NU’91 roept iedereen in de zorg op het werk op donderdag 2 mei 2024 om 14.00 uur twee minuten te onderbreken en daarbij stilte in acht te nemen. Aanleiding hiervoor is het recente steekincident in een ggz-instelling in Heerlen waarbij op 23 april een verpleegkundig specialist overleed. NU’91 houdt deze actie uit respect voor het slachtoffer en vraagt hiermee aandacht voor de toenemende agressie richting zorgverleners.

Veilig werken

Volgens NU’91 is geweld richting zorgprofessionals al jaren een groot probleem. Uit diverse eigen peilingen lijkt het zelfs toe te nemen. Femke Merel van Kooten, voorzitter van NU’91: “Iedere zorgprofessional moet zijn of haar werk veilig kunnen doen. We roepen al zo lang dat veiligheid de allereerste prioriteit is, maar toch blijkt dit in de praktijk vaak niet zo te zijn. We horen dat de juiste middelen, zoals bijvoorbeeld een werkende alarmknop, ontbreken. Of dat er niet geluisterd wordt naar zorgprofessionals als zij aangeven dat een situatie onveilig is. Dat moet nu echt veranderen. Hoeveel slachtoffers moeten er nog vallen?”

NU’91 roept zorgprofessionals op om 2 mei het werk te onderbreken na dodelijk geweldsincident, NU’91, 29 april 2024: www.nu91.nl/nieuws/nu91-roept-zorgprofessionals-op-om-2-mei-het-werk-te-onderbreken-na-dodelijk-geweldsincident/

NU’91 is een onafhankelijke beroepsorganisatie voor zorgprofessionals. www.nu91.nl/over-ons/

Twee minuten stilte voor Melanie op 2 mei, Mondriaan, 30 april 2024: www.mondriaan.eu/nieuws/twee-minuten-stilte-voor-melanie-op-2-mei

Boeren protesteren, artsen waarschuwen voor knelpunten bij de behandeling, veel leraren lopen weg. Er heerst woede onder belangrijke dienstverleners, met één gemene deler: teveel bureaucratie. Ze willen akkers bewerken, patiënten behandelen en kinderen onderwijzen, maar in plaats daarvan brengen deze professionals elke week uren, zelfs dagen, door in een kantoor en achter een computer.
Daniel Friedli van het Zwitserse dagblad Neue Zürcher Zeitung interviewde een boer, een arts en een lerares over de manier waarop de bureaucratie hun werk verlamt.

Niemand wil het

Hij schrijft dat bureaucratie eigenlijk een politieke paradox is. Niemand wil het en toch tiert het welig. Niemand komt ervan af, ook al klaagt iedereen erover. De term is bedacht door de fysiocraten^*), die de door de staat gereguleerde graanhandel in het mercantilistische Frankrijk ironisch genoeg hekelden als bureaucratie, oftewel ‘kantoorheerschappij’. Daarmee was de toon gezet, tot de huidige dag. De spot drijven met en venijn uitstrooien over ambtenaren en hun regels behoren tot de sociale canon, van Charles Dickens’ boek Little Dorrit tot de Ballade vo däm, wo vom Amt isch ufbotte gsi van de Zwitserse singer-songwriter Mani Matter.

Maar bureaucratie heeft ook een goede kant: het scheidt ambt en functie van de persoon en garandeert met stoïcijnse gelijkmoedigheid dat alle mensen gelijk worden behandeld. Omgekeerd is het juist de gelijkstelling die bureaucratie de natuurlijke vijand van mensen maakt. Bureaucratie erkent het individu niet, enkel de norm. Dat leidt uiteindelijk tot de vraag: Hoeveel vertrouwen is juist en hoeveel controle is nodig?

Hydra

Een blik op het dagelijks leven achter het politieke debat laat zien hoezeer de balans verschuift voor de eerder genoemde professionals en hoe de klachten vergelijkbaar zijn: te veel administratie die teveel tijd en geld opslokt en die te weinig toegevoegde waarde biedt, waardoor de motivatie verlamd raakt. Wat socioloog Cyril Northcote Parkinson formuleerde als de ‘Wet van Parkinson’, lijkt te worden bevestigd. Administraties blazen zich van nature op en produceren zodoende voortdurend nieuwe regels. Zelfs de vooruitgang in de vorm van digitalisering dreigt te mislukken – of liever, produceert nog meer bureaucratie.

Toch lijkt het moeilijk een hoofdschuldige aan te wijzen. Bureaucratie is vaak de som van wensen en eisen van belangengroeperingen, van de staat en de economie, tot ouders, klanten en patiënten, en uiteindelijk de samenleving als geheel. Bureaucratie lijkt daarom op een hydra, het veelkoppige monster dat bijna net zoveel koppen heeft als er mensen zijn die klagen.

De geïnterviewden zijn:

♦ Samuel Guggisberg, boer uit Zimmerwald. Hij besteedt een dag per week aan het doorploegen van handleidingen, dossiers en formulieren. “Het zou beter zijn de CS^**) te controleren”.

♦ Monika Hurni is lerares van een vijfde klas lagere school in het midden van Zwitserland. Ze vertelt haar verhaal onder pseudoniem. Er gaat geen ochtend voorbij zonder dat een ouder een vraag stelt over huiswerk of een ander probleem aankaart. “We hebben veel op ons bord dat geen onderwijs is, maar ook niet per se overheidsbureaucratie”. Ze krijgt 1 uur per week voor administratieve taken maar in de praktijk is daar een veelvoud van nodig.

♦ Stefan Roth is kinderarts en behandelt kinderen en jongeren in een medische praktijk in Köniz, waar hij acht consulten met patiënten per dag heeft en nog eens drie uur op kantoor doorbrengt. Hij schrijft “rapporten van vijf pagina’s over een verkoudheid”.

Lees het hele artikel: Vertrauen ist gut, Kontrollen besser: Ein Bauer, ein Arzt und eine Lehrerin erzählen, wie die Bürokratie ihre Arbeit lähmt, door Daniel Friedli, Neue Zürcher Zeitung, 27 april 2024: www.nzz.ch/report-und-debatte/wie-die-buerokratie-aerzte-lehrer-und-bauern-laehmt-ld.1827571

NZZ beveelt een ander artikel aan, waarvan de kop luidt: “Duitsland komt 50.000 artsen tekort – minister van Volksgezondheid Lauterbach wil bureaucratie verminderen en de dokterspraktijken tegemoet komen” … www.nzz.ch

Noten
^*) De Franse hofarts François Quesnay (1694-1774) verzamelde op latere leeftijd een groep volgelingen om zich heen. Deze groep wordt gewoonlijk aangeduid als de fysiocraten. De term fysiocratie schijnt voor het eerst gebruikt te zijn in 1757. De letterlijke betekenis is ‘de natuur heerst’ en heeft veel te maken met de natuurlijke ordening die achttiende-eeuwse denkers achter de zichtbare werkelijkheid vermoedden. Overigens noemden de discipelen van Quesnay zichzelf liever les économistes.
^**) CS = Credit Suisse, Zwitserse financiële dienstverlener, in maart 2023 overgenomen door UBS AG.

Wim van de Merwe ontving uit handen van burgemeester Jorrit Eijbersen van de gemeente Hellendoorn de Koninklijke onderscheiding van Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Hij was een van de vijftien inwoners van Hellendoorn die op de dag voor Koningsdag, vrijdag 26 april 2024, werd gedecoreerd.

Bij het opspelden van het lintje sprak de burgemeester de volgende woorden:

«De heer Van de Merwe uit Hellendoorn heeft een indrukwekkende staat van dienst.
Gedurende 34 jaar, van 1982 tot 2016, heeft hij met toewijding en passie als docent gewerkt aan de Christelijke Scholen Gemeenschap Reggesteyn en in totaal zelfs 39 jaar in het onderwijs. Zijn inzet strekt zich uit over meer dan 46 jaar, waarin hij een onschatbare bijdrage heeft geleverd aan de ontwikkeling van jongeren en de bevordering van technische vaardigheden. Zijn expertise is vaak erkend en belicht door journalisten, zoals te zien is in bijgevoegde documenten.

Sinds 1996 bekleedt hij de rol van coördinator bij de Nationale Wedstrijden Lassen van World Skills Netherlands Junior Vakkanjers. Hierbij begeleidt hij deelnemers zowel nationaal als internationaal en vervult hij een cruciale rol in de organisatie van de Nationale Skills-wedstrijden Lassen.

Naast zijn inspanningen voor de Skills-wedstrijden, is de heer Van de Merwe een fervent voorstander van praktijkgericht techniekonderwijs voor vmbo’ers. Hij staat bekend om zijn pleidooi voor vakinhoudelijke opleidingen met een sterke nadruk op praktische vaardigheden, zoals lassen. Zijn inzet heeft geleid tot de oprichting van de Junior Vakkanjers-laswedstrijden voor vmbo’ers, die sinds 2003 landelijk worden gehouden. Onder zijn leiding hebben zijn leerlingen regelmatig de finale bereikt en verschillende keren de eerste plaats behaald. Met zijn pensionering eindigt een tijdperk van successen, aangezien niemand zijn onbezoldigde trainingsuren kan evenaren. Desalniettemin blijven de teamwedstrijden voortbestaan als een erfenis van zijn toewijding.

Sinds 2019 is hij lasinstructeur bij Brink Staalbouw in Nijverdal, waar hij jongeren coacht in het vakgebied lassen. Zelfs na zijn pensioen blijft hij met dezelfde passie en liefde voor het vak zich inzetten om jongeren te inspireren voor een carrière in de metaaltechniek.

De heer Van de Merwe wordt geprezen als een gedreven vakman, wiens toewijding en enthousiasme zelfs na zijn pensionering onverminderd voortduren, met als voornaamste doel jongeren te motiveren voor een toekomst in de techniek.»

Lintjesregen in Hellendoorn: www.hellendoorn.nl/actueel/nieuws/lintjesregen-2024

Wim van de Merwe is Voortrekker van Beroepseer

Jos van der Lans typeert zich op X – Twitter – als ”cultuurpsycholoog en journalist/publicist, ex-senator, boekenlezer | burgerkracht | eropaf! | Canon Sociaal Werk | Buurtcoöperatie OHG/de Eester”. Begin april is hij zeventig jaar geworden en heeft hij aangekondigd met zijn werk te stoppen: “Veertig jaar lang schreef hij over de publieke sector, omdat hij zag hoe de burger aan het kortste eind trok ten overstaan van grootschalige instituties. Dat moest anders”. Het bericht in de Nieuwsbrief van Eropaf! gaat verder: “Hij was onder andere eindredacteur bij Tijdschrift voor de Sociale Sector, de voorloper van Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken, waarvoor hij columns schreef. Hij stond aan de vooravond van Eropaf!, waar hij enkele jaren in het bestuur heeft gezeten. Van der Lans was een inspiratie voor veel mensen; hij hield goed bezochte lezingen in het hele land”.
Stichting Eropaf! opgericht door Marc Räkers en anderen, bepleit evenals Van der Lans “vernieuwing in het sociaal domein en geeft richting aan de ontwikkeling van Welzijn Nieuwe Stijl”.

Het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken heeft Jos van der Lans gevraagd als gasthoofdredacteur een speciale editie samen te stellen ter ere van zijn afscheid. “De marktwerking en het bedrijfsmatig aansturen hebben het sociaal werk in de verdrukking gebracht. Deze constatering bracht publicist Jos van der Lans tot het samenstellen van het dossier ‘Hoogste tijd voor retro-innovatie’ in de voorjaarseditie van Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken”.

Op de site van Sociale Vraagstukken blikt Van der Lans terug op zijn loopbaan in de sociale sector. Waren het vooral losse gedachten of zat er samenhang in zijn verhalen? Hij realiseert zich dat er wel degelijk een lijn was: hij zocht naar grondstoffen voor een nieuw type civil society.

Enkele passages uit ‘Jos van der Lans: 40 jaar over sociale sector’

«Hebben al die duizenden megabytes die ik de afgelopen veertig jaar wereldkundig heb gemaakt nu ook echt geholpen? Gelet op de verwarring, verdeeldheid en verontwaardiging die ons via de media dagelijks bereiken, lijkt hier enige mistroostigheid op zijn plaats.

Maar kijk ik om me heen in mijn eigen omgeving, in buurten en wijken, in de steden, ga ik op bezoek bij gemeenten of instellingen, dan zie ik iets anders. Dan zie ik een groeiende behoefte om samen te werken, om los te komen van bureaucratische systemen, om nieuwe overzichtelijkheid en eenvoud te realiseren. Ik zie ook een elke dag rijker wordende beweging van mensen om zich te organiseren, om verantwoordelijkheid te nemen voor zorgzame buurten, voor duurzame en lokale energieopwekking, voor recycling en vergroening.

In dorpen en steden zie ik de kiemen van een nieuw type civil society ontstaan in de lege ruimte tussen de grote instituties en de overheden. Ik zie pogingen om dienstverlening te herbronnen – het heet dan ‘menselijke maat’ of ‘terug naar het ambacht’ dan wel ‘kleinschaligheid’ of ‘zelforganiserende teams’. De roep om generalisten (in plaats van specialisten) weer in buurten en wijken in wijkteams te laten opereren, past daar ook naadloos in. In de pogingen om te ontsnappen aan grote systemen en bureaucratische ordeningen is retro-innovatie eigenlijk aan de orde van de dag.

Waar het echter aan schort, is dat het in de marge blijft, door regels en financieringsstromen buiten de deuren van de gevestigde instituties wordt gehouden en nog maar mondjesmaat is doorgebroken tot het niveau van de politiek. Wat ontbreekt, is een inspirerende dialoog die de materiële machtscentra van de publieke sector in beweging brengt en die op meerdere niveaus van de samenleving tot eenstemmigheid in plaats van verdeeldheid leidt.

Zeker, ik heb daar de nodige woorden voor geleverd; dat was absoluut geen verspilde moeite. Maar er is voor mij en de vele geestverwanten die ik de afgelopen veertig jaar getroffen heb, nog volop denk- en doewerk aan de winkel. Want zonder duwen en trekken, zonder mobiliseren en fantaseren, zonder overtuigen en laten zien, zonder trial and error zal de oude werkelijkheid zich nooit gewonnen geven».

Lees de hele terugblik Jos van der Lans: 40 jaar over sociale sector, Sociale Vraagstukken, 25 april 2024: www.socialevraagstukken.nl/jos-van-der-lans-40-jaar-over-sociale-sector/

Hoogste tijd voor retro-innovatie, Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken, 2 april 2024: www.socialevraagstukken.nl/rubrieken/tijdschrift-voor-sociale-vraagstukken/hoogste-tijd-voor-retro-innovatie/

Bij uitgeverij Van Gennip verscheen Van onderop – over burgers, professionals, ambtenaren & bestuurders met vijftig columns van Jos van der Lans: https://vangennep-boeken.nl

Website Jos van der Lans: https://www.josvdlans.nl