Hoogopgeleide zelfstandig professionals geven hun vertrouwen in de landelijke politiek een 4,6 op een schaal van één tot tien. De zelfstandig professional voelt zich niet serieus genomen.
Sem Overduin studeerde in augustus 2021 af aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op een onderzoek naar het vertrouwen in de landelijke politiek onder zelfstandig professionals c.q. hoogopgeleide zzp’ers. Hij schrijft dat vertrouwen in de relatie tussen burger en politiek een belangrijke rol speelt. Burgers worden steeds kritischer en rekenen erop dat politici verstand van zaken hebben en oog houden voor het algemeen belang. Meermaals is bewezen dat het vertrouwen in de politiek sterk schommelt en fluctueert met de tijd en reeds is aangetoond dat bepaalde groepen in de samenleving over het algemeen minder vertrouwen hebben in de politiek. De vraag is dan ook: Waarom hebben zelfstandig professionals minder dan gemiddeld vertrouwen in de landelijke politiek? Zelfstandig professionals zijn hoogopgeleide zzp’ers die bewust hebben gekozen voor het zelfstandig ondernemerschap.

Overigens daalt het vertrouwen van de gemiddelde Nederlander in de politiek ook flink. Uit een enquête van Ipsos bleek dat een meerderheid van zes op de tien Nederlanders weinig of heel weinig vertrouwen heeft in de landelijke politiek. Dat aantal is hoger dan in 2020 toen het ging om vier op de tien. De enquête van Ipsos was uitgevoerd in aanloop naar Prinsjesdag, in september 2021, in opdracht van de NOS.

Het onderzoek

Overduin heeft uitgebreid literatuuronderzoek verricht waarna interviews plaatsvonden met zelfstandig professionals. Door deze interviews kreeg Overduin meer kennis en inzicht in de complexiteit van vertrouwen hebben in de politiek. De geanalyseerde kwalitatieve data zijn vervolgens gebruikt bij het opstellen van een online-vragenlijst waarop 239 zelfstandig professionals hebben gereageerd. Zij waren geselecteerd uit de database van Overduins stagebedrijf, de HeadFirst Group, een internationale HR-dienstverlener en het grootste platform voor tijdelijk werk voor professionals. Van de respondenten was 78% man en de gemiddelde leeftijd was 53 jaar.

Uit de resultaten blijkt dat zelfstandig professionals over het algemeen weinig vertrouwen hebben in de competenties van politici en hebben zij het gevoel nauwelijks vertegenwoordigd te zijn bij het besluitvormingsproces. Er wordt onvoldoende rekening gehouden met de belangen van de zelfstandig professionals en ook voelen zij zich door politici niet gewaardeerd. Tot slot heeft de doelgroep over het algemeen ook weinig vertrouwen in politiek en maatschappelijke instituties.

Aanbevelingen

Om de vertrouwensrelatie te verbeteren doet Overduin drie aanbevelingen.

1. Representatie binnen de Sociaal-Economische Raad
De zelfstandig professional wordt slechts af en toe geconsulteerd, maar is niet echt vertegenwoordigd. Geef  zzp’ers een centrale en gelijkwaardige plek aan tafel bij de SER en zo de mogelijkheid om mee te onderhandelen over adviezen en beleidsvoorstellen over de arbeidsmarkt.  Ongeveer 17% van de beroepsbevolking is werkzaam als zzp’er en Nederland telt ongeveer 500.000 zelfstandig professionals. Het is van groot belang om die vertegenwoordiging te organiseren en de vertrouwensrelatie te verbeteren.

2. Sterke en onafhankelijke belangenorganisatie voor zelfstandig professionals
Het landschap van zzp-organisaties is versnipperd en diffuus. De voormalige minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft aangegeven in een Kamerdebat dat het gesprek aangaan met zzp’ers complex is vanwege de versnippering en lage organisatiegraad. Cijfers van het CBS uit 2021 bevestigen dit; 64,2% van de zelfstandig professionals is geen lid van een belangenorganisatie omdat zij er niet vanaf weten of de waarde er niet van inzien.
Veel respondenten hebben het gevoel dat de reeds bestaande zzp-organisaties elkaar eerder beconcurreren in plaats van met elkaar samenwerken. Ook hadden zij commentaar op het feit dat veel zzp-organisaties gelieerd zijn aan vakbonden of werkgeversorganisaties.

3. Rondetafelgesprek tussen politici en zelfstandig professionals.
De derde aanbeveling ligt op één lijn met een opiniestuk in de Volkskrant van 16 juli 2021 met de titel Praat met zzp’ers en niet slechts óver hen: velen van hen zijn maar wat blij als zzp’er te kunnen werken.
Overduins aanbeveling richt zich tot de Kamerleden van de Commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid om tweemaal per jaar deel te nemen aan een ronde tafel met zelfstandig professionals. Dat straalt waardering uit en heeft een positief effect op de responsiviteit van de politiek. Verder zal kennisuitwisseling zorgen voor nieuwe inzichten en een positief effect hebben op het kennisniveau van de Kamerleden. Vertrouwen in de deskundigheid van politici kan zo een positief effect hebben op de vertrouwensrelatie.

Vervolgonderzoek

Overduin heeft ook een aantal interessante aanbevelingen voor vervolgonderzoek: “In dit onderzoek lag de focus primair op zelfstandig professionals, een relatief homogene en hoogopgeleide doelgroep. Dit was een bewuste keuze gezien de database van mijn stagebedrijf en het wetenschappelijk bewijs dat zelfstandig professionals c.q. zelfstandige ondernemers over het algemeen minder vertrouwen hebben in de politiek. Meerdere onderzoekers pleiten ervoor om meer onderzoek te doen naar specifieke groepen in de samenleving die vatbaar zijn voor een lager niveau van politiek vertrouwen Enkele voorbeelden zijn immigranten of praktisch opgeleide zzp’ers. […]  De verschillen en overeenkomsten van de onderzoeksresultaten van andere doelgroepen kunnen met elkaar vergeleken worden. Dit resulteert weer in nieuwe inzichten voor vervolgonderzoek of beleidsaanbevelingen om de vertrouwensrelatie te versterken”.

Downloaden Het politiek vertrouwen van de zelfstandig professional langs de meetlat, door Sem Overduin, Erasmus Universiteit Rotterdam, 8 augustus 2021: https://beroepseer.nl/

Zelfstandig professional voelt zich niet serieus genomen en heeft weinig vertrouwen in de landelijke politiek, door Claartje Vogel, Zipconomy, 27 september 2021: www.zipconomy.nl

Ipsos: vertrouwen van Nederlanders in de politiek gekelderd, NOS, 20 september 2021: https://nos.nl