Geert van den Enden, financieel directeur van ziekenhuis Bernhoven in Uden vertelt in een interview met Sandra Olsthoorn in Het Financieele Dagblad hoe hij het voor elkaar heeft gekregen de omzet van zijn ziekenhuis met 6% te verminderen. Dat bedrag wordt misschien nog bijgesteld tot 8%.
Een prachtig resultaat. Maar het moet nóg lager kunnen. “Uiteindelijk verwachten we op een daling van 12% tot 16% uit te komen. Op een omzet van € 200 mln heb je het dan over substantiële bedragen”.

Het Brabantse streekziekenhuis hanteert sinds ongeveer twee jaar een opmerkelijke bedrijfsstrategie. Niet: groeien, méér omzet halen en méér patiënten behandelen om te overleven zoals de meeste ziekenhuizen, maar juist minder zorg verlenen.
En dan niet door de deur simpelweg op slot te gooien, maar door de zorg radicaal anders te organiseren. “Betere zorg door minder zorg” in de woorden van algemeen directeur Peter Bennemeer. Ook als dat volslagen in tegenstelling lijkt met de wetten van de markt en de logica van het zorgstelsel.

Zware bezetting bij spoedeisende hulp

Bernhoven doet dingen die ronduit tegen de belangen van het ziekenhuis lijken in te druisen. Zo worden de artsen voor spoedeisende hulp standaard bijgestaan door internisten, cardiologen en chirurgen. Zo’n zware bezetting hebben ziekenhuizen normaal liever niet, want die dure artsen zitten een deel van de tijd te wachten tot een patiënt zich meldt. Dat laat je beter over aan een goedkopere arts-assistent, terwijl de specialisten een polikliniek runnen. Want daar gaat de kassa van rinkelen.

Maar door de patiënt meteen op de Spoedeisende hulp te laten behandelen door de specialist kan hij eerder naar huis én is een apart bezoek aan de polikliniek vaak niet meer nodig. In nog geen jaar tijd is het aantal ziekenhuisopnames vanuit de eerste hulp met 7% afgenomen.

Nog een voorbeeld. Op de afdeling chirurgie wordt veel meer tijd en moeite gestoken in voorlichting aan de patiënt dan voorheen. Internationaal onderzoek toont aan dat patiënten die uitgebreid worden geïnformeerd over de voor en tegens van een operatie, vaker afzien van behandeling.

“Dan heb je het niet over kankerbehandelingen, daar gaat het gewoon over overleven. Maar bij eenvoudiger aandoeningen als hernia’s, liesbreuken of galstenen is opereren niet per definitie de beste optie”, legt chirurg Chalmer Hoynk van Papendrecht uit. “Aan elke operatie kleven risico’s. En ook spelen persoonlijke omstandigheden een rol. Hoe is de conditie van de patiënt of wat is de thuissituatie? Wat voor de één goed is, is dat niet voor de ander”.

Sinds de werkwijze is ingevoerd ziet een extra 20% van de patiënten af van een galsteen-operatie.

Alle medisch specialisten in loondienst

In totaal heeft Bernhoven zo’n honderd van dit soort projecten bedacht, die in etappes worden doorgevoerd. De financiële consequenties zijn enorm voor de organisatie, die pas drie jaar geleden een nieuw, en dus kostbaar gebouw betrok. Financieel directeur Van den Enden: “Normaal gesproken zouden we met deze omzetdaling meteen failliet gaan”.
Dat dat niet gebeurt komt door een bijzondere afspraak van Bernhoven met zorgverzekeraars CZ en VGZ. Zij gaven het ziekenhuis een contract, en daarmee omzetzekerheid, voor vijf jaar.
De nieuwe werkwijze heeft ook tot gevolg dat er minder bedden nodig zijn en op den duur ook minder personeel.

Een belangrijk onderdeel van de reorganisatie in het ziekenhuis is dat vrijwel alle 150 medisch specialisten per 2015 in loondienst zijn bij het ziekenhuis. Artsen zijn er niet langer als zelfstandig ondernemers aan het werk.
Vanuit de medisch specialisten bezien was dit ook wel een logische stap, erkennen betrokkenen. Want als het ziekenhuis op korte termijn krimpt en zoveel mogelijk ‘productie draaien’ niet langer het verdienmodel dicteert, betekent dat inkomensverlies voor de zelfstandige specialist. Loondienst biedt dan meer zekerheid.

Mede-eigenaar van ziekenhuis

Het is de bedoeling dat de artsen zich dit jaar nog, in 2016, inkopen in het ziekenhuis waardoor ze mede-eigenaar worden. “Daardoor wordt veel holistischer gedacht. De belangen van het ziekenhuis en de artsen worden gelijk. En ook tussen de artsen onderling vallen verschillen weg: het gaat niet meer om de eigen maatschap, maar om het ziekenhuis als geheel”.

Vanaf 2017 hoopt het ziekenhuis weer te kunnen groeien doordat nieuwe patiënten voor het ziekenhuis kiezen, én doordat zorgverzekeraars Bernhoven belonen voor de nieuwe strategie.

Lees het hele artikel van Sandra Olsthoorn: Minder zorg, minder omzet, ziekenhuis blij, Het Financieele Dagblad, 4 maart 2015: http://fd.nl

Bernhoven doet mee aan de Open Dag van Zorg en Welzijn op zaterdag 19 maart 2016 tussen 11.00 en 15.00 uur. Voor meer info en programma: www.bernhoven.nl (site niet meer beschikbaar).

Ziekenhuis Bernhoven: www.bernhoven.nl