Er is een groeiende beweging van een nieuwe generatie onderzoeksverpleegkundigen die zich richt op verbetering van de patiëntenzorg. In de Verenigde Staten loopt in deze beweging de Amerikaanse dr. Nancy Blake voorop. Zij is directeur Verpleegkunde intensieve zorg van het Children’s Hospital van Los Angeles, redacteur van het Journal of Pediatric Nursing en lid van het Patient Centered Outcomes Research Institute dat informatie verzamelt en verspreidt en patiënten betrekt bij onderzoek.

Dr. Blake moedigt verpleegkundigen aan onderzoek te doen om zodoende een solide basis van bewijzen te leggen voor het bouwen aan betere behandelwijzen. Dat zal uiteindelijk niet alleen ten goede komen aan de patiënt en diens familie maar ook aan inter-professionele teams in het ziekenhuis. Het biedt ook nieuwe perspectieven op onderlinge toetsing (peer-reviewed onderzoek), als basis voor het ontwikkelen van kennis in de gezondheidszorg.
Op het internetplatform Elsevier Connect schrijft Blake over een baby die in het ziekenhuis ligt met zoemende apparatuur en ritmisch op en neer bewegende ademhalingspompen. Haar ouders zitten bij haar en wachten op een verandering in de situatie. Er komt een verpleegkundige binnen die uitlegt wat er die dag gaat gebeuren: andere medicijnen, onderzoek en observatie. Zij had die nacht de zorg voor de baby en had gezien dat er een paar verbeteringen waren opgetreden. De ouders voelen zich gerustgesteld, hoewel ze ook nog wel bezorgd zijn.

Als het alarm afgaat, legt de verpleegster uit dat dat niet iets is om zich zorgen over te maken; de zuurstof in het bloed is dan gezakt beneden het gemiddelde van een volwassene, maar dat is helemaal niet gevaarlijk. De verpleegster weet dat zo’n alarmsignaal kan leiden tot spanning bij de ouders. Dat is gebleken uit een recent onderzoek naar alarmsignalen op de couveuse- en kinderafdeling in ziekenhuizen. De verpleegster maakt een aantekening om de instellingen van het alarm aan te passen aan de leeftijd van het kind.
Verpleegkundigen spelen ook een vitale rol in de voorlichting aan patiënten en hun familie voor de periode na de ziekenhuisopname.

Nieuwe kennis ontwikkelen

In het Children’s Hospital van Los Angeles werken tweeëntwintig gepromoveerde verpleegkundigen, anderen zijn bezig met onderzoek voor hun promotie aan de Universiteit van Los Angeles. Het publiek zou verbaasd staan als het wist dat zoveel verpleegkundigen zich bezig houden met onderzoek. Met hun kennis en ervaring kunnen verpleegkundigen theoriëen vormen, hypothesen opstellen en bewijzen verzamelen. Het doel van verpleegkundig onderzoek is betere zorgmaatstaven en richtlijnen ten behoeve van patiënten en hun familie.
Neem het alarm van de zuurstofmeter. Als kinderen een hartstilstand krijgen is de oorzaak meestal een ademhalingsstoornis, uitgezonderd kinderen met een hartkwaal of een aangeboren hartafwijking. Bij een kind met een aangeboren hartafwijking kan het zuurstofgehalte van het bloed nooit hoger zijn dan 90 procent; het bloed stroomt immers niet door de longen zoals dat bij een normaal kind het geval is. Maar, de standaardalarmsignalen van de meeste monitors zijn afgesteld op volwassenen. Bij onderzoek van het effect van voortdurend afgegeven alarmsignalen krijgt de verpleegkundige inzicht dat kan leiden tot betere zorg.

Ziekenhuizen behoren een genezende omgeving te zijn waarin niet elk moment een alarmsignaal klinkt. Als ouder wil je niet dat er bij het alarm niemand komt opdagen. Je weet immers niet of het een vals alarm is. Medewerkers in de zorg dienen hiermee te kunnen omgaan. Het is nu eenmaal zo dat apparatuur voor kinderen anders is dan voor volwassenen. Een punt is ook dat de apparatuur in een ziekenhuis is afgesteld op de gemiddelde volwassene. Over het algemeen zijn kinderen gezond, terwijl ouderen meer tijd doorbrengen in het ziekenhuis. Als fabrikanten apparatuur maken, kijken ze niet altijd naar het brede spectrum van patiënten en dat komt voor een deel omdat het ziekenhuispersoneel niet samenwerkt met medewerkers die onderzoek doen en de toepassingen ontwikkelen. Door ook betrokken te worden bij onderzoeksprojecten, kunnen verpleegkundigen meehelpen de apparatuur voor kinderen geschikt te maken.

Nancy Blake: “Ik heb veel samengewerkt met biomedische ingenieurs voor feedback. Als zij bijvoorbeeld een apparaat voor ons ontwikkelen, moeten we er zeker van zijn dat het werkt in de praktijk. Een ingenieur die medische apparaten ontwikkelt vertelde me dat het mentale model^*) van een verpleegkundige moet overeenstemmen met het mentale model van de biomedische ingenieur. Daarom is het belangrijk dat kinderverpleegkundigen met instrumentenmakers en patiënten onderzoek doen om tegemoet te kunnen komen aan speciale behoeften. Alleen dan kun je er zeker van zijn dat de apparatuur kan worden gebruikt zoals de ontwikkelaars het bedoeld hadden”.

Onderzoek ten behoeve van evidence-based practice

Als onderzoekers kunnen verpleegkundigen nieuwe kennis opdoen en die delen ten behoeve van evidence-based practice^**). Dat is niet hetzelfde als het verrichten van klinisch onderzoek. Verpleegkundigen kunnen in wezen nauw samenwerken met patiënten en familie om uit te vinden hoe behandelingen beter kunnen.
Soms betekent dat een al decennia lange toegepaste standaardbehandeling aanpassen. Een voorbeeld is de jarenlange gewoonte babies op hun buik te leggen en niet op hun rug om te voorkomen dat ze gaan overgeven of  zullen stikken. Maar vandaag is het advies, na intensief onderzoek naar wiegendood, de baby op de rug te laten slapen.

Als het op behandelwijzen aankomt is het belangrijk geen tijd te verspillen aan het opnieuw willen uitvinden van het wiel. Als verpleegkundigen bezig zijn met de ontwikkeling van een behandelwijze, kunnen ze in een database zoeken naar recente studies. In alle ziekenhuizen worden elke drie jaar behandelwijzen en procedures herzien. Verpleegkundigen moeten zoeken naar drie tot vijf belangrijke studies over dat onderwerp, deze raadplegen en bekijken of er veranderingen zijn. Wiegendood is een voorbeeld van waarom de nieuwste resultaten van onderzoek worden bijgehouden.

“Ik ben verpleegster sinds 1980”, aldus Blake, “en de dingen zijn veranderd. We hebben dingen gedaan voordat er bewijs was en hebben ontdekt dat de dingen anders moesten. Toen ik pas ging werken legden we babies op hun buik en nu zeggen we, nee, doe dat niet. Als de pasgeboren babies worden ontslagen uit het ziekenuhuis, verzekeren wij als verpleegkundigen ons ervan dat de ouders begrijpen dat het het beste is de baby op zijn rug te laten slapen”.
Sommige mensen passen de oude methode nog toe omdat ze niet op de hoogte zijn van het onderzoek en het belang ervan. Daarom is het zaak dat verpleegkundigen onderzoek doen en de resultaten bekendmaken op conferenties en in tijdschriften, maar daarover ook berichten aan familie, buren en collega’s. Als er steeds meer verpleegkundigen betrokken worden bij onderzoek, verschuift de balans – van die paar ‘experts’ die op een conferentie het woord voerden naar de vele verpleegkundigen die hun resultaten van onderzoek presenteren.

Blake: “De publieke opninie evenwel is niet zo snel te veranderen en de oorzaak daarvan is ten dele dat de media de verpleegkundigen niet altijd in in een juist licht plaatsen. Verpleegkundigen proberen kenbaar te maken dat ze een betere opleiding willen, minimaal op bachelor-niveau. Het grote publiek vertrouwt de verpleegkundigen en dingen veranderen, maar mensen begrijpen niet hoe zwaar de opleding van de verpleegkundigen is”.

Nieuwe mogelijkheden

Ondanks het gebrek aan kennis bij het publiek over wat een opleiding tot verpleegkundige inhoudt, vertrouwen mensen de verpleegkundigen en dat kan een positieve invloed hebben op het begrip van de patiënt en het accepteren van door onderzoek verkregen kennis. “Sinds ik bezig was aan mijn proefschrift – dat ik in 2012 voltooide – kreeg ik een volslagen nieuwe kijk op de dingen. Als ik bijvoorbeeld een artikel lees neem ik de daarin vermelde resultaten niet als vanzelfsprekend aan, maar kijk ik naar de manier waarop het onderzoek is verricht, welke methodologie er gebruikt is. Klopt het? Zijn er oneffenheden in de manier waarop gegevens verzameld zijn of hoe het onderzoek is opgezet? Is er een onbetrouwbaar instrument gebruikt? Kritisch denken filtert de informatie voordat deze aan patiënten wordt doorgegeven”.

Een sleutelfactor in het betrekken van meer verpleegkundigen bij onderzoek is het samenstellen van hechte inter-professionele teams. Op de couveuse-afdeling bijvoorbeeld hebben babies aan de beademingsmachine geen vroege ervaringen met zuigen vanwege de beademingsbuis. Een therapeut zorgt ervoor dat ze die reflex kunnen ontwikkelen. Als daar onderzoek naar wordt gedaan, gebeurt dat door de verpeegkundige, en dan niet in afzondering maar in samenwerking met de therapeut.

Traditioneel werd onderzoek door artsen verricht, maar dat is bezig te veranderen. Steeds meer verpleegkundigen doen met de arts onderzoek in een hecht inter-professioneel team. Het is belangrijk dat we daarnaar streven, vindt Blake. Verpleegkundigen bezien de dingen met een iets andere blik en dat brengt andere mogelijkheden voor onderzoek met zich mee: “Ik zou ook graag zien dat meer artsen verpleegkundigen betrekken bij hun onderzoek. Dat leidt tot betere resultaten en versterking van het team”.

^{Noten
*) Mentale modellen zijn diepgewortelde veronderstellingen of generalisaties die van invloed zijn op hoe wij de wereld om ons heen interpreteren. Ze beïnvloeden ons gedrag en geven vorm aan onze acties en reacties. Vaak zijn we ons niet of amper bewust van de mentale modellen die we hanteren.}

^{**) Evidence-based practice (EBP) is het uitvoeren van een handeling door een beroepsbeoefenaar op zo’n wijze dat de uitvoering is gebaseerd op de best beschikbare informatie over doelmatigheid en doeltreffendheid. Binnen de geneeskundige en paramedische beroepen is EBP een belangrijke stroming die vaak wordt aangeduid als evidence-based medicine (EBM).}

Yes, nurses do research, and it’s improving patient care, door Nancy Blake, Elsevier Connect, 29 april 2016: www.elsevier.com/connect