig jaar, BAAZ, 20 november 2024: www.baaz.nl Rapport State of the Connected Customer: www.salesforce.com Salesforce mikt met Agentforce op ai voor iedereen, door Pim van der Beek, Computable, 20 september 2024: www.computable.nl Agentforce World Tour: https://invite.salesforce.com/agentforceworldtouramsterdam Ineens lijken deze voorspellingen voor nog slimmere versie van AI onhaalbaar, door Alistair Barr, Businees Insider Nederland, 18 november 2024: www.businessinsider.nl Afbeelding bovenaan is van Alexandra Koch

Het zorgt nu al voor veel onrust, terwijl de maatregel pas ingaat per 1 januari 2025: de waarschuwing dat er streng gecontroleerd gaat worden op ‘schijnzelfstandigheid’. Een maatregel die met name voor de 1,8 miljoen zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel) grote consequenties kan hebben. Max Meldpunt bericht dat ook de ruim 200.000 zzp’ers in de zorg hiermee te maken krijgen: “De maatregel is bedoeld om het aantal zzp’ers, die minder belasting en premies betalen, omlaag te krijgen. Vakbonden en zorgorganisaties staan te juichen, zij willen graag alle zorgmedewerkers in loondienst. De zzp’ers zelf dreigen de zorg uit te gaan als de maatregel doorgaat, waardoor het tekort aan zorgmedewerkers nog groter wordt. Want de cijfers liegen er niet om: in 2031 zal het tekort aan zorgpersoneel naar verwachting oplopen naar 135.000 werknemers. Dit blijkt uit onderzoek van ABF Research in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)”. BV of maatschap Zorgvisie – online platform voor beleid en management in de zorg – meldt dat zzp’ers die willen voorkomen dat ze gezien worden als schijnzelfstandige, bezig zijn met het oprichten van een besloten vennootschap (bv) of een maatschap. Ze worden daarbij geholpen door consultants en adviesbureaus. En dat is niet altijd gunstig voor de zzp’er. De kop boven het artikel in Zorgvisie luidt: Consultants pushen kansloze bv-constructies bij paniekerige zzp’ers. Al in 2016 was er sprake van de misvatting dat een bv-constructie hét middel was tegen voorkoming van ‘schijnzelfstandigheid’. ZZP Nederland heeft in die tijd onderzoek gedaan naar de gevolgen van de wet DBA –  deregulering beoordeling arbeidsrelaties – voor zzp’ers. Toen bleek al dat meer dan een derde van de responderende zzp’ers op de enquête was benaderd door bemiddelaars. De wet bepaalt dat werkgever en werknemer gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor afspraken over en de juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie. Deze wet – ingegaan per mei 2016 – bracht evenwel niet de de beloofde rust en duidelijkheid en zou worden aangepast. Vanwege de onzekerheid werd bekend gemaakt dat de Belastingdienst niet zou gaan controleren op een juiste bepaling van de arbeidsrelatie. Meerdere zzp-organisaties, waaronder de Vereniging Zelfstandigen Nederland – VZN, hadden al gewaarschuwd dat veel zzp’ers niet meer in de zorg wilden werken als zij gedwongen in vaste dienst moesten. In oktober 2024 is er in de Tweede Kamer besloten dat de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 de controle op de juistheid van de ’bepaling van de arbeidsrelatie intensiever gaat uitvoeren. De Belastingdienst op haar website: “Vanaf 1 januari 2025 hanteren we weer de normale regels. We geven geen aanwijzingen meer. We kunnen dus direct correctieverplichtingen, naheffingsaanslagen en boetes opleggen”. Veelgehoorde misvattingen Het online service platform ZZP-er in de zorg meldt dat er veel zorgorganisaties in angst en onzekerheid verkeren en worstelen met de zzp-inzet vanaf 2025: “Om zorgmedewerkers te overtuigen te kiezen voor een dienstverband, worden soms uitspraken gedaan die niet kloppen. Dit maakt zzp’ers soms onnodig ongerust”. Op de site van het platform staat een lijst van veelgehoorde misvattingen over de handhaving op schijnzelfstandigheid, gevolgd door een beschrijving van de veranderingen en de gevolgen daarvan voor zowel organisatie als medewerkers. Deze zijn:

• ‘Vanaf 1 januari is zzp in de zorg niet meer mogelijk’
• ‘De Belastingdienst ziet zorg zzp’ers 100% als schijnzelfstandig’
• ‘Als zzp’er in de zorg kun je niet werken zonder gezag’
• ‘Je doet ingebed werk, dús je werkt in dienstverband’
• ‘Zorgorganisaties moeten stoppen met zzp’ers’
• ‘De risico’s voor schijnzelfstandigheid liggen bij de zzp’er’

Opvallende ‘argumenten’ Het blijkt dat zzp’ers benaderd worden door een zorgorganisatie om (weer) in loondienst te komen. Aangevoerd worden argumenten, beweringen en beloften om dat te doen. Maar ze blijken te worden benaderd met halve waarheden, pertinente onjuistheden en morele chantage, aldus SoloPartners, brancheorganisatie voor zzp’ers in de zorg. Een aantal zorgorganisaties maakt het daarbij wel erg bont. SoloPartners zet de opvallendste ‘argumenten’ op een rij:

• ‘Wij mogen van de Belastingdienst niet meer met zzp’ers werken’
• ‘Als zzp’er loop je het risico op naheffingen en boetes’
• ‘De zzp’er verliest de status als zelfstandige’
• ‘Als zzp’er loop je reputatieschade’
• ‘Als zzp’er moet je meer kosten maken’
• ‘In loondienst krijg je een goede balans tussen werk en privé’
• ‘Je krijgt ruimte om jezelf te ontwikkelen’
• ‘Je krijgt een goede werksfeer’
• ‘Jij dupeert de cliënt als je niet in loondienst komt”’

FNV blij met handhaving Belastingdienst Volgens vakbond FNV, aldus Max Meldpunt,  is het goed dat de Belastingdienst strenger gaat controleren op ‘schijnzelfstandigheid’. De bond meent dat het aantal zzp’ers tot een ongekend aantal is gegroeid, wat tot een verschraling van de zorg heeft geleid. “We horen heel vaak dat bijvoorbeeld bewoners in de verpleeghuizen zich beklagen over dat er iedere keer andere medewerkers komen. Ze kennen deze nieuwe medewerkers niet en vaak zien ze die na 1 of 2 keer ook nooit meer terug. Deze bewoners zien veel liever de ‘vaste’ gezichten waarmee ze vertrouwd zijn”, aldus FNV Zorg en Welzijn bestuurder Bert de Haas. Ook vindt de vakbond dat de beloning van de grote groep zzp’ers veel teveel geld kost. “We kunnen dat geld dan beter besteden aan meer loon voor iedereen in plaats van alleen voor een selecte groep.” De vakbond strijdt daarom voor een beter salaris voor de gehele gezondheidszorg, evenals meer zeggenschap van de medewerkers in loondienst over het werkrooster. Niet meer in loondienst René Dongelmans, voorzitter van de Vereniging van Zelfstandige Ondernemers in de Zorg (VZOZ),  ziet een grote groep zzp’ers de zorg verlaten als zij straks verplicht worden om (weer) in loondienst te gaan. Dongelmans tegen Max Meldpunt: “De meeste mensen in de zorg hebben bewust gekozen om – vaak vanuit loondienst – zzp’er te worden. Zij kennen de risico’s van niet verzekerd zijn tijdens ziekte en het ontbreken van vakantietoeslagen. Ook hebben zij een bewuste keuze gemaakt met het gegeven dat ze als zzp’er geen automatisch pensioen opbouwen. Dit moeten zij allemaal zelf regelen of aparte verzekeringen voor afsluiten. Maar dit is een bewuste keuze. Een keuze ingegeven voor meer salaris en meer vrijheid. En de schatting is dat driekwart van deze bewuste zzp’ers een terugkeer in de zorg in loondienst niet zien zitten”. Referenties Voorkom Schijnzelfstandigheid ZZP in 2025. Overheid ZZP: https://overheidzzp.nl/voorkom-schijnzelfstandigheid-zzp-in-2025/ Grote onrust in de zorg om handhaving Belastingdienst op schijnzelfstandigheid zzp’ers, Max Meldpunt, 20 september 2024: www.maxmeldpunt.nl Consultants pushen kansloze bv-constructies bij paniekerige zzp’ers, door Suzanne Bremmers, Zorgvisie, 12 november 2024: www.zorgvisie.nl Hé zorg-zzp’er, laat jij je in loondienst ‘lokken’, SoloPartners, 8 november 2024: www.solopartners.nl Zzp’ers in de zorg: wat verandert er in 2025? V&VN, 13 november 2024: www.venvn.nl Belastingdienst voert Kamermotie niet uit: onduidelijkheid over schijnzelfstandigheid blijft, platform ZZP-er in de zorg, 4 november 2024: www.zzp-erindezorg.nl 6 misvattingen over schijnzelfstandigheid: wat verandert er echt in 2025? platform ZZP-er in de zorg, 28 oktober 2024: www.zzp-erindezorg.nl Wet DBA, FNV Zelfstandigen: https://fnvzzp.nl/themas/wet-dba De meeste branche- en beroepsorganisaties bieden op de website informatie over de Wet DBA en het voorkomen van schijnzelfstandigheid. Zoals bijvoorbeeld ook platform Accountant: Het einde van zzp’ers in de accountancy? door Marjan Heemskerk, Accountant, 8 oktober 2024: www.accountant.nl Podcast Einde van de ZZP? Gevolgen van de wet DBA. Busy Season Talks, 30 september 2024. Duur 38 min. https://open.spotify.com/episode/1MiTffLesoxLCVEAk0PQnn Belastingdienst: www.belastingdienst.nl Belastingzaken als zzp’er: www.rijksoverheid.nl Onrust onder zzp’ers over aanpak schijnzelfstandigheid, Universiteit Leiden, 10 september 2024: www.universiteitleiden.nl “Geen boete, maar wel torenhoge kosten bij schijnzelfstandigheid”, door Henk Geurtsen, Flex Nieuws, 8 september 2024: www.flexnieuws.nl

Het zijn pittige reacties op een bijdrage van Berry Wammes op Account, NBA-platform voor accountants en financials. Wammes is programmadirecteur Cultuur en Beroepsontwikkeling bij de Kon. Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). In Meer krassen, meer moed pleit Wammes “voor meer durf en minder angst om krassen op te lopen en meer begrip voor degenen die dat overkomt. Daar gaan we niet alle problemen mee oplossen, maar het maakt ons minder verkrampt en levert een beter gesprek op dan met het wetboek in de hand. De maatschappelijke polarisatie zal het werk van de onafhankelijk accountant er de komende jaren niet gemakkelijker op maken, een reden te meer om te werken aan onze mentale weerbaarheid” Wammes citeert aan het begin van zijn artikel Marcel Pheijffer – hoogleraar Forensische Accountancy aan de universiteiten Nyenrode en Leiden – die eerder schreef over ‘de zelfgenoegzame accountant’: “En daar was hij weer, de zelfgenoegzame accountant. In zijn recente column verklaarde Marcel Pheijffer de term van toepassing op de bestuurlijke elite, zeker ‘nu de tegendruk van kritische commissies en kwartiermakers is weggevallen’. Zelfgenoegzaamheid is een kwalificatie die in het verleden vaker werd gebezigd ten aanzien van accountants. Het roept het beeld op van een minzaam glimlachende bestuurder, tevreden achter leunend, sneakers op tafel. Pheijffer heeft gelijk, daaraan wil je je lot niet verbinden. Een groot contrast ook met de ‘vele hardwerkende enthousiastelingen’ die in zijn column een hart onder de riem krijgen gestoken. De mensen op de werkvloer, de young profs, de positief ingestelde oude rotten”. Zelfgenoegzame leidinggevenden “Maar is dit beeld realistisch? Behoorden die zelfgenoegzame leidinggevenden niet eerder tot diezelfde groep van hardwerkende enthousiastelingen, voordat ze werden ‘gepromoveerd’ tot bestuurder van kantoor of beroepsorganisatie? Met andere woorden, is het gemeenschappelijk dna van accountants niet identieker dan we veronderstellen? Zouden bestuurlijke inertie en jong enthousiasme niet uit dezelfde bron kunnen voortkomen? […] Marcel Pheijffer heeft volstrekt gelijk in al zijn observaties over de traagheid van besluitvorming en het gebrek aan daadkracht waaronder de sector gebukt gaat. Maar met zijn conclusie dat de oorzaak ligt in bestuurlijke inertie gaat hij niet alleen voorbij aan de weerbarstige realiteit, maar miskent hij ook de goede wil en tomeloze inzet van veel bestuurders. Dat het desondanks toch mis gaat, is vooral een kwestie van opvoeding en karaktervorming, waarin risicomijding en een focus op inhoud prevaleren boven de bereidheid om een kras op te lopen, verantwoordelijkheid te nemen en open te spreken over zaken die mis gingen”. Lees de hele column van Berry Wammes, Meer krassen, meer moed, Accountant, 12 november 2024: www.accountant.nl/discussie/columns/2024/11/meer-krassen-meer-moed/ Lees ook de reacties. Klik onderaan het artikel op de tekst Reageer voor lezen reacties die rechts in beeld verschijnen. NBA-programma beroepscultuur: www.nba.nl/tools-en-ondersteuning/achtergrond/cultuur/over-programma-beroepscultuur/ Foto bovenaan is van Nick Youngson