Is de nieuwe structuur van de GGZ toekomstbestendig?

Het Tweede deel van het Advies Geneeskundige Geestelijke Gezondheidszorg, getiteld Op weg naar een toekomstbestendige GGZ is op 11 juli 2013 door het College voor Zorgverzekeringen (CvZ) met een begeleidende brief aangeboden aan Minister van Volksgezondheid Edith Schippers. Het advies komt in hoofdlijnen overeen met het in mei verschenen concept-advies en is een vervolg op op het Rapport G-GGZ, deel 1 van april 2012.

In het advies gaat het CvZ in… “op uw vraag over een toekomstbestendige GGZ via twee hoofdlijnen: de begrenzing van de GGZ en het gepast gebruik van GGZ. Wij onderkennen dat de nieuwe structuur in de GGZ per 2014 kansen en risico’s biedt. Omdat de concrete invulling van het bestuurlijk akkoord nog moet plaatsvinden en de bijdrage daarvan aan goede, zinnige en zuinige geneeskundige GGZ in de praktijk nog moet blijken, achten wij monitoring van het grootste belang. Over twee jaar zullen wij de resultaten onder de loep nemen. Wij raden u nadrukkelijk aan op korte termijn met de huisartsen in gesprek te gaan zodat zij de rol die wij in dit advies aan hen toedichten, daadwerkelijk per 2014 gestalte kunnen geven”.

Het advies beschrijft twee hoofdlijnen: begrenzing van de GGZ en het bevorderen van gepast gebruik van de GGZ. Veel aandacht krijgt de – centrale – rol van de huisarts in het bevorderen van gepast gebruik. Patiënten die met een psychische klacht bij de huisarts komen, worden voortaan eerst door de huisarts behandeld. Als een psychische stoornis wordt vastgesteld, komt de GGZ pas om de hoek kijken. De huisarts krijgt dus de regie. Hij krijgt het ook moeilijk en zal voor dilemma’s komen te staan.
Het CvZ erkent dat het onderscheid tussen stoornissen en klachten vaak niet helder te maken is, maar houdt toch vast aan het advies. Wel krijgen huisartsen de mogelijkheid om zelf een psychiater te consulteren over de behandeling van psychische klachten.

De Minister heeft het veld tot 1 september 2013 de tijd geboden om met een alternatief voor de adviezen van het CvZ te komen. De Nederlandse Vereniging voor de Gezondheidszorgpsychologie en haar specialismen (NVGzP) en de Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve therapie (VGCt) hebben een commissie van deskundigen ingesteld die bezig is met de formulering van zo’n alternatief. Ook de Nederlandse Vereniging voor Seksuologie (NVVS), de Vereniging EMDR Nederland (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), de Nederlandse Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie en het Netwerk Onbegrepen Lichamelijke Klachten participeren in dit project.

Nog meer veranderingen in aantocht
Er komen nog meer veranderingen voor de GGZ als het aan minister Schippers ligt. Op 2 juli 2013 heeft zij een brief gestuurd aan de Tweede en Eerste Kamer met nadere eisen aan het hoofdbehandelaarschap in de GGZ. Per 1 januari 2014 wordt vastgelegd wat de verantwoordelijkheden zijn van een hoofdbehandelaar.
Daarnaast komt op de declaratie te staan wie de hoofdbehandelaar is, wat zijn beroep is en hoeveel tijd de hoofdbehandelaar en de medebehandelaren aan de cliënt besteden. De lijst van beroepen wordt beperkt, alleen zorgverleners met een van die beroepen mogen hoofdbehandelaar zijn.
Beroepen die hoofdbehandelaar kunnen zijn: psychiater, klinisch psycholoog, klinisch neuropsycholoog, psychotherapeut, specialist ouderengeneeskunde, verslavingsarts, klinisch geriater, verpleegkundig specialist GGZ en GZ-psycholoog. Deze lijst geldt voor de komende twee jaar en wordt gemonitord. Parallel daaraan loopt onderzoek mee, opdat er met ingang van 2016 een definitieve afbakening van het hoofdbehandelaarschap is. Volgens de minister moeten deze eisen de kwaliteit, veiligheid en controleerbaarheid van de GGZ vergroten.

Inspectie voor de Gezondheidszorg had bijna beroepsgroep buitengesloten
Als het aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg had gelegen was er een beroepsgroep buitengesloten in de GGZ. De Inspectie kwam met een conceptadvies aan de Minister van Volksgezondheid om psychotherapie per 2014 uit de gespecialiseerde GGZ te schrappen. Volgens de Inspectie zou er sprake zijn van een tekort aan diagnostische vaardigheden bij vrijgevestigde psychotherapeuten met als gevolg dat deze beroepsgroep niet in staat zou zijn om als hoofdbehandelaar complexe psychische problemen te behandelen. Na veel protest gaat dit plan voorlopig niet door, het is op 2 juli 2013 uitgesteld tot 2016. De circa tweeduizend vrijgevestigde psychotherapeuten en psychologen kunnen hoofdbehandelaar blijven in de specialistische psychotherapie.

Reacties op Kamerbrief en Advies deden na publicatie al snel de ronde via Twitter. Er zijn er die de huisartsen veel sterkte toewensen. Volgens anderen geeft de staat blijk van “een en al wantrouwen jegens zorgverleners”. Het CvZ eist namelijk inzage in medische dossiers bij de controle van declaraties. Bij overname van het advies van CvZ wordt het medisch beroepsgeheim geschonden. Totnutoe was inzage in een dossier alleen mogelijk bij vermoeden van fraude. Volgens een twitteraar zal de overheersingsdrift van overheid en verzekeraars tot actief en passief verzet leiden, en dus tot inefficiëntie.

Diagnose-informatie en privacy
Declareren met diagnose-informatie in de GGZ is niet vereist. Na de uitspraak van het College van beroep (CBb) over de zogenaamde opt-outregeling, ofwel uitzonderingsregeling op 21 maart 2013 kunnen alle cliënten – in behandeling voor psychische problematiek – bezwaar maken tegen de aanlevering van diagnose-informatie aan zorgverzekeraars en aan het landelijke DBC-informatiesysteem (DIS).
Helaas heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) nog steeds geen informatiedocument gepubliceerd met de mogelijkheid geen tot de diagnose herleidbaar DBC-tarief (diagnosebehandelcombinatie) te vermelden zonder negatieve financiële consequenties voor de behandelaar. Het ontbreken van een dergelijk document maakt een valide evaluatie, zoals bedoeld door de rechter, onmogelijk.
Privacy in de zorg blijkt bewust te worden genegeerd. Het is een kleine moeite declaratieprocedures te hanteren die geen inbreuk maken op de privacy en de vertrouwelijkheid bij de behandeling van psychische klachten. Maar die moeite wordt niet genomen door de Minister van VWS en de NZa.

Onderhandelaarsakkoord over toekomst GGZ
Op 15 juli 2013 hebben partijen in de GGZ-sector een onderhandelaarsakkoord bereikt met het Ministerie van Volksgezondheid over de toekomst van de GGZ. Dit akkoord maakt onderdeel uit van de andere akkoorden die de minister heeft gesloten in de curatieve zorg om de taakstelling van € 1 miljard te realiseren. Voor de GGZ betekent dit dat er nieuwe afspraken zijn over de groeiruimte tot 2017 en een aanscherping van een aantal afspraken uit het Bestuurlijk Akkoord toekomst GGZ 2013-2014.
De Vrije Psych, een netwerk van psychiaters en psychotherapeuten, wijst er nog maar weer eens op in een tweet dat ook de inhoud van dit akkoord in strijd is met de uitspraak van het College van beroep over privacy.

Referenties

Advies Geneeskundige Geestelijke Gezondheidszorg, deel 2 Op weg naar een toekomstbestendige GGZ, juli 2013, Zorginstituut Nederland: www.zorginstituutnederland.nl

Bestuurlijk akkoord toekomst GGZ 2013 – 2014: https://beroepseer.nl

Kamerbrief over hoofdbehandelaarschap GGZ, 2 juli 2013: https://beroepseer.nl

Website Nederlandse Vereniging voor Gezondheidszorgpsychologie en haar specialismen (NVGzP): www.nvgzp.nl (Website is opgeheven. De NVGzP is sinds oktober 2022 gefuseerd met het NIP – Nederlands Instituut van Psychologen (NIP): https://psynip.nl/)

Lees ook de blog Beroepswaarden of marktwerking? Keuze heeft verstrekkende gevolgen voor GGZ die Alan Ralston, psychiater, schreef op 3 juli 2013: https://beroepseer.nl

Op de Website van Stichting KDVP – Koepel DBC vrije-praktijken – is informatie te vinden over hoe men kan declareren zonder diagnose-informatie, alsmede over de rechtszaken die de KDVP heeft gevoerd om de privacy van patiënten en cliënten te beschermen: www.kdvp.nl

Interview met Arnoud van Buuren, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Vrijgevestigde psychologen en psychotherapeuten (NVVP): Wij betalen de prijs voor beunhazerij, de Volkskrant, 30 mei 2013: www.volkskrant.nl

Onderhandelaarsresultaat geestelijke gezondheidszorg 2014-2017: https://beroepseer.nl

GGZ-cliënt kan bezwaar maken tegen uitwisseling diagnose-informatie, Blogs Beroepseer, 2 april 2013: https://beroepseer.nl

De Vrije Psych, netwerk van psychiaters en psychotherapeuten: http://devrijepsych.wordpress.com

Privacy in de zorg wordt bewust genegeerd, Blogs Beroepseer, 27 november 2012: https://beroepseer.nl