Op 3 december 2012 presenteerden de leden van de Commissie Onderzoek financiële problematiek Amarantis de belangrijkste bevindingen en overhandigden zij het rapport aan minister van OCW, Jet Bussemaker. In het rapport staan niet mis te verstane conclusies die ook de rol van de accountant betreffen. Volgens Marcel Pheijffer is het rapport leerzaam, want het is weer zo’n voorbeeld waarin de kern van het falen van het accountantsberoep wordt blootgelegd. Pheijffer is hoogleraar Forensische Accountancy aan de universiteiten Nyenrode en Leiden. In 2002 was hij secretaris van de Parlementaire Enquêtecommissie Bouwnijverheid.

Pheijffer in zijn weblog Amarantis raakt kern van ons falen op de site van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants, Accountant.nl: “Wat stelt de onderzoekscommissie? De instellingsaccountant heeft volgens de commissie ‘binnen de daarvoor geldende regels inclusief het Controleprotocol geopereerd’. Tot zover goed nieuws. Maar meestal volgt er dan nog een ‘maar’ of ‘echter’. Zo ook nu.
‘Echter de commissie vindt wel dat de instellingsaccountant kritischer had moeten zijn in zijn natuurlijke adviesfunctie om het gedrag van het College van Amarantis bij te sturen. Dat is niet gebeurd ten aanzien van het feit dat het College van Bestuur in de jaarrekening de maximale ruimte heeft moeten gebruiken om een solvabiliteit te presenteren die voldeed aan het gewenste niveau. De accountant had in dat kader van de effecten op de continuïteit van Amarantis scherpere formuleringen moeten kiezen om belanghebbenden beter te informeren’.
Oeps, dat is minder goed nieuws. Een veeg uit de pan. Weer zo’n jaarrekening die voldoet aan de regels en de ondergrenzen. Maar niet aan de maatschappelijke behoefte. Een accountantsrol waarin de signalerende en waarschuwende functie niet, althans onvoldoende, tot uitdrukking komt”.

Pheijer besluit zijn blog met: “Een goede accountant (of toezichthouder) is een persoon die naast het hebben van vrienden ook bereid is om vijanden te maken. Op basis van feiten en inzicht. Op basis van het kennen van diens plaats binnen het stelsel van corporate governance. Op basis van ambacht en vakmanschap. Op basis van erkenning van de maatschappelijke functie die ons beroep bij de gratie van de wetgever heeft gekregen. Een wetgever die dezer dagen voor ons beslist over de contouren voor ons vak.

We moeten ons schamen!”

Reactie: accountants moeten ruimte creëren en opeisen

In een reactie op de weblog schrijft Wolfgang Paardekooper op 6 december 2012: “Als we willen dat wij accountants de ruimte nemen om onze eigen professionele mening te vormen en daarop onze conclusies te baseren dan zullen we deze ruimte ook moeten creëren, en opeisen.
Een duidelijk standpunt innemen als het gaat om de eigen beoordeling, soms ook los van de exacte regelgeving en formele standaarden. Lef hebben om een eigen weg te gaan, af te wijken van hetgeen standaard wordt verwacht en de discussie willen aangaan over de eigen interpretatie, uiteraard binnen de regelgeving.
En natuurlijk ben ik van mening dat iedere accountant dat nu al voor zichzelf zou moeten doen en kan doen.
Maar ook in deze discussie kunnen we onze ogen niet sluiten voor de effecten van een juridiserende omgeving. Als accountants ‘afgerekend’ worden op compliance aan standaarden en regelgeving dan reageren ze net als ieder ander mens en zal compliance de focus krijgen boven de juist zo gewenste eigen mening van deze vakman / -vrouw. En dan moeten we ook niet gek opkijken dat men de stelling inneemt dat alles volgens de regels is gegaan.
Ik zou er dan ook voor willen pleiten om de balans terug te brengen tussen compliance en “gewoon” gezond en kritisch nadenken en een eigen mening vormen. Maar het is te makkelijk om een enorme focus op de een aan te brengen en te verwachten dat het ander evenzeer aandacht krijgt. Het woord balans zegt het al. Ik vrees echter dat de beroepsgroep hiervoor een breder draagvlak nodig heeft dan alleen binnen de eigen gelederen.
Hopelijk een discussie die nog verder gevoerd kan worden, binnen en buiten het spectrum van onze beroepsgroep”.

Lees de hele blog (en de reacties daarop): Amarantis raakt kern van ons falen, door Marcel Pheijffer op site Accountant.nl, 4 december 2012: www.accountant.nl